Ὁ αὐτοκράτορας Κωνσταντῖνος Παλαιολόγος ΙΑ ἔγραψε μὲ τὴν γενναιότητα καὶ τὸν πατριωτισμό του, ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ ἔνδοξα ἔπη τῆς παγκόσμιας Ἱστορίας, ποὺ πέρασε στὴν σφαῖρα τοῦ θρύλου καὶ τὸ θυμοῦνται μὲ θαυμασμό, τόσο οἱ ἡττημένοι ὅσο καὶ οἱ νικητές. Ἐνῷ μακρὰ σειρά, μέτριων, ἀσήμαντων ἢ καὶ κακῶν, αὐτοκρατόρων τῶν τελευταίων διακοσίων ἐτῶν, στὴν Βασιλεύουσα Κωνσταντινούπολη, ὁδηγοῦσε τὴν Βυζαντινὴ Αὐτοκρατορία, κάτω ἀπὸ τὴν συνεχῆ λεηλασία, ἐχθρῶν καὶ φίλων, στὴν συρρίκνωση καὶ στὸν ὄλεθρο, ξαφνικά, τὴν ὕστατη στιγμή, ἐμφανίσθηκε στὸ προσκήνιο, πρωταγωνιστὴς τοῦ δράματος, ὁ Κωνσταντῖνος ΙΑ.
Ὁ νέος αὐτοκράτορας ἀμύνθηκε, ὑπερασπίζοντας τὴν αὐτοκρατορία, μὲ ἀδάμαστο ψυχικὸ σθένος καὶ σπάνια γενναιότητα. Αὐτὴ τὴν φορά, ἡ προσωπικὴ ἀρετὴ τοῦ Κωνσταντίνου, ἔλαμψε τόσο ἐκτυφλωτικά, ὥστε νὰ μὴν εἶναι ὁρατή, πλέον, ἡ ἀθλιότητα στὴν ὁποία εἶχε περιπέσει τὸ Βυζάντιο. Ἀθλιότητα, τόσο περιρρέουσα, ὅσο καὶ παρελθοῦσα.
Χάρις στὴν προσωπικότητα τοῦ Κωνσταντίνου, ἡ ἐξαφάνιση, τελικῶς, ἀπὸ τὶς ὀθωμανικὲς ὀρδές, ἑνὸς ὁλόκληρου κόσμου, τοῦ Βυζαντινοῦ, μὲ μακρὰ παράδοση μεγαλοπρέπειας καὶ δημιουργίας, ἀντὶ νὰ συνοδεύεται ἀπὸ τὴν θλιβερὴ ἐντύπωση ἀνικανότητας, διαπλοκῆς , διαφθορᾶς καὶ μικροψυχίας, (ὅπως ἦταν ἡ ἐντύπωση τῆς πρώτης ἅλωσης τῆς Κωνσταντινούπολης, τὸ 1204, ἀπὸ τοὺς Λατίνους), ἡ πτώση, τώρα, τῆς Βασιλεύουσας, ἔγινε μὲ μεγαλοπρέπεια ἀρχαίας ἑλληνικῆς τραγῳδίας.
Τὸ τραγικὸ καὶ μεγαλειῶδες αὐτὸ τέλος, ὀφείλεται, ἀποκλειστικῶς, στὸν Κωνσταντῖνο ΙΑ, καὶ ὄχι στὴν ἡρωϊκὴ συνείδηση καὶ τὸ ὅποιο, ἔστω καὶ ὑψηλό, φρόνημα τῶν συγχρόνων του.
Γι’ αὐτό, καὶ ἡ λαϊκὴ παράδοση, μνήμη, καὶ φαντασία, τῶν κατοπινῶν χρόνων, ποὺ διψοῦσαν νὰ ξαναζωντανέψουν τὸν γενναῖο αὐτοκράτορα τοῦ Γένους, παρέλαβαν τὸν θρῦλο τοῦ “μαρμαρωμένου Βασιλιᾶ” καὶ ἄλλους σπουδαίους, τοὺς μεγάλωσαν, τοὺς γιγάντωσαν καὶ τοὺς μετέβαλαν σὲ πίστη. Πίστη ἀναγέννησης καὶ πίστη ἀπελευθέρωσης. Καὶ μ’ αὐτὴν τὴν πίστη, ἀνετρέφοντο γενεὲς καὶ γενεές, καὶ ἔτσι ἄρχισαν, μέσα στὸ βαθὺ καὶ ἀπειλητικὸ σκότος τῆς δουλείας, νὰ διακρίνουν κάποιο φῶς, στὴν κατατρομοκρατημένη ψυχή τους, καὶ νὰ γεννᾶται σιγὰ- σιγά, ἡ πίστη στὴν ἀνάσταση τοῦ Γένους τῶν Ἑλλήνων.
Καὶ ὅταν ἀργότερα, ὁ θρῦλος μετουσιώθει σὲ ἐνέργεια, καὶ ὅταν ἔφθασε ἡ ὥρα, ὑπῆρξε καὶ αὐτὸς ὁ θρῦλος, μία τῶν κυριωτέρων αἰτίων ποὺ προκάλεσαν τὴν ἔκρηξη ἢ καλύτερα τὶς ἐκρήξεις τοῦ Γένους, ποὺ ὁδήγησαν στὸ ἔνδοξο 1821.
Ἡ πολύτιμη αὐτὴ συμβολή, στὴν ἑλληνικὴ ἐπανάσταση τοῦ ’21 καὶ ὄχι μόνον, ὅπως ὅλες οἱ σπουδαῖες ἱστορικὲς δράσεις τῶν λαῶν, ὀφείλεται, στὸν διαπλαστικὸ παράγοντα τῆς ἰσχυρῆς προσωπικότητας, μέσα στὸ γίγνεσθαι τῆς Ἱστορίας. Δηλαδή, στὴν δημιουργικὴ πνοή, ἐξαιρετικῶν ἀνθρώπων μὲ ἐμπνευσμένη καὶ ἐπιβλητικὴ προσωπικότητα, καὶ μὲ βαθιὰ καὶ ἔμπρακτη ἀγάπη καὶ πίστη στὴν πατρίδα τους Ἀνθρώπων ἱκανῶν, νὰ γεννοῦν καὶ νὰ συντηροῦν τὴν δημιουργικὴ ἐνέργεια τῶν λαῶν, σὲ κρίσιμους ἱστορικοὺς χρόνους. Ἀνθρώπων, ποὺ ἔχει ἀπόλυτη ἀνάγκη σήμερα, ἡ παρακμάζουσα, παραπαίουσα καὶ ἤδη καταρρέουσα, πατρίδα μας καὶ ἐλλείπουν, ἐλλείπουν δραματικά, ἐνῷ περισσεύουν οἱ κάθε λογῆς ἀνίκανοι, ἐξωνημένοι, ἐξανδραποδισμένοι καὶ σχεδὸν γονιδιακά, ἀνθέλληνες.
Δρ Τάκης Φλωριᾶς,
Διδάκτωρ Φυσικὸς Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν,
Ἀρθρογράφος σὲ ἐφημερίδες Ἀθηνῶν καὶ Λευκωσίας
