Τοῦ π. Γερασίμου Βουρνᾶ, Πρεσβυτέρου
Οἱ Οἰκουμενικές Σύνοδοι ἔχουν καταντήσει στίς μέρες μας νά ἔχουν ἀποσυνδεθεῖ ἀπό τήν καθημερινή ζωή τῶν περισσότερων ἀνθρώπων καί νά ἀποτελοῦν ἁπλό ἀντικείμενο ἀκαδημαϊκῆς μελέτης, χωρίς ὅμως νά δίδεται ὅση προσοχή θά χρειαζόταν στό γιατί πρέπει νά μᾶς ἀπασχολοῦν σήμερα καί τί σχέση ἔχουν ἐπί τέλους μέ τήν προσωπική μας ζωή.
Μελετῶντας κανείς τά γεγονότα πού ἀφοροῦν στήν Α΄ Οἰκουμενική Σύνοδο, βλέπει νά ξετυλίγεται μπροστά του, παράλληλα μέ τίς αἱρετικές δοξασίες των Ἀρειανῶν, καί τό ἦθος πού τούς διέκρινε. Αὐτό τό ἴδιο ἄηθες ἦθος ἔχουν οἱ αἱρετικοί ὅλων τῶν ἐποχῶν καί πρέπει νά τό μελετήσουμε γιά δύο λόγους: πρῶτον γιά νά μποροῦμε νά διακρίνουμε τό κατά πόσον υἱοθετοῦμε κι ἐμεῖς κάποιες φορές μιά παρόμοια νοοτροπία, ἀλλά καί γιά νά μποροῦμε νά τό ἀναγνωρίζουμε σέ ὅλους ἐκείνους πού, ἐνῷ ἔχουν διαστρέψει μέσα τους τόν Χριστό καί τήν διδασκαλία Του, παριστάνουν τούς διδασκάλους τῆς Οἰκουμένης. Ἐνῷ διδάσκουν μέ τά λόγια τήν ἀγάπη, τήν εἰρήνη καί κάθε ἄλλο ἰδανικό, οἱ μέθοδοι ἐπιβολῆς πού χρησιμοποιοῦν εἶναι ἀπόλυτα σύμφωνοι μέ τό ἦθος τῶν αἱρετικῶν κάθε ἐποχῆς.
Ὁ Μέγας Ἀθανάσιος, μεταξύ ἄλλων, μᾶς δίνει μιά σαφῆ περιγραφή αὐτοῦ τοῦ ἤθους, ὅπως τό βίωσε ἀπό τήν συμπεριφορά τῶν Ἀρειανῶν πρός ἐκεῖνον καί τήν Ἐκκλησία. Ὑπέστη ἀμείλικτο διωγμό ἀπό τούς Ἀρειανούς, οἱ ὁποῖοι εἶχαν καταφέρει νά πάρουν μέ τό μέρους τους τήν κρατική ἐξουσία. Ἐδιώκετο ὁ Ἅγιος, ἀλλά καί ὅποιος Ἐπίσκοπος βρισκόταν σέ κοινωνία μαζί του: «Διά ταῦτα πάντα τά πανταχοῦ τῶν Ἐκκλησιῶν τετάρακται. Καί προφάσεις μέν ἐπενόησαν, Ἐπίσκοποι δέ τηλικοῦτοι καί πολυετεῖς ἐξορίσθησαν, διά τήν πρός ἐμέ κοινωνίαν»[1]. Ὅποιος Ἀρειανός ἔδιδε τά περισσότερα, ἀνέβαινε σέ Ἐπισκοπικούς θρόνους: «ὁ πλεῖον διδούς χρυσίον ὠνομάσθη Ἐπίσκοπος»[2]. Εἶχαν «ἀνθρώπους προστάτας»[3], τό ὁποῖο σημαίνει πώς, ἀντί νά προσπαθοῦν νά πείσουν μέ τά ἐπιχειρήματά τους ἤ μέ τόν ὑποδειγματικό τρόπο ζωῆς τους, χρησιμοποιοῦσαν τήν ἀπειλή τοῦ βασιλέως[4]. Συκοφαντοῦσαν δέ, τόσο τόν Μέγα Ἀθανάσιο, ὅσο καί