«Πνευματική φαρέτρα τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ»
Ὑπό Γέροντος Κλεόπα Ἠλίε.
Σπουδαστής: Τί ἐννοοῦμε μέ τήν λέξι Ἁγία Γραφή;
Ἱερεύς: Μέ τήν λέξι "Ἁγία Γραφή ἐννοοῦμε τό σύνολο τῶν ἱερῶν βιβλίων πού γράφτηκαν μέ τήν ἔμπνευσι του Ἁγίου Πνεύματος σ' ἕνα χρονικό διάστημα περίπου 1500 ἐτῶν, δηλαδή ἀπό τοῦ Μωϋσέως, 1400 χρόνια πρό Χριστοῦ, μέχρι τοῦ συγγραφέως της ἀποκαλύψεως, 100 περίπου χρόνια μετά Χριστόν.
Σπουδαστής: Γιατί οι ἀρχιερεῖς καί ἱερεῖς δέν ἐπιτρέπουν στούς χριστιανούς, πού εἶναι μέλη τῆς Ἐκκλησίας, νά ἑρμηνεύσουν καί κηρύξουν δημοσίως τόν λόγο τοῦ Θεοῦ ἀπό τίς Γραφές;
Ἱερεύς: Κάθε χριστιανός ἔχει ἀνάγκη νά διαβάζη τήν Ἁγία Γραφή, ἀλλά δέν ἔχει καί τό δικαίωμα νά διδάσκη καί νά ἑρμηνεύη τούς λόγους τῶν Γραφῶν. Τό δικαίωμα αὐτό τό ἔχει μόνο ἡ Ἐκκλησία διά τοῦ ἱεροῦ Κλήρου καί τῶν θεολόγων της, πού εἶναι ἄνθρωποι κατηρτισμένοι καί γνῶσται τῆς ἀληθινῆς πίστεως. Ὅτι τό δικαίωμα της διδασκαλίας τό ἔχουν μόνο οί ἐπίσκοποι, ἱερεῖς καί θεολόγοι τῆς Ἐκκλησίας μας, εἶναι εὔκολο νά τό ἐννοήσουμε, ἄν σκεφτοῦμε ὅτι ὁ Σωτήρ ἔδωσε τό χάρισμα της διδασκαλίας στούς ἁγίους Ἀποστόλους Του (Ματθ. 28, 20) καί ὄχι στά πλήθη. Αὐτοί ἐστάλησαν ἀπό τόν Χριστό νά διδάξουν καί νά τελέσουν τά Μυστήρια. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος μᾶς λέγει: «Πῶς δε κηρύξουσιν ἐάν μή ἀποσταλῶσι;» (Ρωμ. 10, 15). Ἑπομένὡς οἱ ἐπίσκοποι εἶναι οἱ νόμιμοι διάδοχοι τῶν Ἀποστόλων καί οί ἀποσταλέντες γιά τό κήρυγμα στόν λαό. Ὁ Παῦλος ἐμπιστεύεται στόν Τιμόθεο τό φορτίο τῆς διδαχῆς τοῦ λαοῦ καί ὄχι στούς πιστούς. Ὁ ἴδιος λέγει ἄλλου: «Μή πάντες Ἀπόστολοι; μή πάντες προφῆται; μή πάντες διδάσκαλοι;» (Α' Κορ. 12, 29). Πάλι λέγει στόν Τιμόθεο (Α' Τιμόθ. 3, 2) ὅτι οἱ Κληρικοί πρέπει νά εἶναι ἱκανοί νά διδάξουν τούς ἄλλους. Δέν λέγει ὅμως τό ἴδιο πρᾶγμα γιά τούς πιστούς. Κάνει διάκρισι μεταξύ ποιμένος καί ποιμνίου, μεταξύ διδασκάλου καί διδασκομένων. Οἱ διδάσκαλοι δέν μποροῦν νά διδάξουν ὅ,τι θέλουν αὐτοί, ἀλλά αὐτό πού διδάσκει πάντοτε ἡ Ἐκκλησία. Διδάσκουν ἐξ ὀνόματος τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Χριστοῦ. Δέν ἔχει ὁ καθένας τήν διανοητική ἱκανότητα καί τήν ἀπαιτοῦμενη θεία χάρι γιά νά ἑρμηνεύση σωστά τίς Ἅγιες Γραφές. Αὐτό λέγει καί ὁ ἀπόστολος Πέτρος στήν Β' ἐπιστολή του (3, 16), ἀναφερόμενος στίς ἐπιστολές τοῦ Ἀποστόλου Παύλου. Λέγει τά ἑξῆς: «ἐστι δυσνόητά τινα, ἅ οἱ ἀμαθεῖς καί ἀστήρικτοι στρεβλοῦσιν ὡς καί τάς λοιπάς γραφάς πρός τήν ἰδίαν αὐτῶν ἀπώλειαν».
