Η αγιότητα κοστίζει πολύ για τον άνθρωπο. Ο Άγιος παραδίδει στον Θεό όλο
τον εαυτό του: με όλες τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τις επιθυμίες και
τις πράξεις του. Δεν αφήνει τίποτα «δικό του», γιατί θέλει να κρατήσει
μόνο αυτό που είναι του Θεού.
Ένας απρεπής Άγιος
Ο Άγιος Ιωάννης της Σαγκάης (1896-1966) είναι ένας σύγχρονος της εποχής
μας. Δεν έμοιαζε καθόλου με έναν «μεγαλοπρεπή ασπρομάλλη γέροντα»: ήταν
μικρός, άσχημος, με ελάττωμα στην ομιλία, συχνά σε ένα ζαρωμένο ράσο και
χωρίς παπούτσια. Μερικοί από τους ανθρώπους γύρω του ήταν ντροπιασμένοι
για «έναν τέτοιο επίσκοπο», επειδή υπηρετούσε ως επίσκοπος σε μεγάλες
πόλεις: Σαγκάη, Παρίσι, Βρυξέλλες, Σαν Φρανσίσκο.
Συχνά κυκλοφορούσε ξυπόλητος, και μια μέρα ήρθε μια διαταγή από τους
ανωτέρους του: να φορέσει μπότες. Ο Επίσκοπος Ιωάννης τα έβαλε , αλλά με
τον δικό του τρόπο: έδεσε τα κορδόνια μαζί και τα έβαλε στον ώμο του.
Αργότερα ήρθε μια νέα διαταγή: «Βάλτε τα παπούτσια στα πόδια σας». Αφού ο
Επίσκοπος Ιωάννης ήταν υπάκουος, το’κανε.
Ο Άγιος Ιωάννης έλαβε τη μοναστική κουρά σε ηλικία 30 ετών. Από τότε, η
προσευχή — η κοινωνία με τον Θεό και με τους Αγίους — έχει γίνει γι
'αυτόν το κυριότερο καθήκον από όλες τις πράξεις, τις φροντίδες και τις
εμπειρίες της γήινης ζωής.
Στην προσευχή, ο Άγιος αναζητούσε το θέλημα του Θεού, με το οποίο
μπορούσε να ελέγξει όλες τις ενέργειές του. Η προσευχή ως ζωντανή
επικοινωνία με τον Θεό και με τους Αγίους ήταν η πηγή των «θαυμάτων» του
Αγίου Ιωάννη. Όταν ο Άγιος συγκεντρωνόταν στις προσευχές, ο Θεός τον
άκουγε.
Ο Άγιος Ιωάννης ταξίδεψε πολλές φορές με αεροπλάνα, επειδή το ποίμνιό
του ήταν διάσπαρτο σε όλο τον κόσμο. Στη φωτογραφία είναι ο Άγιος
Ιωάννης του Σαν Φρανσίσκο, 1962
Προσευχή σαν αναπνοή
«Όλοι μας πηγαίνουμε όρθιοι για να κάνουμε προσευχή, ενώ ο Δεσπότης
Ιωάννης δεν χρειάζεται να πάει όρθιος για να ξεκινήσει την προσευχή,
διότι βρίσκεται συνέχεια στην προσευχή ...», είπε για τον Άγιο ένα από
τα πνευματικά του τέκνα, ο ιερομόναχος Μεθόδιος.
Για να προσευχηθούμε έτσι — για να δώσουμε θέση στο πνεύμα — είναι
απαραίτητο η σάρκα να υποταχθεί στο πνεύμα με τις στερήσεις, και αυτή
είναι η έννοια κάθε ασκητικής. Από την ημέρα της μοναστικής κουράς, ο
Άγιος Ιωάννης δεν πήγε ποτέ στο κρεβάτι, κοιμόταν καθισμένος και μόνο
λίγες ώρες, και άφηνετις νυχτερινές ώρες για προσευχή. Έτρωγε,
αναμειγνύοντας συχνά όλα τα πιάτα: σούπα, γαρνιτούρα, κομπόστα, έτσι
ώστε τα γήινα φαγητά να μην του φαίνονται σαν απόλαυση.
Στον Άγιο Ιωάννη έστελναν επιστολές από όλο τον κόσμο, ζητούσαν την
προσευχή του και μερικές φορές έβαζαν μέσα στα γράμματα χαρτάκια με τα
ονόματα. Πολλά από αυτά έχουν διατηρηθεί στα αρχεία της Επισκοπής της
Δυτικής Αμερικής στο Σαν Φρανσίσκο μέχρι τώρα.
