Οἱ προσκυνητές τοῦ Παναγίου Τάφου
Εἶναι πανάρχαια εὐλαβική συνήθεια τῶν χριστιανῶν ἡ προσκύνηση τοῦ Παναγίου Τάφου τοῦ Χριστοῦ καί τῶν Ἁγίων Τόπων. Ἀπό πόθο καί εὐλάβεια μέ κόπους, θυσίες καί κινδύνους, πήγαιναν πολλοί ἔστω καί μία φορά στήν ζωή τους νά προσκυνήσουν τά μέρη πού ἔζησε καί περπάτησε ὁ Χριστός.
Πήγαιναν προετοιμασμένοι ὅσο τό δυνατόν, καθαροί καί ἐξωμολογημένοι. Ἄλλοι ἔκαναν τήν θυσία νά πηγαίνουν μέ τά πόδια. Ἄλλοι μετέφεραν χρήματα καί εὐλογίες στά προσκυνήματα. Ἄλλοι ἐργάζονταν ἀφιλοκερδῶς γιά ἕνα ἑξάμηνο στά ἐκεῖ μοναστήρια καί προσκυνήματα ὡς κτίστες καί ἐργάτες. Προσκυνοῦσαν σ᾽ ὅλα τά πανάγια προσκυνήματα, βαφτίζονταν στόν Ἰορδάνη ποταμό καί ἔπαιρναν μαζί τους τό Ἅγιο φῶς καί διάφορες εὐλογίες, ὅπως σταυρουδάκια, σάβανα, κεριά κ.ἄ.
Ὅταν ἐπέστρεφαν στό χωριό ὅλοι οἱ κάτοικοι μέ τόν ἱερέα τούς ὑποδέχονταν ἔξω ἀπό τό χωριό, χτυποῦσαν τήν καμπάνα καί μέ πομπή τούς συνώδευαν μέχρι τήν Ἐκκλησία. Τούς ἀσπάζονταν στά μάτια γιατί ἀξιώθηκαν νά δοῦν τό Ἅγιο Φῶς. Γιά τήν εὐλογία πού ἀξιώθηκαν νά προσκυνήσουν στούς Ἁγίους Τόπους τούς ἔδειχναν σεβασμό καί τούς ἄλλαζαν καί τό ὄνομα, προσθέτοντας τό τιμητικό Χατζῆς. Π.χ. ὁ Γιάννης ὁ Χατζῆς. Τό ὄνομα αὐτό τό κληρονομοῦσαν καί τά ἄλλα μέλη τῆς οἰκογενείας. Ἡ γυναῖκα τοῦ Χατζῆ ἦταν «Χατζέσκα» ἤ «Χατζίνα» ἤ «Χατζανά» (οἱ ἡλικιωμένες) καί τά παιδιά καί τά ἐγγόνια του ἦταν «Χατζοῦδες». Ὁ ἱερέας, ὅταν μνημόνευε τά ὀνόματα τῶν Χατζήδων, πρόσθετε καί τό προσκυνητής ἤ προσκυνήτρια. Π.χ. Ἑρμιόνης προσκυνητρίας.
Οἱ Χατζῆδες μέ τό προσκύνημά τους δέν ἄλλαζαν μόνο τό ὄνομά τους ἀλλά καί τήν ζωή τους. Ἀφιερώνονταν περισσότερο στήν Ἐκκλησία μέ πιό τακτικό ἐκκλησιασμό, νηστεῖες, προσευχές, ἐξομολόγηση καί θεία Κοινωνία ἀλλά περισσότερο ἀπ᾿ ὅλα πρόσεχαν νά εἶναι δίκαιοι. Ἀπέφευγαν πάρα πολύ τήν ἀδικία. Τό χαρακτηριστικό τους ἦταν ὅτι σ᾽ ὅλη τους τήν ζωή δέν ἔπιαναν ζυγαριά νά ζυγίσουν γιά νά μήν ἀδικήσουν στό ζύγι. Ἀκόμη καί τά παιδιά τους δέν ζύγιζαν. Ζύγιζαν οἱ ἄλλοι καί αὐτοί γύριζαν τό κεφάλι τους νά μή βλέπουν ἀδιαφορώντας γιά τό ἐνδεχόμενο νά ἀδικηθοῦν. Μάλιστα στό ζυγισμένο σιτάρι ἄνοιγαν τό τσουβάλι καί ἔβαζαν καί δυό χοῦφτες ἐπί πλέον. Ἤ, ὅταν κάτι ἀγόραζαν πάντα πλήρωναν κάτι παραπάνω ἀπό τό κανονικό.
