Ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης καὶ ἡ σύγχρονη ἐκκοσμίκευση - Ὁ π. Ἰωάννης ὡς διδάσκαλος τῆς Ὀρθοδόξου Θεολογίας (6)

 Εἰσήγηση στὴν Α΄ συνάντηση (23.11.2016) τοῦ Ἐπιμορφωτικοῦ Σεμιναρίου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μόρφου Ε΄ Ἀκαδημαϊκοῦ Ἔτους  (2016-2017)          

Εἰσηγητής: Ὁ Πανιερώτατος Μητροπολίτης Μόρφου κ. Νεόφυτος

Β. 2. Ὁ π. Ἰωάννης ὡς διδάσκαλος τῆς Ὀρθοδόξου Θεολογίας.

Τὸ πνευματικὸ κλίμα τῆς ἐποχῆς του

Ὅπως εἴπαμε, ἦρθε στὴν Ἑλλάδα, ἀφοῦ ἡ Ἑλλάδα εἶναι ὁ ἀγαπημένος προορισμὸς κάθε Ἕλληνα, νομιζόμενος ὅτι ἐκεῖ θὰ βρεῖ μιὰ Ὀρθοδοξία πιὸ δυνατὴ ἀπὸ τὴν Ἀμερική, μιὰ Θεολογία πιὸ δυνατὴ ἀπὸ αὐτὴ τῶν καθολικῶν καὶ προτεσταντῶν καθηγητῶν ποὺ ἤξερε. Καὶ βρῆκε τὴ Θεολογία τῶν θρησκευτικῶν Ὀργανώσεων, τῆς «Ζωῆς» καὶ τοῦ «Σωτῆρος», ποὺ ἦταν γεμάτη ἀπὸ ἠθικολογίες, εὐσεβισμοὺς καὶ συνθήματα. Ψέγοντας τὴν ἐν Ἑλλάδι δοκησισοφία, τὴν ἡμιμάθεια καὶ τὴν προχειρότητα στὶς τοποθετήσεις ἔλεγε: «Τώρα μιλάω ἐδῶ ὡς ἕνας Ἀμερικάνος, πῶς νὰ τὸ ποῦμε; Ἐγὼ ἔχω μεγαλώσει στὴν Ἀμερική. Ἐμεῖς ἔχουμε μιὰ μεθοδολογία ἐρεύνης, ποὺ στὴν Ἑλλάδα δὲν τὴν καταλαβαίνουν, ὄχι μόνον οἱ θεολόγοι, ἀλλὰ οὔτε καὶ οἱ φιλόλογοι. Βλέπω καὶ οἱ φιλόλογοι καὶ αὐτοὶ εἶναι ὅλοι συνθηματολόγοι ἐδῶ στὴν Ἑλλάδα. Αὐτοὶ ποὺ καταλαβαίνουν εἶναι οἱ ἄνθρωποι τῶν θετικῶν ἐπιστημῶν.»

