 |
| Ὁ τάφος τοῦ ἁγίου Ἰουστίνου Πόποβιτς |
«Πνευματική φαρέτρα τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ»
ΒΙΟΣ
ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΙΕΡΟΜ. ΑΡΣΕΝΙΟΥ ΜΠΟΚΑ, ΡΟΥΜΑΝΟΥ.
Ἡ πνευματική ζωή εἶναι μία, διότι ἕνας καί μοναδικός εἶναι ὁ Θεός. Ἡ ἐξοικείωσίς της ὅμως εἶναι σταδιακή, κατά τό μέτρο καθάρσεως τῶν παθῶν, τό ὁποῖον πρόβλημα ὑπάρχει στά πρῶτα χρόνια τῆς μοναχικῆς ζωῆς. Ἡ πρώτη αὐτή περίοδος χαρακτηρίζεται μέ τήν μάχη κατά τῶν παθῶν, πού λέγεται ἄσκησις, ἐνῶ ὁ μοναχός λέγεται ἀσκητής καί ἀγωνιστής καί τό πλῆρες πρόγραμμα τῆς πνευματικῆς ἐκπαιδεύσεως λέγεται ἀσκητική. Ἡ λέξις ἄσκησις εἶναι ἑλληνική καί στά ρουμανικά σημαίνει φυσική ἄσκησις. Μετά ἀπέκτησε τήν ἔννοια τῆς ἠθικῆς ἀσκήσεως, τήν ὁποία ἔλαβαν τά μοναστήρια μέ τήν ἔννοια τῶν πνευματικῶν ἀσκήσεων, διά τῶν ὁποίων λυτρώνεται ὁ ἄνθρωπος ἀπό τά φυσικά του πάθη.
Ἑπομένως, αὐτή εἶναι ἡ περίοδος ἀναβάσεως, στήν ὁποία ἡ πρωταρχική ἀπασχόλησις τοῦ μοναχοῦ εἶναι ἡ κάθαρσις ἀπό τά πάθη. Κυρίως ὁ ὅρος «κάθαρσις» ἔχει κι αὐτός δύο ἡλικίες καί καθιερώθηκε μέ τό ὄνομα ἠθικότης. Ἡ ἀσκητική περίοδος παριλαμβάνει τήν ἐνεργό ἠθικότητα στήν ὁποία ὑπάγονται ὅλες οἱ ἀσκήσεις τοῦ ἀνθρώπου καί ἡ παθητική ἠθικότης, δηλαδή ἡ κάθαρσις τῆς φύσεως ἀπό τά πάθη, τά ἔξωθεν προερχόμενα στήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου, ἐφ᾿ ὅσον τόν ἔκανε ὁ Ἴδιος ὁ Θεός «καλόν λίαν». Ἑτοιμάζει καθαρό τόπο σ᾿ αὐτούς πού τόν ἀναζητοῦν μέ ἀγάπη, ἀλλά οἱ δυνάμεις τους δέν τούς ἐπαρκοῦν καί τότε πρέπει νά καθαρισθοῦν κάνοντας μία ὑπέρ φύσι ζωή γιά νά ἠμπορέση νά κατοικήση μέσα τους ὁ ὑπερφυσικός Θεός.
Ἡ φάσις τῆς κορυφῆς καί τοῦ βάθους τῆς πνευματικῆς βιώσεως ὀνομάζεται φωτισμός. Στήν φάσι αὐτή, οἱ δωρεές τοῦ ἁγίου Πνεύματος, πού παρελήφθησαν ἀπό τό Βάπτισμα ἀναπτύσσονται σ᾿ ὅλη τήν πληρότητά τους καί ἐνισχύουν τήν ψυχή ν᾿ἀντιμετωπίση καί δυσκολώτερες δοκιμασίες. Στήν φάσι αὐτή ἠμποροῦμε νά ἀναφέρουμε καί ἀπάτες καί ἐξαίσια χαρίσματα καί αὐτός πού τά ἔχη θά πρέπει νά μή αἰχμαλωτίζεται ἡ ψυχή του σ᾿ αὐτά, διότι ὄχι μόνο δέν τόν ὠθοῦν πρός τό καλλίτερο, ἀλλά εἶναι δυνατόν νά χάση ὅ,τι μέχρι τότε μέ πολλούς κόπους κατώρθωσε. Στήν πορεία αὐτή ἡ ψυχή λεπτύνεται ὅλο καί περισσότερο καί ἐγκαταλείπει τόν ἑαυτό της στόν Θεό, περιφρονώντας τελείως τά ἐπίγεια.
Αὐτή ἡ ἄσκησις ἔχει καί ἕνα χριστολογικό χαρακτῆρα. Στήν ἄσκησι δέν εἶναι μόνο ὁ ἄνθρωπος, ἀλλά εἶναι καί ὁ Χριστός παρών. Συμπάσχει μαζί μας ὡς φιλόστοργος Πατήρ, καθ᾿ ὅσον καί Ἐκεῖνος ὄχι μόνον ὡς Θεός, ἀλλά καί ὡς ἄνθρωπος ἐγνώρισε ἀναμαρτήτως τίς περιπέτειες τῆς φύσεως τοῦ ἀνθρώπου, λόγῳ τῆς δυναστείας τοῦ διαβόλου.
Τό Σῶμα Του καί τό Αἷμα Του πού λαμβάνουμε στήν Θεία Κοινωνία μάχεται μέ τό σῶμα καί τό αἷμα μας ἐναντίον τῶν παθῶν, ἁγιάζοντας τό σῶμα μας καί καίγοντας τά πάθη.
Στήν ἀσκητική περίοδο πεθαίνουμε κατά κόσμο καί ἐμεῖς μαζί μέ τόν Χριστό σέ μιά ζωή μυστική. Ἄς μή ξεχνᾶμε ἀκόμη ὅτι πρίν ἀπό τήν Ἀνάστασι προηγεῖται ἡ ἑβδομάδα τῶν Παθῶν, ἡ σταύρωσις, ἡ ἐγκατάλειψις, ἡ ἐξουδένωσις, ὁ θάνατος, ἡ ταφή, ἡ κάθοδος στόν ἅδη, ἡ ἀγάπη τοῦ μαθητοῦ, πού πέρασε μέσα ἀπό τίς πιό δύσκολες ψυχικές δοκιμασίες, πνευματικές ξηρασίες, ἐγκαταλείψεις, ἀπό τό σκοτάδι τῆς ἐξουδενώσεως τοῦ θανάτου. Αὐτά συνιστοῦν τήν παθητική ἄσκησι καί καθαρίζουν καί τίς τελευταῖες ρίζες τῶν παθῶν, πραγματοποιώντας ἔτσι τήν ἀπάθεια.
Σάν ἀπόδειξι, ἀπό τόν βαθύ τάφο καί τήν ἐγκατάλειψι ἁρπαζόμεθα ἔξω, κατά τρόπο ἀνερμήνευτο διά τοῦ θείου φωτός. Ἀπό τόν πιό βαθύ ζόφο ἀστράπτει τό φῶς τῆς θείας θεωρίας γεμᾶτο ἀπό Χάρι καί ἀλήθεια. Ἀπ᾿ αὐτή τήν στιγμή τοῦ θείου φωτός ἀρχίζει ἡ μυστική ζωή, δηλαδή ἡ ἕνωσις τοῦ κτίσματος μέ τόν Κτίστη. Αὐτό εἶναι τό καθ᾿ ὁμοίωσιν, ὄχι μέσῳ τῆς φύσεως, ἀλλά μέσῳ τῆς θείας Χάριτος.
Μέ τήν εὐλογία τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου
