Μην απελπίζεσθε (σελίδες ἀπὸ τὴ ζωὴ τοῦ ἁγίου Αὐγουστίνου)

Ὁ ἱερὸς Αὐγουστῖνος, ἀγαπητοί μου, εἶνε μιὰ σάλπιγγα τῆς Ὀρθοδοξίας, ποὺ ὁ ἦ­χος της φτάνει στὰ πέρατα τοῦ κόσμου. Εἶνε ἕνας μεγάλος ποταμός, ποὺ ἀρδεύει τὸ γεώρ­γιον τοῦ Θεοῦ, τὴν Ἐκκλησία. Εἶνε ἕνας κῆπος μὲ ποικίλα ἔγχρωμα ἄνθη, ποὺ ἀποπνέουν ἄ­ρωμα Ὀρθοδοξίας. Εἶνε ἕνα ἀπὸ τὰ δέκα μεγάλα πνεύματα ποὺ ἀνέδειξε ἡ ἀνθρωπότης.
Ἔλεγαν οἱ ἀρχαῖοι· «Ἐξ ὄνυχος τὸν λέον­τα». Ἔτσι καὶ ἀπὸ λίγες σελίδες τῆς ζωῆς τοῦ ἁγίου Αὐγουστίνου μποροῦμε νὰ ἀναλογισθοῦ­με τὴν τεραστία φυσιογνωμία του.
Θὰ σταθοῦμε σὲ τρία σημεῖα τῆς ζωῆς του.

* * *

⃝   Στὰ παιδικά του χρόνια ἦταν πολὺ ζωηρός. Τὸ σχολεῖο τὸ ἀπέφευγε. Γύριζε στοὺς δρόμους. Ἔκανε παιχνίδια μὲ τοὺς συμμαθητάς του. Πηδοῦσε φράχτες, ἀνέβαινε βουνά. Πῆ­γε κάποτε στὸν κῆπο ἑνὸς γείτονα καὶ ῥήμαξε τὴν ἀχλαδιά του…
Ζωηρὸ παιδί. Ἀλλ᾿ εὐτύχησε νὰ ἔχῃ γονεῖς. Διότι πολλὰ παιδιὰ φαίνεται ὅτι ἔχουν γονεῖς μὰ δὲν ἔχουν. Τὸ νὰ γεννήσῃ κανεὶς παιδὶ εἶ­νε εὔκολο· εἶνε φυσικὸ φαινόμενο καὶ συναν­τᾶται σὲ ὅλη τὴν φυσιολογικὴ κλίμακα τῶν ζῴ­ων. Ὄχι λοιπὸν τὸ γεννᾶν ἀλλὰ τὸ ἀνατρέφειν, αὐτό εἶνε τὸ δυσκολώτερο. Ἡ ἀνατροφὴ εἶνε «τέχνη τεχνῶν καὶ ἐπιστήμη ἐπιστημῶν».

Ὁ μικρὸς Αὐγουστῖνος εἶχε γονεῖς. Ὁ πατέρας του ὁ Πατρίκιος, ἂν καὶ εἰδωλολάτρης, ἦταν πολὺ αὐστηρός. Ἦταν χαλινάρι στὴν ζω­ηρότητα τοῦ παιδιοῦ του, καὶ πολλὲς φορὲς τὸ τιμωροῦσε αὐστηρά. Δὲν ἔμοιαζε μὲ τοὺς σημερινοὺς γονεῖς, ποὺ ἀνέχονται τὰ πάντα κι ἀφήνουν τὰ παιδιὰ ἀσύδοτα.
Πέρασαν τὰ χρόνια κι ὁ πατέρας πέθανε. Στὶς Ἐξομολογήσεις του τὸν μνημονεύει. Σ᾿ εὐχαριστῶ, Θεέ μου, λέει, διότι μοῦ ἔδωσες αὐστηρὸ πατέρα, ποὺ μὲ συγκρατοῦσε στὴν ἀτίθαση ἡλικία μου.
Αὐστηρὸς ὁ πατέρας, καὶ ὅμως ὁ ἱερὸς Αὐ­γουστῖνος τὸν εὐγνωμονεῖ. Ἀλλὰ περισσότερο εὐγνωμονεῖ τὴν ἁγία του μητέρα, τὴ Μόνι­κα, ποὺ ὑπενθυμίζει μεγάλες φυσιογνωμίες τῆς παλαιᾶς διαθήκης. Ἡ Μόνικα ἦτο μία ἡ­ρωίδα ἀφωσιωμένη στὸ παιδί της. Καὶ ὅταν ὁ Αὐγουστῖνος μεγάλωσε καὶ ἐξέκλινε ἀπὸ τὴν ὁδὸ τοῦ Κυρίου καὶ περιέπεσε σὲ πλάνες καὶ σὲ συστήματα ξένα πρὸς τὸν χριστιανισμό, ἡ ἁγία Μόνικα ἔκλαιγε. Πῆγε τότε στὸν ἅγιο ἐ­πίσκοπο Ἀμβρόσιο Μεδιολάνων καὶ τὸν ρωτοῦσε, ἐὰν ὁ Αὐγουστῖνος θὰ σωθῇ. Καὶ ὁ ἐ­πίσκοπος ἀπήντησε· «Ὕπαγε εἰς εἰρήνην· παι­δί, γιὰ τὸ ὁποῖο ἡ μάνα του χύνει τόσα δάκρυα, εἶνε ἀδύνατον νὰ χαθῇ».

