Ὑποστηρίζεται, καλοί μου φίλοι, ὅτι ἡ τεχνητὴ νοημοσύνη (στὸ ἑξῆς Τ.Ν.), ἐπειδὴ μπορεῖ νὰ ἀναλύσει πλῆθος δεδομένων τῆς ζωῆς μας, μπορεῖ καὶ νὰ προβλέψει διάφορα γεγονότα αὐτῆς καὶ μάλιστα μὲ μεγάλη ἀκρίβεια.
Ἔτσι ἔφθασε νὰ ἐρωτᾶται γιὰ ὁτιδήποτε ἔχει σχέση μὲ τὸ μέλλον. Ἀπὸ τὸ πότε θὰ ἐπέλθει ἡ ἑπόμενη οἰκονομικὴ κρίση ἢ ἡ ἑπόμενη πανδημία, μέχρι πότε θὰ ἐπέλθει καὶ αὐτὸς ἀκόμη ὁ … θάνατός μας!!
* * *
Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἀνέκαθεν ὁ ἄνθρωπος ἤθελε νὰ γνωρίζει τὸ μέλλον. Πάντοτε, προσπερνώντας τὸ παρὸν (ἢ καὶ θυσιάζοντάς το!) ἤθελε νὰ μάθει γιὰ τὸ αὔριο. Καὶ τὸ ἔκανε αὐτὸ ἀκόμη καὶ μὲ ἀγωνία!
Πρὸς τὴν κατεύθυνση αὐτὴ καὶ τί δὲν ἔχει καταγράψει ἡ ἱστορία. Ἀπὸ τὴν ἀστρολογία, τὴν ἀριθμολογία, καὶ κάθε εἴδους μαντεία (ὅλα τους ὑπαγόμενα στὸ τεράστιο κεφάλαιο τοῦ ἀποκρυφισμοῦ), μέχρι τὴν μελλοντολογία καὶ τώρα πλέον τὴν τεχνολογία, ὅπως εἶναι ἡ Τ.Ν.
Οἱ προβλέψεις ἔφθασαν νὰ γίνονται σήμερα γιὰ τὸ καθετί. Ὄχι μόνο γιὰ τὰ προσωπικά μας θέματα (ὑγεία, οἰκονομικά, ἐπαγγελματικὲς καὶ ἄλλες δραστηριότητες κ.λπ.), ἀλλὰ καὶ γιὰ τὶς μετοχές, τὰ ὁμόλογα, τὰ μεταλλεύματα (χρυσό, πετρέλαιο κ.λπ.), τὶς τιμὲς τῶν νομισμάτων, τὰ ἐπιτόκια, τοὺς χρηματιστηριακοὺς καὶ οἰκονομικοὺς δεῖκτες, τὰ σκὸρ τῶν ποδοσφαιρικῶν ὁμάδων, τὰ ἐκλογικὰ ἀποτελέσματα κ.λπ.
Καὶ τί τεράστια παιχνίδια δὲν εἶναι στημένα πάνω σὲ ὅλα αὐτά! Ποὺ ἄλλοι χάνουν καὶ ἄλλοι κερδίζουν, ἄλλοι πλουτίζουν κι ἄλλοι πτωχαίνουν. Στὸ τέλος ἕνα εἶναι τὸ βέβαιο. Ὅτι ὅλοι χάνουν τὸν ὕπνο τους !!!
Ναί, κάποιες ἀπὸ τὶς προβλέψεις ὑλοποιοῦνται. Κι αὐτὸ εἶναι ποὺ κάνει τὶς μεθόδους καὶ τὰ παιχνίδια αὐτὰ νὰ φαίνονται σοβαρά, ἀλλὰ καὶ νὰ προκαλοῦν τὸ ἐνδιαφέρον!
Συνήθως ἐπιτυγχάνονται αὐτὰ ποὺ εἶναι πολὺ κοντά μας χρονικὰ (ἕνα ἁπλὸ παράδειγμα εἶναι οἱ προβλέψεις γιὰ τὸν καιρὸ) καὶ σπάνια ἢ καὶ ποτὲ αὐτὰ ποὺ βρίσκονται χρονικὰ μακριὰ μας (γι’ αὐτὸ καὶ οἱ μετεωρολόγοι δὲν πέφτουν σ’ αὐτὴ τὴν παγίδα!). Στ’ ἀλήθεια πῶς θὰ μποροῦσαν νὰ προβλεφθοῦν ἐκεῖνα ποὺ εἶναι νὰ γίνουν μετὰ ἀπὸ χρόνια, δεκαετίες ἢ καὶ αἰῶνες; Ἂς τὸ σκεφτοῦμε!
