Κεφάλαια περί διακρίσεως παθών και λογισμών (Φιλοκαλία)
Ας
εξετάσομε με ποιο τρόπο στον ύπνο μας οι δαίμονες σχηματίζουν και
αποτυπώνουν στο νου μας διάφορες φαντασίες. Αυτό κανονικά συμβαίνει στο
νου ή με το να βλέπει με τα μάτια, ή με το ν' ακούει με τ' αυτιά, ή με
οιαδήποτε άλλη αίσθηση, ή δια μέσου της μνήμης η οποία αποτυπώνει στο
νου ανακινώντας όσα έλαβε μέσω του σώματος. Μου φαίνεται λοιπόν ότι οι
δαίμονες θέτουν σε κίνηση τη μνήμη και παρουσιάζουν μορφές στο λογικό
του ανθρώπου. Γιατί βέβαια το σώμα είναι ανενέργητο στον ύπνο.
Πως
λοιπόν κινούν την μνήμη, θέλομε να μάθομε. Μάλλον δια μέσου των παθών.
Και αυτό γίνεται φανερό από το ότι οι καθαροί και απαθείς δεν παθαίνουν
τέτοιο πράγμα. Υπάρχει όμως και κάποια κίνηση της μνήμης φυσική που
κινείται από εμάς, ή από τις άγιες (αγγελικές) δυνάμεις, κατά την οποία
συναντιόμαστε και συναναστρεφόμαστε με αγίους. Αλλά ας προσέξομε, επειδή
εκείνες τις εικόνες που δέχεται η ψυχή μαζί με το σώμα, αυτές κινεί η
μνήμη χωρίς το σώμα. Και αυτό είναι φανερό από το ότι πολλές φορές το
παθαίνομε αυτό στον ύπνο, όπου το σώμα είναι ήρεμο. Γιατί όπως μπορούμε
να βάλομε στο νου μας νερό και με δίψα και χωρίς δίψα, έτσι μπορούμε να
βάλομε στο νου μας χρυσό με πλεονεξία και χωρίς πλεονεξία. Και στα άλλα
ισχύει το ίδιο. Να βρίσκομε όμως τέτοιες η τέτοιες διαφορές φαντασιών
είναι γνώρισμα της πανουργίας των δαιμόνων. Αλλά ακόμη και τούτο ας
γνωρίζομε, ότι και τα εξωτερικά πράγματα χρησιμοποιούν οι δαίμονες στα
όνειρα, όπως τον ήχο των κυμάτων όταν ταξιδεύει κανείς.
Πηγή: Φιλοκαλία Τόμος Α’
Η φαντασία των εκ των έμπροσθεν και όπισθεν πειρασμών (γ. Κλεόπα Ηλίε)
Ο εκ των έμπροσθεν πειρασμός
Μας
πειράζει από εμπρός ο διάβολος όταν μας παρουσιάζει σκέψεις και
φαντασίες για έργα τα όποια δήθεν θα μας συμβούν στο μέλλον. Ένα
παράδειγμα: Όταν θορυβούμεθα ότι θα έλθει εναντίον μας κάποιος κίνδυνος,
κάποια παγίδα ή ασθένεια, ότι θα ξεσπάσει κάποιος πόλεμος, ότι θα
δυσφημιστούμε από τους άλλους, θα γίνουμε πτωχοί, μας ταράζει κάποιος
ότι δεν θα επιτύχουμε στις εξετάσεις ή σε κάποιο άλλο έργο.
Όλα
αυτά μας τα φέρνει ο νοητός εχθρός στον νου μας με σκοπό να μας ταράξει
και να μας κλονίσει με αυτά που νομίζουμε ότι θα έλθουν εναντίον μας.
Γι’
αυτούς τους λογισμούς ας προσέχουμε τα λόγια του Σωτήρος που λέγει: «Μη
ουν μεριμνήσητε εις την αύριον, η γάρ αύριον μεριμνήσει τα έαυτής,
αρκετόν τη ημέρα η κακία αυτής» δηλαδή μη μερημνάτε… φτάνει η στεναχώρια
της ημέρας. (Ματθ. 6,34). Δεν δόθηκε σ’ εμάς από τον Θεό να γνωρίζουμε
ούτε μία ώρα πέραν της παρούσης ώρας τι θα γίνει. Οπότε σε τέτοιου
είδους πειρασμό να λέγουμε: «Ας γίνει το θέλημα του Κυρίου».
Ο εκ των όπισθεν πειρασμός
Πειραζόμαστε
εκ των όπισθεν όταν οι δαίμονες μας ενοχλούν στον νου μας με αυτά τα
έργα που κάναμε στο παρελθόν, όταν ήμασταν παιδιά ή νέοι και με τις
αμαρτίες που κάναμε. Η μνήμη μας πολύ συχνά βοηθεί την φαντασία μας στα
κακά που κάναμε, προπαντός όταν περάσαμε την ζωή μας χωρίς προσπάθεια
για την φρούρηση και κάθαρση του νου με την νοερά προσευχή: «Κύριε Ιησού
Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησον με τον αμαρτωλό».
Οι
Πατέρες λέγουν ότι τόσο ανόητη είναι η φαντασία, ώστε εάν ένας άνθρωπος
αντίκρισε στην νεότητα του μία ωραία γυναίκα με εμπάθεια και έλθει ο
καιρός να πεθάνει αυτή και ίδει την νεκροκεφαλή της, εν τούτοις η
φαντασία του, του υπενθυμίζει το ωραίο πρόσωπο της, όταν ζούσε. Γι’ αυτό
ονόμασαν οι Πατέρες την φαντασία «γέφυρα του διαβόλου», επειδή καμιά
αμαρτία δεν περνά από τον νου και την αίσθηση παρά μόνο από την γέφυρα
της φαντασίας. Οπότε, Πατέρες και αδελφοί, για να νικήσουμε στον πόλεμο
αυτό, έχουμε μεγάλη ανάγκη από την νοερά εγρήγορση και προσοχή, την
μνήμη του θανάτου, των βασάνων της κολάσεως και της ακαταπαύστου νοερής
προσευχής.
Πνευματικοί Λόγοι Ιερομ. Κλεόπα Ήλιε. Εκδ.: Ορθόδοξος Κυψέλη.
