Του ανθρώπου το μεγαλείο, καλοί μου φίλοι, βρίσκεται σαφώς
στα ιδανικά του. Στους σκοπούς και τους στόχους του. Στις αρχές και τις
πεποιθήσεις του. Στα σχέδια και τις επιδιώξεις του. Το να έχει δε κανείς
ιδανικά, σημαίνει πως ζει, πως σκέπτεται, πως έχει ταυτότητα, πως είσαι
προσωπικότητα.
Τα ιδανικά ψυχώνουν τον άνθρωπο. Τον γοητεύουν. Του αναπτερώνουν το
είναι. Γεμίζουν κενά. Εμπνέουν. Καθοδηγούν. Ανοίγουν δρόμους. Φλογίζουν
και διεγείρουν. Τον κάνουν να κατακτά και να μεγαλουργεί. Στήνουν αψίδες
θριάμβου. Όπως και να το κάνουμε τα ιδανικά, καθώς είπαν, «δημιουργούν
ανάταση, συγκίνηση, πίστη και πόθο για νίκη. Αναμοχλεύουν καρδιές. Είναι
σάλπιγγες και θούρια και παιάνες που ξεσηκώνουν στρατιές για τη μάχη».
Θα το έχετε προσέξει. Το μυστικό κάθε επιτυχημένου, κάθε μεγάλου αλλά
και κάθε αγιασμένου ανθρώπου, είναι σαφώς τα ιδανικά του. Αν μπορούσαν
να μας κωδικοποιήσουν τη ζωή τους με δυό λέξεις, σαφώς τούτες θα ήταν:
«Δύναμή μας είναι τα ιδανικά μας»!
Σπουδαίος είναι και τούτος ο λόγος: «Ο μόνος τρόπος να ζήσει και να
πεθάνει κανείς σαν άνθρωπος, είναι να ζήσει και να πεθάνει για ένα
ιδανικό»!Το ίδιο και τούτος ο λόγος του Σίλλερ:«Εκείνος που έχει
ιδανικά, αναπνέει τις καθαρές πνοές του πνεύματος». Να σε τι μεγαλείο
βρίσκεται…
Μα αν αυτό συμβαίνει για την κάθε ηλικία, περισσότερο ισχύει για τους
νέους. Τα νιάτα είναι πλασμένα για ιδανικά. Η αναζήτηση των ιδανικών,
εκδηλώνεται κυρίως στα εφηβικά χρόνια, που είναι περίοδος ανησυχιών,
αναζητήσεων, οραματισμών.
*
Άραγε τι σημαίνει ζωή χωρίς ιδανικά; Μας το λέει ξεκάθαρα το γράμμα
μιας μαθήτριας: «Νομίζω πως μου λείπουν οι στόχοι. Ζω χωρίς ενδιαφέροντα
και χωρίς κανένα προορισμό! Μου φταίνε τα πάντα, αλλά δεν ξέρω τι
πραγματικά θα ήθελα. Νιώθω αποκομμένη απ’ όλους και όλα. Η ζωή μου δεν
έχει νόημα…». Κι αυτή η ομολογία της θυμίζει τούτο το λόγο: «Ο άνθρωπος
χωρίς ιδανικό, καταντάει μηδενικό»!
Ξεχνώντας τα ιδανικά του ο άνθρωπος ή ζώντας χωρίς αυτά, ξεχνά την
ίδια του την ύπαρξη, αφού δεν παλεύει πια για ένα συγκεκριμένο σκοπό. Κι
ο Πλάστης δεν τον δημιούργησε γι’ αυτό…
Χωρίς ιδανικά, χωρίς παλμό κι ενθουσιασμό για την κατάκτησή τους,
ιδιαίτερα τα νιάτα, ασφυκτιούν, χάνονται, αργοπεθαίνουν. Γιατί μόνον
«εκείνοι που έχουν ιδανικά, αναπνέουν τις καθαρές πνοές του αιθέρα»,
έλεγε ο Σίλλερ
Η ζωή χωρίς τα ιδανικά, είναι μια απέραντη έρημος. Το ίδιο και η
κοινωνία, με τέτοιους ανθρώπους. Κι «αλλοίμονο σ’ όποιον κρύβει μέσα του
ερήμους», είχε πει ο Νίτσε.
Λοιπόν, τι θα ήταν ο κόσμος χωρίς τον ήλιο, το σώμα χωρίς τη ζωή, η
άνοιξη χωρίς τα λουλούδια, ο ουρανός χωρίς τ’ αστέρια, ο οδοιπόρος χωρίς
σκοπό; Ότι είναι και τα νιάτα χωρίς ιδανικά!
*
Ναι, τα ιδανικά είναι η ουσία της ζωής. Όμως τα οποιαδήποτε ιδανικά;
Κάθε στόχος κι επιδίωξη; Σαφώς όχι! Η κρίση της νεολαίας σήμερα, τελικά
κρίση ιδανικών είναι. Μερικοί έχουν σαν ιδανικό… να μην έχουν ιδανικά!
