Ἐν συνεχείᾳ τῶν ὅσων ἀναφέραμε στὸ προηγούμενο φύλλο, καλοί μου φίλοι,
λέμε τούτη τὴ φορὰ νὰ συνεχίσουμε μὲ μερικὰ παραδείγματα τῆς ἴδιας τῆς
ζωῆς κι ἀπʼ αὐτὴ ἀκόμη τὴν καθημερινότητά μας, γιὰ τὸ θέμα μας. Δέστε…
•Τὰ δέντρα ἐκεῖνα ποὺ λόγῳ τῆς θέσης τους σὲ ὑψώματα καὶ ψηλὰ βουνὰ τὰ
φυσοῦν πιὸ πολὺ οἱ ἄνεμοι καὶ οἱ (χιονο)θύελλες, ἀποκτοῦν ρίζες πιὸ
πολλές, πιὸ μεγάλες καὶ πιὸ γερὲς ἀπὸ τὰ ἄλλα. Καὶ ἐπιπλέον εἶναι πιὸ
εὐλύγιστα, γιὰ νὰ μὴ σπάζουν! Οἱ δυσκολίες τὰ κάνουν πιὸ ἀνθεκτικὰ καὶ
τὰ γιγαντώνουν!
• Στὴ θάλασσα ὅλοι καπετάνιοι εἶναι. Αὐτὸς ποὺ ξεχωρίζει ὅμως, αὐτὸ ποὺ
πραγματικὰ ἀξίζει, εἶναι ἐκεῖνος ποὺ τὰ καταφέρνει στὶς φουρτοῦνες!
• Σὲ ὅλους μας ἀρέσουν βέβαια οἱ ἡλιόλουστες ἡμέρες. Ὅμως τί θὰ
συνέβαινε ἂν ἦταν ὅλες ἔτσι; Νὰ πῶς τὸ περιγράφει πολὺ σοφὰ ἡ παροιμία:
«Ἡ συνεχὴς λιακὰδα ὁδηγεῖ στὴν ἔρημο»! Ἂς σημειωθεῖ πὼς ἡ παροιμία αὐτὴ
εἶναι τῶν Ἀράβων, δηλαδὴ ἑνὸς λαοῦ ποὺ ξέρει πολὺ καλὰ ἀπὸ ἐρήμους!
• Τὰ πολυτιμότερα διαμάντια ὑποφέρουν πολλὰ ἀπʼ τὸν τροχὸ τοῦ τεχνίτη
καὶ τὰ ὡραιότερα ἀγάλματα ἀπʼ τὰ χτυπήματα τῆς σμίλης! Μία παροιμία,
μάλιστα, λέει: «Ἡ φωτιὰ καὶ τὰ χτυπήματα κάνουν γερὸ τὸ ἀτσάλι»!
• Τὰ ὑλικὰ ἑνὸς φαγητοῦ, ἂν τὰ γευθοῦμε ξεχωριστὰ τὸ καθένα, δὲν θὰ μᾶς
ἀρέσουν (π.χ. λεμόνι, ἁλάτι, ξύδι, πιπέρι…). Ὅλα ὅμως μαζὶ καὶ στὶς
κατάλληλες δόσεις, κάνουν στὸ τέλος τὸ φαγητὸ νοστιμότατο! Τὸ ἴδιο
συμβαίνει καὶ μὲ τὰ διάφορα γεγονότα τῆς ζωῆς μας. Ξεχωριστὰ τὸ καθένα,
πολλὲς φορὲς δὲν μᾶς ἀρέσουν ἢ καὶ τίποτα δὲν μᾶς λένε. Ὅλα μαζὶ ὅμως,
ὅπως ὁ Θεὸς τὰ δίνει, κάνουν τὴ ζωὴ ἀπολαυστική, μὲ νόημα καὶ σκοπό.
• Τὰ πιὸ ὄμορφα λουλούδια μεγαλώνουν στὶς ἀπόμακρες κορφὲς τῶν Ἄλπεων, κοντὰ στὰ χιόνια!