Σπουδαστής: Δέν εἶναι σωστό, λέγουν μερικοί, τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας νά μή ἔχουν τό δικαίωμα νά ἑρμηνεύουν τίς Γραφές. Κάθε χριστιανός γνωρίζει νά μεταφράζη τήν Ἁγία Γραφή, ὅπως λέγει τό χωρίο: «καί ὑμεῖς χρίσμα ἔχετε ἀπό τοῦ ἁγίου καί οἴδατε τά πάντα» καί «τό χρίσμα ὅ ἐλάβετε ἀπ᾿ ἐμοῦ, ἐν ὑμῖν μένει, καί οὐ χρείαν ἔχετε ἵνα τις διδάσκη ὑμᾶς...» (Α' Ιωάν. 2, 20 καί 27).
Ἱερεύς: Ἡ Ἁγία Γραφή εἶναι σάν ἕνα πηγάδι πολύ βαθύ καί σ' αὐτό περιέχεται ἡ ἄπειρη σοφία τοῦ Θεοῦ. Ἐάν κάποιος διψασμένος ἔλθη στό πηγάδι καί πιῆ ὅλο τό νερό, θά πνιγῆ μέσα σ' αὐτό. Ἐάν ὅμως θά βγάλη μέ ἕνα κουβᾶ καί ἀπό ἐκεῖ θά πιή μέ ἕνα ποτήρι, δέν ὑπάρχει φόβος νά πνιγή. Ποιός ἄνθρωπος εΐναι τρελλός νά θελήση νά πέση σέ τέτοιο βάθος νεροῦ χωρίς νά ξέρη νά κολυμβᾶ; Ἡ Ἁγία Γραφή κατά τούς Πατέρας εἶναι «κόκκαλο» καί κανείς δέν θά τολμήση μέ τά δόντια «τοῦ γάλακτος» πού ἔχει νά σπάση τά δυνατά κόκκαλα τῆς Ἁγίας Γραφῆς, διότι θά συντρίψη τά ἰδικά του.
Ἐδιάβασες στήν Γραφή γιά τόν εὐνοῦχο τῆς βασιλίσσης Κανδάκης τῶν Αἰθιόπων; Αὐτός ἐδιάβαζε τόν Προφήτη Ἡσαΐα καί ὅταν τόν ἐρώτησε ὁ ἀπόστολος Φίλιππος, ἐάν καταλαβαίνη αὐτά πού διαβάζει, ἐκεῖνος τοῦ εἶπε: «Πῶς γάρ ἄν δυναίμην, ἐάν μἤ τίς ὁδηγήση με;» (Πράξ. 8, 31). Ἀντιλαμβάνεσαι ὅτι καί ἡ λέξις «χρίσμα» πού ἀνἔφερες παραπάνω, σημαίνει τήν ἔκχυσι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στό Μυστήριο τοῦ Μύρου, ἀμέσῳς μετά τό Βάπτισμα (Πράξ. 4, 17). Ἐνῶ ἡ φράσις «οἴδατε πάντα» σημαίνει κάθε τι πού περιέχει τήν χριστιανική ἀλήθεια καί σωτηρία, καθώς καί ὅ,τι ἔχει σχέσι μέ τόν ἀντίχριστο καί τούς ὁπαδούς του, γιά τόν ὁποῖον γίνεται λόγος στούς ἑπόμενους στίχους τῆς ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ θεολόγου. Λοιπόν, δέν πρέπει νά διδάσκη ὁ καθένας κατά τήν ἀντίληψι πού ἔχει, διότι θά πλανηθῆ.
Σπουδαστής: Παρ᾿ ὅλα αὐτά, λέγεται ὅτι κάθε χριστιανός ἔχει τό δικαίωμα καί τό καθῆκον νά διαβάζη μόνος του τήν Ἁγία Γραφή, ὅπως μᾶς προτρέπει ὁ Σωτήρ: «Ἐρευνᾶτε τάς γραφάς, ὅτι ὑμεῖς δοκεῖτε ἐν αὐταῖς ζωήν αἰώνιον ἔχειν καί ἐκεῖναί εἰσιν αἱ μαρτυροῦσαι περί ἐμοῦ» (Ίωάν. 5, 39).
