Αν κάποιος διαβάσει με προσοχή το παρακάτω κείμενο και ιδιαίτερα το σχόλιο του αγίου Νεκταρίου
στην επιστολή του πάπα Ιννοκέντιου, δεν θα δυσκολευτεί να ξεκαθαρίσει μέσα του
πως, δεν μπορεί να είναι άλλο πράγμα η πίστη και άλλο ο πιστός. Δεν επιτρέπεται
τέτοιος διαχωρισμός, διότι αποτελεί μυστήριο η σχέση πιστού και πίστεως και δεν
μπορεί να σταθεί εκφραζόμενος διά της λογικής. Με απλά λόγια, δεν υφίσταται επ`
ουδενί το: «Άλλο η πίστη και άλλο ο πιστός»! Δεν μπορεί η πίστη να μπει στο
ζύγι! Δεν μπορεί η πίστη να γίνει δισάκι οδοιπορίας, που το αποθέτει ο
οδοιπόρος έστω και για λίγο κοντά στην βρυσούλα, να ξαποστάσει και μετά να το
φορτωθεί και να συνεχίσει το δρόμο του! Άμα
μεν πιστός, άμα δε πίστις. Κινδυνεύουν οι πιστοί, κινδυνεύει και η πίστη!
Διότι αυτή βιώνεται, πραγματώνεται, εκφράζεται από τους πιστούς, βήμα βήμα,
δάκρυ δάκρυ, σταγόνα σταγόνα από ιδρώτα και αίμα. Ο αγώνας για την πίστη μέσα στο χρόνο είναι
αδιάλειπτος και διεξάγεται εν πάση προσοχή, νήψει και προσευχή. Μάχη σώμα με
σώμα με τις σκοτεινές δυνάμεις. «ἐξαγοραζόμενοι τὸν καιρόν, ὅτι αἱ ἡμέραι
πονηραί εἰσι». (Εφεσ. 5,16) και
« νήψατε, γρηγορήσατε· ὁ ἀντίδικος ὑμῶν διάβολος ὡς λέων ὠρυόμενος
περιπατεῖ ζητῶν τίνα καταπίῃ». (Α΄ Πέτρου 5,8), μας παραινεί το Ευαγγέλιο.
«Ο Πάπας Ιννοκέντιος ο Γ' (1198 - 1216),
υπήρξε ο εμπνευστής της Δ΄ και της Ε΄ Σταυροφορίας, «πνευματικός πατέρας» των δύο βασικών
επεκτατικών μέσων της φραγκοπαπικής εξουσίας, της «Ιεράς Εξετάσεως» και της
Ουνίας, ως ιδέας. Σπουδαίο ιστορικό πρόβλημα είναι η εκτροπή
της Δ΄ Σταυροφορίας από τούς Αγίους Τόπους προς την Κωνσταντινούπολη. Ήταν σκοπός
ανομολόγητος, ή τραγική σύμπτωση;
Η πλειονότητα των ιστορικών, και μάλιστα των αδέσμευτων, δέχεται το πρώτο. Επρόκειτο για καλά οργανωμένο σχέδιο, πού αποσκοπούσε στο να δοθεί ισχυρό κτύπημα στη Ορθόδοξη Αυτοκρατορία, πού περνούσε περίοδο κάμψεως, λόγω της εντάσεως τού τουρκικού κινδύνου». (+ π. Γ. Μεταλληνός).
Η πλειονότητα των ιστορικών, και μάλιστα των αδέσμευτων, δέχεται το πρώτο. Επρόκειτο για καλά οργανωμένο σχέδιο, πού αποσκοπούσε στο να δοθεί ισχυρό κτύπημα στη Ορθόδοξη Αυτοκρατορία, πού περνούσε περίοδο κάμψεως, λόγω της εντάσεως τού τουρκικού κινδύνου». (+ π. Γ. Μεταλληνός).
Ο
Ιννοκέντιος έγραψε επιστολή, πριν
από τις δύο αυτές Σταυροφορίες, προς τον αυτοκράτορα Αλέξιο Δ΄ τον Άγγελο και
τον Πατριάρχη Ιωάννη τον Καματερό, ζητώντας τη βοήθειά τους για τις
σταυροφορικές εκστρατείες και περί της ενώσεως
των Εκκλησιών, αφού αποδεχτούν την κυριαρχία του πάνω σε όλα,
στηρίζοντας την θέση του αυτή στο πρωτείο του αποστόλου Πέτρου.
Ο αυτοκράτορας Αλέξιος απάντησε στον Πάπα τον Φεβρουάριο του 1199.
Επίσης απάντησε και ο Πατριάρχης Ιωάννης, επαινώντας τον για τον ζήλο που
επιδεικνύει για την ένωση της Εκκλησίας και του κάνει κάποιες παρατηρήσεις, με
πολλή ευγένεια και λεπτότητα. Τον ρωτάει, πώς η ρωμαϊκή Εκκλησία μπορεί να
είναι παγκόσμια, αφού υπάρχουν και οι
κατά τόπους άλλες Εκκλησίες και πώς μπορεί αυτή να είναι η μητέρα όλων
των Εκκλησιών, αφού όλες εξήλθαν από την Εκκλησία των Ιεροσολύμων;
Ο Πάπας απάντησε με μια εκτενή επιστολή στις 12 Νοεμβρίου 1199, λέγοντας
πρώτα για το πρωτείο του Πέτρου και της αγίας έδρας, το οποίο καθιερώθηκε από
την δύναμη αυτού του ίδιου του Θεού. Λέει ακόμη πως ο Πέτρος μόνος μπορεί να
συγχωρεί όχι μόνο όλες τις αμαρτίες αλλά και του σύμπαντος κόσμου, δηλαδή μόνο
αυτός έχει την δικαιοδοσία επάνω σε όλη την Εκκλησία. Συνεχίζει λέγοντας πως η
Εκκλησία λέγεται παγκόσμια κατά διπλή έννοια` πρώτα διότι συναποτελείται από
όλες τις Εκκλησίες και μάλιστα υπ` αυτήν την έννοια λέγεται από τους Έλληνες
καθολική. Αλλά η ρωμαϊκή Εκκλησία δεν
είναι καθολική υπ` αυτήν την έννοια` αυτή δεν είναι μέρος της παγκόσμιας
Εκκλησίας, αλλά αυτή η ίδια είναι παγκόσμια καθολική, για τον εξής λόγο, ότι
αυτή έχει υπό την εξουσία της όλες τις Εκκλησίες!
Ως προς το ζήτημα ότι η Ιερουσαλήμ είναι η μητέρα των Εκκλησιών, ο Πάπας
απαντά ως εξής, κάνοντας δύο διακρίσεις. Η Ιερουσαλήμ είναι η μητέρα ως προς το δίκαιο
του χρόνου. Η Ρώμη ως προς το δίκαιο της αξίας. Όπως ο Πέτρος πήρε
τα πρωτεία από τον Ανδρέα, ο οποίος ακολούθησε πρώτος χρονικά τον Χριστό, έτσι
και η Ρώμη προηγείται των Ιεροσολύμων. Η Ιερουσαλήμ είναι η μητέρα της πίστεως
αλλά η Ρώμη είναι η μητέρα των πιστών.
Σχόλιο του Αγίου Νεκταρίου:
«Αλήθεια, πόσο πρακτικός άνθρωπος
και σε βαθμό αξιοθαύμαστο ήταν ο Πάπας Ιννοκέντιος ο Γ΄. Με πόση
σαφήνεια ξεχώρισε τα χαρακτηριστικά των δύο μητέρων και έκανε σαφή διάκριση στα
δικαιώματα της καθεμιάς! Πώς όμως η μητέρα της πίστεως (τα
Ιεροσόλυμα), χωρίς να έχει τέκνα, πλούτισε με τέκνα αυτήν που δεν κυοφόρησε και
δεν γέννησε, αλλά δεν είχε ποτέ ούτε και άνδρα (την Ρώμη); Πώς δε έμεινε δίχως
τέκνα η μητέρα της πίστεως, αφού η πίστη κυοφορεί και γεννά τους πιστούς; Πώς
δε καταργήθηκε ο απαράβατος φυσικός νόμος, ο οποίος λέει πως, όπου υπάρχει η
μητέρα εκεί υπάρχουν μαζί και τα τέκνα της; Πώς δε μπορεί να νοηθεί μητέρα της
πίστεως δίχως πιστούς; Αλλά, αν γέννησε τέκνα, έστω και λίγα, πώς μπορεί να
είναι μητέρα πίστεως χωρίς τέκνα; Αν δε είναι η μητέρα της πίστεως και των
τέκνων (τα Ιεροσόλυμα), πώς μπορεί να υστερεί η μητέρα έναντι της τροφού των
τέκνων της (της Ρώμης); Πώς δε η τροφός μπορεί ποτέ να βγει και να σταθεί
υπεράνω της μητέρας; Άρα, η Αυτού Παναγιότης ο Πάπας Ιννοκέντιος
προφανώς παραλογίζεται».
1. ΜΕΛΕΤΗ
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΑΙΤΙΩΝ ΤΟΥ ΣΧΙΣΜΑΤΟΣ, ΤΟΜΟΣ Β΄(Αγίου Νεκταρίου)
2. Εφημερ.
«Χριστιανική», αριθ. 681 (994)/6.5.2004, Άρθρο π. Γεωργίου Μεταλληνού
Κιλκίς 10-7-2020
