Αὐτὴ τὴ φορά, καλοί μου φίλοι, εἶπα νὰ διατυπώσω μία θέση ἐντελῶς … αἱρετικὴ (ὅπως θὰ τὴν ἔλεγαν κάποιοι) σὲ κάτι βασικὸ ποὺ διέπει τὴ ζωὴ καὶ βέβαια τὴν καθημερινότητά μας. Πρόκειται γιὰ τὰ «πρέπει» ποὺ κάποιοι μᾶς βάζουν σ’ αὐτὴ ἢ καὶ ἐμεῖς οἱ ἴδιοι ἀκόμη!
«Πρέπει νὰ κάνεις αὐτὸ καὶ ὄχι τὸ ἄλλο», λένε – λέμε! «Πρέπει νὰ ἔχεις αὐτὴ τὴ στάση στὸ τάδε θέμα», λένε – λέμε! «Πρέπει νὰ ἀκολουθήσεις αὐτὸ τὸ δρόμο»! «Πρέπει νὰ ἔχεις αὐτὴ τὴν τακτικὴ ἢ τὴν τάδε συμπεριφορὰ» κ.λπ. κ.λπ.
Κι σ’ ὅλα αὐτὰ τὰ «πρέπει» ἔρχεται ἀργὰ ἢ γρήγορα ἡ ἀντίδραση, κατ’ ἀρχὰς ἡ δική μας! Κι ὕστερα τῶν ἄλλων! Καὶ τῆς κοινωνίας! Καὶ τοῦ «πολιτισμοῦ» μας ἀκόμη! Ποὺ λένε – λέμε «φθάνει πιά»! «Ἀφῆστε με νὰ ζήσω». «Δὲν μπορῶ ἄλλο τοὺς περιορισμοὺς καὶ τὶς δεσμεύσεις». Καὶ γιὰ τοῦτο «δὲν πρέπει» τίποτα!
Τόσο πολὺ συμβαίνει αὐτό, ποὺ ἔγινε ἡ κατ’ ἐξοχὴν παιδαγωγικὴ θεωρία στὶς μέρες μας. Νὰ μὴ λέμε «πρέπει» ποτὲ στὰ παιδιά, μᾶς λέει αὐτή, γιατί εἶναι ἐντελῶς ἀντιπαιδαγωγικό! Προπάντων αὐτὸ νὰ μὴ λέγεται ποτὲ σὲ ἐφήβους, γιατί θὰ τοὺς κάνει – ἀντιδραστικοὶ καθὼς εἶναι – νὰ ἀκολουθήσουν τὸ ἀντίθετο ἀκριβῶς!
Κι ἐπιπλέον ἔχει γίνει τὸ «σῆμα κατατεθὲν» τῆς ἐποχῆς μας, ἡ ὁποία θέλει ὁπωσδήποτε νὰ μὴ ἔχουμε ἀρχὲς σὲ τίποτα, ἀλλὰ νὰ ζοῦμε τελείως ἀνεξέλεγκτα καὶ θὰ λέγαμε ἐντελῶς ἀσύδοτα! Κατὰ τὸ πρότυπο τῆς παγκοσμιοποίησης, ποὺ τὰ διακινεῖ ὅλα ἐλεύθερα καὶ παντοῦ! Καὶ τοῦ διαδικτύου βέβαια, στὸ ὁποῖο δὲν ὑπάρχουν περιορισμοὶ καὶ δεσμεύσεις καὶ καθένας μπορεῖ νὰ κάνει καὶ νὰ βλέπει ὁ,τιδήποτε, εἴτε εἶναι παιδί, εἴτε εἶναι μεγάλος, εἴτε εἶναι καὶ ἡλικιωμένος ἀκόμη. Ὅποια ἰδιότητα, μόρφωση καὶ ἐπίπεδο κι ἂν ἔχει!
Δὲν εἶναι τυχαῖο ποὺ καὶ οἱ πλέον ἀνομολόγητες καὶ ἀκραῖες ἁμαρτίες διαχέονται ἐλεύθερα καὶ παντοῦ κι ἔγιναν ἀκόμη καὶ τῆς μόδας!
Ἀκριβῶς αὐτὴ ἡ ἐλευθεριότητα θέλουν κάποιοι νὰ διέπει τὴ ζωή μας. Τόσο πολὺ ποὺ τὴν ἔχουν μεταβάλει στὸ ἀπόλυτο ἐξαναγκασμό, ἐκεῖ ποὺ διακηρύττουν τὴν ἐλευθερία μας στὰ πάντα. Εἶναι ἑπόμενο πλέον νὰ βλέπει κανεὶς συνθήματα στοὺς τοίχους τοῦ τύπου «ἀπαγορεύονται οἱ ἀπαγορεύσεις»!
* * *
Ὅμως, ὅπως καὶ νὰ τὸ κάνουμε, μερικὰ πράγματα εἶναι ἀξεπέραστα. Ὅ,τι καὶ νὰ λέμε. Ὅποιες θεωρίες καὶ νὰ διατυπώνουμε. Ὅσο «καλοὶ» θέλουμε νὰ φαινόμαστε στοὺς ἄλλους καὶ ἰδιαίτερα στὰ παιδιὰ καὶ τὴ νέα γενιά. Κι ἂς ἀναφέρουμε μερικὰ παραδείγματα γιὰ νὰ γίνει καλύτερα κατανοητὸ αὐτό.
Σαφῶς τὸ «πρέπει» πρῶτος τὸ ἔβαλε ὁ Θεὸς στὴ ζωή μας, εὐθὺς ἐξ ἀρχῆς καὶ μάλιστα μέσα στὸν Παράδεισο. Τί εἶπε στοὺς πρωτοπλάστους; Ὅτι δὲν πρέπει νὰ φᾶνε ἀπὸ τοὺς καρποὺς τοῦ δένδρου. (Γέν.2,17). Μάλιστα ἡ ἐφαρμογὴ αὐτοῦ ἦταν καὶ μία στοιχειώδης ὑπακοὴ στὸ θέλημά Του. Καὶ ἀκόμη ἦταν ἕνας τρόπος σεβασμοῦ καὶ ἐμπιστοσύνης πρὸς Αὐτόν, ἀλλὰ καὶ ἔκφραση ἐλευθερίας. Νὰ γιατί ἀντιτάχθηκε σ’ αὐτὸ ὁ διάβολος πού, μὲ τὴ μορφὴ τοῦ φιδιοῦ, ἔβαλε τὸ δικό του «πρέπει» στὴ ζωή τους καὶ τοὺς ἔκανε ἔτσι νὰ ἁμαρτήσουν θανάσιμα καὶ αἰώνια!
Στὴ συνέχεια ὁ Θεός, γιὰ νὰ προφυλάξει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, εὐθὺς ἐξ ἀρχῆς, ἔβαλε στὴ ζωή του κι ἀλλὰ «πρέπει», ποὺ εἶναι βέβαια οἱ ἐντολές Του. Κι εἶναι τόσο εὐεργετικὲς αὐτὲς γιὰ ἐκείνους ποὺ τὶς δέχονται καὶ τὶς τηροῦν, ὅσο καὶ τὰ φτερὰ στὰ πουλιὰ πού, παρ’ ὅλο ποὺ τοὺς προσθέτουν ἕνα ἀκόμη φορτίο στὸ σῶμα τους, ὡστόσο εἶναι ἐκεῖνα ποὺ τὰ κάνουν νὰ φτερουγίζουν στοὺς αἰθέρες! Ὅσοι, τώρα, τὶς ἀπορρίπτουν δὲν σημαίνει ὅτι εἶναι τάχα ἐλεύθεροι, ἀλλὰ πέφτουν σαφῶς στὰ «πρέπει» τῆς ἁμαρτίας καὶ γίνονται ὑπόδουλοι καὶ ἀχθοφόροι της!
Ὅπως καὶ νὰ τὸ κάνουμε δὲν ὑπάρχει ζωὴ χωρὶς «πρέπει». Ὄχι δὲν ὑπάρχει!
Γιὰ νὰ μάθει ἕνα παιδὶ γράμματα, ὅπως λέμε, καὶ νὰ σπουδάσει, εἶναι ἀνάγκη νὰ ἀκολουθήσει τὰ «πρέπει» τοῦ σχολείου του, τῶν δασκάλων του καὶ τῆς μάθησης γενικά. Καὶ πόσο πολλὰ δὲν εἶναι αὐτά!
Γιὰ νὰ παίξει κανεὶς ἕνα παιχνίδι, «πρέπει» νὰ ἀποδεχθεῖ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τοὺς κανόνες του, ἰδιαίτερα δὲ ἂν αὐτὸ εἶναι ὁμαδικό. Καὶ πόσοι πολλοὶ δὲν εἶναι κι αὐτοί!
Τὸ ἴδιο συμβαίνει καὶ μὲ ἕνα ἄθλημα. Ἐκεῖ νὰ δεῖτε πόσα «πρέπει» ὑπάρχουν!
Ἀκόμη καὶ σὲ μία παρέα ἂν θελήσει νὰ ἐνταχθεῖ κάποιος, πόσα «πρέπει» εἶναι ἀνάγκη νὰ ἀκολουθήσει κι ἐκεῖ!
Τὸ ἴδιο καὶ γιὰ νὰ ὁδηγήσει ἕνα αὐτοκίνητο, νὰ λειτουργήσει μία συσκευή, νὰ φθάσει κάπου, νὰ ἐπιτύχει τοῦτο ἢ ἐκεῖνο.
Ποιὸ ἐπάγγελμα δὲν εἶναι γεμάτο «πρέπει»; Ἀκόμη καὶ τὸ μαγείρεμα ἑνὸς φαγητοῦ πόσα «πρέπει» δὲν ἔχει κι αὐτό!