Ἱερεύς: Πρόσεχε, διότι πολλοί αἱρετικοί τοῦ παλαιοῦ καιροῦ ἐτόλμησαν νά βυθιστοῦν στήν ἀπύθμενη θάλασσα τῶν Γραφῶν καί νά πνιγοῦν πνευματικά, χάνοντας τόν ἑαυτό τους καί ὅσοι τούς ακολούθησαν. Δέν ἔχουν ὅλοι τήν ἴδια πνευματική ἡλικία. Δέν μποροῦν ὅλοι νά καταλάβουν τά μυστήρια τῶν ἁγίων Γραφῶν.
Ή 'Ἁγία Γραφή κατανοεῖται καί ἐξηγεῖται μέ τρεῖς τρόπους: 1) τήν κατά γράμμα ἔννοια, δηλαδή τήν ὄνοματική, γραμματική, ρηματική καί ἱστορική, 2) τήν ἀλληγορική ἤ μεταφορική, πού εἶναι ἀνώτερη ἀπό τήν προηγούμενη καί 3) τήν πνευματική. Κατά τούς Πατέρας, οἱ ἁπλούστεροι στίς γνώσεις νά ἀναπαύωνται μέ τήν πρώτη ἔννοια, κατά τό γράμμα τῆς Γραφῆς. Οἱ μετρίας μορφώσεως νά εἰσχωροῦν μέ σύνεσι στήν οὐσία τῶν Γραφῶν, ἐνῶ οἱ μεγάλης μορφώσεως καί ἀξιωμένοι τῆς θείας χάριτος, νά ἐξηγοῦν τίς ἔννοιες τῶν Γραφῶν κατά βάθος. Ή τελεία σοφία τῶν Γραφῶν ανήκει, κατά τόν Παῦλο, στούς τελείους: «Σοφίαν δέ λαλοῦμεν ἐν τοῖς τελείοις, σοφίαν δέ οὐ τοῦ αἰῶνος τούτου, οὐδέ τῶν ἀρχόντων τοῦ αἰῶνος τούτου, τῶν καταργουμένων" ἀλλά λαλοῦμεν σοφίαν Θεοῦ έν μυστηρίω, τήν ἀποκεκρυμμένην, ἥν προώρισεν ὁ Θεός προ τῶν αἰώνων εἰς δόξαν «ἡμῶν» (Α' Κορ. 2, 6-7).
Σπουδαστής: Μερικοί λέγουν ὅτι δέν εἶναι ἀνάγκη νά ἔχη κάποιος πολλές γνώσεις γιά νά μπορεῖ νά κατανοήση τίς διδασκαλίες τῶν Γραφῶν, διότι στούς ἀμαθεῖς αποκαλύπτεται ἡ σοφία αὐτῶν τῶν διδασκαλιῶν, ὅπως λέγει ὁ Σωτήρ: «ἐξὁμολογοῦμαι σοι πάτερ... ὅτι ἀπέκρυψας ταῦτα ἀπό σοφῶν καί συνετῶν καί ἀπεκάλυψας αὐτά νηπίοις» (Ματθ. 11, 25).
Ἱερεύς: Ναί, ἀπεκάλυψε ὁ Θεός τήν σοφία Του σ' αὐτούς πού ἐγνώριζε ὅτι ἦταν νήπια στήν κακία καί ὄχι στόν νοῦ καί τήν σύνεσι, δηλαδή στούς τελείους ὡς πρός τά καλά ἔργα, πού εἶχαν φθάσει στήν ἀκακία τῶν νηπίων. Γι᾿ αὐτό συμβουλεύει ὁ Παῦλος τούς Κορινθίους ὡς ἑξῆς: «Ἀδελφοί, μή παιδία γίνεσθε ταῖς φρεσίν, ἀλλά τῆ κακία νηπιάζετε, ταῖς δέ φρεσί τέλειοι γίνεσθε» (Α' Κορ. 14, 20).