* * *
Κι ἐπειδὴ ἡ Τ.Ν. λειτουργεῖ καὶ ὡς ἀπὸ μηχανῆς θεός, ὅλες πλέον οἱ ἐλπίδες ἔχουν ἀφεθεῖ σὲ αὐτήν, γιὰ τὴν πρόβλεψη τοῦ μέλλοντός μας!
Μάλιστα ἐρευνητὲς τοῦ ΜΙΤ καὶ τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Οὐάσιγκτον τῶν ΗΠΑ, ἀνέπτυξαν ἕνα μοντέλο τεχνητῆς νοημοσύνης ποὺ μπορεῖ νὰ προβλέψει μὲ ἀκρίβεια τὶς μελλοντικὲς ἐνέργειες ἑνὸς ἀνθρώπου ἢ μίας μηχανῆς. Τὸ σύστημά τους μὲ τὴν ὀνομασία L-IBM (Latent inference budged model) λειτουργεῖ ἐξετάζοντας προηγούμενες συμπεριφορές, ἐνέργειες καὶ περιορισμοὺς ποὺ συνδέονται μὲ τὴ διαδικασία λήψης ἀποφάσεων ἑνὸς ἀνθρώπου (ἢ μίας μηχανῆς), ὅπως γιὰ παράδειγμα τὶς κινήσεις τῶν παικτῶν τοῦ σκακιοῦ. Ἂν ἀνακαλύψει ποιὸς παίκτης εἶναι ὁ καλύτερος, τότε εἶναι πιθανὸ νὰ προβλέψει μὲ μεγάλη ἀκρίβεια ποιὸς ἀπ’ αὐτοὺς θὰ κερδίσει τὸ παιχνίδι!
Προηγήθηκε αὐτοῦ ἄλλο σύστημα Τ.Ν., μὲ ἐπικεφαλῆς τὸν Κὰρλ Βόντρικ τοῦ Πανεπιστημίου ΜΙΤ τῶν ΗΠΑ, σύμφωνα μὲ τὸ ὁποῖο, ἂν τροφοδοτηθεῖ μὲ μία εἰκόνα ὁ ἐξελιγμένος ἀλγόριθμός του, δημιουργεῖ ἕνα σύντομο βίντεο ποὺ – ἀνάλογα μὲ τὸ περιεχόμενο τῆς εἰκόνας – δείχνει τί θὰ μποροῦσε νὰ συμβεῖ στὴ συνέχεια. Ἀρκεῖ μία μόνο εἰκόνα στὸ σύστημα – ποὺ συνδυάζει τὴν ὑπολογιστικὴ ὅραση μὲ τὴ «βαθιὰ» μηχανικὴ μάθηση – γιὰ νὰ γεννήσει τὰ ἑπόμενα «καρὲ» τῆς ἱστορίας.
Ἂν π.χ. ἡ εἰκόνα δείχνει ἕνα ψαρὰ μὲ τὸ καλάμι του, τὸ βίντεο θὰ δείχνει ἕνα ψάρι νὰ πιάνεται στὴν πετονιά του! Ἢ ἂν ἕνα τρένο βρίσκεται στὸ σταθμό, τὸ βίντεο θὰ τὸ δείχνει νὰ φεύγει! Ἢ ἂν κάποιος κλαίει, μετὰ τὸ βίντεο θὰ δείχνει νὰ σκουπίζει τὰ δάκρυά του!
Ἄλλο μοντέλο τεχνητῆς νοημοσύνης, τὸ Life2vec, ποὺ δημιουργήθηκε ἀπὸ ἐπιστήμονες τοῦ Τεχνικοῦ Πανεπιστημίου τῆς Δανίας (DTU), χρησιμοποιώντας δεδομένα, ὅπως τὸ εἰσόδημα, τὸ ἐπάγγελμα καὶ τὰ ἰατρικὰ ἀρχεῖα κάποιου, μπορεῖ νὰ προβλέψει πόσο θὰ ζήσει!!
