* * *
Εἶναι ὁπωσδήποτε ἐξαιρετικὰ σημαντικὸ καὶ σαφῶς πρωτότυπο αὐτὸ ποὺ ἀναφέρουν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καὶ γιὰ τοὺς ἀποκαλούμενους «φίλους τοῦ Θεοῦ».
Τονίζουν, λοιπόν, πὼς καὶ ὁ Θεὸς ἔχει φίλους μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων. Κι ἐνῷ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους βεβαίως τοὺς ἀγαπᾶ, ὅμως κάποιους τοὺς ἀποκαλεῖ φίλους Του, ὅπως ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς ἀποκαλοῦσε τοὺς μαθητές Του γιὰ παράδειγμα.
Μάλιστα οἱ Εὐαγγελιστὲς μᾶς παρουσιάζουν τρεῖς βασικὲς ὁμιλίες τοῦ Χριστοῦ. Ἡ πρώτη εἶναι ἡ ἐπὶ τοῦ Ὄρους ὁμιλία Του, στὴν ὁποία ἐκεῖνο, ποὺ ἐπαναλαμβάνεται, εἶναι τὸ «μακάριοι», ἡ δεύτερη εἶναι ἐπὶ τοῦ Ὄρους τῶν Ἐλαιῶν, στὴν ὁποία ἐκεῖνο ποὺ ἐπαναλαμβάνεται, εἶναι τὸ «Ἀγρυπνεῖτε» καὶ ἡ τρίτη εἶναι αὐτὴ ποὺ ἔγινε στὸ ἀνώγειο κατὰ τὸν Μυστικὸ Δεῖπνο, στὴν ὁποία ἀκούγεται ἐπαναλαμβανόμενο τὸ «φίλοι μου».
Ὁ Ἀδελφόθεος Ἰάκωβος μᾶς πληροφορεῖ ὅτι ὁ Ἀβραὰμ ὀνομάστηκε φίλος τοῦ Θεοῦ (βλ.Ἰακ.β,23).
Ὁ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης μᾶς πληροφορεῖ ὅτι ὁ Πρόδρομος ἀπεκλήθη «φίλος τοῦ Νυμφίου» (Ἰω.α,29), ὅπως καὶ ὁ Λάζαρος (Ἰω. ια, 11)
Ἄρα ποιοὶ εἶναι οἱ φίλοι τοῦ Θεοῦ; Μὰ οἱ ἅγιοι καὶ οἱ δίκαιοι. Συνεπῶς ὅποιος ἁγιάζεται φθάνει νὰ γίνεται καὶ φίλος τοῦ Θεοῦ. Τὸ εἶπε αὐτὸ καὶ ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς ἐκεῖ στὴν ὁμιλία του στὸ Ἀνώγειο (Μυστικὸ Δεῖπνο): «Ὑμεῖς φίλοι μού ἐστε, ἐὰν ποιῆτε ὅσα ἐγὼ ἐντέλλομαι ὑμῖν» (Ἰω. ιε,14) Δηλαδή, ἐσεῖς εἶστε φίλοι μου, ἂν κάνετε αὐτὰ ποὺ ἐγὼ σᾶς παραγγέλλω.
* * *
Τί προκύπτει ἀπ’ αὐτά; Ὅτι ἔχουμε πλέον καὶ μία ἄλλη φιλία, τὴν πνευματική, τὴν ἐνάρετη, τὴν ἀνώτερη, τὴν κατὰ Θεό, ποὺ μᾶς συνιστοῦν ὁλόθερμα οἱ Πατέρες! Γιατί, ὅπως μᾶς λένε οἱ ἴδιοι, ὁ Θεὸς συνηθίζει νὰ ἐγκρίνει καὶ νὰ διαλέγει γιὰ φίλους Του ὄχι ἀπὸ ἐκείνους ποὺ ἔχουν ἀξιώματα, ἀλλὰ ἐκείνους ποὺ ἔχουν ἀρετὴ …
Ἀναφέρει χαρακτηριστικὰ ὁ Μ. Βασίλειος: «Ὅταν λέγω φίλους, ἐννοῶ τοὺς ἔντιμους καὶ ἠθικοὺς καὶ ποὺ εἶναι δεμένοι μὲ τὴν ἀρετή, ἐπειδὴ κι ἐμεῖς διεκδικοῦμε κάποιο μερίδιο ἀπ’ αὐτήν».
Ὡς ὑποδείγματα φιλίας δέ, ὁ Μ. Βασίλειος θεωροῦσε τοὺς Ἁγίους. Λέγει πολὺ παραστατικά: «Ὅπως οἱ ζωγράφοι, ὅταν ἀντιγράφουν εἰκόνες ἀπὸ ἄλλες εἰκόνες, βλέπουν συχνὰ πρὸς τὰ πρότυπα, προσπαθώντας νὰ μεταφέρουν τὰ χαρακτηριστικὰ τῶν εἰκόνων ἐκείνων στὸ δικό τους τὸ ἔργο, ἔτσι πρέπει νὰ κάνει κι αὐτὸς ποὺ προσπαθεῖ νὰ κάνει τὸν ἑαυτό του τέλειο ἀπ’ ὅλες τὶς πλευρὲς τῆς ἀρετῆς, πρέπει νὰ προσέχει τοὺς βίους τῶν ἁγίων, σὰν νὰ εἶναι ἀγάλματα κινούμενα καὶ ἀληθινά, καὶ νὰ κάνει δικό του τὸ ἀγαθὸ ἐκείνων μὲ τὴ μίμηση».
