Ἡ προσευχή

ΚΥΡΙΑΚΗ TΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ
9 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2020
Ἀπόστολος: B΄ Τιμ. γ΄ 10-15
Εὐαγγέλιον: Λουκ. ιη΄ 10-14
Ἦχος: α΄.- Ἑωθινόν: Α΄
ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΕΚ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΥ

“σταθεὶς πρὸς ἑαυτὸν

ταῦτα προσηύχετο” (Λουκ. ΙΗ΄ 11).

Ἡ προσευχή

Ἕνα ἐκ τῶν ὑψίστων δώρων τοῦ Κυρίου εἰς τὸν ἄνθρωπον, εἶναι ἡ ἐπικοινωνία τὴν ὁποίαν διετήρησε καὶ διατηρεῖ μετ᾿ αὐτοῦ. Ἀφ᾿ ἧς στιγμῆς ἐδημιούργησεν αὐτόν, “καὶ ἔθετο αὐτὸν ὡς βασιλέα τῆς κτίσεως”, δὲν ἔπαυσε νὰ διατηρῇ μετ᾿ αὐτοῦ, συνεχῆ… ἐπαφήν!

 Ἐν ὅσῳ, οὗτος εὑρίσκετο “ἐν τῷ Παραδείσῳ τῆς τρυφῆς”, ἀλλὰ καὶ ἀφ᾿ ὅτου ἐξεδιώχθη ἕνεκα τῆς παρακοῆς πρὸς τὸν Πλάστην του, ὁ Πατὴρ καὶ Δημιουργός του δὲν ἔπαυσε νὰ ἐνδιαφέρεται διὰ τὸ πλάσμα Του καὶ νὰ παρεμβαίνῃ διὰ ποικίλων τρόπων εἰς τὴν ζωήν του. Ἐνίοτε διὰ νὰ τὸν παρηγορῇ, ἄλλοτε διὰ νὰ τὸν ἐνισχύῃ ἢ νὰ τὸν ἐπιπλήττῃ, ἄλλοτε διὰ νὰ τὸν καθοδηγῇ καὶ οὕτω καθεξῆς. Ἐπέλεγεν (ὁ Κύριος), ἐναρέτους καὶ Ἁγίους ἀνθρώπους, (Ἀβραάμ, Ἰσαάκ, Ἰακώβ, Μωϋσῆν, Ἀαρών, Σαμουήλ, Προφήτας κ.λ.π.) καὶ ὑπεδείκνυε μέσῳ τούτων, τὸ Θεῖον Του θέλημα καὶ τὴν ἀγάπην Του πρὸς τὸν ἠγαπημένον του… ἄνθρωπον! Ἐνίοτε δέ, ἀπηυθύνθη καί… ἀμέσως πρὸς πλήθη λαοῦ διά… ποικίλων τρόπων!

Ἀντιστοίχως, εἶχε δώσει τὴν ἄνεσιν καὶ εἰς τὸν ἄνθρωπον, ὅταν θέλῃ καὶ ἐπιθυμῇ, νὰ προσεύχεται καὶ ἐπικαλῆται τὴν Θείαν Αὐτοῦ δύναμιν καὶ βοήθειαν. Πολλοὶ δὲ Ἅγιοι καὶ ἐνάρετοι ἄνθρωποι, καὶ εἰς τὴν Παλαιὰν ἀλλὰ καὶ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην, διεκρίθησαν καὶ κατηξιώθησαν ἕνεκα τῆς διαπύρου καὶ ἐμπίστου προσευχῆς των. Τοιουτοτρόπως βλέπομεν, τοὺς προαναφερθέντας, ὀνομαστί, δικαίους, νὰ συνομιλοῦν μετὰ τοῦ Θεοῦ καὶ συνδιαλέγονται μετ᾿ Αὐτοῦ, “ὡς εἴ τις λαλήσει πρὸς τὸν ἑαυτοῦ φίλον” (Ἐξοδ. ΛΓ΄ 11)… !!! Βλέπομεν, ἐπίσης, τοὺς Ἀποστόλους Πέτρον καὶ Παῦ­λον εἰς τὸ ἱερὸν βιβλίον τῶν “Πράξεων τῶν Ἀποστόλων”, νὰ προσ­εύχωνται καὶ ὁ Κύριος νὰ ἀνταποκρίνεται εἰς τὰς ἐπικλήσεις καὶ προσευχάς των. Ἀκόμη δὲ περισσοτέρους Ἁγίους, βλέπομεν εἰς τὰς βιογραφίας των καὶ εἰς τὰ Συναξάρια, ἵνα διὰ τῶν καρδιακῶν προσευχῶν των, νὰ καταξιοῦνται θείων ὀπτασιῶν καὶ θεωριῶν!!!