Κατὰ τοὺς ἐρευνητὲς – δημιουργούς του «θὰ μποροῦσε νὰ προβλέψει τὰ ἀποτελέσματα τῆς ὑγείας. Ἔτσι, θὰ μποροῦσε νὰ προβλέψει τὴ γονιμότητα ἢ τὴν παχυσαρκία, ἢ ἴσως θὰ μποροῦσε νὰ προβλέψει ποιὸς θὰ νοσήσει ἀπὸ καρκίνο…»!!!
Μὲ τὸν τρόπο αὐτό, λέει, ἡ Τ.Ν. θὰ ἀνιχνεύει τὸ μέλλον μας, προσελκύοντας τὸ ἐνδιαφέρον μας σ’ αὐτήν.
* * *
Ἆραγε πόσο ἀξιόπιστα εἶναι τὰ ἀποτελέσματά της; Νὰ ἕνα πολὺ σημαντικὸ ἐρώτημα. Κι ἂς τὸ δοῦμε αὐτὸ μέσα ἀπὸ μερικὰ χαρακτηριστικὰ παραδείγματα.
Πρῶτο παράδειγμα. Κατὰ τὴν περίοδο τοῦ κορωνοϊοῦ, ἐκεῖ στὸς ἀρχές του, τὸ Ἀμερικανικὸ περιοδικὸ FORBES, δημοσίευσε ἕνα κείμενο, σύμφωνα μὲ τὸ ὁποῖο ἡ Τ.Ν. προέβλεψε ὅτι, ἐντὸς 45 ἡμερῶν, θὰ προσβληθοῦν ἀπὸ τὸν κορωνοϊὸ 2,5 δισεκατομμύρια ἄνθρωποι καὶ ἀπ’ αὐτοὺς θὰ χάσουν τὴ ζωή τους 53 ἑκατομμύρια, πρᾶγμα τὸ ὁποῖο ἀσφαλῶς δὲν συνέβη. Τὸ μόνο ποὺ ἔγινε ἦταν ἡ… ταχεῖα διάδοση τοῦ πανικοῦ!!
Δεύτερο παράδειγμα. Ὅπως εἶναι γνωστό, στὶς ἀρχὲς τοῦ 2025 ἡ Σαντορίνη συγκλονίστηκε ἀπὸ τοὺς σεισμοὺς καὶ τὸν κίνδυνο ἔκρηξης τοῦ ἡφαιστείου της. Σύμφωνα μὲ τοὺς σεισμολόγους καὶ τοὺς ἡφαιστειολόγους, τὸ ἡφαίστειο φαίνεται νὰ βρίσκεται σὲ μία περίοδο αὐξημένης σεισμικῆς δραστηριότητας, ἀλλὰ ξεκάθαρες ἐνδείξεις ἐπικείμενης ἔκρηξης δὲν ὑπάρχουν. Καὶ ὅπως ἀναφέρθηκε «αὐτὸ μπορεῖ νὰ ἀλλάξει ἀνὰ πᾶσα στιγμή, καθὼς τὰ ἡφαίστεια εἶναι ἀπρόβλεπτα». Ὡστόσο ἡ Τ.Ν. ἦταν κατηγορηματικὴ στὸ ὅτι θὰ συμβεῖ αὐτό, ἔστω καὶ μὲ τὴν πιθανότητα τοῦ 5,2% ὅπως εἶπε!!!
Τρίτο παράδειγμα. Στὸν πρόσφατο διαγωνισμὸ τῆς Eurovision 2025, οἱ προβλέψεις τῶν πιὸ σύγχρονων ἐργαλείων Τ.Ν., δηλαδὴ τοῦ ChatGPT, τοῦ Google Gemini καὶ τοῦ Perplexity, ἦταν πολὺ χαρακτηριστικές. Ἂν καὶ χρησιμοποίησαν δεδομένα ἀπὸ τὸ διαδίκτυο, τὶς ἀποδόσεις τῶν στοιχηματικῶν ἑταιρειῶν, τὶς πλατφόρμες streaming καὶ τὶς κοινωνικὲς τάσεις, τελικὰ σκιαγράφησαν διαφορετικὰ τὸν πιθανὸ νικητὴ καὶ στὸ τέλος ἀστόχησαν καὶ τὰ τρία!!
