Νικηφόρου Θεοτόκη, Ἀρχιεπισκόπου Ἀστραχάν, Χερσῶνος καὶ Σταυρουπόλεως
Ἡ πίστις καὶ ἡ ἀρετὴ εἶναι αἱ ἐπιθυμηταὶ
εἰς τὸν Δαυΐδ χρυσαὶ πτέρυγες, διὰ τῶν ὁποίων πᾶς ἄνθρωπος
ὑπερυψούμενος φθάνει εἰς τὰ ἐπουράνια σκηνώματα καὶ εἰσέρχεται εἰς τὴν
κατάπαυσιν τῆς αἰωνίου Βασιλείας καὶ μακαριότητος» (Ψ. νδ΄ 6).
Ἡ πάνσεπτος Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ἡ
φροντίζουσα διαπαντὸς περὶ τῆς σωτηρίας ἡμῶν, σήμερον μὲν κηρύττει τὴν
ὀρθόδοξον πίστιν μακαρίζουσα τοὺς εὐσεβεῖς καὶ ὀρθοδόξους, καὶ εἰς
ἀνάθεμα καθυποβάλλουσα τοὺς δυσσεβεῖς καὶ κακοδόξους· πάσας δὲ τὰς
ἡμέρας τῆς Τεσσαρακοστῆς κηρύττει ἀρετήν, νηστείαν, προσευχήν,
μετάνοιαν, διόρθωσιν, καὶ πρὸς τὸν Θεὸν ἐπιστροφήν. Ἵνα δὲ ἐπιστηρίξῃ
ἡμᾶς πρὸς τὴν εὐσέβειαν, καὶ προθυμοποιήση πρὸς τὸν ἀγῶνα τῆς ἀρετῆς,
προβάλλει σήμερον τὰ θαυμαστὰ καὶ μεγάλα κατορθώματα τῶν πρὸ νόμου καὶ
τῶν ἐν νόμῳ ἁγίων ἀνδρῶν, ὅσο δηλαδὴ ὁ θεόπνευστος Παῦλος καθιστόρησε
διὰ τῆς πρὸς Ἑβραίους ἐπιστολῆς αὐτοῦ. Εἶναι δὲ ἀληθῶς ἐπιτήδεια καὶ
ἀρκετὰ πρὸς ἐπιστηριγμὸν τῆς πίστεως, καὶ προθυμοποίησιν πρὸς τὰ ἐνάρετα
ἔργα· διότι ποῖος δὲν στηρίζεται εἰς τὴν πίστιν, ὅταν ἀκούῃ ὅτι οἱ
ἅγιοι μὲ τὴν δύναμιν τῆς πίστεως κατήργησαν ἰσχυρὰς βασιλείας, ἔκριναν
τὸν λαὸν μετὰ πάσης δικαιοσύνης, ἀπήλαυσαν ὅσα ὑπέσχετο εἰς αὐτοὺς ὁ
Θεός, ἔφραξαν τῶν λεόντων τὰ στόματα, ἔσβεσαν τὴν δύναμιν τοῦ πυρός,
ἔφυγον τὸν κίνδυνον τοῦ θανάτου, ἐθεραπεύθησαν ἀπὸ τῶν ἀσθενειῶν,
ἐφάνησαν δυνατοὶ εἰς τοὺς πολέμους, ἐνίκησαν τὰς παρατάξεις ἐχθρῶν,
ἀνέστησαν καὶ τοὺς ἀποθανόντας ἐκ τῶν νεκρῶν;
Ποῖος ἀκούων ταῦτα, καὶ συλλογιζόμενος,
ὅτι καὶ αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι ἦσαν καθὼς καὶ ἡμεῖς, δὲν προθυμοποιεῖται, ἵνα
ὑπομείνῃ τὴν μικρὰν στενοχωρίαν ὑπὲρ τῆς ἀρετῆς, διὰ τὴν ἀπόλαυσιν τῆς
αἰωνίου Βασιλείας; Ἐὰν μόνη ἡ ἀνάγνωσις τούτων τῶν παραδειγμάτων φωτίζῃ
καὶ ὁδηγῇ, πολὺ περισσότερον ἡ ἑρμηνεία τούτων, ἡ ὁποία σαφηνίζει καὶ
φανερώνει τὰ περιεχόμενα εἰς αὐτὰ νοήματα· διὰ τοῦτο ὅστις
προσηλώσῃ τὸν νοῦν εἰς τὴν ἀκρόασιν ταύτης, ἐκεῖνος κατ’ ἐξοχὴν
ἀπολαμβάνει τὸν φωτισμὸν καὶ τὴν ὁδηγίαν τῆς σωτηρίας.