Και σκοπό… να μην έχουν σκοπούς! Άλλοι έμαθαν (ή τους έμαθαν) να
στοχεύουν στο χρήμα, τις διασκεδάσεις, τις απολαύσεις, την εύκολη ζωή,
το σεξ, την ηδονή. Και ζούμε όλοι το καθημερινό τους δράμα.
Ο Αλέξης Καρρέλ είχε πει: «Το μέλλον ανήκει σ’ εκείνους που κάνουν τα
πάντα για ένα ιδανικό». Εννοείται για ένα πραγματικά σωστό ιδανικό.
Διεθνής έρευνα της ResearchInternational αποκαλεί μεγάλο κομμάτι της
νεολαίας «νεαρούς ηδονιστές», υπό την έννοια ότι θεωρούν τη ζωή ένα
ατελείωτο πανηγύρι. Θέλουν συνέχεια να διασκεδάζουν. Δεν δείχνουν να
ενδιαφέρονται για κάτι μεγαλύτερο και ουσιαστικό στη ζωή τους, δεν τους
ενδιαφέρουν και πολύ τα εθνικά ή και τα διεθνή προβλήματα, έχουν
παραιτηθεί από κάθε προσπάθεια αλλαγής του εαυτού τους και του κόσμου.
Στα Εξάρχεια της Αθήνας, που είναι το γνωστό «στέκι» των αναρχικών
και των άλλων περιθωριακών ομάδων της νεολαίας, ένας δημοσιογράφος έκανε
έρευνα. Τους ρώτησε για τη ζωή και τις επιδιώξεις τους. Μερικοί είπαν:
«Μείναμε χωρίς ιδανικά, βρισκόμαστε σε αδιέξοδο…». Μία προσεκτική όμως
ματιά στην έρευνα έδειχνε, πως οι περισσότεροι είχαν ιδανικά, όμως ήταν
αντεστραμμένα! Επρόκειτο για πίστη σε απαξίες…
Αλλ’ αυτή η κατάσταση δεν εξυπηρετεί στο ακέραιο τις επιδιώξεις των
εχθρών της νεολαίας, όλων των εχθρών της, όλων εκείνων που θέλουν να την
έχουν του χεριού τους; Ας το σκεφτούμε…
*
Είν’ αλήθεια πως αν κάποιος θέλει να πλήξει έναν νέο άνθρωπο, έναν
θεσμό, έναν οργανισμό, ως κι έναν λαό ακόμη, αυτό που έχει να κάνει
είναι να τον μάθει να ζει χωρίς ιδανικά ή με ιδανικά αντεστραμμένα ή και
με τη σύγχυση για το ποια πράγματι είναι τα ιδανικά της ζωής μας. Είναι
ακριβώς αυτή η κατάσταση που ζούμε όλοι σήμερα στην εποχή της
πολτοποίησης της παγκοσμιοποίησης!
Κάθε εποχή και ιδιαίτερα η δική μας με τα τόσα μέσα που διαθέτει,
θέλει να δημιουργεί κάθε φορά τα δικά της ιδανικά, να μας προσδιορίζει
ποιο ακριβώς είναι το ιδανικό. Το ίδιο κάνει και με τους ήρωες, τα
πρότυπα και τις αξίες. Αυτό γίνεται με πολύ έμφαση και στη δική μας
εποχή. Σήμερα!
«Ο κόσμος μας είναι γεμάτος από ιδεολογίες και γυμνός από ιδανικά»,
αναφέρει κάπου σύγχρονος στοχαστής. Ναι, ζούμε στ’ αλήθεια, σε μια εποχή
γεμάτη από ιδέες, ιδεολογίες, κοσμοθεωρίες και συστήματα κάθε μορφής.
Σ’ ένα καταιγισμό από κηρύγματα υλιστικά, μηδενιστικά, αναρχικά,
ανατρεπτικά. Τα περισσότερα εντυπωσιάζουν σαν τα βεγγαλικά! Υψώνονται,
κάνουν κάποιο θόρυβο πολύ, έχουν λάμψη μεγάλη, όμως ελάχιστα φωτίζουν
και χάνονται γρήγορα. Και τότε, τι γίνεται τότε, με τον νέο που έχει
ταυτιστεί μαζί τους;
Με τα πραγματικά σωστά ιδανικά οι νέοι δημιουργούν, κατακτούν,
γοητεύουν. Με τα αντεστραμμένα όμως, γίνονται χαλαστές, εμπρηστές,
βομβιστές, σκοταδιστές, αμοραλιστές, αρνητές των
πάντων!
Όσο και να το ψάξουμε, σ’ ένα θα καταλήξουμε. Πως τα πραγματικά σωστά
ιδανικά απορρέουν απαραίτητα απ’ τον Θεό και την Ορθόδοξη Πίστη μας.
