«Πνευματική φαρέτρα τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ»
ΥΠΟ ΡΟΥΜΑΝΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΕΤΡΩΝΙΟΥ
Ἡ τετάρτη ἑβδομάδα πού εὑρίσκεται στό μέσον τῆς Νηστείας φωτίζεται ἀπό τήν παρουσία τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, τόν ὁποῖον μνημονεύουν ἀδιάκοπα οἱ ἀκολουθίες αὐτῶν τῶν ἡμερῶν. "Μέσον διΐπεύοντες σήμερον, ἡμερῶν τῆς ἐγκρατείας, τῇ δυνάμει τοῦ Σταυροῦ, τόν ἐν τούτῳ ὑψωθέντα, μέσον γῆς ὡς κραταιόν καί Θεόν δοξολογήσωμεν...". Ὁ Τίμιος Σταυρός αὐτές τίς ἡμέρες εὑρίσκεται στό προσκυνητάριο γιά προσκύνημα ὑπό τῶν Πιστῶν. "Σήμερον τόν Σταυρόν τοῦ Κυρίου προσκυνοῦντες, βοήσωμεν:
"Χαῖρε ζωῆς ξύλον, ἄδου καθαιρέτα. Χαῖρε χαρά τοῦ κόσμου, φθορᾶς ἀναιρέτα. Χαῖρε ὁ τούς δαίμονας σκορπίζων τῇ δυνάμει σου...". Μαζί μέ τήν τιμή τοῦ Σταυροῦ μνημονεύεται καί ἕνα ἄλλο γνωστό θέμα, ὡς ἑβδομαδιαῖο. Ἡ Παραβολή τοῦ τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου μᾶς ὑπενθυμίζει πάλι τόν κίνδυνο τῆς ὑπερηφανείας καί τήν μεγάλη ὠφέλεια τῆς ταπεινώσεως. Τά ἁμαρτωλά ἔργα πού ἐκάναμε εἶναι πάντοτε μία ἀφορμή ταπεινώσεως καί κραυγῆς μέ τόν τελώνη: "Ἀτενίσαι τά ὄμματα εἰς οὐρανόν οὐ τολμῶ ὁ τάλας ἐγώ, ἐκ τῶν πονηρῶν μου πράξεων..." (ἑσπερινός Κυριακῆς). Ἀλλά ὁ Χριστός μᾶς ἐδίδαξε περισσότερο ἀπό τό παράδειγμα τοῦ Τελώνου τήν ταπείνωσι, μέ τήν ἴδια τήν ταπεινωμένη ζωή Του. Γι᾿ αὐτό: "Παρά Κυρίου τοῦ ταπεινώσαντος ἑαυτόν, μέχρι τοῦ διά σταυροῦ θανάτου, διά σέ μαθοῦσα ψυχή μου, τήν ἐξ ἐπάρσεως ταπείνωσιν καί τήν ἐκ ταπεινώσεως ὕψωσιν, ἐπ᾿ ἀρεταῖς μή ἐπαίρου, μηδέ σαυτήν δικαίαν ὑποπτεύσασα, τόν πλησίον κατάκρινε, ὡς ὁ μεγάλαυχος φαρισαῖος, ἀλλά τῶν ἁμαρτημάτων μνημονεύουσα μόνον, ὡς ὁ τελώνης βόησον: ὁ Θεός ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ". (Ἑσπερινός τῆς Πέμπτης). Μέ τήν ταπείνωσί Του ὁ Κύριος μᾶς ἐχάραξε τήν μοναδική ὁδό τῆς ταπεινώσεως: "Ἀρίστην ὁδόν ὑψώσεως, Χριστέ, τήν ταπείνωσιν ἔδειξας, σεαυτόν κενώσας