Τι
γίνεται αν παραμελείται η διαπαιδαγώγηση των παιδιών είτε εξαιτίας
αδιαφορίας, για να μη κουρασθεί ο γονιός, είτε εξαιτίας κακώς νοουμένης
αγάπης και ανοχής; Και ένα βήμα πιο κάτω στον λόγο και πιο βαθιά στην
άβυσσο. Τι γίνεται αν συντελείται αρνητική παιδεία θελητά ή αθέλητα;
«Όποιος
φείδεται το ραβδί του, μισεί τον γιο του, εκείνος δε που [τον] αγαπάει
[πραγματικά] τον παιδεύει επιμελώς», τονίζει μια Παροιμία της Παλαιάς
Διαθήκης, παροιμία πάντοτε νέα, διαχρονική (13.24).
Παράλληλα
η Πατερική πείρα παρορμά προληπτικά-αποτρεπτικά: (Εκ)παιδεύστε τα
παιδιά, αδελφοί, για να μη σας παιδέψουν αυτά» (Μέγα Γεροντικό
Πανοράματος, Γ’ σελ. 224). «Ερωταποκρίνεται» ταυτόχρονα ο αββάς Ισαάκ ο
Σύρος: «Χάριν τίνος επήλθε η οργή και ο θάνατος στον οίκο του ιερέα Ηλί,
του δικαίου γέροντα, που διέπρεψε στην ιερωσύνη σαράντα χρόνια; Δεν
επήλθε για την ανομία των τέκνων του Οφνί και Φινεές; Διότι ούτε αυτός
πλημμέλησε ούτε εκείνα με σύμφωνη γνώμη του, αλλά γιατί δεν είχε «ζήλο
Κυρίου» να τα διορθώσει (Ασκητικά Λόγος 70, Περί των λόγων της Θείας
Γραφής των προς μετάνοια ερεθιζόντων, σελ. 275-276).
Ανοίγουμε
το Α’ Βασιλειών και διαβάζουμε: Οι δυο γιοι του έπαιρναν τα κρέατα των
θυσιών πριν ακόμη αγιασθούν, προσβάλλοντας βαριά τον Σαβαώθ. Σχολίαζε
όλος ο λαός, μα αυτά τίποτε, δεν «ίδρωνε το αυτί» τους. Ο Ηλί ηρκείτο ν’
αρθρώνει ένα «Μη, παιδιά μου» και να τα επιπλήττει χλιαρά και χαλαρά.
Γι’ αυτό μέσα σε μια μέρα έχασαν τη ζωή τους και οι τρεις (2.12-36·
4.17-18).
Πλην
υπάρχουν και χειρότερα από τη γονική αδιαφορία. Μια νέα αποκάλυπτε με
πικρό χαμόγελο το δικό της δράμα: «Αντιστράφηκαν οι ρόλοι. Αντί να με
συμβουλεύουν εμένα οι γονείς μου, τους συμβουλεύω εγώ».
Τρώγονται
οι δικοί της και την έχουν στη μέση. Κοιτάζουν ποιος από τους δυο θα
την προσεταιρισθεί, ώστε να εκδώσει αυτή… χαριστική «δικαστική απόφαση»
στις αντιδικίες τους. Δύσκολη η θέση της. Και – απαυδυσμένη και από τα
«καλά» του εγγάμου βίου (των γονιών της) – να σκέφτεται τον μοναχισμό
και να μη την αφηνουν. Πού θα βρουν άλλο διαιτητή και φροντιστή; Ναι,
αλλά πού πάει το «Άφετε τα παιδία έρχεσθαι προς με, και μη κωλύετε
αυτά»; (Μάρκ. 10.14)
Οικογενειακή ζωή, σου λέει. Τσακωμοί σαν μωρά παιδιά ή τουλάχιστον οπωσδήποτε πιο μικρά από την κόρη τους.
Ακόμη
δε πιο απελπιστικά στις υποθέσεις των διαζυγίων: «Μίσησε τον πατέρα σου
και θα σου γράψω όλη την περιουσία μου», εκλιπαρούσε διαβολικά μια
μητέρα τον γιο της. «Μίσησε τη μητέρα σου και θα πάρεις το εργοστάσιό
μου», ανταπέδιδε σατανικά ο πατέρας. Διελκυστίνδα αξιοθρήνητη με το
παιδί στο κέντρο να κινδυνεύει να διαμελισθεί από διχασμό
προσωπικότητας…
Μας
συμβουλεύει ο στάρετς Ζωσιμάς να προσέχουμε τον εαυτό μας, τη
συμπεριφορά μας κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε στιγμή. Γιατί ενδέχεται να
περάσεις μπροστά από ένα παιδάκι βράζοντας από θυμό και βρίζοντας· και η
σκοτεινή μορφή σου να τυπωθεί στην εύπλαστη, αθώα, και ανυπεράσπιστη
καρδιά του. Εσύ ίσως ούτε καν να έδωσες σημασία, ούτε καν να το
πρόσεξες. Αυτό όμως σε παρατήρησε και η μεγάλη ζημία έγινε μέσα του:
Έσπειρες μέσα του ένα κακό σπόρο που μπορεί να βλαστήσει επικίνδυνα. Και
τούτο επειδή έχεις στρεβλό χαρακτήρα, χωρίς αγάπη, και επιπλέον
ξεχάσθηκες και τον εξωτερίκευσες μπροστά στο παιδί (Ντοστογιέφσκυ,
Αδελφοί Καραμαζώφ, Βιβλίο Έκτο, 3, ζ). Τι έφταιγε το καημένο;
Αν
οι ανωτέρω επισημάνσεις ισχύουν για τον κάθε άσχετο με το παιδί, ας
φαντασθούμε πόσο περισσότερο ισχύουν για τον γονιό που ζει συνέχεια με
το παιδί, που φαντάζει σαν ο μεγαλύτερος άρχοντας στη ζωή του. Ο μπαμπάς
και η μαμά τού είναι το παν στον κόσμο. Λοιπόν ακόμη πιο απελπιστικό
και εξουθενωτικό είναι αν ο θυμός τους έχει αποδέκτη το ίδιο το παιδί
τους, καθώς προείπαμε. Η ψυχή του είναι σφουγγάρι που ασταμάτητα θηλάζει
και απομυζά και φωτογραφίζει ανεξίτηλα.
Λοιπόν
τα παιδικά τραύματα παραμένουν επί μακρόν, ή και ισόβια, ανεπούλωτα. Οι
δε συζυγικοί διαξιφισμοί και καταιωνισμοί ύβρεων μπροστά στο παιδί, του
διαστρέφουν την οικογένεια, από ζεστή φωλιά που έπρεπε να ήταν, σε
φουρτούνα και αντάρα.
Ιερομόναχος Ιουστίνος