Σπουδαστής: Ὁ Θεός ἐτιμώρησε τήν σοφία καί γνῶσι τῶν ἀνθρώπων, ὅπως λέγει τό χωρίο: «Ἀπολω τήν σοφίαν τῶν σοφῶν καί τήν σύνεσιν τῶν συνετῶν ἀθετήσω» (Ήσ. 29, 14). Καί ὁ Παῦλος λέγει: «Ποῦ σοφός; Ποῦ γραμματεύς; Ποῦ συζητητής τοῦ αἰῶνος τούτου; Οὐχί ἐμώρανεν ὁ Θεός τήν σοφίαν τοῦ κόσμου τούτου;» (Α' Κορ. 1,19). Μήπως δέν μπορεῖ ὁ Θεός νά δώση τήν σοφία κατανοήσεως τῶν Γραφῶν σέ μερικούς ἀνθρώπους, κατά κόσμον σοφούς, ὅπως ὑποστηρίζουμε ἐμεῖς οἱ ὀρθόδοξοι;
Ἱερεύς: Πρέπει νά γνωρίζης ὅτι ὁ Θεός δέν καταδίκασε ὁποιάδήποτε σοφία καί γνῶσι, ἀλλά αὐτή πού θανατώνει πνευματικά τόν ἄνθρωπο. Διότι, ἐάν ἐδίκαζε κάθε σοφία, θά ἔπρεπε νά ἀπορίψη καί τήν σοφία τοῦ Σολομῶντος, τήν σοφία Ἰησοῦ, υἱοῦ τοῦ Σειράχ, τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ, τῶν Προφητῶν καί Ἀποστόλων, στούς ὁποίους ἔδωσε ἐντολή νά εἶναι «φρόνιμοι ὡς οἱ ὄφεις καί ἀκέραιοι ὡς αἱ περιστεραί» (Ματθ. 10, 16). Ἀλλά δέν εἶναι καθόλου ἔτσι. Λοιπόν, πρόσεχε γιά νά μἤ ὁμοιάσης μέ ἐκείνους πού λέγει ὁ Σωτήρ: «Πλανᾶσθε μή εἰδότες τάς γραφάς, μηδέ τήν δύναμιν τοῦ Θεοῦ» (Ματθ. 22, 29).
Σπουδαστής: Ἐπαρκεῖ ἡ Ἁγία Γραφή νά ὁδηγήση τόν ἄνθρωπο στήν σωτηρία;
Ἱερεύς: Ὄχι, δέν ἐπαρκεῖ νά ὁδηγήση τόν ἄνθρωπο στήν σωτηρία, διότι: πρῶτον, δέν δόθηκε στήν ἀνθρωπότητα ἀπό τήν ἀρχή, δεύτερον, ὅταν δόθηκε δέν ἦταν τό μόνο αὐθεντικό κείμενο, ὅσον ἀφορᾶ τήν σωτηρία τῶν ἀνθρωπίνων ψυχῶν, διότι πρίν ἀπ' αὐτήν ὑπῆρχε ἡ Ἱερά Παράδοσις. Πολλά χρόνια, πρίν ἀρχίση ὁ Μωϋσῆς νά γράφη τά πρῶτα βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ὑπῆρχε θρησκευτική εὐλάβεια στίς τότε κοινότητες τοῦ Ἰσραηλιτικού λαοῦ. Τά βιβλία τῆς Καινῆς Διαθήκης ἄρχισαν νά γράφωνται 10 χρόνια μετά τήν ἐπίσημη θεμελίωσι τῆς Ἐκκλησίας, πού ἔγινε τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς. Ἡ Ἐκκλησία ἐπέλεξε καί ἐσφράγισε ὡς Θεόπνευστα τά βιβλία τῶν δύο Διαθηκῶν ἑκατό χρόνια ἀργότερα. Αὐτά ἀπετέλεσαν τόν λεγόμενο Κανόνα τῶν βιβλίων της Ἁγίας Γραφῆς. Ἔκτοτε κρατεῖ αὐτόν τόν Κανόνα της ἀληθείας, διότι εἶναι ἡ ἴδια «στῦλος καί ἑδραίωμα τῆς ἀληθείας» (Α' Τιμ. 3, 15). Τό Ἅγιο Πνεῦμα ἐργάζεται σ' αὐτήν γιά τήν διατήρησι τῆς σωτηριώδους ἀληθείας. Ὅπου εἶναι ἡ Ἐκκλησία, λέγει ὁ ἅγιος Ἱερώνυμος, ἐκεῖ εἶναι καί τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ καί ὅπου τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, ἐκεῖ εἶναι καί ἡ Ἐκκλησία καί ὅλη ἡ χάρις, διότι τό Πνεῦμα εἶναι ἡ ά- ληθεια.
Μετάφρασις ἀπό τά ρουμανικά π. Δαμασκηνός Γρηγοριάτης
Μέ τήν εὐλογία τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου
