Στο βιβλίο “Κριταί” της Παλαιάς Διαθήκης υπάρχει μία πολύ διδακτική παραβολή. Η παραβολή της “ράμνου”, ενός αγκαθωτού θάμνου (βλ. Κριτ. Θ' 8-15).
Κάποτε λοιπόν τα δένδρα μαζεύτηκαν γιά να διαλέξουν βασιλιά να τους κυβερνά. Όταν δε όλα ήταν έτοιμα, είπαν στην ελιά: “Γίνε βασιλιάς μας!” Αλλά η ελιά απάντησε: “Είναι σωστό να σταματήσω να παράγω τους καρπούς μου, από τους οποίους βγαίνει το λάδι, που γίνεται αφορμή οι άνθρωποι να δοξάζουν τον Θεό, και να αρχίσω να κουνιέμαι επιδεικτικά ως βασίλισσα των άλλων δένδρων, γιά να έχω μιά τόσο ευμετάβολη εξουσία; Δεν δέχομαι την πρότασή σας!”
Έπειτα τα δένδρα στράφηκαν προς τη συκιά και της είπαν: “Έλα εσύ, να γίνεις βασιλιάς μας!” Η συκιά όμως τους απάντησε: “Είναι σωστό και λογικό ν' αρνηθώ να παράγω τους ωραίους και γλυκούς και ωφέλιμους καρπούς μου και ν' αρχίσω να κουνιέμαι επιδεικτικά ως βασίλισσα των άλλων δένδρων, γιά να έχω μιά τόσο ευμετάβολη εξουσία; Δεν δέχομαι!”
Έτσι τα δένδρα απευθύνθηκαν κατόπιν στην άμπελο και της είπαν: “Εμπρός, έλα και γίνε βασιλιάς μας εσύ!” Η άμπελος όμως τους απάντησε: “Είναι σωστό και λογικό ν' αρνηθώ να παράγω το κρασί μου, το οποίο με τις σπονδές ευφραίνει τον Θεό, αλλά και τις καρδιές των ανθρώπων, και ν' αρχίσω να κουνιέμαι επιδεικτικά ως βασίλισσα των άλλων δέντρων, γιά να έχω μιά τόσο ευμετάβολη εξουσία; Δεν δέχομαι!”
Έπειτα από όλες αυτές τις αρνήσεις όλα τα δένδρα στράφηκαν προς τη ράμνο, έναν αγκαθωτό θάμνο (το παλιούρι) και του είπαν: “Έλα εσύ, να γίνεις βασιλιάς μας!” Τότε ο ασήμαντος και φιλόδοξος αυτός θάμνος απάντησε στα δένδρα: “Εάν πράγματι θέλετε να με χρίσετε βασιλιά σας, ελάτε και μαζευθείτε κάτω από τον ίσκιο μου γιά να προφυλαχθείτε! Εάν δεν έρθετε, φωτιά να ξεπεταχθεί από τ' αγκαθερά κλαδιά μου και να κατακάψει και να καταβροχθίσει τους κέδρους του Λιβάνου!”
Ποιό όμως είναι το νόημα της παραπάνω παραβολής;
Την παραβολή αυτή τη διηγήθηκε ο Ιωάθαμ, ένα από τα πολλά παιδιά του κριτή Γεδεών, στους κατοίκους της Συχέμ.
Όταν λοιπόν πέθανε ο Γεδεών, ο γιός του Αβιμέλεχ έπεισε πολλούς συγγενείς να γίνει αυτός βασιλιάς, και όχι όλα τα αδέλφια του μαζί. Οι περισσότεροι από τους συγγενείς του πείσθηκαν να του δώσουν την εξουσία, και του χάρισαν εβδομήντα ασημένια νομίσματα. Αλλά μόλις ο Αβιμέλεχ πήρε την εξουσία και τα χρήματα, επιστράτευσε ως μισθοφόρους του αδίστακτους άνδρες, οι οποίοι όρμησαν μαζί του στο πατρικό του σπίτι και κατέσφαξαν όλα τα αδέλφια; του, εκτός από τον Ιωάθαμ, τον μικρότερο γιό του Γεδεών, που είχε προλάβει να κρυφθεί. Τότε όλοι οι κάτοικοι της Συχέμ, αντί να κατανοήσουν την εγκληματική προσωπικότητα του Αβιμέλεχ, και να τον αποκηρύξουν, τον ανακήρυξαν βασιλιά τους.
Όταν ο Ιωάθαμ έμαθε ότι ο Αβιμέλεχ χρίσθηκε βασιλιάς από τους πολίτες της Συχέμ, ανέβηκε στο βουνό Γαριζίν και από εκεί τους είπε την παραβολή αυτή, η οποία ήταν πολύ διδακτική γιά την περίσταση. Ο Ιωάθαμ υπενθύμισε στην αρχή τη διάθεση των Ισραηλιτών ν' αποκτήσουν βασιλιά και την πρόταση που είχαν κάνει στον Γεδεών, ο οποίος όμως είχε αρνηθεί να γίνει βασιλιάς τους (βλ. Κριτ. η΄ 22-23).
Σύμφωνα ωστόσο με το ιερό κείμενο, τα δένδρα δεν είχαν κανένα λόγο ν' ανακηρύξουν βασιλιά, διότι όλα τα δένδρα ήταν δημιουργήματα του Θεού, σ' Αυτόν ανήκαν. Αυτός τα είχε φυτεύσει και Αυτός τα προστάτευε ( Ψαλ.103,16).
Παρόμοια και ο Ισραήλ δεν είχε κανένα λόγο ν' ανακηρύξει βασιλιά. Βασιλιάς του ήταν ο Θεός.
Η παραβολή όμως έχει και άλλα διδάγματα να μας δώσει. Όταν τα δένδρα θέλησαν να εκλέξουν βασιλιά, δεν πρόσφεραν τον θρόνο σε καλλωπιστικά δένδρα, αλλά σε καρποφόρα: στην ελιά, στη συκιά κι έπειτα στην άμπελο. Από αυτό φαίνεται ότι μόνο άνθρωποι που καρποφορούν ευεργετικά έργα αρετής είναι άξιοι ν' αναλαμβάνουν υπεύθυνες θέσεις και εξουσίες μέσα στο κοινωνικό σύνολο. Σήμερα άραγε τέτοιοι άνθρωποι αναλαμβάνουν αξιώματα, θέσεις και εξουσίες;
Από τη συνέχεια της παραβολής φαίνεται ότι ο λόγος της αρνήσεως, που πρόβαλαν η ελιά, η συκιά και η άμπελος, ήταν σχεδόν ο ίδιος.
Διακήρυτταν πρώτα απ' όλα, ότι η εξουσία είναι έργο υπεύθυνο και κοπιαστικό.
Δεύτερον, ότι αυτός που βρίσκεται στην εξουσία, πρέπει ν' απαρνηθεί τον εαυτό του, να θυσιάσει τα πάντα γιά το καλό του κοινωνικού συνόλου και να υπομείνει συνεχείς κόπους.
Και τρίτον, ότι την αξία του το κάθε δένδρο την έχει από τον εαυτό του, από τους δικούς του καρπούς, και όχι από τις τιμές των άλλων. Πόσοι σημερινοί πολιτικοί έχουν άραγε προσωπική αξία, δεν παίρνουν δηλαδή αξία από το αξίωμά τους, αλλά δίνουν αξία σ' αυτό;
Σαφώς η “ράμνος”, ο αγκαθωτός θάμνος, στον οποίο αποτάθηκαν τελικά τα δένδρα, είναι ένας άκαρπος θάμνος, ο οποίος κατεξοχήν πληγώνει, ματώνει και προξενεί δάκρυα σ' εκείνον τον οποίο θα κεντήσει. Μόνο στη φωτιά τον ρίχνουμε. Τέτοιος ήταν και ο πραξικοπηματίας και αδελφοκτόνος σφαγέας Αβιμέλεχ. Και όμως, η εκλογή του ήταν... ομόφωνη! Διότι ο λαός συχνά κυριολεκτικά τυφλώνεται από τους λαοπλάνους δημαγωγούς και ανακηρύσσει αρχηγούς του εκείνους, που τον οδηγούν στον όλεθρο. Ο αγκαθωτός θάμνος εν προκειμένω αποδέχεται αμέσως την πρόταση των άλλων δένδρων και ομιλεί με τόση αυθάδεια και φιλοδοξία! Υπόσχεται, υπόσχεται, υπόσχεται... Καλεί με αυταρχικό τρόπο όλα τα δένδρα να τρέξουν κάτω από τον ίσκιο του! Αν είναι δυνατόν να έχει ίσκιο ο αγκαθωτός θάμνος, κι αν μπορεί κανείς να εμπιστευθεί την ύπαρξή του σε τέτοιον ίσκιο! Το λιγώτερο που έχει να πάθει, είναι να καταπληγωθεί από τα αγκάθια του! Παρόλα αυτά ο αγκαθωτός θάμνος απειλεί. Απειλεί με φωτιά, αυτός που γίνεται τόσο γρήγορα παρανάλωμα της φωτιάς. Τέτοιοι είναι πάντα οι θρασείς, ασυνείδητοι και εωσφορικοί λαοπλάνοι πολιτικοί!...
Τελικά τί κέρδισαν οι κάτοικοι της Συχέμ από την επιλογή τους να εκλέξουν τον Αβιμέλεχ βασιλιά; Την πλήρωσαν πολύ σκληρά. Κατασφάχθηκαν σχεδόν όλοι τους από τον ίδιο τον Αβιμέλεχ και τους άνδρες του με τον χειρότερο τρόπο. Έπειτα ο Αβιμέλεχ όργωσε όλη τη γη τους και την έσπειρε με αλάτι γιά να μην καρποφορήσει ποτέ ξανά.
Αλλά ποιό ήταν το τέλος του Αβιμέλεχ; Αφού αυτός κατέκτησε την πόλη Θηβή, οι κάτοικοί της κρύφτηκαν σ' έναν οχυρωμένο πύργο στο κέντρο της πόλεως και ανέβηκαν στην κορυφή του. Πλησιάζοντας ο Αβιμέλεχ τον πύργο γιά να βάλει φωτιά, μιά γυναίκα πέταξε από την κορυφή του πύργου ένα κομμάτι μυλόπετρας, το οποίο βρήκε τον Αβιμέλεχ στο κεφάλι και του έσπασε το κρανίο. Ο βασιλιάς, όντας ετοιμοθάνατος στο χώμα, είπε στον υπηρέτη που κρατούσε τα όπλα του: Τράβηξε το σπαθί και σκότωσέ με, γιά να μην πουν ποτέ: “Γυναίκα τον σκότωσε”. Έτσι ο Αβιμέλεχ πλήρωσε γιά τον φόνο των αδελφών του.
Ας μελετούμε συχνά την παραβολή αυτή του αγκαθωτού θάμνου κι εμείς, οι σημερινοί Νεοέλληνες. Έχουμε να διδαχθούμε πολλά από τις εκλογές των πολιτικών αρχόντων μας και από την οικτρή κατάληξη που έχουν αυτές, όταν είναι τόσο επιπόλαιες...