«Ἀδελφοί, πίστει Μωϋσῆς μέγας γενόμενος, ἠρνήσατο λέγεσθαι υἱὸς θυγατρὸς Φαραώ» (Ἑβρ.
ια΄ 24). Καὶ τὸ μέν, μέγας γενόμενος, σημαίνει ὅτι, ἀφοῦ καὶ ἐπροχώρησε
κατὰ τὴν ἡλικίαν… φθάσας δηλαδὴ τὸ τεσσαρακοστὸν τῆς ἡλικίας αὐτοῦ ἔτος
(Πράξ. ζ΄ 23) καὶ ἀφοῦ ἐμορφώθη κατὰ τὰς τότε ἐν Αἰγύπτῳ ἐπιστήμας καὶ
μαθήσεις «πάσῃ σοφίᾳ Αἰγυπτίων» (Πράξ. ζ΄ 22), καὶ ἔγινε δυνατὸς εἰς
τοὺς λόγους καὶ τὰ ἔργα, τότε ὁδηγούμενος ὑπὸ τῆς πίστεως, τὴν ὁποία
ἐδιδάχθη ὑπὸ τῶν γονέων αὐτοῦ, ὅτε ὑπ’ αὐτῶν ἐτρέφετο, ἠρνήθη τὴν
υἱοθεσίαν, μὴ θέλων νὰ ὀνομάζηται υἱὸς τῆς θυγατρὸς τοῦ Φαραώ. Ἠρνήθη δὲ
διὰ τῶν ἔργων, ἀναχωρήσας ἀπὸ τῆς οἰκίας τοῦ Φαραὼ καὶ ἀπὸ τῆς
Αἰγύπτου, καὶ κατοικήσας «ἐν γῆ Μαδιάμ», (Ἔξ. β΄ 15) φανερώνει δὲ ὁ
θεῖος Ἀπόστολος τὸν ζῆλον καὶ τὴν μεγαλοψυχίαν τούτου, λέγων·
«Μᾶλλον ἑλόμενος συγκακουχεῖσθαι τῷ λαῷ τοῦ Θεοῦ, ἤ πρόσκαιρον ἔχειν ἁμαρτίας ἀπόλαυσιν» (Ἑβρ. ια΄ 25).
Ποίαν λέγει πρόσκαιρον ἀπόλαυσιν
ἁμαρτίας; Τὴν ἀπόλαυσιν τῆς ἀξίας, τῆς τιμῆς, τῆς ἀνέσεως καὶ πάσης
τρυφῆς, ὅσης ἀπελάμβανεν ὁ Μωϋσῆς εἰς τὴν βασιλικὴν οἰκίαν τοῦ Φαραώ,
λεγόμενος υἱὸς τῆς θυγατρὸς αὐτοῦ. Ἀλλά, διατὶ ἡ τοιαύτη ἀπόλαυσις ἦτο
ἀπόλαυσις ἁμαρτίας; Διότι ἐκ τῆς ἁμαρτίας ἐγεννᾶτο ἡ ἀπόλαυσις, δηλαδή,
ἐπειδὴ ἡμάρτανεν, ἀπελάμβανε τὰ ἀγαθὰ τοῦ Φαραώ. Ἀλλὰ ποία ἦτο ἡ
ἁμαρτία; Ἡ συγκατοίκησις μετὰ τοῦ εἰδωλολάτρου Φαραὼ καὶ τὸ ὄνομα τῆς
υἱοθεσίας, διότι ἐφ’ ὅσον συγκατώκει μετ’ αὐτοῦ, καὶ εἶχε τάξιν υἱοῦ,
ἠναγκάζετο, καὶ μὴ θέλων, νὰ συγκοινωνῇ εἰς τὰ ἄνομα ἔργα αὐτῶν.