Τι είναι η αγιότητα
Μετά από την επισκοπική χειροτονία σε ηλικία 38 ετών (1934), ο Άγιος δεν
άλλαξε την ασκητική του πρακτική, παρ’όλο που η ζωή του άλλαξε ριζικά:
δεν ακολούθησε τον δρόμο των ασκητών, πάντα δίπλα του ήταν οι άνθρωποι, ο
καθένας με τα αιτήματά του και τις διαμάχες του.
Συχνά, οι μοναχοί, όπως π. χ. ο Άγιος Σέργιος του Ραντόνεζ, ο οποίος
προσφέρθηκε να γίνει επίσκοπος, εξέφραζαν την κατηγορηματική άρνηση ,
γιατί φοβόντουσαν την υπερηφάνεια και την παραβίαση της ασκητικής ζωής
όπως και της προσευχής, την οποία συνήθως είναι τόσο δύσκολο να κερδίσει
κανείς. Αφού ένας επίσκοπος μοιάζει σαν να είναι ένας σπουδαίος
προϊστάμενος, ένας διαχειριστής που πρέπει να ασχολείται με ανθρώπους
όλη την ώρα συνέχεια.
Ο Άγιος Ιωάννης επίσης δεν ήθελε να γίνει επίσκοπος. Ακόμη, ως
επιχείρημα, ανέφερε το ελάττωμα ομιλίας, γιατί ο επίσκοπος πρέπει να
ξέρει να εκφράζεται με σωστό τρόπο, δηλαδή να ξέρει να κάνει ομιλίες και
κηρύγματα. Όμως η απάντηση που άκουσε ήταν η εξής: «Ο Μωυσής ήταν
επίσης βραδύγλωσσος, οπότε δεν πειράζει».
Η πρώτη θέση του επισκοπικού λειτουργήματος του Αγίου Ιωάννη ήταν η Κίνα
Ο Άγιος Ιωάννης ανέλαβε την επισκοπή ως εκκλησιαστική υπακοή. Επιπλέον,
είχε μεγάλη πίστη και εκτίμηση προς τον πνευματικό του πατέρα — τον
Μητροπολίτη Αντώνιο Χραποβίτσκι, ο οποίος τον ευλόγησε για την
επισκοπική χειροτονία και είπε τα εξής για τον μαθητή του: «Αυτός ο
μικρός και αδύναμος άνθρωπος, σχεδόν παιδί στην εμφάνιση, δείχνει την
θαυμάσια ασκητική καρτερικότητα και αυστηρότητα και αυτό στην εποχή της
γενικής πνευματικής χαλάρωσης...».
Όταν ο Άγιος Ιωάννης έγινε επίσκοπος, παρατηρήθηκε ότι μερικές φορές
έκανε «ανόητα» πράγματα: είχε παράξενη εμφάνιση, συμπεριφερόταν «όχι
σύμφωνα με τους κανόνες» και δεν εξηγούσε τις περιέργειές του. Αυτό
ενοχλούσε μερικούς όσοι πίστευαν ότι ένας επίσκοπος δεν επιτρέπεται να
συμπεριφέρεται όπως ερημίτης, διότι όλες οι πράξεις του γίνονταν μπροστά
στον κόσμο. Όμως για τον Άγιο Ιωάννη, ο οποίος ήξερε το θέλημα του
Θεού, δεν ήταν και τόσο σημαντικό με ποιο τρόπο τον αντικρίζουν οι
άνθρωποι. Η δια Χριστόν σαλότητά του είχε την σημασία της αλήθειας του
Χριστού όπως ήταν για αυτόν και πιο σημαντική από όλες τις αλήθειες, τα
έθιμα και έννοιες των ανθρώπων.
«Ο Άγιος δεχόταν συχνά κριτική για παραβίαση της αποδεκτής τάξης των
πραγμάτων. Αργούσε στις ιερές ακολουθίες (όχι για προσωπικούς λόγους,
αλλά αφού επισκεπτόταν τους ασθενείς ή τους ετοιμοθάνατους) και δεν
έδινε άδεια να ξεκινήσουν όταν απουσίαζε, ενώ όταν λειτουργούσε ο ίδιος,
οι ιερές ακολουθίες διαρκούσαν ώρες. Συνήθιζε να εμφανίζεται σε
διαφορετικά μέρη χωρίς καμιά απολύτως προειδοποίηση και εντελώς
απροσδόκητα, οι επισκέψεις του στα νοσοκομεία ήταν συνήθως τη νύχτα. Ανά
διαστήματα οι κρίσεις του φαινόταν να είναι αντίθετες με την κοινή
λογική που επικρατούσε, ενώ οι πράξεις του ήταν περίεργες και δεν
προσπαθούσε καν να τις εξηγήσει», — έγραψε για αυτόν ο π. Σεραφείμ
Ρόουζ, που τον γνώριζε από τα νεανικά του χρόνια.