Κάποτε σ᾿ ἕνα χωριό ἕνας καρβουνιάρης περνοῦσε μέ τό κάρρο του πουλώντας κάρβουνα. Πῆγε ἕνας νά ἀγοράση. Λέγει ὁ καρβουνιάρης: «Τά κάρβουνα ἐσύ θά τά ζυγίσης, ἐπειδή ἐγώ εἶμαι Χατζῆς καί δέν ζυγίζω». Τοῦ ἀπαντᾶ καί ὁ ἄλλος: «Καί ἐγώ δέν ζυγίζω. Καί ἐγώ εἶμαι χατζῆς». Ἔτσι περίμεναν στόν δρόμο μέχρι πού πέρασε ὁ πρῶτος περαστικός καί ζύγισε ἐκεῖνος τά κάρβουνα.
Τό προσκύνημα τῶν Χατζήδων ἔδειχνε τήν ἀγάπη καί τήν εὐλάβειά τους πρός τόν Χριστό, ἀποτελοῦσε σταθμό στήν ζωή τους, συγχρόνως δέ καί ἀφετηρία γιά καινή καί πνευματική πολιτεία. Ἡ ἐνθύμιση τοῦ προσκυνήματος συντηροῦσε καί ἔτρεφε, ὅπως τό λάδι τήν φλόγα τοῦ καντηλιοῦ, τήν ἀγάπη τους πρός τόν Χριστό καί τήν Παναγία, τῶν ὁποίων ἀξιώθηκαν νά προσκυνήσουν τόν τόπο ὅπου ἔζησαν καί πάτησαν τά ἄχραντα πόδια Τους.
Ἡ Παναγία θέλει νά τιμοῦμε τό «Ἄξιόν ἐστιν»
Μαρτυρία Εἰρήνης Μπεντενιώτου ἀπό τόν Πόρο, κανδηλανάπτριας τοῦ ἱεροῦ Ναοῦ τοῦ ἁγίου Γεωργίου: «Ἕνα ἀπόγευμα καθάριζα τά μανουάλια καί βλέπω νά μπαίνη μιά γυναῖκα στό ναό.
–Χαίρετε, μοῦ λέει.
–Χαίρετε, λέω.
–Τί κάνετε;
–Νά, καθαρίζω τά μανουάλια γιατί βουλώνουν καί δέν μπορεῖ ὁ κόσμος νά βάλη τό κερί του.
–Σήμερα εἴχατε Λειτουργία;
–Εἶχε ὁ παπᾶς ἰδιωτική Λειτουργία σέ ἄλλη Ἐκκλησία ἀλλά ἐγώ δέν πῆγα.
–Σήμερα εἶναι τό «Ἄξιόν ἐστιν», ἡ Παναγία. Στό Ἅγιον Ὄρος γίνεται μεγάλη γιορτή.
–Τί λές; τῆς λέω. Δέν τό ξέραμε οὔτε καί ὁ παπᾶς μοῦ εἶπε τίποτε.
–Τέλος πάντων, ἔπρεπε ὅμως.
»Μόλις ἔφυγε ἀκούω μιά βοή, ἕνα θόρυβο, ἄνοιξαν τά παράθυρα τοῦ τρούλλου μόνα τους πού ποτέ δέν ἀνοίγουν, καί ἡ πόρτα τοῦ Ἱεροῦ˙ τό δέ τέμπλο κόντεψε νά πέση. Μέ ἕνα κρότο ἀκόμη ξανάκλεισαν τά παράθυρα καί ἡ πόρτα τοῦ Ἱεροῦ, μάλιστα δέ ἔσπασε καί τό τζάμι της. Ὅταν ἦρθε ὁ παπᾶς τοῦ διηγήθηκα τί συνέβη καί μοῦ εἶπε: “Κυρία Εἰρήνη, ἡ Παναγία ἦταν. Σήμερα γιορτάζεται τό θαῦμα πού συνέβη μπροστά στήν εἰκόνα τοῦ “Ἄξιόν ἐστιν”.
»Καί ἀπό ἐκείνη τήν ἡμέρα (ἦταν Τετάρτη) κάνομε πάντα κάθε Τετάρτη τήν Παράκληση τῆς Παναγίας».