Ἐπίσης ἔκανε μιὰ ἐπισήμανση, ποὺ ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες, εἴτε εἴμαστε στὴν Κύπρο, εἴτε στὴν Ἑλλάδα, πρέπει νὰ τὴν προσέξουμε. «Οἱ Ἀμερικανοὶ εἶναι πραγματιστὲς καὶ ὄχι ἰδεολόγοι. Ὁ Ἀμερικανὸς στὸ κάθε τὶ ποὺ κάνει, προσπαθεῖ νὰ βρεῖ μιὰ σωστὴ περιγραφικὴ ἀνάλυση, νὰ περιγράψει κάτι σωστὰ καὶ μετά, βάσει αὐτῆς τῆς σωστῆς περιγραφικῆς ἀναλύσεως, νὰ ἐφαρμόσει μιὰ μεθοδολογία γιὰ νὰ φέρει κάποιο ἀποτέλεσμα. Καὶ αὐτὸ τὸ ἀποτέλεσμα γιὰ τὸν Ἀμερικανὸ εἶναι ἡ ἀλήθεια… (Ἂν δὲν ἔχει ἐπιτυχία) δὲν εἶναι ἀληθές, εἶναι κάτι τὸ ψεύτικο καὶ πρέπει νὰ ξαναρχίσουμε ἀπὸ τὴν ἀρχὴ γιὰ νὰ βροῦμε πῶς θὰ πετύχουμε τὸν σκοπό. Αὐτὸ γίνεται σ᾽ ὅλους τοὺς κλάδους. Δὲν εἶναι κανένας κλάδος, ποὺ νὰ μὴν ἔχει κριτήριο τῆς ἀλήθειας τὴν ἐπιτυχία. Στὴν Ἀμερικὴ τουλάχιστον μεγαλώνουμε κατ᾽ αὐτὸ τὸν τρόπο, ὥστε προοριζόμαστε δηλαδὴ γιὰ ἔρευνα καὶ τέτοια πράγματα. Ὅταν ἀκούσης κάτι, οὔτε θὰ τὸ δεχτεῖς, οὔτε θὰ τὸ ἀπορρίψεις. Αὐτὸ ποὺ ἀκοῦς, θὰ τὸ ἀκούσης μὲ ἐνδιαφέρον. Ἐδῶ στὴν Ἑλλάδα ὁ Ἕλληνας ἔχει διαμορφωθεῖ κατὰ τέτοιο τρόπο, ποὺ ἀμέσως σπεύδει νὰ λάβει θέση. Καὶ μένα μοῦ ἔκανε ἐντύπωση ὅταν πρωτοήλθα εἰς τὴν Ἑλλάδα, μόλις ἀνοίξεις τὸ στόμα σου καὶ πεῖς κάτι, ὁ Ἕλληνας αἰσθάνεται ὑποχρεωμένος νὰ λάβει θέση. Ἔχει γίνει ψυχοπαθής. Ἐξ ἀπόψεως ἑνὸς ξένου ὁ Ἕλληνας εἶναι ψυχοπαθής. Διότι ἕνας ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος αἰσθάνεται τὴν ὑποχρέωση μόλις ἀκούση κάτι νὰ λάβη θέση ὑπὲρ ἢ κατά, κάτι δὲν πάει καλὰ στὸ μυαλὸ αὐτοῦ τοῦ ἀνθρώπου. Δὲν πάει καλά, διότι ἅμα ἀκούσεις κάτι, τὸ σωστὸ εἶναι νὰ τὸ ἀκούσεις μὲ πολὺ ἐνδιαφέρον, νὰ τὸ σημειώσης καὶ μετὰ νὰ μάθης ὅσο περισσότερα γι᾽ αὐτὸ ποὺ λέει ἐκεῖνος καὶ μετὰ νὰ ἀναστείλεις τὴν κρίση σου μέχρις ὅτου ἠμπορεῖς νὰ τὸ ἐλέγξης. Καὶ γιὰ νὰ ἐλέγξης κάτι πρέπει νὰ μάθης πάρα πολλὲς πληροφορίες, ἀλλὰ καὶ ἑρμηνευτικὰ κλειδιά. Διότι πῶς θὰ τὸ ἐλέγξης ἂν δὲν ἔχεις ἑρμηνευτικὰ κλειδιά;»