Ο Άγιος Ιωάννης δεν έπλυνε ούτε σιδέρωνε το ζωστικό του, δεν χτένιζε
τα μαλλιά και τα γένια του, γεγονός που προκαλούσε αμηχανία σε εκείνους
που τον έβλεπαν μπροστά τους
– «Ο Άγιος δεν ήταν αλάθητος, έκανε λάθη και χωρίς δισταγμό το
παραδεχόταν κάθε φορά που το ανακάλυπτε. Αλλά συνήθως είχε δίκιο και η
προφανής παράξενη συμπεριφορά του και οι κρίσεις του παρουσίαζαν στη
συνέχεια ένα βαθύ πνευματικό νόημα. Η ζωή του Αγίου Ιωάννη ήταν κατά
κύριο λόγο πνευματική και αν παραβίαζε την καθιερωμένη τάξη των
πραγμάτων, το έκανε με έναν και μοναδικό σκοπό: να αναγκάσει τους
ανθρώπους να ξυπνήσουν από την πνευματική τους νάρκη».
Οι φωτογραφίες του Αγίου στην εκκλησία του Αγ. Τύχων του Ζαντόνσκ, όπου λειτουργούσε καθημερινά
Το μνημόσυνο στο δρόμο
Μια φορά, όταν ο Δεσπότης βρισκόταν στη Μασσαλία, αποφάσισε να τελέσει
το μνημόσυνο στον τόπο της δολοφονίας του Σέρβου βασιλιά Αλεξάνδρου.
Κανένας από τους κληρικούς από ψεύτικη ντροπή δεν ήθελε να τον
ακολουθήσει . Και πραγματικά, δεν ξανακούστηκε σίγουρα να ψάλλει κανείς
στη μέση του δρόμου! Ο Δεσπότης πήγε μόνος του. Οι κάτοικοι της
Μασσαλίας έμειναν έκπληκτοι όταν είδαν έναν κληρικό με ασυνήθιστα ρούχα,
με μακριά μαλλιά και χωρίς παπούτσια να περπατάει στη μέση του δρόμου
και να έχει μπροστά και πίσω του μια βαλίτσα και σκούπα... Καθώς ο
Δεσπότης καθάρισε ένα μικρό τμήμα του πεζοδρομίου με την σκούπα του,
έβγαλε από την βαλίτσα του το θυμιατήρι, το άναψε και άρχισε να ψάλλει
την μνημόσυνη δέηση», αναφέρει ένα από τα πνευματικά τέκνα του Αγίου
Ιωάννη.
Ο Άγιος Ιωάννης στο Σαν Φρανσίσκο. Στη φωτογραφία απεικονίζεται ότι ότι
έβαλε τις μπότες χωρίς κάλτσες.«Δεν μπορούμε να πούμε ότι όλοι έβλεπαν
τον Δεσπότη ως ενεργό διαχειριστή», λέει ο πρωτοπρεσβύτερος Πέτρος
Περεκρέστοφ, ο συγγραφέας του βιβλίου για τον Άγιο «Ο Μητροπολίτης
Ιωάννης ως ένας Άγιος της Ρωσικής Διασποράς», αν και ο Άγιος Ιωάννης
έχτισε κάμποσες εκκλησίες, άνοιξε ένα καταφύγιο, μια αδελφότητα,
ασχολήθηκε με τη νεολαία και συμπαραστάθηκε στο ποίμνιό του σε όλο τον
κόσμο. Όμως το κύριο στοιχείο που τον κάνει να είναι αγαπητός και
σεβαστός απ’όλους είναι επειδή ήταν ένας πραγματικός μοναχός, πιστός
στον Θεό.
Προσευχόταν συνεχώς, καθημερινά λειτουργούσε (λίγοι κρατούσαν έναν
τέτοιο ρυθμό, για αυτό ο Δεσπότης λειτουργούσε συχνά μόνος του — διάβαζε
και έψαλνε ολόκληρη την ιερή ακολουθία), κοινωνούσε κάθε μέρα, κρατούσε
την αυστηρή νηστεία — έτρωγε μόνο μια φορά την ημέρα αργά το βράδυ.
Κατά την περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής και της νηστείας των
Χριστουγέννων έτρωγε μόνο πρόσφορα».
«Για να μην τον επαινούν — τάχα σχεδόν δεν κοιμάται, λειτουργεί
καθημερινά, σαν ναι είναι άγιος — ο Δεσπότης κάποιες φορές
συμπεριφερόταν όπως ένας απλός σαλός (όμως ήταν ένας διά Χριστόν
σαλός!), μας λέει ο π. Πέτρος, «για αυτό αργούσε συχνά για μια ώρα είτε
ακόμη περισσότερο, κυκλοφορούσε χωρίς παπούτσια και φορούσε ζαρωμένα
ρούχα».
