Επειδή το θέμα μου είναι «πώς εορτάζουν οι άγιοι τα Χριστούγεννα», θα
αναφέρω αρχικά αγαπητοί μου κάτι για την αγιότητα. Θα σας πω ότι άγιοι
δεν είναι αυτοί που ονομάζονται «καλοί άνθρωποι», αλλά άγιοι είναι αυτοί
πού αγάπησαν τον Θεό και ενώθηκαν μαζί Του. Αυτός όμως είναι κοινός
σκοπός όλων μας! Είναι ο βασικότερος σκοπός της ζωής μας. Στην ζωή των
αγίων, και είναι πολύ σημαντικό αυτό, βιώνεται όλο το έργο της
Ενανθρωπήσεως του Χριστού. Στους αγίους φανερώνεται το μέγα και μοναδικό
μυστήριο της αποκάλυψης του Θεού στον άνθρωπο, ζουν μέσα τους
«ιεροκρυφίως» αυτό το γεγονός! Γίνεται γι᾽ αυτούς ένα προσωπικό βίωμα
και ένας συνεχής καθημερινός αγώνας.
Είναι
κατανοητό ότι αυτό θέλει κόπο, συχνά και πόνο. Πρόκειται για καρπό μιας
μακράς πνευματικής ζωής, αλλά φυσικά είναι δώρο του Θεού.
Μετά
αυτά τα εισαγωγικά για την έννοια της αγιότητας, θα ήθελα να σας πω
κάτι άλλο σχετικό με τους αγίους και τις εορτές. Οι άγιοι, λοιπόν, τις
εορτές, τις έβλεπαν ως ευκαιρίες για να αυξήσουν την πνευματικότητά
τους. Αυτό μπορούσε να γίνει όταν ζούσαν το νόημά τους. Έμαθαν εμπειρικά
ότι στις εορτές ανοίγουν ιδιαιτέρως οι κρουνοί της χάριτος του αγίου
Πνεύματος και πλημμυρίζουν οι πιστοί ακόμα δε και όλη η δημιουργία.
Γνωρίζουν επίσης ότι η κάθε γιορτή γίνεται ένα γλέντι στο οποίο όλοι
μετέχουν στο «παραδείσιο κρασί», όπως το χαρακτήριζε ο
όσιος Παΐσιος. Έτσι ο κάθε πιστός μπορεί να προσεγγίζει την εορτή ως
μια ευκαιρία της προσωπικής του αναγέννησης. Είναι γεγονός ότι με αυτήν
την πρόθεση ανάσταση είναι κάθε εορτή, ανάσταση και παλιγγενεσία.
Πώς όμως μπορείς να ζήσεις τα Χριστούγεννα;
Για
να γίνουν τα παραπάνω, αρκεί να συμμετέχουμε με όρεξη πνευματική, να
θέλουμε να τα ζήσουμε. Αν υπάρχει η όρεξη αυτή, τότε όντως τις γλεντάμε
πνευματικά τις εορτές και μάλιστα μεθάμε πνευματικά μέσα στην Εκκλησία.
Οι άγιες ζούσαν λοιπόν με λαχτάρα τις εορτές και μας το εξηγεί ο Όσιος Παΐσιος:
«Τις
γιορτές για να τις ζήσουμε, πρέπει να έχουμε τον νου μας στις άγιες
ημέρες και όχι στις δουλειές που έχουμε να κάνουμε για τις άγιες
ημέρες». Αυτό είναι το πρώτο και πολύ σημαντικό πού πρέπει να σταθούμε! «Όταν κανείς μελετάει τα γεγονότα της κάθε γιορτής, φυσιολογικά θα συγκινηθεί και με ιδιαίτερη ευλάβεια θα προσευχηθεί». Πιο συγκεκριμένα: «Στις
Ακολουθίες ο νους να είναι στα γεγονότα που γιορτάζουμε και με ευλάβεια
να παρακολουθούμε τα τροπάρια που ψέλνονται. Όταν ο νους είναι στα θεία
νοήματα, ζει τα γεγονότα ο άνθρωπος, και έτσι αλλοιώνεται». Να
παρακολουθούμε λοιπόν τα νοήματα των ψαλμών και γενικά όλων όσων
ακούγονται στον ναό και να εμβαθύνουμε σ᾽ αυτά. Αυτό τονίζεται από τον
Όσιο Παΐσιο. Ας το δούμε με ένα παράδειγμα. Όπως όταν κάποιος αγαπάει
ένα πρόσωπο, σκέφτεται συνεχώς το πρόσωπο αυτό, έτσι καί εμείς
σκεπτόμαστε και στρέφουμε συνεχώς τον νου μας στον Χριστό και πιο
ειδικά στις εορτές στις οποίες τιμούμε τον Ίδιο και τους αγίους Του.
Θα
προχωρήσουμε λίγο παρακάτω. Στην Ορθόδοξη Παράδοσή μας, κέντρο της
εορτής αλλά και όλης της λατρείας μας, είναι η Θεία Λειτουργία. Εμείς,
πάντοτε γύρω από το κοινό τραπέζι εορτάζουμε τα σημαντικά γεγονότα. Η
Ευχαριστία είναι το κέντρο κάθε εορτής και εκεί στο Κοινό Ποτήριο
γίνεται η μυστική ένωση μας τόσο με τον Θεό όσο και μεταξύ μας. «Γιορτή σημαίνει Σύναξη και Σύναξη σημαίνει Ευχαριστία».
Αυτός ο τρόπος λατρείας είναι ο παραδεδομένος σε εμάς δρόμους που μας
οδηγεί στην καλή αλλοίωση, το οποίο είναι και το ζητούμενο για κάθε
άνθρωπο.
Ας δούμε και κάτι ακόμα πού αφορά πιο συγκεκριμένα στήν εορτή των Χριστουγέννων και πως ο όσιος Παΐσιος έλεγε ότι τα ζούσε.
Τον ρώτησαν:
«-Γέροντα, μετά την Αγρυπνία των Χριστουγέννων δεν κοιμόμαστε;
–Χριστούγεννα
και να κοιμηθούμε! Η μητέρα μου έλεγε: «Απόψε μόνον οι Εβραίοι
κοιμούνται». Βλέπεις, την νύχτα που γεννήθηκε ο Χριστός οι άρχοντες
κοιμόνταν βαθιά, και οι ποιμένες «αγραυλούσαν». Φύλαγαν τα πρόβατα την
νύχτα παίζοντας την φλογέρα. Κατάλαβες; Οι ποιμένες πού αγρυπνούσαν
είδαν τον Χριστό». Να το ωραίο μήνυμα από την επισήμανση του αγίου.
Όσοι αγρυπνούν θα δουν όσα γίνονται! Και είναι ανάμεσά μας άνθρωποι πού
δεν κοιμούνται, πού περνούν πολλές ώρες ημέρας και νύχτας δεόμενοι». [1]
Τον ρώτησαν και κάτι ακόμα:
«-Πώς ήταν Γέροντα, το σπήλαιο της Βηβλεέμ;
-Ήταν
μία σπηλιά μέσα σε έναν βράχο και είχε μία φάτνη, τίποτε άλλο δεν είχε.
Εκεί πήγαινε κανένας φτωχός και άφηνε τα ζώα του. Η Παναγία με τον
Ιωσήφ, επειδή όλα τα χάνια ήταν γεμάτα και δεν είχαν πού να μείνουν,
κατέληξαν σε αυτό το σπήλαιο. Εκεί ήταν το γαϊδουράκι και το βοϊδάκι,
που με τα χνώτα τους ζέσταναν τον Χριστό! «Ἔγνω βοῦς τον κτησάμενον και όνος την φάτνην του κυρίου αὐτοῦ», δεν λέει ο Προφήτης Ησαΐας;». Είναι
σημαντικό εδώ να πούμε ότι τα όσα με τόση απλότητα αναφέρει ο
αγιασμένος γέροντας είναι και το απόσταγμα των ειδικών για τον τόπο της
Γέννησης του Χριστού. Ο γέροντας ακόμα περισσότερο μιλά για το σπήλαιο
γιατί με έναν άγνωστο για εμάς τρόπο γνωρίζει αυτό «πνευματικά» το
σπήλαιο και το περιγράφει.
Και κάτι ακόμα:
–Σε ένα τροπάριο, Γέροντα, λέει ότι η Υπεραγία Θεοτόκος βλέποντας τον νεογέννητο Χριστό, «χαίρουσα ὁμοῦ καὶ δακρύουσα» ἀναρωτιόταν:… «Ἐπιδώσω σοι μαζόν, τῷ τὰ σύμπαντα τρέφοντι, ἢ υμνήσω σε, ὡς Υἱὸν καὶ Θεόν μου; ποίαν εὕρω ἐπὶ σοί προσηγορίαν;»
–Αυτά είναι τα μυστήρια του Θεού, η πολύ μεγάλη συγκατάβαση του Θεού, την οποία δεν μπορούμε εμείς να συλλάβουμε!
–Γέροντα, πώς θα μπορέσουμε να ζήσουμε το γεγονός της Γεννήσεως, ότι δηλαδή ο Χριστός «Σήμερον γεννάται εκ Παρθένου»;
-Για
να ζήσουμε αυτά τα θεία γεγονότα, πρέπει ο νους να είναι στα θεία
νοήματα. Τότε αλλοιώνεται ὁ άνθρωπος. «Μέγα και παράδοξον θαύμα
τετέλεσται σήμερον», ψάλλουμε. Άμα ο νους μας είναι εκεί, στο
«παράδοξον», τότε θα ζήσουμε και το μεγάλο μυστήριο της Γεννήσεως του
Χριστού.
Αγαπητοί
μου, οι εορτές της Εκκλησίας μας έχουν μια «δυναμική χαρισματική»
δίνουν ζωή, δύναμη, κουράγιο, ότι δηλαδή έχει ανάγκη ο άνθρωπος στις
μέρες μας. Έχεις κατάθλιψη, στεναχώρια μοναξιά, έχασες ή φοβάσαι μην
χάσεις κάποιον δικό σου ψάλλε τό: «θανάτου εορτάσομεν νέκρωσιν…». Πές το: «Σήμερον γεννᾶται, σήμερον κρεμᾶται…όλα σήμερον». Θα σκιρτήσει η καρδιά σου από χαρά, θα λάβεις δύναμη. Οι εορτές της Εκκλησίας είναι ποτάμια, θάλασσες χάριτος!
Εμείς τί σχέση έχουμε με αυτές τις εορτές και αυτά τα Χριστούγεννα;
Τελικά,
αν το σκεφτούμε με ειλικρίνεια, τις εορτές, και ειδικά τα Χριστούγεννα,
δεν τα ζούμε όπως οι άγιοι, όπως τα έχει ορίσει Εκκλησία. Περιμένουμε
από μια αλλαγή στο σπίτι, από μερικά λαμπιόνια να μας αλλάξει λίγο η
καθημερινότητα. Θέλουμε να αλλάξει κάπως η καθημερινότητά μας η οποία
έχει γίνει αφόρητη και κουραστική, αλλά η ψυχή δεν γεμίζει από κτιστά
φώτα. Υπάρχει όμως ένα άλλο φώς, το άκτιστο Φώς, πού έχει Πρόσωπο, είναι
ο Χριστός. Υπάρχει και σήμερα το πραγματικό αυτό Φώς και μπορεί να
φωτίσει καθέναν που το επιθυμεί. Μπορεί να φωτίσει και να ζεστάνει,
όποιον ανοίξει τα παράθυρα της ψυχή του.
Θέλω
να σας αναφέρω και το παρακάτω περιστατικό στο οποίο αποδεικνύεται ότι
τα Χριστούγεννα μπορούν να υπάρξουν σε οποιαδήποτε μέρα του χρόνου. Τα
Χριστούγεννα δηλώνουν ακριβώς το «σήμερον» του κοντακίου της εορτής.
Μέσα από κάποιο περιστατικό μπορείς να ζεις τα Χριστούγεννα οποιαδήποτε
ημέρα και κάθε μέρα. Για παράδειγμα, Χριστούγεννα μπορείς να νιώσεις
όταν γνωρίσεις έναν πραγματικό άνθρωπο του Θεού.
Ακούστε το ακόλουθο αληθινό περιστατικό:
«Το
κρύο ήταν τσουχτερό και το Άγιο Όρος ήταν χιονισμένο. Ένας άγνωστος
γέροντας ανέλαβε να με καθοδηγήσει μέχρι την Μονή Κουτλουμουσίου. Η
επιθυμία μου όμως να λάβω συγκεκριμένες απαντήσεις μ’ έκανε να πάρω μαζί
με ένα δάσκαλο από τη Κοζάνη το μονοπάτι για την καλύβα του γέροντα
Παΐσιου στην Παναγούδα αμέσως μετά τον Εσπερινό.
Με
πρόσωπο σκυμμένο, καρδιά θλιμμένη και βήματα βαριά προσέγγισα το κελί
του. Αναρωτιόμουν τι θα έπραττα αν, ως καρδιογνώστης κοιτούσε βαθιά μέσα
στη ψυχή μου και έβλεπε τα λάθη, την αμαρτία, τις παραλείψεις, τα μίση,
τις μικρότητες, τις κατακρίσεις, τον αληθινό ψυχικό πόλεμο. Στη σκέψη
και μόνο πως ο γέροντας έχει τέτοια ικανότητα δείλιασα και με έπιασε
ντροπή. Αναθαρρούσα όμως και μονολογούσα μέσα μου. Ε! και τι έγινε, ο
μόνος είμαι…
Μια
άλλη φωνή ωστόσο, άγνωστη τότε, γνωστή τώρα σε εμένα απαντούσε. Υπάρχει
λύση … Όσο και να επιχειρούσα να μην την ακούω και να την περιφρονώ
τόσο αυτή δυνάμωνε. Υπάρχει λύση, φώναξα κάποια στιγμή χωρίς να το
καταλάβω και ξάφνιασα τον συνοδοιπόρο μου δάσκαλο.
