Σε παλαιότερα κείμενα καταγράψαμε μία
εντυπωσιακή σειρά μαρτυριών σπουδαίων Αγίων και μεγάλων εκκλησιαστικών ανδρών,
από τον Απόστολο Παύλο ως τους Καππαδόκες Πατέρες και από τον Μέγα Αθανάσιο ως
τον Μέγα Φώτιο για το θέμα της απροϋποθέτου υπακοής και είδαμε με ποιον
ξεκάθαρο τρόπο προτρέπουν τους πιστούς σε απείθεια και ανυπακοή απέναντι σε
κακόδοξους και πλανεμένους ποιμένες. Το ζήτημα είναι άκρως επίκαιρο, γιατί
ζούμε σε μία κατεξοχήν επικίνδυνη εποχή, εποχή μεγάλης δογματικής σύγχυσης και
πνευματικής θολούρας, εποχή όπου ολοένα και πιο επιτακτικά τίθεται από κάποιους
η απαίτηση στους πιστούς να υπακούουν στα κελεύσματα των εκκλησιαστικών
αρχόντων σε ποικίλες δογματικές παρεκκλίσεις και βέβηλες εκτροπές (και
συμπεριλαμβάνω ασφαλώς μέσα σε αυτές και όλα όσα ζούμε τους τελευταίους μήνες,
όλο αυτό το απερίγραπτο όνειδος των κλειδαμπαρωμένων ή αποστειρωμένων ναών, όλη
αυτή την αθλιότητα με τις μάσκες, τη μη προσκύνηση των ιερών εικόνων και τα
συσκευασμένα αντίδωρα, όλον τον αυξανόμενο φόβο ακόμη και για το Άγιο Ποτήριο).
Εφεξής θα δούμε κάποιες μαρτυρίες νεότερων και σύγχρονων αγίων που βρίσκονται
ακριβώς στην ίδια κατεύθυνση με όσα αναφέραμε παλαιότερα, προτρέποντας τους
πιστούς σε απείθεια και ανυπακοή, όταν βέβαια συντρέχουν συγκεκριμένοι λόγοι.
Αρχής γενομένης με τον Άγιο Νικόδημο τον
Αγιορείτη, που απόλυτα συντεταγμένος με όσα έγραφε αρκετούς αιώνες πριν ο Άγιος
Ιωάννης Χρυσόστομος, ξεκαθαρίζει ότι «ἄν ὁ προεστός σου εἶναι σφαλερὸς εἰς τὴν
πολιτείαν καὶ τὰ ἔργα του, μὴ περιεργάζεσαι. Ἂν ὅμως εἶναι σφαλερὸς κατὰ τὴν
πίστιν, φεῦγε παραίτησέ τον, ὄχι μόνο ἂν εἶναι ἄνθρωπος, ἀλλὰ κἄν ἄγγελος εἶναι
ἀπὸ τὸν οὐρανόν».
Αναφέρω στη συνέχεια την εντυπωσιακή
προόραση από τον φημισμένο Ρώσο Άγιο Ιωάννη Μαξίμοβιτς (1897-1966), Επίσκοπο
Σανγκάης και Σαν Φραντσίσκο (όπου και βρίσκεται το άφθορο σκήνωμά του), μια
προόραση που θα μπορούσε να ονομαστεί και ρητή παραίνεση προς
τυφλο-υπακοούληδες και κάθε λογής νανουρισμένους: «Στα έσχατα χρόνια το κακό
και η αίρεση θα έχει τόσο εξαπλωθεί που οι πιστοί δε θα βρίσκουν ιερέα και
ποιμένα να τους προστατέψει από την πλάνη και να τους συμβουλέψει στη σωτηρία.
Τότε, οι πιστοί δε θα μπορούν να δεχτούν ασφαλείς οδηγίες από ανθρώπους, αλλά
οδηγός τους θα είναι τα κείμενα των Αγίων Πατέρων. Ιδίως σε αυτή την εποχή, ο
κάθε πιστός θα είναι υπεύθυνος για όλο το πλήρωμα της Εκκλησίας. Αδελφοί,
καιρός να αναλάβουμε όλοι τις ευθύνες μας απέναντι στο Θεό και την ιστορία. Μην
ανέχεστε άλλες λοξοδρομίες και πλάνες από τους ιερείς και αρχιερείς σας! Μην
κάνετε τα στραβά μάτια, είστε συνυπεύθυνοι! Οι Άγιοι σας προειδοποιούν»!