Ὁ π. Ἰωάννης δίδαξε ὡς καθηγητὴς στὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τὸ 1970 μέχρι τὸ 1987 ποὺ συνταξιοδοτήθηκε. Ἐδῶ νὰ σημειώσουμε ὅτι ὅταν ὁ πατὴρ Ἰωάννης ἄρχισε νὰ διδάσκει στὸ Πανεπιστήμιο ἔγινε σεισμός. Ἔτρεχαν δηλ. οἱ φοιτητὲς ἀπ’ ὅλες τὶς Σχολὲς τῆς Θεσσαλονίκης, καὶ Νομικῆς καὶ Ἰατρικῆς κ.ἄ., νὰ τὸν ἀκούσουν, διότι κατάλαβαν ὅτι ἡ Θεολογία του κομίζει κάτι τὸ διαφορετικό. Πήγαιναν ν’ ἀκούσουν τὸν Ἀμερικάνο -ἔτσι τὸν ἔλεγαν. Μάλιστα τοῦ ἔδωσαν κι ἕνα ἐπίθετο: ‘‘Father midnight” (ὁ «Πατέρας μεσάνυχτα»), γιατὶ ὅταν δίδασκε, τόσο τὸν συνέπαιρνε ὁ θεολογικὸς λόγος, ποὺ μποροῦσε νὰ μιλᾶ γιὰ 4 ὧρες καὶ δὲν ἔφευγε κανείς.

Φοιτητής του τὸν θυμᾶται νὰ περπατᾶ μέσα στοὺς διαδρόμους τῆς Σχολῆς καὶ νὰ τοῦ λέει, «καλημέρα, πατέρα Ἰωάννη», καὶ αὐτὸς νὰ μὴν τοῦ ἀπαντᾶ, ἀλλὰ κάποια στιγμὴ νὰ κοντοστέκεται καὶ νὰ στρέφεται πίσω καὶ νὰ τοῦ λέει, «παιδί μου, μοῦ εἶπες χαίρετε;» «Μάλιστα, πάτερ!» «Τότε, χαίρετε κι ἀπὸ ἐμένα!» «Δὲν μὲ προσέξατε;» «Ὄχι, παιδί μου, ἀσχολούμουν μὲ τὸ ‘‘Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν μέ’’». Ἦταν ἴσως ἡ μοναδικὴ φορὰ ποὺ προδόθηκε ὅτι προσευχόταν νοερὰ καὶ δὲν τὸν ἐνδιέφεραν τόσο πολὺ οἱ εὐγένειες, οὔτε οἱ καθωσπρεπισμοί, διότι εἶχε ἐσωτερικὴ ἐργασία, ἀφοῦ ἦταν γιὸς τῆς Εὐλαμπίας.

Καταλαβαίνετε τί κλίμα δημιουργήθηκε γύρω ἀπὸ αὐτὸ τὸν ἄνθρωπο, τὸν ὁποῖο μάλιστα ἀγάπησαν πάρα πολὺ καὶ παλαιοὶ ἁγιορεῖτες, ὅπως ὁ ἅγιος Παΐσιος, ὁ Γέροντας Ἐφραὶμ ὁ Κατουνακιώτης, ὁ Γέροντας Ἰωσὴφ ὁ Ἡσυχαστής, ὁ Γέροντας Ἰωσὴφ ὁ Βατοπεδινός, ἡ Γερόντισσα Μακαρία τῆς Νέας Μάκρης, ὁ Φώτης Κόντογλου, ὁ πατὴρ Φιλόθεος Ζερβάκος, ὁ Γέροντας Ἀμφιλόχιος Μακρῆς κ.ἄ. Κι ἂν ἀκόμη ρωτήσετε μερικοὺς συγχρόνους ἐπισκόπους τί Θεολογία γνωρίζουν, θὰ σοῦ ποῦν πὼς ὅ,τι μάθανε τὸ ὀφείλουν στὸν Ρωμανίδη.

Κάτι ποὺ πρέπει νὰ σημειώσουμε εἶναι ὅτι στὰ μαθήματά του δὲν ἔλεγε ποτὲ «ὅπως εἶπε ὁ τάδε ἀκαδημαϊκὸς θεολόγος, ὁ τάδε Δυτικὸς θεολόγος», ἀλλὰ ἀνέφερε ὀνόματα ἀγνώστων Γερόντων, ἀσκητάδων καὶ γριῶν. Τὸν μόνο ποὺ ὀνόμαζε ἐπώνυμα ἦταν τὸν πατέρα Θεόκλητο Διονυσιάτη.

Ἡ μεγάλη του ἀγωνία ἦταν νὰ ἀπαλλαγεῖ ἡ ἑλληνικὴ Θεολογία ἀπὸ τὸν εὐσεβισμὸ τῶν Ὀργανώσεων καὶ ἡ Ἀμερικὴ νὰ ἀποκτήσει ἔστω καὶ ἕνα μοναστήρι μὲ ἁγιορείτικο τυπικό. Ἕνα μοναστήρι ἡσυχαστικό, ποὺ νὰ ἀσχολεῖται μὲ τὴν προσευχή, τὴν κάθαρση, τὸν φωτισμὸ καὶ τὴν ἁγιότητα καὶ νὰ εἶναι ἀνοικτὸ γιὰ τὸν κόσμο, γιὰ νὰ μεταδίδει αὐτὸ τὸ πνευματικὸ ἐνδιαφέρον στοὺς προσκυνητές του. Σὲ μία ἀπὸ τὶς ἐπιστολές του στὸν πατέρα Θεόκλητο Διονυσιάτη (ἔτος 1958) ἔγραφε: «Ὁ νοῦς μου εὑρίσκεται πάντοτε εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ μὲ κάθε εὐκαιρίαν προσπαθῶ νὰ διαφωτίσω τοὺς γνωστούς μου περὶ αὐτοῦ. Πιστεύω ἀκραδάντως ὅτι ἡ ζωντάνευσις τῆς Ὀρθοδοξίας θὰ ἐπέλθη μόνον διὰ τῆς ἀναστυλώσεως τοῦ μοναχικοῦ μας βίου. Ἀκριβῶς ἐπειδὴ ἡ ἐν κόσμῳ Ἐκκλησία ἀπεκόπη τῆς μοναχικῆς παραδόσεως, ἐσημειώθη ἐπὶ τῶν ἡμερῶν μας ἡ γνωστὴ κατάπτωσις τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Ὁ σατανᾶς ἔχει τόσον πολὺ διαστρέψει τὴν Θεολογίαν τῶν αἱρετικῶν καὶ τῶν ἐκ τῆς Δύσεως ἐπηρεασμένων δῆθεν ὀρθοδόξων, ὥστε νὰ νομίζουν τινὲς ὅτι ἡ σωτηρία δὲν εἶναι ἀπὸ τὸ κράτος καὶ τὰς χεῖρας τοῦ ἐχθροῦ, ἀλλὰ ἀπὸ τὸν Θεόν. Ὁ Θεὸς ἔγινεν ἄνθρωπος διὰ νὰ μᾶς σώση ἀπὸ τὸν ἑαυτόν Του! Διὰ τοῦτο εἰς τὴν Δύσιν ἐξέλιπεν ἡ ἀσκητικὴ ζωή. Οὔτε νηστεύουν, οὔτε προσεύχονται πολύ. Μόνον ἀναζητοῦν τὴν εὐδαιμονίαν. Ἡ κατάπτωσις τῆς μοναχικῆς μας ζωῆς δὲν ὀφείλεται, ὡς νομίζουν τινές, εἰς ἔλλειψιν ἀφωσιωμένων νέων. Ὑπάρχουν πολλοὶ νέοι ποὺ ἀφοσιώνονται εἰς τὴν Ἐκκλησίαν. Ἐπειδὴ ὅμως ἔχουν διεστραμμένην ἀντίληψιν περὶ σωτηρίας, προορισμοῦ καὶ ἁμαρτίας, διὰ τοῦτο ἀντὶ νὰ πᾶνε στὰ Μοναστήρια πηγαίνουν στὴν «Ζωήν», ἢ γίνονται κοσμοκαλόγηροι, δηλαδὴ κοσμικοὶ Ἀρχιμανδρίται καὶ δυστυχῶς, σήμερα ἀπὸ αὐτοὺς βγαίνουν οἱ Ἐπίσκοποι. Ὅταν ὑπάρχη ἐσφαλμένη Θεολογία, τότε ὁ Χριστιανισμὸς καταντᾶ δράσις. Διὰ τὴν περὶ Ἐκκλησίας Θεολογίαν τῶν σημερινῶν μας Θεολόγων, ἡ μόνη ἀπόδειξις ὅτι δὲν ἀπέθανεν ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι ὁ ‘‘ Ἑλληνοχριστιανικὸς πολιτισμὸς’’ καὶ ἡ δράσις τῆς ‘‘Ζωῆς’’. Ἡ ‘‘Ζωὴ’’ εἶναι ἀναγκαία διὰ τὴν περὶ Ἐκκλησίας Θεολογίαν τῶν θεολόγων, τῶν κλινόντων πρὸς τὴν Δύσιν. Δι’ αὐτοὺς ἡ ἔλλειψις τῆς ‘‘Ζωῆς’’ εἶναι ἀπόδειξις ὅτι ἐξέπνευσεν ἐντελῶς ἡ Ὀρθοδοξία. Τώρα ἤδη ἤρχισεν ἡ ‘‘Ζωὴ’’ νὰ κατακτᾶ ἔδαφος ἐδῶ εἰς τὴν Ἀμερικὴν καὶ θὰ καρποφορήση, διότι ὅλη ἡ ἐδῶ ζωὴ εἶναι ἐν τῷ κόσμω δράσις καὶ τίποτε ἄλλο. Ὁ μοναχικὸς βίος τῶν ἑτεροδόξων ἐδῶ εἶναι μεστὰ δράσεως τάγματα, ποὺ καταγίνονται μὲ ὁτιδήποτε ἐκτὸς ἀπὸ ἄσκησιν πνευματικήν, ὡς τὴν ἐκλαμβάνει ἡ Ὀρθόδοξος παράδοσις. Λοιπὸν μέσα εἰς τὸ καλούπι τοῦτο χωρεῖ ἄριστα ἡ κίνησις τῆς ‘‘Ζωῆς’’. Δυστυχῶς δὲν ἔχομεν ἐδῶ οὔτε ἕνα ἀσκητὴν ἢ Μοναστήρι καὶ δὲν ὑπάρχει κανένα παράδειγμα ζωντανὸν Ὀρθοδόξου ζωῆς. Ἑπομένως, ὁ τύπος εὐσεβείας ‘‘Ζωῆς’’ ὁμοιάζει τόσον πολὺ μὲ τὴν εὐσέβειαν τῶν ἑτεροδόξων, ὥστε θὰ κάμη θραῦσιν ἐὰν ριζωθῆ. Θὰ ἤθελα νὰ μάθω τὴν γνώμην Σου περὶ τῶν δυνατοτήτων μεταφυτεύσεως μιᾶς μοναστικῆς κοινότητος ἐκ 5-10 Μοναχῶν ἐπὶ ἀμερικανικοῦ ἐδάφους. Ἐὰν δὲν γίνη κάτι τέτοιο ἡ Ὀρθοδοξία θὰ ἐκλείψη ἐδῶ ἢ θὰ μεταμορφωθῆ σὲ κάτι ἄλλο, ὅπως ἤδη ἔχει γίνει εἰς μεγάλον βαθμόν. Προσεπάθησα στὸ βιβλίον μου νὰ πῶ αὐτὰ ποὺ λὲς καὶ Σὺ στὸ ἰδικόν Σου, ἀλλὰ ἐδῶ κανεὶς δὲν τὸ καταλαβαίνει. Βλέπεις οἱ Ἕλληνες ἐδῶ ἔχουν ἀφομοιωθῆ μὲ τὸν εὐδαιμονισμὸν τῆς Δύσεως καὶ εἰς τὰ μάτια τοὺς ὁ εὐδαιμονισμὸς εἶναι θέλημα Θεοῦ. Λοιπὸν τί θὰ πάη νὰ κάμη ἐπάνω στοὺς βράχους μὲ ὁλονυκτίες καὶ τὰ λοιπά; Θὰ ἤθελα πολὺ νὰ ἀλληλογραφῶμεν. Νομίζω ὅτι θὰ λυπηθῆ ὁ διάβολος ποὺ δὲν μᾶς ἀρέσει ὁ χριστιανισμὸς ποὺ προωθεῖ, ἀλλὰ τί νὰ γίνη; Δὲν ἠμπορεῖ κανεὶς νὰ ἀρέση εἰς αὐτὸν ὅταν θέλη νὰ ἀρέση στὸν Θεόν. Ὡραία περιγράφει ὁ ἅγιος Συμεὼν ὁ νέος Θεολόγος πῶς ὁ σατανᾶς βοηθεῖ εἰς τὴν προσευχὴν καὶ στὰ καλὰ ἔργα ὡρισμένων.»

