Ἁπλὴ (φαινομενικὰ) στὴ διατύπωσή της ἡ προφητικὴ (οἰκολογικὴ) προειδοποίηση τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ καὶ λιγότερο ἐμφανὲς τὸ σημαντικὸ Πολιτικὸ μήνυμά της. Εἶναι, ἀναμφίβολα, οἰκολογικό, πολιτικὸ καὶ ἠθικὸ μήνυμα ἡ ἐν λόγῳ προφητεία του, τὴν ὁποία πρέπει νὰ κατανοήσουμε στὸ συνδυασμό της μὲ μία ἄλλη (φοβερὴ) προφητεία:
«Θὰ ἔρθη καιρὸς ποὺ θὰ διευθύνουν τὸν κόσμο τὰ ἄλαλα καὶ τὰ μπάλαλα».
Ἔμμεσα, πιστεύω ὅτι ἀναφέρεται στὴν «Καταναλωτικὴ κοινωνία» καὶ στὴν ἐξ αὐτῆς προερχόμενη καταστροφὴ τοῦ περιβάλλοντος, ἡ ὁποία ἐκφράζεται καὶ μὲ τὴν ὑποβάθμιση (πτωχεία) τῆς ποιότητας ζωῆς.
Στὴν ἐποχὴ τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ (1714 – 1779) σὲ κανένα δὲν περνοῦσε ἀπὸ τὸ μυαλό του μία ἁλματώδης φθορὰ τοῦ περιβάλλοντος ἐξ αἰτίας (πρῶτον) τῆς κρίσεως τῶν σχέσεων τοῦ ἀνθρώπου πρὸς τὸν Θεό.
Γνωρίζαμε θεολογικά, ὅτι ἡ κτίσις «συστενάζει καὶ συνωδίνει» μὲ τὴν πτώση τοῦ ἀνθρώπου (Ρωμ. 8,22), ἀλλὰ τὰ τελευταῖα χρόνια συνειδητοποιήσαμε (κλιματικὴ ἀλλαγὴ) στὴν πράξη, ὅτι ἡ κτίση ἄρχισε νὰ διαμαρτύρεται ἔντονα – ἀπρόβλεπτα γιὰ τὴν μεταχείρισή της ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο. Διαμαρτύρεται γιὰ τὴν ἀνθρώπινη καταστρεπτικότητα, ὡς παράγωγο ἀποτέλεσμα τῆς τεχνολογικῆς ἀρνητικῆς χρήσεως τοῦ κόσμου. Εἶναι λάθος νὰ θεωρεῖται τὸ ὑλικοτεχνικὸ μέρος τῆς τεχνολογίας (μηχανὲς – ἐγκαταστάσεις) ὡς «αὐτόβουλη» ἢ «αὐτοκίνητη» πραγματικότητα, ποὺ ἐξουσιάζει τὸν ἄνθρωπο. Ἀντίθετα, τὸ σύνολο τῆς τεχνολογικῆς δραστηριότητας ρυθμίζεται ἀπὸ κανόνες ποὺ θέτει ἡ ἀνθρώπινη λογικὴ καὶ βούληση.
«Οἱ ἄνθρωποι θὰ μείνουν πτωχοί, γιατί δὲν θὰ ’χουν ἀγάπη στὰ δένδρα», τόνισε ὁ Ἅγ. Κοσμᾶς, δηλ. «Θὰ ὑπάρξει παροξυσμὸς φθορᾶς στὴν ψυχὴ τῆς ἀνθρωπότητας, λόγῳ ἀπουσίας τῆς ὑπέρτερης δύναμης τοῦ Χριστοῦ. Ἡ ἀνθρωπότητα θὰ καταποντισθεῖ στὸν καταναλωτισμό της. θὰ κάνει χρήση καὶ κατάχρηση τῆς φύσης, μετασχηματίζοντας τὸ φυσικὸ περιβάλλον (φυτά, νερό, ἀέρα κ.λπ.) σὲ ἐξιλαστήριο θῦμα τῆς τεχνολογίας. Ἡ ἀνθρωπότητα (ἄνθρωποι) θὰ χάσει τὴν ποιότητα ζωῆς ἀπὸ τὴν βίαιη ἐπιθετικότητά της στὸ περιβάλλον, θὰ πτωχεύσει».
