Στη δημιουργία του κόσμου ο Θεός είπε: «ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ᾿ εἰκόνα ἡμετέραν καὶ καθ᾿ ὁμοίωσιν» (Γεν.1, 26). Η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο εκδηλώνεται στις νοητικές του ικανότητες, στην εξουσία του πάνω στη φύση, στην ισχύ του, στην δυνατότητά του να δημιουργεί. Η ομοίωση του Θεού εκφράζεται με τις ηθικές του τελειότητες, τις πνευματικές του αναζητήσεις, τη δυνατότητα να φτάσει στην αγιότητα.
Η εικόνα και η ομοίωση του Θεού, σύμφωνα με τα οποία δημιουργήθηκαν οι πρωτόπλαστοι, εκφράζονταν πλήρως σε αυτούς, πριν από την πτώση. Η αμαρτία διέφθειρε και το ένα και το άλλο, αν και δεν τα στέρησε τελείως από τον άνθρωπο.
Στον άνθρωπο έμεινε ο νους και όλα τα άλλα, τα οποία ήταν εικόνα του Θεού. Για να τα αναπτύξουμε, όμως, πρέπει να καταβάλλουμε μεγάλες προσπάθειες, με τις οποίες αποκαθίσταται σε πολύ μικρό βαθμό αυτό που διέθεταν με πληρότητα οι προπάτορές μας. Στον άνθρωπο έμεινε, ως ένα βαθμό, η τάση του να φτάσει στο καθ΄ομοίωση του Θεού, αν και μερικές φορές πέφτει τόσο που να μην μπορείς να τον αναγνωρίσεις.
Για να επιστραφεί στον άνθρωπο η πρωτόπλαστη εγγύτητα στον Θεό, κατέβηκε στη γη και ενσαρκώθηκε ο Υιός του Θεού. Έλαβε πάνω Του όλη την ανθρώπινη φύση, έγινε σε όλα άνθρωπος, εκτός της αμαρτίας. Ήρθε για να ανακτήσει το δημιουργηθέν κατ΄εικόνα του Θεού κάλλος μας. Ναι μεν, ο Θεός δημιούργησε κατ΄εικόνα και καθ΄ομοίωσή Του τον άνθρωπο, που μέχρι τότε δεν υπήρχε, και ναι μεν, ο άνθρωπος δεν συμμετείχε με κανένα τρόπο στη δημιουργία του, όμως, για την ανάκτηση της πρώτης εικόνας απαιτείται η συμμετοχή και του ίδιου του ανθρώπου. Ο άνθρωπος πρέπει να τείνει προς την τελειότητα, έτσι ώστε με τη χάρη και τη βοήθεια του Θεού να την αποκτήσει. Ο Κύριος έδειξε, με τη διδασκαλία Του, το δρόμο προς την τελειότητα. Με το παράδειγμά Του το έδειξε. Αυτός είναι ο δρόμος της ηθικής τελειοποίησης, της αυταπάρνησης, της ετοιμότητας για να αποβάλει κάποιος κάθε τι το αμαρτωλό. Η αμαρτία μπήκε πολύ βαθιά στην ανθρώπινη φύση, σαν να έγινε ένα με αυτήν. Ο άνθρωπος γεννιέται με τους βλαστούς της αμαρτίας και η απελευθέρωσή του από αυτήν είναι κάτι σαν πάλη με τον εαυτό του. Γι΄ αυτό, αυτή η πάλη είναι βασανιστική. Όμως, είναι αναγκαία για να πλησιάσουμε στον Θεό. Ο Χριστός εἶπε: «εἴ τις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ καὶ ἀκολουθείτω μοι» (Μτ 16, 24). Ο Σταυρός που πρέπει να πάρει κανείς είναι ακριβώς αυτή η πάλη με τις αδυναμίες, τα κακά και την αμαρτία μας.
Καθώς απελευθερώνεται βαθμιαία από αυτά, ο άνθρωπος πλησιάζει στον Θεό, κατ΄ εικόνα του οποίου είχε δημιουργηθεί. Δεν υπάρχουν στον άνθρωπο αρκετές δυνάμεις για αυτό, αλλά τον βοηθάει η χάρη του Θεού, που δίνεται από τον Θεό μέσα από την Εκκλησία, την οποία δημιούργησε ο ενσαρκωμένος Υιός του Θεού. Για αυτό και ενσαρκώθηκε: για να ανακτήσει ξανά την πεπτωκυΐα εικόνα Του. Στο Όρος Θαβώρ, ο Χριστός έδειξε την ομορφιά και τη δόξα της Θεότητας Του, για να ξέρουν οι απόστολοι, και μέσα από αυτούς και όλη η οικουμένη, καθ΄ ομοίωση Ποιού είναι ο άνθρωπος και προς τι πλησιάζει, όσο ανεβαίνει πνευματικά. Όσο καθαρίζεται ο άνθρωπος από την αμαρτία και όσο πλησιάζει στον Θεό, όλο και πιο πολύ αντικατοπτρίζεται σε αυτόν η δόξα του Θεού. Γι΄ αυτό λέμε ότι οι Άγιοι έγιναν όμοιοι με τον Θεό. Όπως στον καθρέφτη, η δόξα του Θεού αντανακλάται στην ψυχή τους, γεμίζοντάς την με λάμψη. Όταν τελειώνει ο επίγειος αγώνας, επισφραγίζεται το τελικό επίπεδο της ομοίωσης, ανάλογα με το που έφτασε ο καθένας. Όταν έρθει η αιώνια Βασιλεία, θα αναστηθούν όλοι οι άνθρωποι, οι ψυχές θα ενωθούν με τα σώματά τους, και «τότε οἱ δίκαιοι ἐκλάμψουσιν ὡς ὁ ἥλιος ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ πατρὸς αὐτῶν» (Μτ. 13, 43), όπως είπε ο Ίδιος ο Χριστός με το στόμα Του.