κάθε ἄλλον ὑπέρμαχο τῆς Ἀληθείας, μέ τό νά ἐφευρίσκουν κάθε εἴδους συκοφαντία. Ἔτσι, κάποιοι δεδιωγμένοι πέθαναν στήν ἐξορία, «ἔχοντες καύχημα τῆς εἰς Χριστόν ὁμολογίας», ἐνῷ ἄλλοι πέρασαν τό μεγαλύτερο μέρος τῆς ζωῆς τους μακριά ἀπό τό ποίμνιό τους, «ἀνδριζόμενοι μᾶλλον κατά τῆς αἱρέσεως ἐκείνων λέγοντες: Οὐδέν ἡμᾶς χωρίσει ἀπό τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ»[5]. Γράφει ὁ Μέγας Ἀθανάσιος ὅτι ἄν κάποιος, «τά τοῦ Χριστοῦ γνησίως πρεσβεύων», τολμοῦσε νά ἐλέγξει τήν ἀσέβεια τους, τότε, ἀκόμη κι ἄν ἦταν ὁ ἴδιος καθαρός ἐντελῶς «ἀπό ρύπου»(Ἰώβ 14, 4-5), μέ τίς συκοφαντίες πού ἐφεύρισκαν οἱ Ἀρειανοί, «εὐθύς ἁρπάζεται, καί κρίσει βασιλέως αὐτός μέν ὑπερόριος γίνεται ὡς ὑπεύθυνος οἷς ἄν ἐκεῖνοι θελήσωσιν»[6]. Τό δέ παραδοξότερο ὅλων εἶναι ὅτι ἐξόριζε ὁ βασιλεύς ἀκριβῶς ἐκεῖνον «ὅν μέν οἱ λαοί βούλονται, καί γινώσκουσιν ἀνεπίληπτον»[7].
Αὐτό εἶναι τό ἦθος τῶν αἱρετικῶν ἀνά τούς αἰῶνες. Ἐπιδιώκουν μέ τήν βία καί τήν ἐξουσία νά ἐπιβάλουν τίς ἀπόψεις τους. Καί ὅσοι, ἀνά τούς αἰῶνες ἕως τίς μέρες μας, χρησιμοποιοῦν τέτοιου εἴδους μέσα, ἔστω κι ἄν δέν κηρύττουν κάποια αἵρεση «γυμνῇ τῇ κεφαλῇ», τούς διακρίνει τό ἦθος τῶν αἱρετικῶν. Ἐκβιάζουν, ἀπειλοῦν, χρησιμοποιοῦν τίς γνωριμίες τους στήν ἐξουσία, γιά νά ξεφορτωθοῦν ὅποιον διαφωνεῖ μαζί τους. Δέν ἔχουν τό ἦθος τοῦ Χριστοῦ, πού εἶπε «ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν» (Μᾶρκ. 8, 34), οὔτε καί τῶν Ἁγίων τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ἀλλά καί ὅσων ἀκολούθησαν τά ἀμέσως ἑπόμενα χρόνια ἀγωνιζόμενοι γιά τήν ἐπικράτηση καί διατήρηση τῶν ἀποφάσεων πού ἐλήφθησαν – μέ τόν ἅγιο Βασίλειο τόν Μέγα, τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Θεολόγο καί τόν ἅγιο Γρηγόριο Νύσσης νά ξεχωρίζουν. Αὐτοί οἱ Ἅγιοι «εἰσι λίαν θαυμαστοί· διότι ὅ,τι αἱ τῶν ἀντιπάλων δυνάμεις διά πολλοῦ κόπου καί αἵματος ἔστησαν, οὗτοι διά τῆς γλυκύτητος μόνης καί ἀρετῆς ἠδυνήθησαν νά καταρρίψωσιν· ὅ,τι δέ ἡ βασιλική ἐξουσία κατέρριψε, τοῦτο ἡ τοῦ λόγου μελίρρυτος διδασκαλία ἠνώρθωσεν»[8].