• Τὸ ἀηδόνι τὰ καλύτερα τραγούδια του τὰ τραγουδάει στὸ σκοτάδι!
• Ἂν ἀπομακρύνει κανεὶς τὶς πέτρες ἀπὸ τὴν κοίτη ἑνὸς ποταμοῦ, τότε τὸ ρυάκι χάνει τὸ τραγούδι του!
• Τὸ πιὸ σκοτεινὸ μέρος τῆς νύχτας εἶναι λίγο πρὶν ἀπʼ τὴν αὐγή!
• Τὸ μαργαριτάρι δὲν εἶναι παρὰ ἕνας κόκκος ἄμμου στὸ κορμὶ κάποιου
ὄστρακου. Τὸ αἷμα, τὰ δάκρυα, ὁ ἱδρώτας καὶ οἱ τοξίνες τοῦ ὄστρακου ποὺ
περιτυλίγουν τὸν κόκκο τῆς ἄμμου, τὸ κάνουν μαργαριτάρι! Ποὺ δὲν εἶναι
παρὰ δημιούργημα τοῦ πόνου κάποιου ὄστρακου! Πόσο τέλεια τὰ ἔχει
σχεδιάσει ὅλα ἡ Σοφία τοῦ Θεοῦ!
* * *
Ἔπειτα… Πίσω ἀπʼ τὴν φουρτούνα δὲν εἶναι ἡ γαλήνη; Πίσω ἀπʼ τὴν
καταιγίδα δὲν εἶναι ἡ λιακάδα; Μετὰ τὴ χειμωνιὰ δὲν εἶναι ἡ ἄνοιξη; Μετὰ
τὸ σκοτάδι δὲν εἶναι τὸ γλυκοχάραμα καὶ τὸ φῶς; Μετὰ τὴ δύση δὲν εἶναι ἡ
ἀνατολή; Πέραν ἀπὸ κάθε σταυρό, δὲν εἶναι ἡ ἀνάσταση; Δόξα σοι Κύριε!
Τὴν πραγματικότητα αὐτή, οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες τὴν διατύπωναν μὲ τὸ γνωστὸ
ρητό: «Οὐδὲν κακὸν ἀμιγὲς καλοῦ». Δηλαδὴ δὲν ὑπάρχει κακὸ ποὺ νὰ μὴ
εἶναι ἀναμεμειγμένο μὲ τὸ καλό. Δὲν ὑπάρχει δυσάρεστο ποὺ νὰ μὴ ἔχει καὶ
τὶς εὐχάριστες πλευρές του.
Δὲν ὑπάρχει ἀποτυχία ποὺ νὰ μὴ ἔχει μέσα της τὴν ἐπιτυχία. Σοφότατο! Λὲς
καὶ ἡ ἀποτυχία, στὸ τέλος ἐπιτυχία εἶναι. Ναί, εἶναι κατὰ τὸ ἥμισυ.
Ἐξαρτᾶται ἀπὸ μᾶς πάντα…
* * *
Πραγματικὰ πόσο σημαντικὸ εἶναι νὰ ὑποφέρει κανεὶς ἀγόγγυστα τὴν
ἀποτυχία, νὰ χαίρεται καὶ νὰ δοξάζει τὸν Θεὸ γιὰ τὴν ὅποια «συμφορά»
(!), περιμένοντας καρτερικὰ τὴν ἐπιτυχία καὶ τὸ καλὸ ποὺ στὰ σίγουρα
ἔρχονται!... Ὁ Μέγας Ἀθανάσιος, ὁ ὁποῖος ὑπέμεινε τὶς κακουχίες τῶν
ἐξοριῶν, ποὺ διήρκεσαν συνολικὰ 17 χρόνια(!), συνήθιζε σὲ κάθε δυσκολία
τῆς ζωῆς του νὰ λέει: «Νεφύδριόν ἐστι καὶ θᾶττον παρελεύσεται».