Νὰ θυμίσουμε ὅτι, ὡς ὅρος, ποιότητα ζωῆς σημαίνει (γενικὰ) ζωὴ χωρὶς ἐπιβλαβεῖς καὶ ἀνθυγιεινὲς καταστάσεις, μὲ καλὲς συνθῆκες (οἰκονομικὲς) ἐργασίας, κυκλοφορίας, καθαριότητας, φωτισμοῦ, ἀναψυχῆς καὶ παροχῶν ὑγείας.
Σήμερα, διαπιστώνουμε μεγιστοποιήσεις σὲ «ρύπανση ἐδάφους», σὲ «ρύπανση ὑδάτων», σὲ «καταστροφὴ χλωρίδος», σὲ «μόλυνση ἀτμόσφαιρας», σὲ «σπατάλη ἐνεργειακῶν πηγῶν», σὲ «σπατάλη χαρτιοῦ – πλαστικῶν», σὲ «μόλυνση ραδιενέργειας», σὲ «ρύπανση εἰδῶν διατροφῆς» καὶ σὲ κινδύνους ἀπὸ τὸ «φαινόμενο τοῦ θερμοκηπίου».
Ἔχει ἄδικο ὁ Σεβ. Περγάμου (Ζηζιούλας), ὁ ὁποῖος δέχεται ὅτι «ἡ Χριστιανικὴ Ἐκκλησία καὶ ἡ θεολογία της ὑπῆρξαν σὲ μεγάλο βαθμὸ ὑπεύθυνες γιὰ τὴν ἐμφάνιση τοῦ οἰκολογικοῦ προβλήματος στὴν ἐποχή μας. Ἀντίθετα, ἡ Δυτικὴ – Προτεσταντικὴ θεολογία εὐθύνεται, κυρίως, γιὰ τὶς παρερμηνεῖες της στὸ «κατακυριεύσατε τῆς γῆς», ποὺ τὸ θεώρησε ὡς ἀπόλυτη, ἀνεξέλεγκτη καὶ ἐξουσιαστικὴ κυριαρχία τοῦ ἀνθρώπου ἐπὶ τοῦ κόσμου».
Γιατί ὁ Ἅγ. Κοσμᾶς τόνισε τὴν καταστροφὴ τῶν δένδρων; Διότι ἕνα μεγάλο τμῆμα τοῦ διοξειδίου τοῦ ἄνθρακα (CO2), ποὺ ἐκπέμπει ἡ ἀνθρωπότητα, ἀπορροφᾶται ἀπὸ τὴν βλάστηση καὶ τοὺς ὠκεανούς, ποὺ ἔχουν ὀνομασθεῖ (καὶ τὰ δύο) «πηγάδια» τοῦ διοξειδίου τοῦ ἄνθρακα.
Τὸν Ἅγ. Κοσμᾶ ἔχουν ἐπιβεβαιώσει, ὡς σύγχρονες – ἐπίκαιρες διαπιστώσεις καὶ οἱ (ἐνδεικτικά):
Α) Ἱστορικὸς Τόϋμπυ: «Τώρα ἐμφανίζεται ἕνας νέος κίνδυνος. Πρόκειται δηλ. ἀργά, ἀλλὰ σταθερὰ νὰ αὐτομολυνθοῦμε μέσα εἰς τὸ νέον τεχνολογικὸν κόσμον, ποὺ ἐδημιουργήσαμεν. Προσκαίρως εἶναι ἐπωφελὲς καὶ ἐπικερδὲς νὰ πετοῦμε τὰ δηλητηριώδη ἀπορρίματα εἰς τὰ ποτάμια, τὰς λίμνας, τὴν θάλασσαν καὶ τὸ ὕπαιθρον, ἀλλὰ κινδυνεύομεν νὰ ξυπνήσωμεν μίαν ἡμέραν καὶ νὰ εὕρωμεν ὅτι ἡ γῆ δὲν εἶναι κατοικήσιμος διὰ τὸν ἄνθρωπον. Εἶναι τραγικὴ εἰρωνεία νὰ φθάνωμεν εἰς τὴν σελήνην καὶ ταυτόχρονα νὰ ἀχρηστεύωμεν τὴν γῆν».
