Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στην Πολωνία συστάθηκαν από υποχθόνια στοιχεία, που ήταν υπό την καθοδήγηση των Παπικών, ψευδοστρατιωτικές ομάδες με σκοπό την εκκαθάριση του ορθόδοξου ποιμνίου της Πολωνίας.
Οι εκκαθαρίσεις αυτές, εθνικού και θρησκευτικού χαρακτήρα γίνονταν κατά τη διάρκεια της νύχτας σε όλα τα χωριά της Ανατολικής Πολωνίας. Χιλιάδες άνθρωποι κατακρεουργήθηκαν, είτε γιατί ήταν πολίτες Ουκρανοί (περίπου 12.000), είτε γιατί ήταν Ορθόδοξοι (περίπου 1.200 Μάρτυρες). Στις 8 Ιουνίου 2003, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Πολωνίας κατέταξε με Συνοδική Απόφαση αυτής στο Αγιολόγιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας επτά κληρικούς, τον Πρωτοπρεσβύτερο Βασίλειο Martysz, τον ιερέα Παύλο Szwajko, τον ιερέα Σέργιο Zacharczuk, τον ιερέα Νικόλαο Holz, τον ιερέα Λέοντα Κorobczna, τον ιερέα Πέτρο Οhryzko, το μοναχό Ιγνάτιο της Jableczna, την Πρεσβυτέρα Ιωάννα Szwajko και όλους εκείνους που μαρτύρησαν για την ορθόδοξη πίστη μαζί με αυτούς που τους γνωρίζει ο Θεός.
Πράξις της Ιεράς Συνόδου της Ορθοδόξου Πολωνικής Εκκλησίας δια την κατάταξιν εις τον χορόν των Αγίων, των Μαρτύρων του εικοστού αιώνος εις την επαρχίαν Χελμ και Ποντλάσκια
Εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος.
Εις τας αρχάς της τρίτης χιλιετηρίδος της χρηστότητος Κυρίου, η Ορθόδοξος Εκκλησία της Πολωνίας δρέπει τους καρπούς της θείας σποράς, οι οποίοι ηυξήθησαν δια της ομολογίας της ορθοδόξου πίστεως και του μαρτυρικού τέλους του πιστού λαού της επαρχίας Χελμ και Ποντλάσκια.
Η περιοχή Χελμ και Ποντλάσκια (σημερινή νότιο-ανατολική Πολωνία), η οποία προ χιλίων ετών εδέχθη την ορθόδοξον πίστιν, πολλάκις υπέμεινε δυσχερείς περιστάσεις και διωγμούς υπό των αλλοθρήσκων. Παρ’ όλα ταύτα πάντοτε διετήρησε την αφοσίωσιν εις τον Χριστόν και εις την Αγίαν Εκκλησίαν, δια πρεσβειών της Θεοτόκου, η οποία εδώρησε εις την επαρχίαν Χελμ την θαυματουργόν εικόνα της. Ακόμη και εις τας δυσκολοτέρας δοκιμασίας της πίστεως, κατά τας οποίας εφαίνετο να σβήνη το φως της Ορθοδοξίας διεφύλαξεν αυτήν την αγίαν κληρονομίαν και παρακαταθήκη της πίστεως όπως την έλαβε απ’ τον Άγιο Βλαδίμηρο.
Αφού παρήλθαν λοιπόν οι φοβεροί διωγμοί και το μέγα σκότος, πάλιν η πίστις λαμπρύνεται, δια της αναδείξεως ομολογητών και μαρτύρων, οι οποίοι ιδιαιτέρως κατά τον εικοστόν αιώνα, επότισαν δια των μαρτυρικών αιμάτων αυτών την χώραν τους.
Το αποκορύφωμα των διωγμών της περιοχής Χελμ και Ποντλάσκια έλαβε χώραν το έτος 1944, και καθώς μαρτυρούν οι εντόπιοι του καιρού εκείνου: «Φοβερά και δυσχερή υπέστημεν από τους εχθρούς της πίστεως οι οποίοι επλημμύρισαν την περιοχή μας με ποταμούς αιμάτων και επυρπόλησαν τας οικίας μας. Κατ’ αυτάς δε τας ημέρας ορισμένοι έλαβον μαρτυρικόν στέφανον, αφιερώσαντες την καρδιάν τους και την πίστιν τους εις τον Θεόν και τον πλησίον τους».