Ὁ Φαρισαῖος καὶ ὁ Τελώνης

Εἰς τὸ σημερινὸν Εὐαγγελικὸν ἀνάγνωσμα, ὁ Κύριος μᾶς διδάσκει τὴν προσευχήν, μέσῳ δύο προσώπων τὰ ὁποῖα, κατὰ τὴν παραβολήν, “ἀνέβησαν εἰς τὸ ἱερὸν προσεύξασθαι”! “ὁ εἷς Φαρισαῖος καὶ ὁ ἕτερος τελώνης”˙ δύο ἐκ διαμέτρου ἀντίθετοι ἄνθρωποι, ὡς πρὸς τὴν φαινομένην ἀρετὴν καὶ πνευματικὴν ἀξίαν ἑκάστου. Ὁ Φαρισαῖος εἶναι διὰ τὴν κοινὴν ἄποψιν, ὁ… “ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ”! Ἔστω καὶ ἂν οἱ ὁρῶντες αὐτόν, διακρίνουν ἐνίοτε μίαν… ὑποκρισίαν καὶ προσποίησιν, θεωρεῖται… ἐνάρετος. Ἀντιθέτως, ὁ Τελώνης εἶναι, τό… προσωποποιημένον κακόν! Οἱ τελῶναι, ἦσαν οἱ ἀδίστακτοι, οἱ σκληροὶ καὶ ἀνάλγητοι, οἱ κλέπται καὶ ἐκμεταλλευταί, οἱ βεβυθισμένοι εἰς τὸν ἀκόλαστον βίον καὶ ἀποστασιούμενοι ἐντελῶς ἐκ τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ Θείου Αὐτοῦ θελήματος. Εἶναι τὰ πρόσωπα ἐκεῖνα, τὰ ὁποῖα ὡς σεσημασμένα ἐκ τοῦ ἐκλύτου βίου των, ἐχρησιμοποιήθησαν πολλάκις καὶ ὑπ᾿ Αὐτοῦ τοῦ Κυρίου, ὡς παραδείγματα ἀφ᾿ ἑνός, ἁμαρτωλότητος καὶ ἠθικῆς καταπτώσεως, ἀλλὰ καὶ ἀφ᾿ ἑτέρου, ὡς ἐχόντων τὸ αἴσθημα τῆς ἐνοχῆς καὶ ἴσως ἐκ τῶν ὑστέρων, μετενοημένων καὶ σεσωσμένων. “οἱ τελῶναι καὶ αἱ πόρναι προάγουσιν ὑμᾶς εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ” (Ματθ. ΚΑ΄ 31).

Εἶναι χαρακτηριστικόν, ὅτι καὶ οἱ δύο οὗτοι ἔχουν κοινὸν σκοπόν˙ θέλουν νὰ προσευχηθοῦν! Κατὰ τὴν ἀφήγησιν ὅμως τοῦ Κυρίου, βλέπομέν τινας ἐπισημάνσεις αἵτινες καὶ μᾶς… διδάσκουν! “Ὁ Φαρισαῖος σταθεὶς πρὸς ἑαυτὸν ταῦτα προσηύχετο”˙ δηλαδή, “Ὁ Φαρισαῖος ἐστάθη ἐπιδεικτικῶς, διὰ νὰ προκαλῇ ἐντύπωσιν· καὶ διὰ νὰ δοξάσῃ τὸν ἑαυτόν του, αὐτὰ προσηύχετο”! Μία προσευχὴ ἀποσκοποῦσα, ὄχι εἰς τήν, μετὰ τοῦ Κυρίου, ἐπικοινωνίαν, ἀλλὰ εἰς τὴν προβολὴν τοῦ… προσευχομένου! Μία “προσευχή”, …αὐτο-έπαινος καὶ αὐτο-δικαίωσις τοῦ… “εὐχομένου”! Ὡς ἐκ τούτου, ἦτο ἑπόμενον, νὰ ἀπορριφθῇ αὕτη ὑπὸ τοῦ Θεοῦ, καὶ ὁ… δῆθεν προσευχόμενος νὰ ὁμιλῇ, τοῦ Κυρίου μὴ… ἀκούοντος!