Τί νὰ πεῖ κανεὶς καὶ γιὰ τὴ μόδα τὰ τόσα «πρέπει» τῆς ὁποίας ἀκολουθοῦμε πιστὰ καὶ κατὰ γράμμα!
Τὸ ἴδιο τὸ πρόγραμμα ποὺ ὅλοι λίγο ὥς πολὺ ἔχουμε στὴ ζωή μας καὶ μὲ βάση τὸ ὁποῖο λειτουργοῦν τὰ πάντα γύρω μας, τί ἄλλο εἶναι παρὰ ἕνα τεράστιο «πρέπει»;
Καὶ δὲν θὰ ποῦμε γιὰ ὅλο ἐκεῖνο τὸ πλῆθος τῶν «πρέπει» ποὺ κατακλύζει ὅλα τὰ ἔντυπα καὶ τὶς ὀθόνες κι ἔχουν νὰ κάνουν μὲ τὴν ὑγεία μας, τὴ σιλουέττα μας, τὴν ἐξωτερική μας ἐμφάνιση κ.λπ.
Κι εἶναι τόσο πολὺ δεμένο τὸ «πρέπει» στὴ ζωή μας, ποὺ εἶναι νὰ ἀπορεῖ κανεὶς πῶς τὰ καταφέρνουν ὅλοι ἐκεῖνοι οἱ παιδαγωγοὶ ποὺ ὑποστηρίζουν νὰ μὴ λέμε «πρέπει» στὰ παιδιά. Καὶ ἡ ἀπάντηση ξέρετε ποιὰ εἶναι; Ἁπλῶς δὲν λένε τὴ λέξη αὐτή, ὅμως ὅλα ὅσα τοὺς λένε, εἶναι ἡ πλήρης διατύπωση τοῦ «πρέπει». Προσέξτε το καὶ θὰ δεῖτε!
* * *
Βέβαια εἶναι κι ἐκεῖνοι ποὺ μᾶς λένε ὅτι τὸ σπουδαιότερο εἶναι νὰ ἐμπνέεις κάποιον γιὰ κάτι καὶ ὄχι νὰ τοῦ λὲς «πρέπει». Ἀσφαλῶς καὶ εἶναι σωστὸ αὐτό. Τὸ πᾶν εἶναι νὰ τοῦ δείχνεις αὐτὸ ποὺ ἀξίζει νὰ κάνει μέσα ἀπ’ τὸ ἴδιο τὸ παράδειγμά σου καὶ τὴ ζωή σου. Ὡστόσο καὶ ἡ στάση αὐτή, ἡ ἀνώτερη καὶ ἡ τόσο πραγματικὰ μεγάλη, τὸ «πρέπει» στέλνει ὡς μήνυμα στὸν ἄλλο, καὶ μάλιστα μὲ τὸν πιὸ ὡραῖο καὶ ὑπέροχο τρόπο. Ἔτσι δὲν εἶναι;
Νὰ ποῦμε κι αὐτό. Ὅταν ἀκολουθοῦμε ἕνα δρόμο, ἐπειδὴ πραγματικὰ πρέπει νὰ τὸν ἀκολουθήσουμε, τότε ὅλο καὶ χαιρόμαστε ποὺ βρισκόμαστε σ’ αὐτόν, ὅλο καὶ τὸν ἀπολαμβάνουμε, καὶ γι’ αὐτό, ὅλο καὶ θέλουμε νὰ τὸν βαδίζουμε μὲ ζῆλο καὶ ἀφοσίωση. Αὐτὸ ἔκαναν ὅλοι οἱ ἅγιοι, γιὰ νὰ περιοριστοῦμε σ’ αὐτούς.
* * *
Λοιπόν, ἂς εἴμαστε ρεαλιστές. Δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ μπορέσουμε νὰ κάνουμε τὸ ὁ,τιδήποτε στὴ ζωή μας, χωρὶς τὰ «πρέπει». Αὐτὴ εἶναι ἡ καθαρὴ καὶ ξάστερη ἀλήθεια στὸ θέμα. Ποὺ ἄλλοι δὲν μᾶς τὴ λένε ἢ τὴν χρησιμοποιοῦν μ’ ἕνα ἄλλο, ἕνα δικό τους τρόπο, γιὰ νὰ πετύχουν αὐτὰ ποὺ θέλουν ἀπὸ μᾶς (ποὺ μπορεῖ νὰ εἶναι καὶ καλά!). Καὶ ποιὸ εἶναι τὸ πᾶν στὸ θέμα μας; Νὰ βρισκόμαστε στὰ σωστὰ «πρέπει». Ἐκεῖνα ποὺ προέρχονται ἀπὸ τὸν Θεό, ἐκεῖνα ποὺ μᾶς πηγαίνουν πραγματικὰ μπροστά. Καὶ ψηλά!
Κ. Γ. Παπαδημητρακόπουλος