«Κάθε τι που δεν προέρχεται απ’ τον Θεό, δεν μπορεί να εκπληρώσει την
προσδοκία μου», σημείωνε ο Πασκάλ. Κι απ’ την αρετή «το μέγιστον των εν
ανθρώποις καλόν» κατά τον Ευριπίδη, την ηθική και το πάθος για την
αγιότητα και την τελειότητα.
*
Απ’ τα ιδανικά βέβαια δεν πρέπει να διακατέχονται μόνο τα άτομα, και
ειδικά οι νέοι, αλλ’ οι πάντες και τα πάντα, ως κι αυτοί οι λαοί. Πόσο
διαφορετικά θα ήταν τότε τα πράγματα στη ζωή!
Είπαν πως «τα ιδανικά είναι των λαών η ψυχή. Δυστυχισμένα όσα έθνη
δεν κινούνται από ιδανικά». Μόνο δυστυχισμένα; Όπως και τα άτομα, είναι
καταδικασμένα σε μαρασμό, υποτέλεια, υποδούλωση κι αφάνεια. Για τούτο
«όχι, σ’ όποιον θελήσει να σκλαβώσει τη γη και τη σκέψη μας ή να μολύνει
τα ιδανικά της φυλής μας».
*
Πως γεννιούνται σε μια (νεανική) ψυχή τα ιδανικά; Να ένα ωραίο
ερώτημα. Την απάντηση μπορούμε να την βρούμε και από τούτο το λόγο του
Γκαίτε: «Δεν μου αρέσει το εύκολο, ποθώ το ιδανικό». Άρα το εύκολο είναι
-ας πούμε- ο κάμπος, το ιδανικό είναι εκείνη η πανύψηλη κορυφή που
υψώνεται μπροστά μας και μας καλεί να την κατακτήσουμε. Στ’ αλήθεια
μήπως μας τελματώνουν οι τόσες ανέσεις και οι ευκολίες που ζούμε σήμερα;
Μήπως αυτές είναι η αιτία της έλλειψης ιδανικών;
Βρίσκεται στη φύση των ιδανικών ο αγώνας ο συνεχής, ο κόπος ο πολύς
κι ο μόχθος χωρίς τέλος. Δεν επιτυγχάνονται με την ονειροπόληση. Εξάλλου
για ιδανικά πρόκειται. Για κορυφές πανύψηλες και καταχιονισμένες.
Αποτελούν την αέναο τάση και πορεία μας προς την τελειότητα και την
αγιότητα. Δεν έλεγε τυχαία ο Καβάφης τούτο το λόγο: «Σαν βγεις στον
πηγαιμό για την Ιθάκη, να εύχεσαι να ’ναι μακρύς ο δρόμος, γεμάτος
περιπέτειες…».
Άρα είναι ανάγκη να βγούμε απ’ τις ανέσεις, να εγκαταλείψουμε την
τρυφηλή ζωή και να ποθήσουμε τους πολυσχιδείς αγώνες και τις περιπέτειες
για να συναντηθούμε με τα ιδανικά…
Με το που θα ξεκινήσουμε να κάνουμε αυτό, τότε θα νοιώσουμε να
συμβαίνει αυτό που αναφέρει ο Ουγκώ: «Το ιδανικό είναι η κορυφή, όπου
κατέρχεται ο Θεός και ανέρχεται ο άνθρωπος». Ναι, ο Θεός βλέποντας τον
πόθο και τον αγώνα μας, κατεβαίνει δίνοντάς μας το χέρι Του κι εμείς δεν
είναι δυνατό τότε, αν το πιάσουμε σφιχτά, να μην ανεβούμε! Γι’ αυτό
και, όπως είπαν, «όταν κανείς αγωνίζεται για ένα ιδανικό, δεν αργεί και
να το κατακτήσει». Νάτο, λοιπόν, και το άλλο μυστικό της επιτυχίας!
*
Είπαν πολύ σωστά: «Δώστε σωστά ιδανικά στους εφήβους και θα δείτε τι
αξίζουν». Ναι, να τους δοθούν! Και να τα αναζητήσουμε και να τα κάνουμε
δικά μας, καταδικά μας, κι εμείς οι ίδιοι φίλοι…
Σύνθημά μας δε, ας είναι τούτος ο υπέροχος λόγος του Γκαίτε: «Πάντα
ψηλότερα ν’ ανεβαίνω, πάντα μακρύτερα να κοιτάζω»… Ή και τούτος του
Βερίτη: «Για τα ψηλά, για τα ωραία τραβάμε! Για τις κορφές της Αλήθειας
διψάμε!» Πορεία προς ό,τι υψηλό και μεγάλο, λοιπόν. Προς εκεί που τα
ιδανικά μας καλούνε…Και μάλιστα τώρα που βρισκόμαστε στο κατώφλι της
ζωής καλοί μου φίλοι…