Αλλά σε όλα που αφορούσαν τις ιερές ακολουθίες, ο Δεσπότης ήταν πολύ
αυστηρός όπως στον εαυτό του έτσι και σε άλλους. Δεν μιλούσε ποτέ στο
ιερό και περνούσε εκεί αρκετές ώρες μετά από την λειτουργία. Μία φορά
είπε σε κάποιον: «Πόσο δύσκολο είναι να αφήσεις την προσευχή και να
γυρίσεις πίσω στη γη!»
Ο πρωτοπρεσβύτερος Πέτρος Περεκρέστοφ, ο συγγραφέας του βιβλίου για
τον Άγιο «Ο Μητροπολίτης Ιωάννης ως ένας Άγιος της ρωσικής διασποράς»
συλλέγει αναμνήσεις και φωτογραφίες από τους ενορίτες του Καθεδρικού
Ναού προς τιμή της Παναγίας «Πάντων των θλιμμένων Χαρά» στο Σαν
Φρανσίσκο, που γνώριζαν τον Άγιο Ιωάννη προσωπικά
Ο Άγιος άκουγε ακόμη και τις σιωπηλές παρακλήσεις
Η κα. Λιού, μια από τις πνευματικές κόρες του Αγίου, αναφέρει: «Ο
σύζυγός μου τραυματίστηκε σε τροχαίο ατύχημα στο Σαν Φρανσίσκο. Εκείνο
το διάστημα ο Δεσπότης είχε πολλά δικά του θέματα. Επειδή γνώριζα τη
δύναμη των προσευχών του, σκέφτηκα: «Αν ερχόταν ο Δεσπότης στον άντρα
μου, ο σύζυγός μου σίγουρα θα γινόταν καλύτερα»,Φοβόμουν όμως να τον
παρακαλέσω αφού ήξερα πόσο απασχολημένος ήταν. Και ξαφνικά ο Δεσπότης
ήρθε σε εμάς ο ίδιος, συνοδευόμενος από κάποιον κύριο που τον έφερε σε
εμάς με αυτοκίνητο. Έμεινε μόνο πέντε λεπτά, αλλά εγώ ήμουν σίγουρη ότι
αυτό σίγουρα θα βοηθήσει στον άντρα μου . Και, πράγματι, μετά από αυτήν
την επίσκεψη του Δεσπότη, ο σύζυγός μου άρχισε να αναρρώνει.
Αργότερα συνάντησα εκείνον τον κύριο που μας έφερε τον Δεσπότη, και
αυτός εξιστόρησε ότι πήγαινε τον Δεσπότη στο αεροδρόμιο, όταν ξαφνικά
αυτός του είπε: «Πάμε στον Λ. τώρα». Αντιτάχθηκε ότι θα αργούσαν για το
αεροπλάνο και ότι δεν μπορούσε να γυρίσει πίσω εκείνη τη στιγμή έτσι
αμέσως. Τότε ο Δεσπότης του είπε: «Μπορείς να αναλάβεις την ευθύνη για
τη ζωή ενός ανθρώπου;». Δεν μπορούσε τίποτα άλλο να κάνει παρά να τον
φέρει τον Δεσπότη στο σπίτι μας . Παρ’όλα αυτά, δεν άργησε στο
αεροπλάνο, επειδή τον περίμεναν και γι’αυτό το λόγο καθυστέρησαν την
πτήση».
Γέφυρα Χρυσές Πύλες στο Σαν Φρανσίσκο, το σύμβολο της πόλης,
βρίσκεται πολύ κοντά στον Καθεδρικό Ναό της Παναγίας «Πάντων των
θλιμμένων Χαρά»
Δεν είναι καθόλου συχνό φαινόμενο όταν εμφανίζεται ένας άγιος, που
συνδυάζει τέτοια διαφορετικά λειτουργήματα και χαρίσματα όπως την
επισκοπή, την διά Χριστόν σαλότητα, τις θαυματουργίες και τον ακραίο
ασκητισμό. Ο Απόστολος Παύλος έγραψε για τα χαρίσματα του Αγίου
Πνεύματος: «σε άλλον μεν δίνεται διαμέσου του Πνεύματος λόγος σοφίας, σε
άλλον δε λόγος γνώσης, σύμφωνα με το ίδιο Πνεύμα· σε άλλον δε πίστη,
διαμέσου του ίδιου Πνεύματος· σε άλλον δε χαρίσματα θεραπειών, διαμέσου
του ίδιου Πνεύματος· σε άλλον δε ενέργειες θαυμάτων σε άλλον δε
προφητεία, σε άλλον δε διακρίσεις πνευμάτων, σε άλλον δε γένη γλωσσών,
σε άλλον δε ερμηνεία γλωσσών» (Α’ Κορ. 12, 8-11).