Ἐκ τοῦ καρποῦ ἀναγνωρίζεται ἡ ποιότητα τοῦ δένδρου. Ἔχουμε ἀνάγκη ὅσο ποτέ, ὄχι μόνο τήν διδασκαλία τῶν Πατέρων τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ἀλλά κυρίως τό ἦθος τους. Γιατί ἡ διδασκαλία τους ἦταν ἐκ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί γι’ αὐτό «μελίρρυτος». Μόνο ὅσοι γνώρισαν κάποιους ἀπό τούς τελευταίους ἁγίους Πατέρες τῆς ἐποχῆς μας μποροῦν νά καταλάβουν τί σημαίνει ἡ ἔκφραση αὐτή. Τά λόγια τους δέν ἦταν μιά ξερή θεωρητική διδασκαλία, ἀλλά ὡς μέλι γιά τίς καρδιές τῶν ἀνθρώπων. Γιατί νοιάζονταν γιά τόν κάθε ἄνθρωπο πού εἶχαν ἀπέναντί τους. Δέν τόν ἔβλεπαν μέ ὑστεροβουλία, γιά νά μαζέψουν ὀπαδούς, ἀλλά ὡς κάποιον πού ἔχει ἀνάγκη νά γνωρίσει τήν Ἀλήθεια, ἐκείνη πού λύνει κάθε πρόβλημα καί δίνει Χαρά καί Εἰρήνη αἰώνια καί ἀπερίγραπτη. Ὁποιοδήποτε ἀξίωμα καί ἄν εἶχαν, δέν τό χρησιμοποιοῦσαν γιά νά ἐξουσιάσουν, ἀλλά γιά νά ὑπηρετήσουν τούς ἀνθρώπους. Δημιουργοῦσαν σχέση μέ τούς ἀνθρώπους πού τό ἐπιθυμοῦσαν. Στέκονταν ὡς Πατέρες καί ὄχι ὡς λύκοι γιά τό ποίμνιό τους.
Ἄς γίνουμε κι ἐμεῖς γνήσια παιδιά τῶν Πατέρων μας, καί ἰδίως τῶν 318 Ἁγίων Πατέρων τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου πού τιμοῦμε τήν ἐρχόμενη Κυριακή καί ὄχι παιδιά τῶν ἀσεβῶν ὅλων τῶν ἐποχῶν, τῶν ὁποίων ἡ ἀφροσύνη «πικροτέρα ὑπέρ θάνατον εἶναι»[9].
Σημειώσεις:
[1] Μεγάλου Ἀθανασίου, Πρός τόν Βασιλέα Κωνστάντιο, Ἀπολογία, PG 25, 609D. [2] Μεγάλου Ἀθανασίου, ὅ.π., PG 25, 632A. [3]Μεγάλου Ἀθανασίου, Ἐπιστολή, PG 25, 693C. [4]Μεγάλου Ἀθανασίου, ὅ.π., PG 25, 696A. [5] Μεγάλου Ἀθανασίου, ὅ. π., PG 25, 696AB. [6] Μεγάλου Ἀθανασίου, ὅ.π., PG 25, 696AB. [7] Μεγάλου Ἀθανασίου, ὅ.π., PG 25, 696D- 697A. [8] Ἁγ. Νεκταρίου Πενταπόλεως, Αἱ Οἰκουμενικαί Σύνοδοι τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας, ἐκδ. Ρηγοπούλου, σελ. 108. [9] Μεγάλου Ἀθανασίου, ὅ.π., PG 25, 693AB.