Με
το που φθάσαμε στο κελί άρχισα να νιώθω κάπως περίεργα. Όλα, γύρω
προκαλούσαν μια ηρεμία. Το χιονισμένο τοπίο, τα πουλιά, ο ήχος από το
νερό στο ποτάμι. Βούρκωσα χωρίς να κλαίω. Οι σκέψεις περιστρέφονταν γύρω
από την άγνωστη αυτή εσωτερική φωνή:
«Υπάρχει λύση»!
«Καλώς τα καλόπαιδα» είπε. Με την φωνή του γέροντα Παϊσίου επανήλθα στην πραγματικότητα.
Καθώς
περνούσα το κατώφλι του Κελιού, μια ζεστασιά πρωτόγνωρη συγκλόνισε το
είναι μου. Αληθινό άγγιγμα ψυχής. Ο γέροντας με κοίταξε. Το βλέμμα του
ήταν αρκετό για να απομακρυνθούν όλες οι επιφυλάξεις και να ανοίξει η
καρδιά.
Το
μικρό διάστημα που έμεινα κοντά στον ταπεινό γέροντα Παΐσιο αρκούσε για
να αναθεωρήσω σιγά – σιγά πολλά πράγματα. Η αντίληψή μου για τον κόσμο
μεταβλήθηκε. Και για πρώτη φορά ένιωθα την ανάγκη να ευχαριστήσω τον Θεό
για όλα.
Η
μικρή επικοινωνία με το γέροντα λειτούργησε μακροπρόθεσμα καταλυτικά.
Εκεί στο Κελί της Παναγούδας βίωσα τη ζεστασιά των ποιμένων.
Αφουγκράστηκα το άγγελμα των αγγέλων «επί γης ειρήνη». Έζησα τα
Χριστούγεννα.
Χριστούγεννα
μακριά από τα φώτα, τα γλυκά, τις ψεύτικες ευχές για ειρήνη, τα
υποκριτικά γέλια, την ιδιοτελή καλοσύνη και την ελεγχόμενη αγάπη που
απευθύνεται σ’ αυτούς που επιδιώκουμε να μας αγαπούν. Μακριά από το
θαύμα των θαυμάτων, τη Γέννηση του Σωτήρος Χριστού. Μακριά από την
αληθινή πορεία και το μοναδικό σκοπό του ανθρώπου, δηλαδή τη σωτηρία
του.
Σήμερα
με βεβαιότητα μπορώ να φωνάξω πως ο Χριστός δύναται να γεννηθεί σε κάθε
άνθρωπο. Τώρα ευθαρσώς μπορώ να διακηρύξω και να διαλαλήσω πως αρκεί να
ανοίξουμε με ειλικρίνεια μια χαραμάδα στη ψυχή μας και τότε Αυτός θα
φροντίσει τα υπόλοιπα. Μια μικρή χαραμάδα για να πλημμυρίσουμε ειρήνη,
να γευθούμε καρπούς διαφορετικούς από αυτούς που μας σερβίρει εντέχνως η
εκκοσμίκευση. Μια μικρή χαραμάδα για να αλλάξουν τα πάντα ριζικά. Μια
μικρή χαραμάδα για να βροντοφωνάξουμε το…
«Χριστός γεννάται δοξάσατε».
Τελειώνοντας αγαπητοί μου επαναλαμβάνω και την ευχή πού έλεγε ο Όσιος Πατήρ: «Εγώ θα εύχομαι η καρδιά σας να γίνει Αγία Φάτνη και το Πανάγιο Βρέφος της Βηθλεέμ να σας δώσει όλες τις ευλογίες Του».
Δεν νομίζω ότι θα μπορούσαμε να κλείσουμε την παρούσα ομιλία
διαφορετικά, από το να επαναλάβουμε αυτήν την απλή, απλούστατη, αλλά
τόσο βαθειά θεολογική και ουσιαστική ευχή!
[1]
«Περί προσευχής», Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Λόγοι ΣΤ’ (σελ.
195-196). Ιερό Ησυχαστήριο «Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος» Σουρωτή
Θεσσαλονίκης