Μία
ακόμη μεγάλη σύγχρονη εκκλησιαστική μορφή, που επίσης μας προειδοποιεί, είναι ο
μακαριστός μητροπολίτης (και μέγας αγωνιστής της Ορθοδοξιας) Αυγουστίνος
Καντιώτης. Ο άνθρωπος που τόσο βαθιά εκτιμούσαν σπουδαίοι σύγχρονοι Άγιοι, όπως
ο Άγιος Γεώργιος Καρσλίδης (που τον ονόμαζε «Μάρτυρα του Χριστού») και ο Άγιος
Παΐσιος (που μεταξύ άλλων εγκωμιαστικών τον αποκαλούσε μάλιστα και «Νέο
Χρυσόστομο της Εκκλησίας»). Ιδού λοιπόν τι λέει και τι ξεκαθαρίζει ρητά περί
υπακοής ο μεγάλος αυτός σύγχρονος ιεράρχης μας: «Ο Επίσκοπος πρέπει να υπακούη
στο Ευαγγέλιο. Δι’ αυτό, όταν χειροτονείται ο Επίσκοπος, χειροτονείται κάτω από
το Ευαγγέλιο και αυτό σημαίνει, όπως λέγουν οι Πατέρες, ότι ο λαός θα υπακούη
εις τον Επίσκοπον υπό ένα όρο, ότι και ο Επίσκοπος θα υπακούη στο Ευαγγέλιο.
Όταν όμως ο Επίσκοπος δεν υπακούη στο Ευαγγέλιο και δεν πράττη σύμφωνα με τους
Ιερούς Κανόνας, τότε οι κληρικοί και ο λαός δεν είναι υποχρεωμένοι να
υπακούουν στον Επίσκοπο. Στην περίπτωσι αντιφάσεως μεταξύ Ευαγγελίου και
διδασκαλίας του Επισκόπου, οπότε δημιουργείται δίλημμα, είνε προτιμότερον να
εφαρμόζεται το «πειθαρχείν δει Θεώ μάλλον ή ανθρώποις» (Πράξ. ε΄ 29). Και τότε
ηρωϊκοί κληρικοί και μοναχοί, ακόμη και απλοί λαϊκοί - εις περιπτώσεις που σιγούν
οι Επίσκοποι, σιγούν οι άμβωνες - τότε κάθε κληρικός και λαϊκός έχει το
δικαίωμα και είναι υποχρεωμένος να είπη εκείνα τα όποια δεν τολμάει να είπη ο
Επίσκοπος είτε εκ δειλίας είτε υπό κοσμικού πνεύματος διαπνεόμενος ή και εκ
κακής αντιλήψεως. Και οσάκις εσίγησαν οι επίσημοι άμβωνες, τότε προέβαλαν την
Ορθοδοξία απλοί και ταπεινοί μοναχοί και λαός, γυναίκες και άνδρες. Ας μη
λησμονούμε δε, ότι ή Ρουμανία απηλλάγη από τον Τσαουσέσκου με την συνδρομή ενός
αφανούς κληρικού ο όποιος άναψε την θρυαλλίδα της ελευθερίας και εσάρωσε το
δικτατορικό και τυραννικό καθεστώς του Τσαουσέσκου. Συνεπώς, ο κάθε κληρικός
δεν είναι δούλος τού προϊσταμένου του Μητροπολίτου, άλλ’ οφείλει να υπακούη εις
τον Επίσκοπον υπό τον όρον ότι ο Επίσκοπος θα είναι πρωτοπόρος στους ιερούς
αγώνας».