Δηλαδή, ἕνα μικρὸ σύννεφο εἶναι καὶ γρήγορα θὰ περάσει. Πόσο δίκιο ἔχει!
Ἆραγε ποιὸ σύννεφο, ἀκόμη καὶ τὸ πιὸ μεγάλο, ἔμεινε ἐκεῖ γιὰ πάντα
κρύβοντας τὸν ἥλιο; Δὲν εἶναι τυχαῖο ποὺ στὸ Ἅγιο Ὄρος ὅταν ἀρρωσταίνει
κάποιος μοναχὸς λένε: «Τὸν ἐπισκέφθηκε ὁ Κύριος»!
Καὶ ἄλλοι ἁγιασμένοι ἀσκητὲς τῆς ἐρήμου, ὅταν δὲν εἶχαν γιὰ καιρὸ
ἀρρώστια ἢ ἀναποδιά, στενοχωριοῦνταν καὶ μὲ δάκρυα ἔλεγαν: «Κύριε, γιατί
μʼ ἐγκατέλειψες; Δὲν μʼ ἀγαπᾶς τὸν ἁμαρτωλὸ πιά;».
Τί φοβοῦνται; Αὐτὴ ἡ συνεχὴς λιακάδα, νὰ μὴ τοὺς μεταβάλλει κάποτε σὲ ἔρημο!
Ἔχει πολὺ σημασία αὐτὸ ποὺ ἔλεγε ὁ τόσο δοκιμασμένος Μέγας ἀσκητὴς τῆς
ἐρήμου Ἅγ. Ἀντώνιος: «Χωρὶς θλίψεις καὶ δοκιμασίες καὶ πειρασμούς,
κανεὶς δὲν ἀνέβηκε στὸν οὐρανό»! Καὶ ὁ ἐπίσης τόσο πολὺ δοκιμασμένος Μ.
Βασίλειος τονίζει: «Τὸν ἀθλητὴ ἀναδεικνύει τὸ στάδιο, τὸν κυβερνήτη ὁ
χειμώνας, τὸν στρατηγὸ ἡ μάχη, τὸν μεγαλόψυχο ἡ συμφορὰ καὶ τὸν
Χριστιανὸ ὁ πειρασμός».
Λένε πὼς τὰ δάκρυα αὐτῶν ποὺ ὑποφέρουν μία ἀποτυχία, μοιάζουν σὰν τὴ
δροσιὰ, ποὺ ἀναζωογονεῖ τὸ γρασίδι τῆς ἐπιτυχίας! Ὅλοι οἱ Ἅγιοι, κάθε
φορά ποὺ ἀποτυγχάνουν, ἕνα λένε: «Πρέπει νὰ μάθω νʼ ἀγωνίζομαι
καλύτερα»!
Μὴ ξεχνᾶμε πὼς «αὐτὸ ποὺ μᾶς ἀποδυναμώνει δὲν εἶναι οἱ δυσκολίες, εἶναι
οἱ εὐκολίες»! Εἶναι πολὺ σημαντικὸς καὶ τοῦτος ὁ λόγος τοῦ Γκαῖτε:
«Ὅποιος δὲν ἔφαγε ψωμὶ πικρὸ στὸ δάκρυ βουτηγμένο, ὅποιος τὶς ἄγριες τὶς
νυχτιὲς ποὺ ἡ μαύρη θλίψη μᾶς θερίζει, στὴν κλίνη δὲν κάθισε μʼ ἄγρυπνο
μάτι βουρκωμένο, αὐτός, αὐτὸς Θεέ μου, δὲν σὲ ξέρει»!
* * *
Πολλοὶ θεωροῦν τὴν ἀποτυχία σημαντικότερη στὴ ζωὴ τους ἀπʼ τὴν
ἐπιτυχία! Ἄλλοι λένε πὼς «οἱ μεγάλες δοκιμασίες συχνά μᾶς προετοιμάζουν
γιὰ μεγάλα ἔργα»! Κι ἀκόμη: «Καλοδέχομαι τὴν ἐπιτυχία, ἀλλὰ καλωσορίζω
καὶ τὶς ἀποτυχίες καὶ τὰ ἐμπόδια, γιατί μὲ προσκαλοῦν σὲ νέους
ὁρίζοντες».
