Ἡ μετάνοια δέν εἶναι
τίποτ’ ἄλλο, παρά τό μέγιστο δῶρο τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο. «Δῶρο οὐράνιο», τήν ἀποκαλοῦν οἱ Πατέρες. Προέρχεται ἀπ’ τήν ἀπέραντη
ἀγάπη Του πρός ἐμᾶς, ἀπ’ τήν ἴδια Του τήν ἀγαθότητα, τήν εὐσπλαχνία καί τήν
φιλανθρωπία.Τό παρέχει ἀπ’ τήν πρώτη κιόλας στιγμή τῆς παρακοῆς καί τῆς πτώσεως τοῦ ἀνθρώπου ἐκεῖ στόν Παράδεισο. Μήν ξεχνοῦμε πώς ἡ ἀμέσως μετά ἀπ’ αὐτή τήν πτώση συνομιλία τοῦ Θεοῦ μέ τόν Ἀδάμ, οὐσιαστικά ἦταν κλήση σέ μετάνοια. Ἔκτοτε μέ πλείστους καί ποικίλους τρόπους καί μέ ἀποκορύφωμα τήν ἐνανθρώπιση κι αὐτήν ἀκόμη τήν σταυρική θυσία τοῦ Υἱοῦ Του, μᾶς καλεῖ ἀκόμη δέ καί μᾶς ἑλκύει κοντά Του, γιά νά μήν χαθοῦμε στήν ἁμαρτία καί σέ ὅ,τι αὐτή τήν περιμένει!
Κατά τούς Πατέρες ἡ μετάνοια εἶναι ὁδός σωτηρίας πού μᾶς ὁδηγεῖ στήν Οὐράνια Βασιλεία καί σέ ὅλα ἐκεῖνα τά ἀνυπέρβλητα ἀγαθά πού ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ἑτοίμασε γιά μᾶς!
Εἶναι ἡ εὐκαιρία πού μᾶς δίνει γιά νά ἀπορρίψουμε τήν ἁμαρτία, νά τήν ὑπερβοῦμε, νά ἔλθουμε κοντά Του καί νά ἀποφύγουμε τίς αἰώνιες κολάσεις καί τιμωρίες!
Εἶναι τό μετά τό Ἅγιο Βάπτισμα λουτρό, πού μᾶς καθαρίζει καί πάλι ἀπ’ τήν ἁμαρτία, προκειμένου νά εἴμαστε πάντοτε καθαροί καί ἁγιασμένοι! Ἕνα λουτρό πού μᾶς τό ἔδωσε «ὡς χάρη μετά τή χάρη». Δέν μπόρεσες μετά τό βάπτισμα νά διαφυλάξεις καθαρό τό σῶμα σου; Μπορεῖς μέ τή μετάνοια νά καθαρίσεις τόν ἑαυτό σου», τονίζει ὁ ἱ. Χρυσόστομος.
Εἶναι «ἡ πόρτα τοῦ ἐλέους, ἡ ἀνοιγμένη σ’ ἐκείνους πού τήν ἀναζητοῦν. Διά τῆς πόρτας αὐτῆς εἰσερχόμαστε πρός τό Θεῖο ἔλεος, ἔξω δέ ἀπ’ αὐτήν τήν εἴσοδο δέν βρίσκουμε ἔλεος».
Εἶναι ὅλη αὐτή ἡ ἀποστροφή καί κυρίως ἡ ἀποχή μας ἀπ’ τό κακό.
Εἶναι ἐκείνη πού ἔχει ἄφθαστες καί μοναδικές ὠφέλειες γιά μᾶς. Διορθώνει κάθε κακία, συγχωρεῖ κάθε ἁμαρτία, ἀνανεώνει ἀπολύτως, ἐλευθερώνει ἀπ’ ὁποιοδήποτε πάθος καί δουλεία, ὀμορφαίνει σαφῶς τήν ψυχή καί τή ζωή μας, ἐξευμενίζει τόν Θεό ἀπέναντί μας, ἀπομακρύνει τίς δίκαιες τιμωρίες Του, μᾶς σώζει, μᾶς ἁγιάζει, μᾶς τελειοποιεῖ. Κατά τόν Ἅγ. Συμεών τόν Μεταφραστή μέ τήν μετάνοια κατοικεῖ ἡ Ἁγία Τριάδα στήν ἀνθρώπινη ψυχή! Κατά τόν Μ. Ἀθανάσιο δέ, «ὅπως ἡ παράβαση ὁδήγησε στή φθορά, ἔτσι καί ἡ μετάνοια ὁδηγεῖ πάλι στήν ἀφθαρσία».