Και μια που αναφέρθηκα προηγουμένως και
στον Άγιο Παΐσιο, δεν στερείται σημασίας να ξαναθυμηθούμε τι έλεγε πως πρέπει
να κάνουμε όταν βάλλεται και διώκεται η πίστη μας ή βλασφημούνται τα θεία,
γιατί φέρουμε ευθύνη, αν δεν μιλήσουμε: «Σ’ αυτά τά δύσκολα χρόνια ο καθένας
μας πρέπει να κάνει ότι γίνεται ανθρωπίνως και ότι δεν γίνεται ανθρωπίνως να το
αφήνει στον Θεό. Έτσι θα έχουμε ήσυχη την συνείδηση μας ότι κάναμε εκείνο πού
μπορούσαμε. Αν δεν αντιδράσουμε, θα σηκωθούν οι προγονοί μας από τους
τάφους. Εκείνοι υπέφεραν τόσα για την πατρίδα και εμείς τι κάνουμε γι’ αυτήν; Η
Ελλάδα, η Ορθοδοξία, με την παράδοση της, τους Αγίους και τους ήρωες της, να
πολεμείται από τους ίδιους τους Έλληνες και εμείς να μη μιλάμε! Είναι
φοβερό! Είπα σε κάποιον: «Γιατί δεν μιλάτε; Τι είναι αυτά πού κάνει ο
τάδε;». «Τι να πεις, μού λέει, αυτός όλος βρωμάει». «Αν βρωμάει όλος,
γιατί δεν μιλάτε; Χτυπήστε τον». Τίποτε, τον αφήνουν. Έναν πολιτικό τον έφτυσα.
«Πες, τού λέω, “δεν συμφωνώ μ’ αυτό”. Τίμια πράγματα. Θέλεις να εξυπηρετηθείς
εσύ και να ρημάξουν όλα;». Αν οι Χριστιανοί δεν ομολογήσουν, δεν αντιδράσουν,
αυτοί θα κάνουν χειρότερα. Ενώ, αν αντιδράσουν, θα το σκεφθούν. Αλλά και
οι σημερινοί Χριστιανοί δεν είναι για μάχες. Οι πρώτοι Χριστιανοί ήταν γερά
καρύδια· άλλαξαν όλο τον κόσμο. Και στην βυζαντινή εποχή μια εικόνα έβγαζαν από
την Εκκλησία και αντιδρούσε ό κόσμος. Εδώ ό Χριστός σταυρώθηκε, για να
αναστηθούμε εμείς, και εμείς να αδιαφορούμε! Αν η Εκκλησία δεν μιλάει, για
να μην έρθη σε ρήξη με το κράτος, αν οι μητροπολίτες δεν μιλούν, για να τα
έχουν καλὰ με όλους, γιατὶ τους βοηθάνε στα ιδρύματα κλπ., οΑ Ἁγιορεῖτες πάλι
αν δεν μιλούν, για να μην τους κόψουν τα επιδόματα, τότε ποιος θα μιλήση;».
Μετά
πάντως από όλα όσα αναφέρθηκαν τόσο εδώ, όσο και σε προηγούμενα κείμενα περί
της άνευ όρων υπακοής, αλλά και περί της άλλης συνήθους καραμέλας ότι δήθεν
αποτελεί ιεροκατάκριση το να μιλάς για τις κακοδοξίες κληρικών (πράγμα που
επίσης απορρίπτουν οι Πατέρες της Εκκλησίας), ας ολοκληρώσουμε και με λίγα
λόγια για μία άλλη πολύ συνηθισμένη ανοησία: την κατηγορία που εκτοξεύουν οι
Οικουμενιστές προς όσους αντιδρούν, ότι δήθεν προκαλούν σχίσμα. Ποιος τολμάει
στ’ αλήθεια όμως να ισχυριστεί σοβαρά ότι το σχίσμα (ακόμη κι αν φτάσουμε
εντέλει σε κάτι τέτοιο) το προκαλούν όσοι εμμένουν αυστηρά στην ορθόδοξη Παράδοση
και τους Ιερούς Κανόνες κι όχι αυτοί που συναγελάζονται και συμπροσεύχονται με
καρδινάλιους, προτεστάντες, ιμάμηδες, γκουρού κλπ, που συλλειτουργούν με
καθηρημένους και σχισματικούς ή που υποχωρούν και ενστερνίζονται όλες τις
αντορθόδοξες πλάνες και νεοεποχίτικες βλασφημίες; Και δεν έχει φυσικά καμία
σημασία ακόμη κι αν αυτοί αποτελούν τη συντριπτική πλειονότητα των επισκόπων.