καί μορφήν δούλου λαβών, τοῦ φαρισαίου τήν μεγάλαυχον εὐχήν μή προσιέμενος, τοῦ δέ τελώνου τόν συντρετριμμένον στεναγμόν, ὡς ἱερεῖον ἄμωμον, ἐν τοῖς ὑψίστοις προσδεχόμενος. Ἡ Κυριακή τῆς Σταυροπροσκυνήσεως μέ τήν ἀναφορά της στίς δύο εὐαγγελικές παραβολές: τοῦ ἀσώτου υἱοῦ καί τοῦ τελώνου ἔχει ἕνα βαθύ πνευματικό νόημα. Ὁ Σταυρός ἀπό τό ἕνα μέρος εἶναι σημεῖο τῆς ἀνεκφράστου εὐσπλαγχνίας καί ἀπείρου ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. "Οὕτω γάρ ἠγάπησεν τόν κόσμον, ὥστε τόν Υἱόν Αὐτοῦ τόν μονογενῆ ἔδωκεν..." (Ἰωάν. 3,16). Ἐνῶ ἀπό τό ἄλλο μέρος τό σημεῖο τῆς ἀπεράντου ταπεινώσεως τοῦ Κυρίου, ὁ Ὁποῖος "ἐταπείνωσεν ἑαυτόν γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δέ σταυροῦ" (Φιλιπ.2,8). Αὐτά μᾶς διδάσκει ὁ Σωτήρ μ᾿ αὐτές τίς δύο παραβολές. Μᾶς τό φανέρωσε τελειότερα μέ τόν σταυρικό του θάνατο. Ταπείνωσις καί ἀγάπη, οἱ ὁποῖες εἶναι τό πλήρωμα τῆς πνευματικῆς τελειότητος καί τίς ζητᾶμε μέ τόση ἐπιμονή, καθ᾿ ὅλη τήν διάρκεια τῆς Νηστείας μέ τήν προσευχή τοῦ ὁσίου Ἐφραίμ. Τό αὐτό μᾶς ἀποκαλύπτει ὁ Κύριος μέ τό μυστήριο τοῦ Σταυροῦ Του, τό ὁποῖον τιμοῦμε στό μέσον τῆς ἁγίας Τεσσαρακοστῆς. Ἡ τετάρτη Κυριακή θέτει ἐνώπιόν μας, ὡσάν μία ζωντανή εἰκόνα, ὅλες τίς ἀρετές τοῦ μεγάλου πατρός καί διδασκάλου τῆς μετανοίας, τοῦ ἁγίου Ἰωάννου, τοῦ συγγραφέως τοῦ βιβλίου πού λέγεται Κλῖμαξ. Ἡ ζωή του ἦτο ζωή μυστική, ταπεινή καί φλογισμένη ἀπό τόν θεῖο ἔρωτα. Δεκατέσσερα χρόνια ἔζησε στήν ἡσυχία, συνεχῶς πυρακτούμενος ἀπό τόν ἔνθεο ζῆλο καί τήν φλόγα τῆς θείας ἀγάπης. Ὅλη ἡ βιοτή του ἦτο μία ἀφιέρωσις στήν ἀδιάκοπη προσευχή καί τήν πύρινη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Γι᾿ αὐτό ἔγινε πρότυπο πάσης ἀρετῆς καί ἔμπειρος ἰατρός θεραπείας τῶν ἀρρωστημένων ψυχῶν μας. Μέ τήν πνευματική του σοφία, διότι τό ἅγιο Πνεῦμα ὡμιλοῦσε διά τοῦ στόματός του, ἀνεδείχθη ἀπλανής ἀστήρ φωτίζοντας τά πέρατα τοῦ κόσμου (Βλέπε Κοντάκιον τοῦ Ἁγίου). Τόν πλοῦτο αὐτῆς τῆς σοφίας