Τονίζει ὁ ἱ. Χρυσόστομος: «Γι’ αὐτὸ τὸν σκοπὸ καὶ ὁ Θεὸς ἔκανε τὶς φιλίες, ὄχι γιὰ τὸ κακὸ τῶν ἀγαπημένων καὶ τῶν ἀγαπόντων, ἀλλὰ μὲ σκοπὸ τὸ καλὸ καὶ τὸ χρήσιμο»
Τονίζει καὶ ὁ Ἅγ. Γρηγόριος Θεολόγος: «Ὅταν λέω φίλους, ἐννοῶ τοὺς καλοὺς καὶ ἀγαθούς, οἱ ὁποῖοι συνδέονται μαζί μας σύμφωνα μὲ τὴν ἀρετή».
Κατὰ τὸν Ἀσκητὴ Εὐάγριο «Εὐχάριστος φίλος εἶναι ἐκεῖνος ποὺ τρέφει τὴν ψυχή. Ἀληθινὸς φίλος εἶναι ἐκεῖνος ποὺ μοιράζεται τὶς δυσκολίες. Ὁ φίλος ὁ σταθερὸς εἶναι πάρα πολὺ μεγάλο ἀπόκτημα. Ὁ σύμφωνος μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ φίλος ἀναβλύζει γάλα καὶ μέλι μὲ τὰ ἀληθινὰ λόγια του».
* * *
Ἀκριβῶς σ’ αὐτὴν τὴν πνευματικὴ φιλία στραμμένος ὁ ἱ. Χρυσόστομος, τὴν ὄντως γνήσια καὶ πραγματική, τονίζει τοῦτα τὰ ὑπέροχα:
«Πρέπει νὰ κάνεις φίλους; Νὰ τοὺς κάνεις γιὰ τὸν Θεό!
Πρέπει νὰ κάνεις ἐχθρούς; Νὰ τοὺς κάνεις γιὰ τὸν Θεό!
Καὶ πῶς εἶναι δυνατὸ νὰ κάνεις φίλους καὶ ἐχθροὺς χάριν τοῦ Θεοῦ;
Ἐὰν δὲν ἐπιδιώκουμε τὶς φιλίες ἐκεῖνες ἀπ’ τὶς ὁποῖες εἶναι δυνατὸ νὰ κερδίσουμε χρήματα, ἢ νὰ παρακαθήσουμε σὲ πλούσια τραπέζια, ἢ νὰ ἐπιτύχουμε ἀνθρώπινη ὑποστήριξη, ἀλλὰ ἂν ψάχνουμε καὶ κάνουμε φίλους ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι μποροῦν νὰ κατευθύνουν τὴν ψυχή μας, νὰ μᾶς συμβουλεύσουν τὰ πρέποντα, νὰ μᾶς ἐπιπλήξουν, ὅταν ἁμαρτάνουμε, νὰ μᾶς στηρίξουν, ὅταν καταπατούμαστε, κι αὐτοὺς οἱ ὁποῖοι μὲ τὶς συμβουλές τους καὶ τὶς προσευχὲς τους μᾶς βοηθοῦν νὰ πλησιάσουμε τὸ Θεό.
Εἶναι δυνατὸν πάλι νὰ κάνεις ἐχθροὺς χάρη τοῦ Θεοῦ!
Ἂν δεῖς κάποιον ἀκόλαστο, μολυσμένο, γεμάτο πονηρία, φορτωμένο μὲ ἀκάθαρτες δοξασίες, ποὺ σὲ καταπατεῖ καὶ σὲ ζημιώνει, ἀπομακρύνσου ἀπ’ αὐτὸν καὶ ἀπόφυγέ τον, ὅπως εἶπε καὶ ὁ Χριστός: «Ἐὰν ὁ δεξιός σου ὀφθαλμὸς σὲ σκανδαλίζει, βγάλε τον καὶ πέταξέ τον μακριὰ ἀπὸ σένα» (Ματθ. 5, 29). Μ’ αὐτὸ διέταξε νὰ ἀπομακρύνουμε καὶ νὰ διώχνουμε τοὺς φίλους ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἐνῷ εἶναι σὰν τὰ μάτια μας ἀγαπητοὶ καὶ ἀναγκαῖοι στὰ ζητήματα τῆς ζωῆς, ὡστόσο μᾶς ζημιώνουν στὴ σωτηρία τῆς ψυχῆς».
* * *
Κι ἐμεῖς, παιδιά, τελικὰ πῶς ἐνεργοῦμε ἐπ’ αὐτῶν; Συνήθως γινόμαστε φίλοι μ’ αὐτοὺς ποὺ μᾶς κάνουν νὰ νοιώθουμε εὐχάριστα κι ὄχι μὲ ἐκείνους πού, πέραν ἀπ’ αὐτό, θὰ μποροῦσαν νὰ μᾶς ἀνεβάσουν καὶ τὸ (πνευματικό) μας ἐπίπεδο! Ἔτσι δὲν εἶναι;
Κ. Γ. Παπαδημητρακόπουλος
Βλέπετε τὸ βιβλίο μας «Η ΦΙΛΙΑ ΕΙΝΑΙ ΘΗΣΑΥΡΟΣ Κατὰ τοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας».