Ποιος είπε δηλαδή ότι η αλήθεια και η Θεία Χάρη βρίσκεται οπωσδήποτε στην
πλειονότητα; Δεν είναι γνωστές δηλαδή οι περιπτώσεις ψευτοσυνόδων μέσα στην
Εκκλησιαστική Ιστορία, καθώς και το τι φρονούσαν τότε οι πλειονότητες; Ή μήπως
δεν είναι γνωστό ότι ζούμε σε καιρούς εσχάτους, για τους οποίους εγράφη ότι και
οι εκλεκτοί θα πλανηθούν; Και για να το πούμε και με πολύ απλά λόγια: σε μία
αντίθεση ή και ρήξη λόγω συγκλονιστικών γεγονότων, ποιος είναι ο υπεύθυνος; Ο
σκανδαλοποιός και επιμένων στο σκάνδαλο ή αυτός που αρνείται να το αποδεχθεί
και να συμμετάσχει σε αυτό; Είναι φανερό ότι τα δείγματα μιας τέτοιας τόσο
παράλογης «λογικής» δεν μπορούν να αντέξουν σε καμία κριτική.
Όπως ακριβώς δηλαδή σε καμία κριτική δεν
αντέχει και η επίσης πολυδιαφημισμένη εσχάτως (και αποδιδόμενη σε Κύπριο
μητροπολίτη) φράση ότι καλύτερα να πλανάσαι μαζί με την Εκκλησία παρά να έχεις
δίκιο εκτός αυτής. Ας ξεκαθαρίσουμε όμως ότι η Εκκλησία δεν πλανάται. Λάθη και
πλάνες διαπράττουν οι άνθρωποι και τότε τίθενται μόνοι τους εκτός Εκκλησίας, ας
είναι και πατριάρχες και επίσκοποι και η συντριπτική ακόμη πλειονότητα του
κλήρου. Το θέμα εδώ - και αξίζει να το ξαναπούμε - δεν είναι ποσοτικό. Το θέμα
είναι η αγιοπνευματική αλήθεια. Και αυτήν κατά καιρούς μπορεί να την εκφράζουν
ακόμη και πρόσωπα μετρημένα στα δάχτυλα του ενός χεριού. Θα υπενθυμίσουμε λ.χ.
ότι όταν επί δεκαετίες όλοι σχεδόν οι επίσκοποι της Αυτοκρατορίας είχαν
προσχωρήσει στον Μονοθελητισμό, την Εκκλησία δεν την αποτελούσαν αυτοί, αλλά
βασικά ένας μοναχός, ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής (μετ’ ολίγων ακόμη). Την
Εκκλησία πάλι μόνος του την αποτελούσε (ως προς την πλευρά του κλήρου
εννοείται) ο Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός κατά τους χρόνους της Ψευδοσυνόδου της
Φερράρας-Φλωρεντίας. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέει ρητά ότι και τρία
μόνο άτομα να κρατήσουν ακέραιη την Ορθή Πίστη, αυτά μόνο θ’ αποτελούν την
Εκκλησία του Χριστού (Patrologia Graeca 55,158 & 160, 203), ενώ το ίδιο
τονίζει και ο άγιος Νικηφόρος ο Ομολογητής (μέγας υπέρμαχος της Ορθοδοξίας κατά
την εποχή της Εικονομαχίας), λέγοντας: «Εἰ δὲ καὶ πάνυ ὁλίγοι ἐν τῇ εὐσεβείᾳ καὶ
Ὀρθοδοξίᾳ διαμείνωσιν, οὗτοι εἰσίν Ἐκκλησία καὶ τὸ κύρος καὶ ἡ προστασία τῶν ἐκκλησιαστικῶν
θεσμῶν ἐν αυτοῖς κεῖται, κἄν αὐτοῖς ὑπέρ τῆς εὐσεβείας κακοπαθῆσαι δεήσοι» («αν
όμως ελάχιστοι απομείνουν στην ευσέβεια και την ορθοδοξία, τότε αυτοί είναι η
Εκκλησία και σ’ αυτούς εναπόκειται η εγκυρότητα και η προστασία των
εκκλησιαστικών θεσμών, ακόμη κι αν χρειαστεί να δεινοπαθήσουν υπέρ της