του συγκέντρωσε στό πνευματικό του θησαυροφυλάκιο, πού ὀνομάζεται "Κλῖμαξ τοῦ παραδείσου", τήν ὁποία προσέφερε ὡς τό τιμιώτατο δῶρο στόν ὀρθόδοξο μοναχισμό. Ἀποτελεῖται ἀπό 30 βαθμίδες (σκαλιά), ὅσα ἦσαν καί τά χρόνια τῆς ταπεινῆς ζωῆς τοῦ Κυρίου μας καί μᾶς ἀνεβάζει ἀπό σκαλί σέ σκαλί, ἀπό τά ἐπίγεια στά οὐράνια. Φυγή ἐκ τοῦ κόσμου, δηλαδή, ἀπάρνησις περιουσιῶν, συγγενῶν, τοῦ ἰδίου τοῦ ἑαυτοῦ του, ὑποταγή σ᾿ ἕνα ἔμπειρο διδάσκαλο, μετάνοια μετά δακρύων, μνήμη θανάτου, σιωπή, ἀπροσπάθεια καί ἄρνησις κάθε ἀνθρωπίνης φροντίδος, ὅλα αὐτά μᾶς βοηθοῦν νά ξεριζώσουμε τά πάθη ἀπό τήν καρδιά μας, ὅπως γαστριμαργία, φιλαργυρία, ὑπερηφάνεια, ἀκηδία καί τά λοιπά πάθη καί μᾶς ἀνεβάζουν ψηλά γιά τήν ἀπόκτησι τῶν πνευματικῶν ἀρετῶν, ὅπως εἶναι ἡ πραότης, ἁγνεία, ἀκτημοσύνη, ἀγρυπνία, ταπείνωσις, ἐγρήγορσις, προσευχή, ἡσυχία, ἀπάθεια καί οἱ τρεῖς μεγάλες θεολογικές ἀρετές: Πίστις, ἐλπίς καί ἀγάπη. Ἡ μυστική-οὐσιαστική διδασκαλία τῆς Κλίμακος εἶναι ἡ ἑξῆς: Ὅπως ὁ ἀναβάτης ἀνεβαίνει τήν κλίμακα ἀπό σκαλί σέ σκαλί, ἔτσι ἀκριβῶς καί ἡ πνευματική πρόοδος δέν ἐπιτυγχάνεται μέ μαγικό τρόπο, ἀλλά μέ σύνεσι σέ μιά συγκεκριμένη καί ἀδιάκοπη ἀλληλοδιαδοχή καλῶν ἔργων, κατά τήν διάρκεια ὁλοκλήρου τῆς ζωῆς μας καί ὑπό τήν καθοδήγησι ἑνός δοκιμασμένου πνευματικοῦ διδασκάλου. Τό βιβλίο "Κλῖμαξ" τοῦ ὁσίου Ἰωάννου γεμᾶτο ἀπό θεία σοφία, εἶναι σπουδαῖος ὁδηγός γιά τούς ἀναχωροῦντας ἐκ τοῦ κόσμου καί ὅσους θέλουν νά πλουτισθοῦν μέ ἀληθινά βιώματα ἐν Χριστῷ ζωῆς.Καθ᾿ ὅλο τό μῆκος αὐτῆς τῆς σκάλας βλέπουμε σάν σέ καθρέπτη τά σατανικά ὅπλα τῶν ἁμαρτιῶν, τήν ἀλληλοδιαδοχή τῶν ἀρετῶν καί τῶν παθῶν γιά νά μάθουμε τήν ἐπιστήμη τῆς θεογνωσίας καί ἀπαθείας, τήν ἀπόκτησι τῶν ἀρετῶν, τά ὁποῖα καρποφοροῦν στήν ζωή τοῦ μοναχοῦ πού ξεκινᾶ μέ θεμέλιο τήν ὑπακοή καί φθάνει στό ὕψος τοῦ πληρώματος τῆς θείας ἀγάπης. "Ὁ μοναχός εἶναι βάθος ταπεινώσεως", "εἶναι βία φύσεως διηνεκής", "εἶναι ἀειλαμπές φῶς τῶν ὀφθαλμῶν τῆς καρδίας". Ἡ ταπείνωσις εἶναι ὁ μεγάλος πλοῦτος τοῦ μοναχοῦ, ὁ οἶκος τῆς εὐτυχίας, στόν ὁποῖον δέν ἠμποροῦν νά πλησιάσουν οἱ νοητοί ἐχθροί. Ταπείνωσις καί ἀγάπη εἶναι ἡ ἁγιασμένη δυάς τῶν ἀρετῶν. Ἡ ἀγάπη ἐξυψώνει, ἐνῶ ἡ ταπείνωσις σκεπάζει καί φυλάγει νά μή πέσουν αὐτοί πού ἀνεβαίνουν ψηλά.