Εἶναι αὐτή ἀκριβῶς πού μᾶς ἀνοίγει τόν Οὐρανό, πού μᾶς ὁδηγεῖ μέσα στόν Παράδεισο, πού κατανικᾶ τό διάβολο!
Γιά τόν λόγο αὐτό οἱ Πατέρες τήν ἀποκαλοῦν φάρμακο τῶν πλημμελημάτων, ἐξαφάνιση τῶν παρανομιῶν, ἐξάλειψη τῶν δακρύων, παρρησία πρός τόν Θεό, ὅπλο κατά τοῦ διαβόλου, μαχαίρι πού κατακόβει τό κεφάλι του, ἐλπίδα σωτηρίας, ἐξάλειψη τῆς ἀπογνώσεως, καί μέ δυό λόγια «δεύτερη γέννηση»!
Κατά τούς Πατέρες ἡ δύναμή της εἶναι ἀνυπέρβλητη, ἄφθαστη καί μοναδική, ἀφοῦ μπορεῖ κι αὐτόν τόν ὑπερβολικά βουτηγμένο στίς ἁμαρτίες, ἄν ἤθελε, νά τόν ἀπαλλάξει ἀπ’ τό φορτίο του κι ὅποιον κινδυνεύει μπορεῖ νά τόν γλιτώσει, ἔστω κι ἄν φτάσει στόν πυθμένα τῆς κακίας! Μπορεῖ δέ καί νά τόν λευκάνει σάν τό χιόνι, ὅσο λερωμένος κι ἄν εἶναι!
Τονίζουν πώς ἐνῶ ὑπάρχουν ἀσθένειες τοῦ σώματος πού δέν θεραπεύονται, ὅμως δέν ὑπάρχουν τραύματα τῆς ψυχῆς πού δέν μπορεῖ νά τά θεραπεύσει ἡ μετάνοια. Ναί, τόσο ἰαματική εἶναι! Κι αὐτό γιατί «δέν ὑπάρχει κανένα ἁμάρτημα τέτοιο πού νά μπορεῖ νά νικήσει τή γενναιοδωρία τοῦ Κυρίου».
Λοιπόν, ὅπως μᾶς τονίζουν καί πάλι οἱ Πατέρες, ὁ Θεός πάντοτε μᾶς περιμένει, μέ τήν μετάνοια ν’ ἀποτελεῖ αὐτό τό ἴδιο τό φιλάνθρωπο χέρι Του πρός ἐμᾶς. Ἡ μακροθυμία Του εἶναι ἀπέραντη καί ἰδιαίτερα στούς (πολύ) ἁμαρτωλούς. Οἱ παραβολές τοῦ Χριστοῦ ἐπ’ αὐτοῦ εἶναι μοναδικές, ὅπως τοῦ χαμένου προβάτου, τοῦ ἀσώτου υἱοῦ κ.λπ., καθώς καί ἡ ἴδια Του ἡ στάση σέ ὅλους τούς ἁμαρτωλούς (πόρνες, τελῶνες, ληστές...). Μάλιστα τίποτα δέν εἶναι τόσο ἀγαπητό καί ἀρεστό στόν Θεό, ὅσο ἡ ἐπιστροφή τῶν ἀνθρώπων σ’ Αὐτόν ἔπειτα ἀπό ἀληθινή μετάνοια. Καί πώς εἶναι πάντοτε ἕτοιμος νά μᾶς συγχωρήσει, ἀρκεῖ κι ἐμεῖς νά κάνουμε κάτι! Τά παραδείγματα εἶναι πλεῖστα τά περιγράφουν δέ καί τά ἐπικαλοῦνται μέ πολύ σαφήνεια.
*
Εἶναι φανερό, λοιπόν, πώς χωρίς τή μετάνοια ἐκπίπτουμε τῆς ἐποπτείας τοῦ Θεοῦ καί ὑποφέρουμε, καθ’ ὅσον, «κακία πού μένει κρυφή, εἶναι ὕπουλη ἀρρώστια τῆς ψυχῆς», παραμένουμε στό σκοτάδι καί ἁμαρτάνουμε, δέν ὑπάρχει δέ περίπτωση νά σωθοῦμε καί καταδικαζόμαστε αἰώνια!
Κατά τούς Πατέρες δέν εἶναι κακό τόσο τό νά φτάσει κανείς στό βάθος τῶν κακῶν, ὅσο ὅταν παραμένει σ’ αὐτή τήν κατάσταση. Ἑπομένως ὅποιος μετανοεῖ εἶναι ἀληθινά μακάριος, καί περισσότερο ἐκεῖνος πού φεύγει ἀπ’ τήν ζωή αὐτή μέ ἐφόδιο τήν μετάνοια.