Ο Άγιος Νικόλαος της Σερβίας (Βελιμίροβιτς)Ο Άγιος Ιωάννης της
Σαγκάης είχε όλα αυτά τα χαρίσματα, συμπεριλαμβανομένων «ποικιλίας
γλωσσών» (λειτουργούσε στα ελληνικά, στα γαλλικά, στα ολλανδικά, στα
αραβικά και στα κινέζικα, στα αγγλικά και στα σλαβικά). Ο Άγιος ήταν
ένας σπάνιος ασκητής και στοργικός ποιμένας, θεολόγος και ο διά Χριστόν
σαλός, ιεραπόστολος και απόστολος, προστάτης των ορφανών και θεραπευτής.
Ο Θεός τα έδωσε όλα στον Άγιο Ιωάννη επειδή απέκτησε το κύριο χάρισμα —
το χάρισμα της αγάπης, χωρίς το οποίο οι μεγαλύτερες ανθρώπινες
δεξιότητες δεν έχουν ούτε δύναμη, ούτε τιμή.
Ο Άγιος Νικόλαος (Βελιμίροβιτς), ο οποίος ήταν ο επικεφαλής επίσκοπος
στην Επισκοπή Αχρίδος και Ζίτσης, κατά τη διάρκεια της παραμονής του
Αγίου Ιωάννη στη Γιουγκοσλαβία, είπε για αυτόν: «Αν θέλετε να δείτε έναν
ζωντανό Άγιο, πηγαίνετε στο Μπιτόλ στον πατέρα Ιωάννη!». Και αυτός ο
πατέρας Ιωάννης ήταν μόνο τριάντα χρονών εκείνη την εποχή.
Ο Άγιος στο ίδιο το σπίτι του
Η πνευματική κόρη του Αγίου Ε. Τσερτκόβα θυμάται/αναφέρει: «Μερικές
φορές έχω πάει να επισκεφτώ τον Δεσπότη όταν έμεινε στο Σώμα των Καντών
κοντά στο Παρίσι. Είχε ένα μικρό κελί στον τελευταίο όροφο. Στο κελί
ήταν ένα τραπέζι, μια πολυθρόνα και λίγες καρέκλες, και στη γωνία είχε
εικόνες και το αναλόγιο με βιβλία. Δεν υπήρχε κρεβάτι στο κελί, επειδή η
Βλαντίκα δεν ξαπλωνόταν στο κρεβάτι, αλλά προσευχόταν όλη την νύχτα,
ακουμπώντας πάνω σε ένα ψηλό ραβδί με ένα οριζόντιο δοκάρι στην κορυφή.
Μερικές φορές προσευχόταν στα γόνατά του. Κατά πάσα πιθανότητα πήγαινε
για ύπνο όταν είχε κάνει μετάνοιες, σε αυτή τη στάση, στο πάτωμα.
Μερικές φορές κατά τη διάρκεια της συνομιλίας μας, μου φαινόταν ότι τον
έπαιρνε ύπνος. Αλλά όταν σταματούσα κάθε φορά, έλεγε αμέσως: «Συνεχίστε,
σας ακούω».
Σημειωματάριο του Αγίου Ιωάννη, όπου συγκέντρωνε τις σκέψεις του και αποσπάσματα από βιβλία που του άρεσαν
Όταν δεν λειτουργούσε, αλλά βρισκόταν στο σπίτι, συνήθως κυκλοφορούσε
χωρίς παπούτσια (για να ταπεινώσει την σάρκα) — ακόμη και όταν έκανε
πολλή παγωνιά. Συνήθως κυκλοφορούσε χωρίς παπούτσια στην παγωνιά σε έναν
βραχώδη δρόμο από το κελλί του προς τον ιερό ναό, που βρισκόταν κοντά
στην πύλη, ενώ το κελλί του βρισκόταν μέσα στο πάρκο, σε έναν λόφο. Μία
φορά τραυματίστηκε στο πόδι του. Οι γιατροί δεν μπορούσαν να το
θεραπεύσουν και υπήρχε κίνδυνος μόλυνσης στο αίμα. Αναγκάστηκαν να πάνε
τον Βλαντίκα στο νοσοκομείο, αλλά αρνήθηκε να μείνει στο κρεβάτι.
Ωστόσο, με την επιμονή των αρχών, ο Βλαντίκα τελικά υπάκουσε και έμεινε
στο κρεβάτι, αλλά έβαλε μια μπότα κάτω, ώστε να αισθάνεται άβολα. Οι
νοσοκόμες του νοσοκομείου, Γαλλίδες, είπαν: «Μας φέρατε έναν Άγιο!».