Β) Α. Σβάϊτσερ: «Ὁ ἄνθρωπος ἔχασε τὴν ἱκανότητα νὰ προβλέπη τὰς συνεπείας τοῦ πολιτισμοῦ καὶ εἰς τὸ τέλος θὰ καταστρέψη τὴν γῆν καὶ τὸν ἑαυτόν του».
Γ) Γκαῖτε πρὸς Ἔκερμαν (23/10/1828):
«Βλέπω νὰ ἔρχεται ὁ καιρός, ὅπου ὁ Θεὸς δὲν θὰ εὑρίσκη καμμίαν χαρὰν εἰς τὴν ἀνθρωπότητα καὶ θὰ πρέπη νὰ συντρίψη καὶ πάλιν τὰ πάντα, διὰ νὰ ἀνανεώση τὴν δημιουργίαν του».
Δ) Τάρριλ (Ἄγγλος βοτανολόγος):
«Ἡ ἀποψίλωσις τῶν δασῶν, εἶναι ἔγκλημα κατὰ τῆς φύσεως καὶ τοῦ ἰδίου τοῦ ἀνθρώπου».
Ε) Μητροπολίτης Κοζάνης Διονύσιος Ψαρριανός:
«Εἶναι θέλημα τοῦ Θεοῦ, νὰ ἀγαπῶμεν καὶ νὰ προστατεύωμεν τὰ δένδρα καὶ τὰ δάση ὡσὰν δημιουργήματα δικά Του, τὰ ὁποῖα ἔχουν σκοπὸν νὰ ὀμορφαίνουν καὶ νὰ συντηροῦν τὴν ζωήν, ἐξωραΐζουν τὸ περιβάλλον ποὺ ζῆ ὁ ἄνθρωπος καὶ νὰ συντηροῦν τὸν ἄνθρωπον. Ἡ ἐξουσία τοῦ ἀνθρώπου ἐπὶ τῶν δημιουργημάτων αὐτῶν δὲν εἶναι ἀπόλυτος».
1ο) Σχόλιο: Οἱ πολιτικὲς – οἰκονομικὲς ἡγεσίες τοῦ Πλανήτη εὐθύνονται, κυρίως, γιὰ τὴν καταστρεπτικὴ κατεύθυνση τῆς κοινωνικῆς ὀργάνωσης – λειτουργίας ἔναντι τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος καὶ σὲ δεύτερο χρόνο οἱ ἄνθρωποι, ποὺ ἀπαρτίζουν τὴν «Καταναλωτικὴ Κοινωνία». Ἀντιγράφω ἀπὸ τὸν δημοσιογράφο HERVE KEMPF:
α) Ἡ ὀλιγαρχία – ἅρπαγας ἀποτελεῖ τὸν κύριο παράγοντα τῆς παγκόσμιας κρίσης. Ἄμεσα μὲ τὶς ἀποφάσεις ποὺ παίρνει. Οἱ ἀποφάσεις αὐτὲς ἀποσκοποῦν στὴν διατήρηση, πρὸς ὄφελός της, τῆς κατεστημένης τάξης καὶ διευκολύνουν τὸν στόχο τῆς ὑλικῆς ἀνάπτυξης, τὸ μόνο μέσο, σύμφωνα μὲ τὴν ἴδια, γιὰ νὰ γίνει ἀποδεκτὴ ἀπὸ τὶς ὑποδεέστερες τάξεις ἡ ἀδικία τῶν κοινωνικῶν της θέσεων. Ἡ ὑλικὴ ἀνάπτυξη, ὅμως, ἐπιδεινώνει τὴν κατάσταση τοῦ περιβάλλοντος.