Τοῦ Τελώνου ἡ προσευχή, ὅμως, εἶναι ἐκ διαμέτρου ἀντίθετος… Εἶναι ἡ προσευχὴ ἐκείνη τὴν ὁποίαν, καὶ τελικῶς, ἐδέχθη ὁ Θεὸς καὶ ἕνεκα ταύτης ἐδικαιώθη καὶ ὁ… προσευχόμενος! Εἶναι ἡ εὐπρόσδεκτος ἐκείνη προσευχή, ἡ ὁποία διαθέτει τὴν αὐτομεμψίαν καὶ τὴν μετάνοιαν. Ἔχει συναισθανθεῖ οὗτος τὸ βάρος τῶν ἐγκλημάτων καὶ ἀνομιῶν του καὶ πιεζόμενος ὑπ᾿ αὐτῶν, προσ­τρέχει εἰς τὸν ΜΟΝΟΝ δυνάμενον νὰ ἐλαφρύνῃ τὴν βεβαρυμένην συνείδησίν του.  Δὲν προτίθεται, ἀλλὰ καὶ δὲν προσπαθεῖ νὰ δικαιολογήσῃ τὸν ἑαυτόν του διὰ τὰς ἀνομίας του, ἀλλ᾿ ἀντιθέτως, καὶ ἡ στάσις αὐτοῦ, καὶ τὰ δάκρυά του, καὶ αἱ “κινήσεις” του, δεικνύουν ὅτι ἔχει, οὗτος, πλήρως ἀποδεχθῆ τὴν ἐνοχὴν καὶ εὐθύνην του.

Εἰσέρχεται εἰς τὸν Ναὸν “μετὰ φόβου καὶ τρόμου” καί… “μακρόθεν ἑστὼς οὐκ ἤθελεν οὐδὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν οὐρανὸν ἐπᾶραι”… Στέκει γονυκλινὴς καὶ μακρὰν τῶν ἄλλων ἀνθρώπων καὶ ὡς ὁ… μόνος ἔνοχος, ἐκλιπαρεῖ τὸν φιλάνθρωπον Κύριον νὰ τὸν ἐλεήσῃ! Ἡ ὄψις αὐτοῦ στρέφεται πρὸς τὸ ἔδαφος καὶ μή θέλων, “οὐδὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν οὐρανὸν ἐπᾶραι”, τύπτει εἰς τὸ στῆθος αὐτοῦ, – ἐκδήλωσις ἐσχάτης μετανοίας – λέγων καὶ εὐχόμενος, “ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ”.  Ποῖος δὲν συγκινεῖται ἐνώπιον μιᾶς τοιαύτης στάσεως καὶ συμπεριφορᾶς; Ἀκόμη καὶ ἡ σκληροτέρα καρδία, κάμπτεται καὶ λυγίζει εἰς τοιαῦτα καὶ τοσοῦτα δάκρυα!!! Πόσον μᾶλλον, ἡ γλυκυτάτη καὶ φιλάνθρωπος καρδία τοῦ Φιλανθρώπου Σωτῆρος ἡμῶν…

Ἡ ἡμετέρα προσευχή

Τὸ πρῶτον ζητούμενον παρ᾿ ἑκάστου χριστιανοῦ, εἶναι ἡ… προσευχή. Ἡ ἐπικοινωνία μετὰ τοῦ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν, ἀλλὰ καὶ ἡ ἀποδοχὴ τῆς ἁμαρτωλότητος ἡμῶν καὶ ἡ ἐξ αὐτῆς… μετάνοια. Τοῦτο, ἂν μή τι ἄλλο ὑπογραμμίζει ὁ Ραββί εἰς τὴν σημερινὴν παραβολήν. Ἄλλωστε, …τί προσευχὴ θὰ δύναται νὰ γίνῃ ὅταν δὲν ὑπάρχη μετάνοια;! Τί νὰ εἴπῃ πρὸς τὸν Θεόν ἕνας… ἀναμάρτητος;;; Ἀκόμη καὶ τὴν στοιχειώδη δοξολογίαν πρὸς Αὐτὸν τὴν ἀποφεύγει, ἀφοῦ ἄξιος δοξολογίας καὶ ἐπευφημιῶν, εἶναι ὁ… ἑαυτός του! Εἰς τοῦτο, ἀκριβῶς, τὸ στοιχεῖον, ἀποβλέπων ὁ Διδάσκαλος, ἐτόνισε, “σὺ δὲ ὅταν προσεύχῃ, εἴσελθε εἰς τὸν ταμιεῖόν σου, καὶ κλείσας τὴν θύραν σου πρόσευξαι τῷ πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ, καὶ ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ”! Μακρὰν τῆς ἀπάτης τοῦ κόσμου καὶ “μόνοι, μόνῳ τῷ Θεῷ διαλεγόμενοι” (Ἅγ. Γρηγόριος ὁ Θεολόγος), θὰ ἀντιληφθῶμεν ὅτι προσευχὴ πρωτίστως εἶναι… ἡ εἰλικρίνεια. Τότε καὶ ἡ ἀναπεμπομένη δέησις καὶ ἱκεσία θὰ δικαιώσῃ καὶ ἡμᾶς. Ἀμήν.

Ἀρχιμ. Τιμόθεος Γ. Παπασταύρου

Ἱεροκήρυξ Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πατρῶν