ευσέβειας»: Patrologia Graeca 99, 1049). Δεν διευκρινίζουν μάλιστα καν οι εν
λόγω μεγάλοι Πατέρες αν αυτοί οι ολίγοι θα είναι οπωσδήποτε κληρικοί. Το ίδιο
τονίζει και ο Άγιος Ιωάννης Μαξίμοβιτς στη ρήση που προαναφέραμε, λέγοντας ότι οι
πιστοί δε θα βρίσκουν ιερέα και ποιμένα να τους προστατέψει από την πλάνη και
ότι σε αυτή την εποχή ο κάθε πιστός θα είναι υπεύθυνος για όλο το πλήρωμα της
Εκκλησίας. Και να προσθέσω τέλος και τη γνωστή ρήση του μακαριστού σπουδαίου
γέροντα Εφραίμ της Αριζόνα, ότι στα δύσκολα χρόνια που έχουμε μπροστά μας, για
κάποιο χρονικό διάστημα (μέχρι τον πόλεμο και τη μετέπειτα τακτοποίηση του
εκκλησιαστικού ζητήματος από μεγάλη σύνοδο που θα συγκληθεί) μόνο λίγοι απλοί
παπάδες θα κρατήσουν και θα διαφυλάξουν την Ορθοδοξία, ενώ οι «μεγάλοι», οι
εκκλησιαστικοί αξιωματούχοι, θα ακολουθήσουν τον διάβολο. Ποιοι λοιπόν
αποτελούσαν ή θα αποτελούν σε όλες αυτές τις περιπτώσεις την Εκκλησία του
Χριστού; Δεν είναι τελικά εξόφθαλμα ρητορικό το ερώτημα;
Ολοκληρώνοντας, οφείλω να διευκρινίσω ότι
επιχείρησα να αποδώσω εδώ (όπως και στα προηγούμενα σχετικά κείμενα), με όσο το
δυνατόν πιο απλό και εύληπτο τρόπο, κάποια από τα βασικά «επιχειρήματα» των
θιασωτών της λεγόμενης μεταπατερικότητας και πώς αυτά αποκαθηλώνονται και
καταρρίπτονται από τους ίδιους τους Αγίους μας, σε σχέση με σοβαρά και καίρια
ζητήματα, όπως το τι είναι πραγματικά υπακοή, με ποια (μη δογματικά) ζητήματα
μπορεί να έχει σχέση, τι σημαίνει ιεροκατάκριση, ποιος είναι ο ορθός τρόπος
αντίδρασης κληρικών αλλά και λαϊκών απέναντι στις κακοδοξίες πλανεμένων
επισκόπων. Ασφαλώς υπάρχουν πολλά ακόμη που μπορεί να επικαλεστεί κανείς. Και
φυσικά εννοείται ότι τα κείμενα αυτά δεν φιλοδοξούν να κομίσουν «γλαύκα ες
Αθήνας». Στόχος τους ήταν απλώς να αποτελέσουν μία μικρή επιπλέον συμβολή στην
αποκάλυψη του τρόπου με τον οποίο σκέφτονται και ενεργούν πάμπολλοι επίσκοποι
και γενικότερα «θεολόγοι» των ζοφερών καιρών μας, τουτέστιν μία ολοένα και
αυξανόμενη ομάδα ανθρώπων, που ενώ μιλούν για Χριστό και Ορθοδοξία, απλούστατα
μας φέρνουν στον νου την προειδοποίηση του Αποστόλου Παύλου «ὅτι εἰσελεύσονται…λύκοι
βαρεῖς εἰς ὑμᾶς μὴ φειδόμενοι τοῦ ποιμνίου· καὶ ἐξ ὑμῶν αὐτῶν ἀναστήσονται ἄνδρες
λαλοῦντες διεστραμμένα τοῦ ἀποσπᾶν τοὺς μαθητὰς ὀπίσω αὐτῶν». Η αντίδραση
απέναντι στις κακοδοξίες τους επαναλαμβάνω ότι αποτελεί για όλους μας
επιτακτικό καθήκον. Και η απείθεια απέναντί τους αυτονόητο χρέος μας, όπως όχι
απλώς μας επιτρέπουν, αλλά και επιβάλλουν και οι Ιεροί Κανόνες και τόσοι
μεγάλοι Πατέρες και Άγιοι της Εκκλησίας μας…