Ἡ σπουδαιότερη ἀπασχόλησις τοῦ μοναχοῦ εἶναι ἡ νῆψις καί ἡ προσευχή. Ἡσυχαστής εἶναι αὐτός πού λέγει ὅτι "ἐγώ κοιμᾶμαι καί ἡ καρδία μου ἀγρυπνεῖ". (πρβλ.Ψαλμ.5,2). Ἡ προσευχή εἶναι τό μέσον γνώσεως τοῦ ἑαυτοῦ μας "καθρέπτης τοῦ μοναχοῦ", "πλοῦτος τοῦ μοναχοῦ", "ἀδαμάντινο καί ἀνεκτίμητο στεφάνι τοῦ μοναχοῦ", σημεῖο τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Ἐάν θέλη νά γνωρίση γρήγορα ὁ μοναχός τήν ὠφέλεια τῆς προσευχῆς, ἄς ἑνώση τήν μνήμη τοῦ ὀνόματος τοῦ Ἰησοῦ μέ τήν ἀναπνοή του. Κάθε πνευματική πάλη τοῦ μοναχοῦ γίνεται ἐναντίον τῶν παθῶν καί γιά τήν ἀπόκτησι τῶν ἀρετῶν: -Ἡ ἰατρεία τῆς παρρησίας ἀγοράζεται μέ τόν χρυσό τῆς ταπεινώσεως.-Ὅποιος ἀπέκτησε τήν μνήμη τοῦ θανάτου δέν ἁμαρτάνει ποτέ.-Ὑπακοή σημαίνει τάφος τοῦ προσωπικοῦ θελήματος.-Ὁ ὀκνηρός μοναχός εἶναι βασιλεύς τοῦ κόσμου.
-Ὁ ἀλαζόνας μοναχός δέν ἔχει ἀνάγκη ἀπό δαίμονες, διότι ὁ ἴδιος ἔγινε δαίμονας τοῦ ἑαυτοῦ του. Ἡ σωματική ἄσκησις ἔχει μεγάλη δύναμι κατά τῶν δαιμόνων διότι: -Ἡ ἀποξηραμένη λάσπη δέν προσελκύει πλέον τούς χοίρους, οὔτε καί τό μαραμένο ἀπό τήν ἄσκησι σῶμα ἀναπαύει πλέον τούς δαίμονες. Ἡ μεγαλύτερη φροντίδα τοῦ μοναχοῦ εἶναι νά λυτρωθῆ ἀπό τήν ἀναισθησία, ἡ ὁποία εἶναι "θάνατος τῆς ψυχῆς πρό τοῦ θανάτου τοῦ σώματος". Ταυτόχρονα ν᾿ ἀγωνισθῆ γιά τήν ἀπάθεια, ἡ ὁποία εἶναι "ἡ ἀνάστασις τῆς ψυχῆς πρό τῆς ἀναστάσεως τοῦ σώματος". Ἰδού λοιπόν ὅτι τό τιμιώτερο στολίδι του εἶναι ἡ ἁγία παρθενία καί ἁγνεία. Αὐτός πού τήν ἐπέτυχε, ἀπέθανε καί ἀνέστη καί ζῆ ἀπό ἐδῶ τήν ἀφθαρσία τοῦ μέλλοντος αἰῶνος.
Μετάφρασις ἀπό τά ρουμανικά. π. Δαμασκηνός Γρηγοριάτης.
Μέ τήν εὐλογία τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου
