Εμφανίστηκαν
στα ράφια σούπερ μάρκετ της Κομοτηνής, τα πρώτα προϊόντα που έχουν
πιστοποίηση Halal, που σημαίνει ότι η κατανάλωσή τους είναι επιτρεπτή
από μουσουλμάνους. Τα συγκεκριμένα προϊόντα είναι είδη αρτοποιίας,
ωστόσο η πιστοποίηση Halal αφορά όλη τη διατροφική γκάμα των
μουσουλμάνων.
Τί είναι όμως τα προϊόντα Halal;
Η λέξη Halal είναι αραβική και σημαίνει «επιτρεπτό» –
προσδιορίζει δηλαδή οποιοδήποτε προϊόν προορίζεται για κατανάλωση από
μουσουλμάνους (το «halal» προσδιορίζει και δράσεις, ωστόσο εδώ θα
ασχοληθούμε μόνο με τα προϊόντα και δη τα διατροφικά). Είναι ένας από
τους πέντε «προσδιορισμούς» (Ahkam) των προϊόντων που χρησιμοποιεί ή/και
με τα οποία τρέφεται και των δράσεων ενός μουσουλμάνου. [Τα
5 Ahkam: fard (υποχρεωτικό/επιβεβλημένο), mustahabb (προτεινόμενο),
halal (επιτρεπτό), makruh (μη αρεστό), haram (απαγορευμένο)].
Τα τρόφιμα
που μπορεί να καταναλώσει κάποιος μουσουλμάνος λοιπόν πρέπει να είναι
Halal, διαφορετικά διαπράττει αμαρτία, αφού αθετεί τις επιταγές του
Αλλάχ.
Η πιστοποίηση Halal που λαμβάνουν τα τρόφιμα είναι θρησκευτικού χαρακτήρα γι’
αυτό και δίδεται από ιμάμη. Υπάρχουν συγκεκριμένα ιδρύματα έκδοσης
πιστοποιητικών Halal, ένα εκ των οποίων εδρεύει και στη Θράκη και
συγκεκριμένα στην Ξάνθη. Το Κέντρο Πιστοποίησης Halal της Ξάνθης είναι
αναγνωρισμένο από τη Μουφτεία της Κομοτηνής και έχει
ευλογηθεί/πιστοποιηθεί από τον Μουφτή Τζεμαλί Μέτζο. Επίσης είναι το
μοναδικό Κέντρο Πιστοποίησης Halal στην Ελλάδα, που είναι μέλος του
Παγκόσμιου Συμβουλίου Halal. Εν τω μεταξύ, υπάρχουν πλέον και κάποια
ιδιωτικά κέντρα πιστοποίησης halal, που όμως αντιμετωπίζονται με κάποια
δυσπιστία.
Πιστοποίηση Halal: ένα νόμισμα με δύο όψεις
Γύρω από την πιστοποίηση halal έχει ανοίξει τα τελευταία χρόνια ένας μεγάλος κύκλος συζήτησης που συγκεντρώνει τους εμπλεκόμενους σε δύο πόλους: τους υπέρ και τους κατά.
Στους «υπέρ» ανήκουν κατ’ αρχήν οι ίδιοι οι μουσουλμάνοι με το επιχείρημα ότι πρέπει να ξέρουν τι τρώνε ώστε να είναι συνεπείς στις θρησκευτικές τους υποχρεώσεις,
αλλά και αρκετοί παραγωγοί και επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται
εκτός μουσουλμανικών χωρών. Αυτοί θεωρούν ότι η πιστοποίηση Halal μπορεί
να δώσει στα προϊόντα τους το (εξαγωγικό) εισιτήριο σε αγορές της Ανατολής ή χωρών στις οποίες ζει μεγάλος αριθμός μουσουλμάνων.
Στον
αντίποδα, οι «πολέμιοι» του Halal εστιάζουν τις αντιρρήσεις τους σε δύο
άξονες: ο πρώτος άξονας είναι ο οικονομικός. Επειδή η διαδικασία
πιστοποίησης halal προφανώς επιβαρύνει οικονομικά τους παραγωγούς, αλλά η σήμανση του προϊόντος ΔΕΝ είναι υποχρεωτική, υπάρχει η υποψία ότι εξαιτίας του halal τα προϊόντα πωλούνται ακριβότερα. Αυτό
όμως δεν είναι fair play για πολλούς καταναλωτές, οι οποίοι δεν έχουν
την υποχρέωση να καταναλώνουν halal προϊόντα, αλλά παρ’ όλα αυτά
καλούνται να τα πληρώνουν ως τέτοια επιβαρύνοντας τον προϋπολογισμό
τους.
Ο
δεύτερος άξονας της αντίδρασής τους εστιάζεται στον τρόπο με τον οποίο
δίδεται η πιστοποίηση halal, ειδικά σε ό,τι αφορά τα ζώα και τα προϊόντα
τους και η οποία μπορεί να χαρακτηριστεί (επιεικώς) βάναυση. Για να χαρακτηριστεί το κρέας halal (φυσικά, εκτός από το χοιρινό που είναι ούτως ή άλλως haram, δηλαδή απαγορευμένο), πρέπει το ζώο να έχει σφαγεί υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις: πρέπει
να είναι ζωντανό και να έχει τις αισθήσεις του κατά τη διάρκεια της
σφαγής του και ο σφαγέας πρέπει να του κόψει την καρωτίδα, την
επισφαγίτιδα φλέβα και την τραχεία, αλλά να μην πειράξει τον νωτιαίο
μυελό του. Έπειτα το
αίμα του σφάγιου πρέπει να αποστραγγιστεί με συγκεκριμένο τρόπο, ενώ
όσο λαμβάνει χώρα αυτή η διαδικασία πρέπει να απαγγέλλονται ειδικά χωρία
του Κορανίου και επίκληση στο όνομα του Αλλάχ! (αυτός
ο τρόπος σφαγής δεν περιλαμβάνει τα ψάρια και τα θαλασσινά). Επίσης
είναι αδύνατον να χαρακτηριστεί halal το κρέας που προέρχεται από
σαρκοφάγο ζώο, αρπακτικό ή ζώο που θανατώθηκε και έπειτα ξεκίνησε η
διαδικασία μετατροπής του σε τροφή.
Περαιτέρω,
τα σφαγεία δεν μπορούν να έχουν χώρους halal και μη halal. Πρέπει
υποχρεωτικά να είναι halal στο σύνολό τους, διαφορετικά δεν λαμβάνουν
την πιστοποίηση. Κι αυτό ενισχύει ακόμη περισσότερο τα επιχειρήματα των
«πολέμιων» της πιστοποίησης.
Οι μουσουλμάνοι δε, είναι υποχρεωμένοι να καταναλώνουν μόνο halal φαγητό, εκτός αν πρόκειται να πεθάνουν από την πείνα.
Μερικοί αριθμοί για τα τρόφιμα Halal
- Η παραχώρηση πιστοποίησης halal κοστίζει στον επιχειρηματία από 2.000 έως 4.000 €/έτος – ανάλογα με το πόσα προϊόντα θέλει να πιστοποιήσει.
- Η κατανάλωση προϊόντων halal έχει αυξητικές τάσεις ανά τον κόσμο με ετήσιο ρυθμό περίπου 7%.
- Τα προϊόντα Halal κατέχουν το 17% στην παγκόσμια αγορά φαγητού/ποτού.
- Μόνο για το 2013 τα κέρδη από τη διακίνηση διατροφικών προϊόντων halal παγκοσμίως έφτασαν το 1.1 τρισεκατομμύριο δολάρια.