Ἐπιπλέον θά μᾶς τονίσουν τί συμβαίνει ὅταν ἀδιαφοροῦμε, ὅταν παραβλέπουμε τήν μακροθυμία τοῦ Θεοῦ, ὅταν δέν θέλουμε νά ἐκμεταλλευτοῦμε τίς τόσες εὐκαιρίες πού μᾶς δίνει. Πῶς τότε πλέον ὁ Θεός παύει νά τίς παρέχει, συγκαταλεγόμαστε στούς ἀχάριστους καί τούς ἀγνώμονες, πώς μᾶς περιμένει μεγαλύτερη τιμωρία γι’ αὐτό, πώς εἴμαστε σαφέστατα ἀξιοθρήνητοι καί πώς καταλήγουμε ἔτσι νά ἔχουμε ὡς ἔνοικό μας τόν ἴδιο ἀμετανόητο διάβολο! Κατά τόν Ἅγ. Συμεών τόν Νέο Θεολόγο, μάλιστα, «ὁ ἀμετανόητος ἔχει ἔνοικό του τόν διάβολο κι εὐχαριστεῖται ἀκόμη καί ἀπ’ αὐτά τά τραύματα τῆς ἁμαρτίας!»
*
Νά γιατί ἡ μετάνοια, πάντοτε κατά τούς Πατέρες, εἶναι ἡ ὑψηλότερη ἀρετή, ἀπαραίτητη σέ ὅλους. Κι ὄχι μονάχα κάποιες στιγμές στή ζωή μας, ἀλλά πάντοτε. Τή μετάνοιά μας τήν θέλουν νά εἶναι ἀδιάκοπη καί καθημερινή!
Κατά τόν ἱ. Χρυσόστομο, «δέν εἶναι δυνατό, κι ἄν ἀκόμη λάβουμε ἄπειρα ἀσφαλιστικά μέτρα, νά μήν κάνουμε πολλά καί διάφορα σφάλματα. Ὁπότε πρέπει κάθε ἑσπέρα νά ζητοῦμε συγγνώμη γιά ὅλα αὐτά ἀπ’ τόν Κύριο, νά καταφεύγουμε στή φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ καί νά Τόν παρακαλοῦμε».
Κατά τόν Ἅγ. Ἰσαάκ τόν Σύρο δέ, «ἄν εἴμαστε ὅλοι ἁμαρτωλοί καί κανένας δέν εἶναι ἀπαλλαγμένος ἀπ’ τούς πειρασμούς, τότε καμμιά ἀρετή δέν εἶναι ὑψηλότερη τῆς μετανοίας, ἀφοῦ μάλιστα τό ἔργο της δέν μπορεῖ νά τελειώσει ποτέ. Γιατί αὐτή ταιριάζει σέ ὅλους πάντοτε, ἁμαρτωλούς καί δικαίους, πού θέλουν νά ἐπιτύχουν τή σωτηρία, καί δέν ὑπάρχει κανένα ὅριο τελειώσεως, ἀφοῦ καί τῶν τελείων ἡ τελειότητα εἶναι πραγματικά ἀτελής. Γι’ αὐτό ἡ μετάνοια δέν περιορίζεται οὔτε σέ καιρούς οὔτε σέ πράξεις ἕως τήν ὥρα τοῦ θανάτου».
*
Τελικά ἡ μετάνοια εἶναι σαφῶς ἡ πιό μεγάλη μας ἀνάγκη, κι ἄν δέν ὑπῆρχε, δέν θά σωζόταν κανείς!
Οἱ Πατέρες δέν παύουν καί μέ πρακτικούς τρόπους νά μᾶς ἀναπτύσσουν πώς θά τήν ἐπιτύχουμε καί πώς θά καταστήσουμε αὐτήν ἀποτελεσματική στή ζωή μας, ἀπαντοῦν σέ πλῆθος ἀπό ἀπορίες κι ἐνστάσεις μας, καί μᾶς ἀποτρέπουν μέ ἐκτενεῖς ἀναφορές τους ἀπ’ τήν ὄντως διαβολική ἀπόγνωση, αὐτήν πού ὁ ἐχθρός ἐνσπείρει στήν καρδιά μας ὅταν ἁμαρτάνουμε
[Απ' το πρόλογο του βιβλίου "ΜΕΤΑΝΟΙΑ ΑΔΙΑΚΟΠΗ Κατά τους Πατέρες της Εκκλησίας του Κ.Γ.Παπαδημητρακόπουλου]