Κάποιος, τέλος, ἔγραψε: «Ἡ γεύση τῆς ἀποτυχίας εἶναι τελικὰ πολὺ μικρή.
Ἀλλὰ ξέρετε κάτι; Ἕνα χαστούκι δὲν εἶναι τὸ τέλος τοῦ κόσμου. Εἶναι ἡ
ἀρχὴ ἑνὸς θριάμβου…». Λόγια μεγάλα, λόγια σοφά, ποὺ γιὰ πολλοὺς μοιάζουν
ἀκατανόητα. Ὁ Τόμας Π. Γουάτσον, τέως Πρόεδρος τῆς I.B.M. (τῆς γνωστῆς
ἑταιρείας ἠλεκτρονικῶν ὑπολογιστῶν) ἔχει μία περίεργη συνταγὴ γιὰ τὴν
ἐπιτυχία, ποὺ στηρίζεται στὴν πιὸ πάνω φιλοσοφία.
Λέει: «Διπλασιάστε τὸν ρυθμὸ ἀποτυχίας σας»! Κι ἐξηγεῖ: «Ἡ ἀποτυχία
εἶναι ἕνας δάσκαλος, σκληρὸς μὲν ἀλλὰ ὁ καλύτερος. Ἐνῶ ἡ ἐπιτυχία μᾶς
ἐνθαρρύνει στὴν ἐπανάληψη τῆς ἴδιας συμπεριφορᾶς, ἡ ἀποτυχία εἶναι πέρα
ὡς πέρα διδακτική, γιατί μᾶς παροτρύνει σὲ μία ἀλλαγή».
Ὁ Ρόμπερτ Λιούις στὸ βιβλίο του «Ἀποτολμώντας τὴν ἀνάληψη κιν- δύνων»
διατυπώνει πολὺ σημαντικὰ πράγματα γιὰ τὴν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητας
μέσῳ τῆς ἀποτυχίας, ἀρχίζοντας μάλιστα ἀκόμη καὶ ἀπʼ αὐτὴ τὴν βρεφικὴ
ἡλικία. Γράφει: «Ὅλοι γεννιόμαστε μʼ ἕνα πολὺ σημαντικὸ ἐργαλεῖο, γιὰ
τὴν ἱκανοποίηση τῶν ἀναγκῶν μας: τὸ κλάμα!
Μόνο ὅταν ἀποτύ- χουμε νὰ πραγματοποιήσουμε τὸν σκοπό μας μὲ τὸ κλάμα,
μαθαίνουμε νὰ χρησιμοποιοῦμε τὶς μεθόδους ἐπικοινωνίας τῶν ἐνηλίκων.
Κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο, τὸ νήπιο μαθαίνει νὰ περπατάει μετὰ ἀπὸ
ἐπανειλημμένα πεσίματα. Οἱ περισσότερες μεγάλες ἐφευρέσεις εἶναι
ἀποτέλεσμα τῆς ἴδιας διαδικασίας προσπάθειας καὶ ἀποτυχίας…».
* * *
Καὶ μὲ τὰ λόγια αὐτὰ γίνεται περισσότερο κατανοητὸ τοῦτο τὸ αἰσιόδοξο
μήνυμα: «Ἡ ἧττα εἶναι ἁπλῶς ἕνα σύνθημα, γιὰ νὰ προχωρήσουμε»! Λοιπόν,
παιδιά, πόσο σημαντικὸ εἶναι, πράγματι, νὰ μπορεῖ νὰ βλέπει κανεὶς πέραν
ἀπʼ τὴν καταιγίδα!...
Κ. Γ. Παπαδημητρακόπουλος
Ὀρθόδοξος Τύπος ἀρ. φύλ. 1970, 5 Απριλίου 2013