Τὸ ChatGPT προέβλεψε ὡς ἀπόλυτο φαβορὶ τὴ Σουηδία, τὸ Gemini τὴ Σουηδία, τὴν Αὐστρία, τὴ Γαλλία, τὴν Ὁλλανδία καὶ τὴν Φινλανδία, τὸ δὲ Perplexity τὴ Σουηδία μὲ πιθανότητα νίκης 42%, τὴν Αὐστρία μὲ 21%, τὴ Γαλλία μὲ 9% καὶ τὴν Ὁλλανδία καὶ Φινλανδία «μὲ σημαντικὴ δυναμική», ὅπως εἶπε, χωρὶς νὰ ἀναφέρει ποσοστὸ γι’ αὐτές!!!
Γιὰ τὴν Ἑλλάδα μὲ τὴν Κλαυδία καὶ τὸ «Ἀστερομάτα», εἶπαν ὅτι δὲν συγκαταλέγεται στὰ φαβορί, ἀλλ’ ὅτι ἔχει καλὲς πιθανότητες πρόκρισης στὸν τελικό. Ἔτσι γενικὰ καὶ ἀόριστα! Ἀλλὰ πῶς θὰ μποροῦσαν νὰ εἶχαν προβλέψει κάτι διαφορετικὸ γιὰ τὴν Ἑλλάδα, ὅταν οἱ στοιχηματικὲς στὶς ὁποῖες (ἐκτὸς τῶν ἄλλων βασίστηκαν) τὴν τοποθετοῦσαν στὴν 13η καὶ 15η θέση;
Καὶ τελικὰ τί ἔγινε; Ἡ μεγάλη νικήτρια ἦταν ἡ Αὐστρία, ἡ δὲ Ἑλλάδα ἔλαβε τὴν 6η θέση. Ἡ πρώτη πεντάδα ἔχει ὡς ἑξῆς: Αὐστρία, Ἰσραήλ, Ἐσθονία, Σουηδία, Ἰταλία. Ἡ Γαλλία ἔλαβε τὴν 7η θέση, ἡ δὲ Ὁλλανδία καὶ Φιλανδία δὲν ἐξελέγησαν οὔτε στὴν πρώτη δεκάδα!!!
* * *
Εἶναι ξεκάθαρο, λοιπόν, ὅτι κανείς, οὔτε καὶ αὐτὴ ἡ Τ.Ν., δὲν μπορεῖ νὰ προβλέψει τὸ μέλλον. Καὶ τοῦτο γιατί αὐτὴ λειτουργεῖ μὲ βάση τὶς πληροφορίες ποὺ τῆς δίνονται κάθε φορά. Καὶ αὐτὲς δὲν διεκδικοῦν οὔτε τὸ ἀλάθητο, οὔτε δὲ καὶ τὸ ἀπόλυτο! Πέραν τοῦ ὅτι μπορεῖ νὰ εἶναι καὶ κατευθυνόμενες ἢ καὶ ψευδεῖς ἀκόμη! Ὅπως δὲ χαρακτηριστικὰ ἐλέχθη «τὰ περισσότερα ἐργαλεῖα τῆς Τ.Ν. ἀνήκουν σὲ συγκεκριμένες ἑταιρεῖες ἢ βρίσκονται σὲ κράτη ἐπιτήρησης. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι κανεὶς δὲν γνωρίζει ποιὰ δεδομένα χρησιμοποιήθηκαν, γιὰ νὰ ἐκπαιδευτεῖ ἡ Τ.Ν.»!
Ὡς καὶ οἱ εἰδικοὶ ἐπιστήμονες τῆς Τ.Ν. ὑποστηρίζουν τοῦτο τὸ πολὺ σημαντικό: «Ἂν καὶ ἡ Τ.Ν. μπορεῖ νὰ χρησιμοποιηθεῖ γιὰ τὴν ἐπίλυση ἢ καὶ γιὰ τὴν πρόβλεψη πολλῶν ζητημάτων, ὑπάρχουν πάντοτε πρόσθετες μεταβλητὲς ποὺ πρέπει νὰ προστεθοῦν, γιὰ νὰ σταθοῦν γερὰ στὰ πόδια τους τὰ μοντέλα»!!!