Ἠρνήθη, λοιπόν, λέγει ὁ θεῖος Ἀπόστολος,
νὰ λέγεται υἱὸς θυγατρὸς Φαραώ, καὶ προέκρινε, νὰ συμπάσχῃ καὶ νὰ
συνταλαιπωρῆται μετὰ τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ, ἤτοι τῶν ὁμογενῶν αὐτοῦ, τῶν
Ἰσραηλιτῶν. Ἰδοὺ δὲ καὶ ὁ λόγος τῆς τοιαύτης μεγαλοψύχου προτιμήσεως·
«Μείζονα πλοῦτον ἡγησάμενος τῶν
ἐν Αἰγύπτῳ θησαυρῶν τὸν ὀνειδισμὸν τοῦ Χριστοῦ· ἀπέβλεπε γὰρ εἰς τὴν
μισθαποδοσίαν» (Ἑβρ. ια΄ 26).
Πῶς δὲ ὁ Μωϋσῆς ἐνόμιζε πλοῦτον
μεγαλύτερον ἀπὸ τοὺς θησαυροὺς τῆς Αἰγύπτου τὸν ὀνειδισμὸν τοῦ Χριστοῦ
τόσα ἔτη, πρὶν ἤ ὁ Χριστὸς ὀνειδισθῇ; Ἐπειδὴ ὁ Μωϋσῆς ἦτο Προφήτης, ὅπως
ὅταν προεῖδε τὴν δεσποτικὴν ἐξουσίαν τοῦ Χριστοῦ καὶ παρήγγειλε, λέγων·
«Προφήτην ἐκ τῶν ἀδελφῶν σου, ὡς ἐμέ, ἀναστήσει σοι Κύριος ὁ Θεός σου·
αὐτοῦ ἀκούσεσθε· καὶ ὁ ἄνθρωπος, ὅς ἐὰν μὴ ἀκούσῃ ὅσα ἄν λαλήσῃ ὁ
Προφήτης ἐκεῖνος ἐπὶ τῷ ὀνόματί μου, ἐγὼ ἐκδικήσω ἐξ αὐτοῦ» (Δευτ. ιη΄
18-19). Κατὰ τὸν ἴδιον τρόπον προγνωρίσας καὶ τοὺς ὀνειδισμοὺς τοῦ
Χριστοῦ, ἐδέχθη νὰ ἐμπαιχθῇ καὶ αὐτὸς εἰς προτύπωσιν τῶν ὀνειδισμῶν
ἐκείνων.
Βλέπε δὲ τὴν ὁμοιότητα τῶν ὀνειδισμῶν·
ὠνείδισαν οἱ Ἑβραῖοι τὸν Μωϋσῆν, λέγοντες· «Τίς σε κατέστησεν ἄρχοντα
καὶ δικαστὴν ἐφ’ ἡμῶν;» (Ἑβρ. β΄ 14), ὠνείδισαν οἱ ἀρχιερεῖς καὶ οἱ
πρεσβύτεροι τὸν Ἰησοῦν Χριστόν, εἰπόντες· «ἐν ποίᾳ ἐξουσίᾳ ταῦτα ποιεῖς;
καὶ τὶς σοι ἔδωκε τὴν ἐξουσίαν ταύτην;» (Ματθ. κα΄ 23 καὶ κζ΄ 44). «Καὶ
οἱ λησταί δέ, οἱ συσταυρωθέντες αὐτῷ, ὠνείδιζον αὐτῷ»· ὕβρισε τὸν
Μωϋσῆν ὁ λαὸς τῶν Ἑβραίων· «ἐλοιδορεῖτο ὁ λαὸς τὸν Μωϋσῆν» (Ἔξ. ιζ΄ 2),
λέγει ἡ ἱερὰ ἱστορία· ὕβρισαν τὸν Ἰησοῦν Χριστὸν οἱ Ἰουδαῖοι, λέγοντες
«Σαμαρείτης εἶ σύ, καὶ δαιμόνιον ἔχεις» (Ἰω. η΄ 48).
Κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον καὶ ὁ προφητάναξ
Δαβίδ γενναιοφρόνως ὑπομείνας τοὺς ὀνειδισμοὺς τοῦ Χριστοῦ, ἔλεγεν· «Οἱ
ὀνειδισμοὶ τῶν ὀνειδιζόντων σε ἐπέπεσον ἐπ’ ἐμέ» (Ψ΄ ξη΄ 9)· ὑπέμενε δὲ ὁ
Μωϋσῆς τὸν ὀνειδισμὸν τοῦ Χριστοῦ, διότι «Ἀπέβλεπε», λέγει ὁ Παῦλος,
«εἰς τὴν μισθαποδοσίαν». Ἔβλεπεν ὁ τρισμακάριος διὰ τῶν προφητικῶν αὐτοῦ
ὀφθαλμῶν, τὰς μεγάλας ἀνταποδόσεις, τὰς ἡτοιμασμένας ὑπὸ τοῦ Ἰησοῦ
Χριστοῦ διὰ τοὺς ὑπομένοντας θλίψεις καὶ ὀνειδισμοὺς ὑπὲρ τῆς ἀγάπης.
Διὰ τοῦτο ἐνόμιζε τὰς ὑπὲρ τῶν
ὀνειδισμῶν τοῦ Χριστοῦ αἰωνίους ἀνταποδόσεις πλοῦτον ὑπέρτερον τῶν
προσκαίρων θησαυρῶν τῆς Αἰγύπτου· διὰ τοῦτον δὲ τὸν λόγον, ἐγκατέλειψε
καὶ περιφρόνησε τοὺς θησαυροὺς τῆς Αἰγύπτου, καὶ ἐδέχθη νὰ ὑπομένῃ τὴν
κακουχίαν καὶ ἐξουθένωσιν, συντάξας ἑαυτὸν μετὰ τοῦ Ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ.
Ταῦτα δὲ περὶ τοῦ Μωϋσέως, εἰπὼν ὁ θεηγόρος Παῦλος, διηγεῖται ἔπειτα τὰ
μεγάλα κατορθώματα, καὶ τὰς θεοφιλεῖς ἀρετὰς τῶν λοιπῶν Ἁγίων, τῶν
εὐαρεστησάντων τὸν Θεόν.
Ὅσοι ἐκ τοῦ γένους τῶν Ἑβραίων
ἐπίστευσαν εἰς τὸν Ἰησοῦν Χριστόν, ἐκεῖνοι πολλὰ ἔπασχον ὑπὸ τῶν μὴ
πιστευσάντων ὁμογενῶν αὐτῶν, δηλαδὴ ὀνειδισμούς, θλίψεις, θεατρινισμούς,
δεσμά, ἁρπαγὴν καὶ στέρησιν τῶν ἰδίων ὑπαρχόντων. Ἄνδρες εὐσεβεῖς μὲ
τὴν δύναμιν τῆς πίστεως κατετρόπωσαν βασιλείας, «εἰργάσαντο δικαιοσύνην»
ὁδηγούμενοι ὑπὸ τοῦ φωτὸς τῆς εἰς Θεὸν πίστεως, κρίνοντες μετὰ πάσης
δικαιοσύνης τὸν λαὸν τοῦ Ἰσραήλ, δικαιοῦντες καὶ ἀδικουμένους,
κατακρίνοντες καὶ ἀδικοῦντας, «ἐπέτυχον ἐπαγγελιῶν» καὶ «ἔφραξαν στόματα
λεόντων», πάντες μαρτυρηθέντες διὰ τῆς πίστεως, ἐλιθάσθησαν,
ἐπρίσθησαν, ἐπειράσθησαν, ἐν φόνῳ μαχαίρας ἀπέθανον, ὑστερούμενοι,
θλιβόμενοι, κακουχούμενοι, ἐν ἐρημίαις πλανώμενοι, καὶ πεῖραν ἔλαβον
ἐμπαιγμῶν καὶ μαστίγων, δεσμῶν καὶ φυλακῆς, ὡς ὁ Ἰερεμίας καὶ Μιχαίας
καὶ πλεῖστοι ἄλλοι Ἅγιοι ἄνδρες.