Καὶ τὸν ἀξίωσε ὁ Θεὸς νὰ ἐκπληρωθεῖ αὐτὸς ὁ πόθος καὶ ἡ προσευχή του αὐτή, ἔστω καὶ μετὰ τὴν κοίμησή του, ἀφοῦ τώρα στὴν Ἀμερικὴ ὁ γνωστὸς Γέροντας Ἐφραὶμ Φιλοθεΐτης καὶ τώρα Ἀριζόνας, ἔχει φτιάξει 20 μοναστήρια. Ἀκόμη, ἄλλα πολλὰ ἔχουν ἱδρύσει οἱ Ρῶσοι, οἱ Ρουμάνοι κ.ἄ. Κι ἔτσι σήμερα σὲ ὅλη τὴν ἀμερικανικὴ ἤπειρο ὑπάρχουν δεκάδες μοναστήρια, ποὺ προξενοῦν μεγάλη ὠφέλεια στὸν κόσμο.

Ὁ πατὴρ Ἰωάννης πολεμήθηκε πάρα πολύ, εἴτε γιατὶ πολέμησε τὶς θρησκευτικὲς Ὀργανώσεις καὶ τὴν ἐκκοσμίκευση τῶν ἐπισκόπων, τοῦ μοναχισμοῦ καὶ τῶν ἐνοριῶν, εἴτε γιατὶ ἄλλοι τὸν φθονοῦσαν καὶ τὸν ζήλευαν. Προσωπικὰ θυμᾶμαι πού, ὅταν ἔλεγα στοὺς καθηγητές μου στὴ Θεολογικὴ Σχολὴ ὅτι διαβάζω Ρωμανίδη, ἄλλος ἔφευγε μὲ ἕνα χαμόγελο, ἄλλος σοῦ ἔλεγε, «μὰ διαβάζεις ἕναν κομμουνιστή;», κι ἄλλος σοῦ ἔλεγε, «μὰ διαβάζεις ἕναν φασίστα;» Ὅ,τι βόλευε τὸν καθένα, τοῦ ἔβαζε μιὰ ρετσινιά…

Ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης καὶ ἡ σύγχρονη ἐκκοσμίκευση
Δείτε και:
Ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης καὶ ἡ σύγχρονη ἐκκοσμίκευση - Ἡ ἀλλοίωση τῆς Ὀρθόδοξης Πατερικῆς θεραπευτικῆς Παράδοσης (1)
Ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης καὶ ἡ σύγχρονη ἐκκοσμίκευση - Οἱ Θρησκευτικὲς Ὀργανώσεις (2)
Ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης καὶ ἡ σύγχρονη ἐκκοσμίκευση - Εὐσεβισμὸς καὶ ἐκκοσμίκευση σήμερα (3) 
Ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης καὶ ἡ σύγχρονη ἐκκοσμίκευση - Τὸ κενὸ στὴ σύγχρονη αὐθεντικὴ ἑρμηνευτικὴ τῶν Δογμάτων στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία (4) 
Ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης καὶ ἡ σύγχρονη ἐκκοσμίκευση - Συνοπτικὴ Βιογραφία τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη (5)