Κάθε πρωί τον επισκεπτόταν ένας ιερέας, λειτουργούσε και κοινωνούσε τον
Δεσπότη.
Η φωτογραφία του Αγίου Ιωάννη της Σαγκάης στο γραφείο του στο Σαν Φρανσίσκο
Για το έλεος των Αγίων δεν υπάρχει ούτε Έλληνας ούτε Ιουδαίος
Ο Άγιος Ιωάννης ανταποκρινόταν σε αιτήματα βοήθειας ανεξάρτητα από την
πίστη και την εθνικότητα του ανθρώπου. Αυτό ήταν γνωστό και τον καλούσαν
στους σοβαρά άρρωστους, είτε ήταν Καθολικοί, Προτεστάντες, Ορθόδοξοι ή
οποιοιδήποτε άλλοι, γιατί όταν ο Άγιος Ιωάννης προσευχόταν, ο Θεός
άκουγε τις ευχές του.
«Πόσο ευτυχισμένη είστε που έχετε έναν τέτοιο επίσκοπο»
Η πνευματική κόρη του Αγίου θυμάται: «Σε ένα νοσοκομείο του Παρισίου
ήταν μια άρρωστη γυναίκα που την έλεγαν Αλεξάνδρα/ Στον Δεσπότη Ιωάννη
ανέφεραν το πρόβλημά της. Έστειλε ένα σημείωμα ότι θα έρθει και θα την
κοινωνήσει. Ξαπλωμένη σε ένα κοινό δωμάτιο, όπου υπήρχαν περίπου 40-50
άτομα, ένιωσε αμήχανη μπροστά στις Γαλλίδες κυρίες ότι ένας Ορθόδοξος
επίσκοπος, ντυμένος με απίστευτα φθαρμένα ρούχα και επίσης χωρίς να
φοράει παπούτσια, θα την επισκεφτεί.
Όταν την κοινώνησε, μια Γαλλίδα σε ένα κοντινό κρεβάτι της είπε: «Πόσο
ευτυχισμένη είστε που έχετε έναν τέτοιο πνευματικό. Η αδερφή μου ζει
στις Βερσαλλίες, και όταν τα παιδιά της αρρωσταίνουν, τους βγάζει στο
δρόμο που συνήθως περνάει ο Επίσκοπος Ιωάννης και τον ζητεί να τους
ευλογήσει. Μετά την ευλογία του, τα παιδιά αναρρώνουν αμέσως. Τον
αποκαλούμε Άγιο».
Και σε μια από τις καθολικές εκκλησίες του Παρισίου, ένας τοπικός ιερέας
είπε στους ενορίτες του: «Ζητάτε αποδείξεις, λέτε ότι τώρα δεν υπάρχουν
ούτε θαύματα, ούτε άγιοι. Γιατί να σας αναφέρω παραδείγματα με
θεωρητικά στοιχεία τη στιγμή όταν ο ίδιος Άγιος Ιωάννης ο Ξυπόλητος
κυκλοφορεί σήμερα στους δρόμους του Παρισίου».
Ο Άγιος Ιωάννης επισκέπτονταν τους αρρώστους καθημερινά ο ίδιος και
ζητούσε το ίδιο από τους κληρικούς του. Έπρεπε να του γράφουν αναφορές
για αυτό.
Ο Δεσπότης και τα παιδιά
Στη Σαγκάη, όπου έστειλαν τον Άγιο Ιωάννη από το Βελιγράδι το 1934,
υπήρχαν περίπου 20 χιλιάδες Ρώσοι (και σε όλη την Κίνα υπήρχαν περίπου
120 χιλιάδες), οι οποίοι αποτελούσαν τη μεγαλύτερη κοινότητα ξένων στην
πόλη. Ο Επίσκοπος Ιωάννης ανακάλυψε έναν τεράστιο αριθμό από άστεγα
ορφανά στους δρόμους της πόλης. Τον Μάρτιο του 1943, οι αρχές της Κίνας
εξέδωσαν διάταγμα για την κινητοποίηση των γυναικών. Αυτός ήταν ένας
άλλος λόγος για την εμφάνιση στους δρόμους της Σαγκάης ενός τεράστιου
αριθμού παιδιών χωρίς γονείς. Για αυτά τα παιδιά, ο Άγιος Ιωάννης
δημιούργησε ένα ορφανοτροφείο. Συχνά ο ίδιος ο Άγιος μάζευε άρρωστα και
πεινασμένα παιδιά από τους δρόμους των φτωχογειτονιών της Σαγκάης.