⃝    Καὶ πράγματι ἦρθε καὶ γι᾿ αὐτὸν ἡ ὥρα τῆς χάριτος. Μιὰ μέρα, καθὼς βρισκόταν στὸν κῆ­πο, ἄκουσε μιὰ μυστηριώδη φωνή· Αὐγουστῖνε, «πάρε καὶ διάβασε». Ὑπήκουσε στὴ φω­νὴ αὐτή, ὅπως ἄλλοτε ὁ Μέγας Ἀντώνιος ὑ­πήκουσε στὴ φωνὴ τῆς Ἐκκλησίας ποὺ ἔλεγε «Πώλησόν σου τὰ ὑπάρχοντα καὶ δὸς πτωχοῖς…» (Ματθ. 19,21). Ἀπὸ τὴ φωνὴ ἐκείνη συγκλονίσθηκε. Δίπλα του βρέθηκε ἡ ἁγία Γραφὴ καὶ τὰ μάτια του ἔπεσαν στὸ χωρίο τῆς πρὸς Ῥωμαίους ἐπιστολῆς ὅπου ὁ ἀπόστολος Παῦ­λος λέει· «Ἡ νύξ προέκοψεν, ἡ δὲ ἡμέρα ἤγ­γικεν. ἀποθώμεθα οὖν τὰ ἔργα τοῦ σκότους καὶ ἐνδυσώμεθα τὰ ὅπλα τοῦ φωτός» (Ῥωμ. 13,12).
Ἀπὸ τὴν ὥρα ἐκείνη πῆρε τὴν ὁριστικὴ ἀπόφασι νὰ γίνῃ Χριστιανός.

⃝    Καὶ τὸ τρίτο σημεῖο, πολὺ κατάλληλο καὶ ὠ­φέλιμο στὴ γενεά μας, ἡ ὁποία ἔστησε εἴδωλα στὸν ὀρθολογισμὸ καὶ τὸν σκεπτικισμό, εἶ­νε τὸ ἑξῆς. Διαβάζοντας τὸ Εὐαγγέλιο σκόν­ταψε ἡ μεγάλη διάνοιά του στὸ σπουδαιότερο δόγμα τῆς ἁγίας μας Ἐκκλησίας, τὸ δό­γμα τῆς ἁγίας Τριάδος. Ἕνας Θεός, ἀλλὰ τρισυπό­στατος, Πατήρ, Υἱὸς καὶ ἅγιον Πνεῦμα – ἁγία Τριάς, ἐλέησον τὸν κόσμον. Σ᾿ αὐτὸ τὸ δό­γμα, στὴν «ἐξίσωσι» αὐτή, ὅτι ἕνα εἶνε τρία καὶ τρία εἶνε ἕνα, σκόνταψε ὡσὰν σὲ πρόβλη­μα ἀλγέβρας. Ἄλυτο καὶ μυστηριῶδες. Διάβαζε, προσπαθοῦσε νὰ τὸ λύσῃ, ἀλλὰ δὲν μποροῦσε.
Ζαλισμένος ὅπως ἦταν, ἔκανε περίπατο στὴν παραλία τοῦ Ἱππῶνος, στὴν Ἀφρική. Ἐ­κεῖ στὴν ἀμμουδιὰ βλέπει ἕνα ξανθὸ χαριτωμένο παιδάκι. Εἶχε ἀνοίξει μιὰ λακκούβα στὴν ἄμμο καὶ μὲ ἕνα κουβαδάκι προσπαθοῦσε νὰ μεταφέρῃ νερὸ ἀπὸ τὴ θάλασσα.
–Τί κάνεις ἐκεῖ, παιδί μου; τὸ ἐρωτᾷ.
Κ᾿ ἐκεῖνο, ποὺ δὲν ἦταν παιδὶ ἀλλὰ ἄγγελος ὑπὸ μορφὴν παιδιοῦ, ἀπαντᾷ·
–Βλέπεις αὐτὴ τὴ θάλασσα; Μ᾿ αὐτὸ τὸ κουβαδάκι θὰ τὴν ἀδειάσω.
–Τί λές, παιδάκι μου; Εἶνε δυνατὸν αὐτό; Ἡ θάλασσα εἶνε ἀνεξάντλητη.
–Ἂν αὐτὸ εἶνε ἀδύνατον, λέει ὁ ἄγγελος, πῶς ζητᾷς ἐσὺ μὲ τὸ μικρό σου μυαλὸ ν᾿ ἀδειάσῃς τὸν ὠκεανὸ τῆς θεότητος;
Σοφὴ ἡ ἀπάντησις. Ἐὰν χωροῦν μέσα σ᾿ ἕ­να ποτήρι οἱ ὠκεανοὶ καὶ οἱ θάλασσες, τότε μπορεῖ νὰ χωρέσῃ στὴ μικρὴ διάνοια τοῦ ἀν­θρώπου τὸ μέγα μυστήριο τῆς ἁγίας Τριάδος.