β) «Οἱ ἄνθρωποι θέλουν νὰ ἀνέλθουν στὴν κοινωνικὴ ἱεραρχία καὶ τὸ πετυχαίνουν μιμούμενοι τὸν τρόπο κατανάλωσης τῆς ἀνώτερης (οἰκονομικὰ) τάξης. Ἡ τάξη αὐτὴ μεταδίδει ἔτσι σὲ ὅλη τὴν κοινωνία τὴ δική της ἰδεολογία ὑπερκαταναλωτισμοῦ» (Βιβλίο: Πῶς οἱ πλούσιοι καταστρέφουν τὸν Πλανήτη – Ἐκδόσεις ΚΑΣΤΑΛΙΑ – Σελ. 9).
2ο Σχόλιο: Τὸ 1980 ὁ Ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος Καντιώτης ἔγραψε: «Εἶνε πολλὰ χρόνια τώρα, ποὺ εἰς τὸ γηροκομεῖον τῶν Ἰωαννίνων ἔζη ἕνας γέρων 120 ἐτῶν. Ὁ δημοσιογράφος τὸν ἠρώτησε «Γέροντα, ποιὰ εἶνε ἡ ὡραιοτέρα ἡμέρα τῆς ζωῆς σου;»… Ὁ Γέρων ἐστάθη ἀμίλητος πρὸς στιγμήν, ὕστερον ἐδάκρυσε καὶ εἶπε: «Ἡ ὡραιοτέρα ἡμέρα τῆς ζωῆς μου εἶνε ὅταν μικρὸ παιδὶ μ’ ἐπῆρε ἡ μάνα μου καὶ μὲ ἔφερε στὸν ἅγιο Κοσμᾶ, ποὺ περνοῦσε ἀπὸ τὸ χωριό μας καὶ ἄκουσα τὴ διδασκαλία του καὶ φίλησα τὸ χέρι του» (Βιβλίο: Στὸν Μεγάλο ἱεραπόστολο – Ἀθήνα 1979, ἔκδ. ΣΤΑΥΡΟΣ, σελ. 10).
3ο Σχόλιο: Νέος Ἀπ. Παῦλος εἶναι ὁ Ἅγ. Κοσμᾶς. Ἔτσι τὸν ἐγκωμιάζει τὸ δοξαστικὸ τῶν αἴνων τοῦ ὄρθρου τῆς ἑορτῆς του (24 Αὐγούστου): «Τοῦ σκεύους τῆς ἐκλογῆς, τῆς κορυφῆς τῶν Ἀποστόλων, Παύλου, τὸν ζηλωτὴν εὐφημήσωμεν, Κοσμᾶν τὸν Ἰσαπόστολον…».
Ὁ Ἅγ. Κοσμᾶς ἀνήκει στὴν κατηγορία ἐκείνη τῶν Προφητῶν, τοὺς ὁποίους ἀναδεικνύει ὁ Θεὸς στὶς δύσκολες στιγμές, ὅπως ἐπιτελέσουν διπλὸ ἔργο, τὸ «ἐκριζώνειν καὶ τὸ φυτεύειν» (Ἰερεμ. 1, 10).
Αἰσθητὴ ἡ ἀπουσία ἑνὸς σύγχρονου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ στὴ σημερινὴ πολιτικὴ σήψη θεσμῶν καὶ προσώπων.
Ἀκόμη περισσότερο αἰσθητὴ ἡ ἀπουσία του, ὅταν βλέπουμε (σήμερα) τὴν ἔλλειψη ὀρθοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἤθους στὸ ἐκκλησιαστικὸ πλήρωμα ἔναντι τῆς παναιρέσεως τοῦ οἰκουμενισμοῦ. Δυστυχῶς!