Ἀκριβῶς αὐτὲς οἱ πρόσθετες μεταβλητὲς ὑπάρχουν σὲ ὁτιδήποτε ἐπιχειρεῖται νὰ γίνει πρόβλεψη. Αὐτὲς οἱ μεταβλητὲς εἶναι ἐκεῖνες ποὺ στὸ τέλος ἀλλάζουν ὅλα τὰ δεδομένα, ἑπομένως ἀλλάζουν καὶ ὅλες τὶς προβλέψεις. Εἶναι ἁπλό!
Στὸ παράδειγμα τοῦ Life2vec ποὺ ἀναφερθήκαμε προηγουμένως, οἱ ἴδιοι οἱ δημιουργοί του ἀνάφεραν ὅτι τὸ chatbot ἐκπαιδεύτηκε ἀποκλειστικὰ σὲ δεδομένα ἀπὸ τὴν Δανία, γι’ αὐτὸ καὶ τὰ ἀποτελέσματα μπορεῖ νὰ μὴ εἶναι ἀκριβῆ σὲ ἄλλες χῶρες!
Στὸ παράδειγμα τῆς Eurovision τὸ κοινὸ ποὺ ψηφίζει εἶναι κυριολεκτικὰ ἀπρόβλεπτο. Ζωντανὲς ἐμφανίσεις, συναισθηματικοὶ συνειρμοί, πολιτισμικὲς εὐαισθησίες τῆς στιγμῆς, μποροῦν πολὺ εὔκολα νὰ μεταβάλουν τὰ πάντα. Οἱ πλατφόρμες τῆς Τ.Ν. ἀποτυπώνουν τὶς πιθανότητες. Ὡστόσο τὸ κοινὸ καὶ ἡ ἐπιτροπὴ καθορίζουν τὸ ἀποτέλεσμα!
Στὸ παράδειγμα τοῦ ἡφαιστείου τῆς Σαντορίνης εἴδαμε τοὺς εἰδικοὺς ἐπιστήμονες νὰ τονίζουν ὅτι τὰ ἡφαίστεια εἶναι ἀπρόβλεπτα. Καὶ αὐτὸ πῶς εἶναι δυνατὸ νὰ τὸ ξεπεράσει ἡ Τ.Ν.;
Ὅλοι οἱ ἐρευνητὲς τῶν νέων τεχνολογιῶν ὑποστηρίζουν πὼς ὑπάρχουν πολλοὶ μηχανισμοὶ καὶ παράγοντες ποὺ ἐπηρεάζουν τὰ δεδομένα τῆς ζωῆς, ποὺ δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ προβλεφθοῦν. Καὶ τότε πῶς μποροῦν νὰ γίνουν οἱ σωστὲς προβλέψεις γιὰ τὸ μέλλον;
Μὴ ἀποροῦμε, λοιπόν, γιατί ὅταν τὸ ChatGPT ρωτήθηκε τί θὰ συμβεῖ τὸ 2025, ἀπάντησε ὡς ἑξῆς: «Καλησπέρα! Τὸ 2025 προβλέπεται νὰ εἶναι μία χρονιὰ γεμάτη προκλήσεις, εὐκαιρίες καὶ ἐξελίξεις. Ἀνάλογα μὲ τὴν κατάσταση στὴν Ἑλλάδα καὶ διεθνῶς, παρακάτω εἶναι ὁρισμένες ἐκτιμήσεις γιὰ τὸ τί μποροῦμε νὰ περιμένουμε, τί νὰ προσέχουμε καὶ ποιὰ θέματα μπορεῖ νὰ κυριαρχήσουν στὶς εἰδήσεις …». Δηλαδὴ ἔδωσε μία ἀπάντηση, ὅπως ὅλα τὰ … ὡροσκόπια!!!
* * *
Ὅπως καὶ νὰ τὸ κάνουμε μόνον ὁ Θεὸς γνωρίζει τὸ μέλλον. Καὶ τὸ γνωρίζει ἐπίσης καὶ σὲ ὅποιον Ἐκεῖνος τοῦ τὸ ἀποκαλύπτει. Οὐδεὶς ἄλλος! Ὁτιδήποτε κι ἂν χρησιμοποιήσει. Ἀκόμη καὶ τὴν ἐπιστήμη. Ἤ καὶ τὴν (θεοποιημένη) μηχανή!
Κ. Γ. Παπαδημητρακόπουλος