* * *

Τί διδασκόμεθα ἀπὸ τὰ τρία αὐτὰ σημεῖα; Ἕνα πρᾶγμα· Μὴν ἀπελπίζεσθε. Μακριά ἀπὸ μᾶς ἡ ἀπελπισία.
⃝    Γονεῖς! Ζωηρὸς ἦταν ὁ μικρὸς Αὐγουστῖ­νος, καὶ τὰ σημερινὰ παιδιὰ εἶνε πολὺ ζωηρά. Ἂν ὑποφέρετε ἀπὸ παιδιὰ ἀτίθασα, μὴν ἀπογοητεύεσθε. Ἡ παιδαγωγικὴ ἱστορία διδάσκει, ὅτι τὰ ζωηρὰ παιδιὰ πολλὲς φορὲς ἀναδεικνύονται μεγάλοι ἄνδρες. Ἡ ζωηρότης σὲ πολλὲς περιπτώσεις εἶνε τεκμήριο ζωτικότητος, δεῖγμα ἐνθουσιώδους ἀνθρώπου, ἔνδειξις ὅτι μέσα στὴν ψυχὴ τοῦ παιδιοῦ ὑπάρχει ἡφαίστειο· ἔχει ἀνάγκη μόνο ἀπὸ χαλιναγώγησι. Μὴν ἀπελπίζεσθε γιὰ τὰ ζωηρὰ παιδιά. Μεταχειρισθῆτε ὅλα τὰ μέσα τῆς παιδαγωγι­κῆς· καὶ ἐπιείκεια, καὶ ἔπαινο, καὶ αὐστηρότητα, καὶ πρὸ παντὸς ἀγάπη. Παραπάνω ὅμως ἀπ᾿ ὅλα νὰ γονατίζετε ὅπως ἡ ἁγία Μόνικα ἐμπρὸς στὸ εἰκονοστάσι. Καὶ νὰ εἶστε βέβαιοι ὅτι, ὅταν ἐσεῖς δὲν ὑπάρχετε σ᾿ αὐτὴ τὴ ζωή, τὸ παιδί, ποὺ ἀναθρέψατε ἔτσι, θὰ ἔρθῃ στὸν τάφο σας καὶ θὰ πῇ· Μάνα – πατέρα, σᾶς εὐχαριστῶ!
⃝   Ἀκόμα. Πιστοί! Μὴν ἀπελπίζεσθε γιὰ τοὺς ἁ­μαρτωλοὺς τῆς γῆς. Μειονότης εἶνε οἱ Χριστιανοὶ ποὺ ζοῦν κατὰ Θεόν· οἱ ἄλλοι, ἡ πλειονότης, εἶνε ψυχροὶ σὰν τὸ Βόρειο Πόλο καὶ ἀ­διάφοροι, ἄλλοι δὲ βάναυσοι ἢ ἄπιστοι καὶ ἄθεοι. Μὴν ἀπελπίζεσθε γι᾿ αὐτούς. Θὰ ἔρθῃ καὶ γι᾿ αὐτοὺς ἡ ὥρα τῆς χάριτος, ὅπως ἦρθε γιὰ τὸν ἱερὸ Αὐγουστῖνο καὶ ὅπως ἦρθε γιὰ τὸ λῃστή, ποὺ εἶπε τὸ «Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου» (Λουκ. 23,42).
Μὴν ἀπελπίζεσθε, γονεῖς, γιὰ τὰ παιδιά. Μὴν ἀπελπίζεσθε, πιστοί, γιὰ τοὺς ἀπίστους. Δὲν θὰ νικήσουν τὰ θηρία· θὰ νικήσῃ τὸ ἐ­σφαγμένον Ἀρνίον, ὁ Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος.
⃝    Καὶ σεῖς τέλος, Χριστιανοὶ μελετηταί! Μὴ ἀπελπίζεσθε γιὰ τὴν ἁγία Γραφή.
Πολλὲς φορὲς συνέστησα· Διαβάζετε τὴν ἁγία Γραφή. Μοῦ ἀπαντοῦν· Δὲν τὴν καταλαβαίνουμε. Καὶ εἶνε ἀλήθεια, ὅτι ἡ ἁγία Γραφὴ εἶνε θάλασσα ἀπέραντη. Ἀλλ᾿ ὅπως ἡ θάλασσα στὴν παραλία εἶνε ῥηχὴ καὶ μπορεῖ νὰ παί­ξῃ ἐκεῖ κ᾿ ἕνα μικρὸ παιδί, ἀλλ᾿ ἔχει καὶ βαθειὰ μέρη ποὺ μόνο Δήλιοι κολυμβηταὶ μποροῦν νὰ κολυμπήσουν, ἔτσι εἶνε καὶ ἡ ἁγία Γραφή. Ὑπάρχουν χωρία ποὺ μπορεῖ νὰ τὰ καταλάβῃ κ᾿ ἕνα μικρὸ παιδί· ἀλλ᾿ ὑπάρχουν καὶ χωρία δύσκολα, ποὺ οὔτε ὁ ἱερὸς Αὐγουστῖνος οὔτε κανεὶς ἄλλος μπορεῖ νὰ τὰ συλλάβῃ. Ἄφησε, λοιπόν, τὰ βαθειὰ χωρία, καὶ ἀ­σχολήσου μὲ τὰ σχετικῶς εὔκολα.
Ἐπαναλαμβάνω. Γονεῖς, μὴν ἀπελπίζεσθε γιὰ τὰ παιδιά σας. Πιστοί, μὴν ἀπελπίζεσθε γιὰ τοὺς ἀπίστους καὶ τοὺς ἀθέους. Χριστιανοὶ μελετηταί, μὴν ἀπελπίζεσθε ὅταν δυσκολεύεσθε νὰ καταλάβετε τὴν ἁγία Γραφή.
Διαβάζετέ την ὅπως τὴν διάβαζε ὁ ἱερὸς Αὐγουστῖνος. Σᾶς δίδω ἱερὸ κανόνα· διαβάζετε κάθε μέρα τὴν ἁγία Γραφή. Εἶνε καύχημά μας, ἀπὸ τὰ μεγαλύτερα καυχήματα. Ὅ­πως ἀπ᾿ ὅλες τὶς γυναῖκες ὁ Θεὸς ἐξέλεξε ὡς μητέρα του τὴν Παρθένο Μαρία, ἔτσι καὶ ἀπ᾿ ὅλες τὶς γλῶσσες τοῦ κόσμου διάλεξε τὴν ἑλ­ληνικὴ γιὰ νὰ γραφῇ τὸ Εὐαγγέλιό του. Αὐτὸ εἶνε προνόμιο τῆς φυλῆς μας. Ἐν τούτοις οἱ Ἕλληνες δὲν ἀνοίγουμε τὴν ἁγία Γραφή…
Διαβάζετε τὸ Εὐαγγέλιο ἡμέρα καὶ νύχτα. Δὲν εἴμαστε Χριστιανοὶ ἂν δὲν τὸ διαβάζουμε. Τὸ Εὐαγγέλιο εἶνε τὸ ὡραιότερο βιβλίο τοῦ κόσμου. Εἶνε τὸ σύνταγμά μας. Ἐὰν ὅλοι, μικροὶ καὶ μεγάλοι, ἐφαρμόζαμε ὡς σύνταγμα τὸ Εὐαγγέλιο, σήμερα ἡ Ἑλλὰς θὰ ἦταν διεθνὴς παράδεισος, ὑπόδειγμα λαοῦ.
Αὐτὰ τὰ λίγα εἶχα νὰ πῶ σήμερα στὴ μνήμη τοῦ ἁγίου Αὐγουστίνου, καὶ εἴθε ὁ Θεὸς διὰ πρεσβειῶν τοῦ ἁγίου νὰ σκέπῃ καὶ νὰ φυλάττῃ πάντας ἡμᾶς· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης τὴν Τρίτη 15-6-1982 μὲ νέο τώρα τίτλο. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 15-6-1982, μετατροπὴ καὶ ἐπανέκδοσις 18-5-2021.

http://www.augoustinos-kantiotis.gr/?p=88548