Δια των μαρτυρικών τους αιμάτων και πρεσβειών ενισχύεται η σημερινή εκκλησιαστική μας κοινότης και εμείς διατηρούμε την μνήμην του μαρτυρίου τους, συμφώνως με την κατά το έτος 1944 μαρτυρίαν του τοπικού Ιεράρχου Ιλαρίωνος, ο οποίος είπε: «Εγώ ελπίζω ακραδάντως, ότι πολλούς από τους μαρτυρήσαντας ιερείς της επαρχίας μου, η Εκκλησία θα κατατάξη εις τον χορόν των Αγίων». Κατά τους πεντήκοντα μεσολαβήσαντας χρόνους ήταν αδύνατον να γίνη η αγιοποίησίς των, εξ αιτίας των μη ευνοϊκών προς τούτο περιστάσεων. Εν τούτοις η μνήμη αυτών παρέμεινε ζωντανή εις τον λαόν της περιοχής, μέχρις ότου η Ορθόδοξος τοπική Εκκλησία, επί τη βάσει ερευνών και στοιχείων ειδικής επιτροπής, απεφάσισε:
1. Καθορίζεται η σύναξις των Αγίων Μαρτύρων και ομολογητών της επαρχίας Χελμ και Ποντλάσκια, την πρώτην Κυριακήν του μηνός Ιουνίου.
2. Κατατάσσονται εις τον χορόν των Αγίων:
α) Ο Πρωτοπρεσβύτερος Βασίλειος Μαρτίς (μαρτυρήσας εις το χωρίον Τερατίν την 4ην Μαΐου 1945).
β) Ο Πρωθιερεύς Παύλος Σβάικο και η πρεσβυτέρα του Ιωάννα (μαρτυρήσαντες εις το χωρίον Γκραμπόβιετς την 28ην Αυγούστου 1943).
γ) Ο Ιερεύς Νικόλαος Χολτς (μαρτυρήσας εις Νοβοσιόλκι, την 2αν Απριλίου 1944).
δ) Ο Ιερεύς Λέων Κορόμπτσουκ (μαρτυρήσας εις Λάσκοφ την ΙΟην Μαρτίου 1944).
ε) Ο Ιερεύς Πέτρος Οχρίσκο (μαρτυρήσας εις Τσαρτόβιετς την ΙΟην Απριλίου 1944).
στ) Ο Ιερεύς Σέργιος Ζαχάρτσκουκ (μαρτυρήσας εις Νάμπρουζ την 6ην Μαΐου 1943).
ζ) Ο Μοναχός Ιγνάτιος (μαρτυρήσας εις την Μονήν του Αγίου Ονουφρίου εις Γιαμπλέτσνα, την ΙΟην Αυγούστου 1942).
3. Να συνταχθούν Απολυτίκιον, Κοντάκιον και μεγαλυνάριον των ανωτέρω Αγίων, ενώ η Ασματική Ακολουθία του ευρίσκεται εις το Μηναίον των Μαρτύρων.
4. Να τιμηθούν όσα άγια λείψανα αυτών ευρέθησαν και να αγιογραφηθή η Εικόνα αυτών.
5. Να ενημερωθούν τα ομόδοξα Πατριαρχεία και οι αυτοκέφαλοι Εκκλησίες.
Δια πρεσβειών πάντων των εν Χελμ και Ποντλάσκ μαρτυρησάντων Αγίων, οι οποίοι παρίστανται εμπρός εις τον θρόνον του Υψίστου, ικετεύοντες Αυτόν υπέρ της Ορθοδόξου Εκκλησίας και του πιστού λαού της πατρίδος των, είθε ο Κύριος να ενισχύση την πίστιν μας και να μας δώση πλουσίαν την ευλογίαν Του. Αμήν.
† Μακαριώτατος Μητροπολίτης Σάββας,
Αρχιεπίσκοπος Βαρσοβίας και πάσης Πολωνίας.
https://enromiosini.gr/biografies/polonoi-agioi-martyrisantes-apo/