Ο Άγιος Ιωάννης μαζί με τα παιδιά του ορφανοτροφείου του Αγ. Τύχων
του Ζαντόνσκ στο Σαν Φρανσίσκο. Στο ίδιο καταφύγιο βρισκόταν το κελί του
και ο ναός, όπου λειτουργούσε, εάν δεν είχαν προγραμματιστεί
λειτουργίες σε άλλες εκκλησίες της επισκοπήςΤο καταφύγιο ήταν ανοιχτό
από το 1935 έως το 1951, όταν ο Άγιος μετακόμισε με ολόκληρο το ποίμνιό
του (και τα υπόλοιπα παιδιά του καταφυγίου) στην Αμερική. Καθ 'όλη τη
διάρκεια της ύπαρξης του καταφυγίου, οι υπότροφοί του ήταν περισσότεροι
από 3.500 ορφανά — Ρωσάκια και Κινεζάκια.
Κατά τη διάρκεια της ιαπωνικής κατοχής στην Κίνα, στο καταφύγιο συχνά
δεν είχε τρόφιμα. Τότε ο Άγιος προσευχόταν και σύντομα έρχονταν άγνωστοι
και έφερναν ό, τι χρειαζόταν.
Για να προστατεύσει τους Ρώσους από τις ιαπωνικές αρχές , ο Άγιος
ανακήρυξε τον εαυτό του προσωρινό επικεφαλή της ρωσικής αποικίας.
Αγνοώντας τους πυροβολισμούς, κυκλοφορούσε στους δρόμους για να
επισκεφτεί έναν άρρωστο ή ετοιμοθάνατο. Οι Ιάπωνες αξιωματικοί
αναγνώριζαν τον Δεσπότη και θαυμάζοντας την καρτερία και το θάρρος του,
συνήθως δεν τον πείραζαν και τον άφηναν να περάσει.
Παιδιά από το ορφανοτροφείο του Αγ. Τύχων του Ζαντόνσκ στη Σαγκάη
Μια φορά, κατά τη διάρκεια του πολέμου, δεν υπήρχαν πλέον τρόφιμα για τα
παιδιά του καταφυγίου, ο αριθμός των οποίων είχε ήδη φτάσει σε
περισσότερα από ενενήντα άτομα, και ο Δεσπότης συνέχιζε να φέρνει νέα
παιδιά. Το προσωπικό ήταν αγανακτισμένο, και ένα βράδυ, η Μαρία
Σαχμάτοβα, η ταμίας του καταφυγίου, κατηγόρησε τον Δεσπότη Ιωάννη ότι
έφερε νέα παιδιά για να λιμοκτονήσουν τα υπόλοιπα. Στη συνέχεια, ο
Δεσπότης την ρώτησε, τι χρειαζόταν πιο πολύ. Η Μαρία Αλεξάντροβνα
απάντησε με δυσαρέσκεια ότι δεν υπήρχε καθόλου φαΐ αλλά στη χειρότερη
περίπτωση, χρειαζόταν τουλάχιστον πλιγούρι βρώμης για να ταΐσει τα
παιδιά το πρωί. Ο Δεσπότης την κοίταξε με στενοχώρια, πήγε πάνω στο
κελλί του και άρχισε να προσεύχεται και να κάνει μετάνοιες με τέτοιο
ζήλο και δύναμη που ακόμη και οι γείτονες άρχισαν να παραπονιούνται.
Το πρωί, η Μαρία Αλεξάντροβνα ξύπνησε από το κουδούνι. Ένας άγνωστος
άντρας που έμοιαζε με έναν Άγγλο, και δούλευε υπάλληλος σε μια εταιρεία
σιτηρών μπήκε μέσα και είπε ότι αφού είχαν υπερβολικά αποθέματα
πλιγουριού βρώμης, θα ήθελαν να τα δώσουν στο ορφανοτροφείο. Άρχισαν να
φέρουν τους σάκους με βρώμη μέσα στο σπίτι, ενώ ο Δεσπτότης συνέχισε την
προσευχή του, και αυτή την φορά για να ευχαριστήσει τον Θεό.
Η συγκέντρωση μέσων διοργανωμένη από τον Άγιο Ιωάννη
Η συγκέντρωση μέσων για την ύπαρξη του καταφυγίου πραγματοποιήθηκε από
την Επιτροπή Κυριών, που δημιουργήθηκε ειδικά με αυτόν τον σκοπό από τον
Άγιο Ιωάννη, καθώς και από την Εταιρεία Φίλων του Καταφυγίου.
Πληροφορούσαν τον κοινό για τις δραστηριότητές τους μέσω του Τύπου. Μέσα
από τις εφημερίδες βρέθηκαν και συμπεριλήφθηκαν στο έργο νέοι βοηθοί,
φιλάνθρωποι, ακόμη και αυτοί που επιθυμούσαν να υιοθετήσουν τα ορφανά
παιδάκια. Επιπλέον, τα εκδοτικά γραφεία συχνά λειτουργούσαν ως κέντρα
συγκεντρώσεως δωρεών και οι δημοσιογράφοι όχι μόνο κάλυπταν τα έξοδα των
εκδηλώσεων, αλλά συμμετείχαν οι ίδιοι στην προετοιμασία τέτοιων
φιλανθρωπικών εκδηλώσεων για τη συγκέντρωση μέσων.
Στη Σαγκάη στην εφημερίδα Νέος οδός γίνονταν τακτικά δημοσιεύσεις από
τις λίστες με ανάγκες ακαι εκθέσεις συγκέντρωσης χρημάτων για το
ορφανοτροφείο του Αγ. Τύχων του Ζαντόνσκ, που ιδρύθηκε από τον Άγιο
Ιωάννη της Σαγκάης
Οι ρωσικές εφημερίδες της Σαγκάης δημοσίευαν τακτικά τις προσκλήσεις σε φιλανθρωπικές εκδηλώσεις και σχετικές εκθέσεις.
Οι εφημερίδες εκείνης της εποχής ήταν σαν τις έντυπες εκδόσεις των
σύγχρονων κοινωνικών δικτύων. Το πρωί στη Σαγκάη ξεκινούσε με την
«ειδησεογραφική ροή»: ποιος και που είπε κάτι ενδιαφέρον, τι του
απαντήθηκε, αναφέρθηκε, προτάθηκε.
Η αναζήτηση των νέων τρόπων συγκέντρωσης μέσων συνήθως γινόταν κατά τις
συζητήσεις στο τραπέζι με φλιτζάνι τσάι. Συνήθως σε τέτοιες συζητήσεις
έπαιρναν μέρος οι δημοσιογράφοι. Τα αποτελέσματα αυτών των συναντήσεων
αμέσως μπορούσε να τα βρει κανείς στις εφημερίδες: «Η συγκέντρωση
αποτελείται από 8 κυρίες και από δύο δημοσιογράφους/ανταποκριτές
εφημερίδων. Καθισμένοι στο τραπέζι τσαγιού, συζητάνε το ζήτημα με ποια
μορφή μπορούν τώρα να απευθυνθούν στο κοινό για να το «κουνήσουν» να
κάνει νέες δωρεές, οι οποίες είναι τόσο απαραίτητες για το ορφανοτροφείο
του Αγ. Τύχων του Ζαντόνσκ».
Πολλές φορές καθε χρόνο γίνονταν έτσι λεγόμενες χοροεσπερίδες με
πρωτοβουλία των προαναφερόμενων κυρίων με στόχο την υποστήριξη του
ορφανοτροφείου. Κάποιες φορές η είσοδος στις εκδηλώσεις κόστιζε, ενώ,
μερικές φορές ήταν δωρεάν, τότε η συγκέντρωση δωρεών γινόταν σε μια
ειδική κούπα. Στις εκδηλώσεις έπαιρναν μέρος διάφοροι μουσικοί,
χορευτές, τραγουδιστές —αφού εκείνα τα χρόνια, πολλοί καλλιτέχνες ζούσαν
στη Σαγκάη, για παράδειγμα, ο διάσημος ποιητής και τραγουδιστής
Αλέξανδρος Βερτίνσκι.
Λαχεία και δημοπρασίες γίνονταν πάντα σε αυτά τα πάρτι. Πολύτιμα βραβεία
δωρίζονταν από τους ίδιους τους καλεσμένους. Εκτός από τις
φιλανθρωπικές εκδηλώσεις (μπάλες, δημοπρασίες, λαχειοφόρους αγορές,
συναυλίες) για την υψηλή κοινωνία, διοργανώνονταν επίσης εκδηλώσεις για
απλούς ανθρώπους, τα συγκεντρωμένα μέσα από τα οποία πήγαιναν σε
κοινωνικά σχέδια του Αγίου Ιωάννη της Σαγκάης, για παράδειγμα,
φιλανθρωπικούς αγώνες ποδοσφαίρου.
Άρχοντας των τυφώνων
Με τον ερχομό των κομμουνιστών στην εξουσία, οι Ρώσοι κατέφυγαν από την
Κίνα στα νησιά των Φιλιππίνων. Το 1949, στο νησί Τουμπάμπαο βρέθηκαν
πέντε χιλιάδες πρόσφυγες. Ο Δεσπότης κυκλοφορούσε καθημερινά στο νησί
και με τις προσευχές του και το σημάδι του Σταυρού φρουρούσε το νησί από
εποχιακούς τυφώνες. Όταν οι Ρώσοι εξέφρασαν την ανησυχία τους για το
πρώτο σημάδι ενός πλησιέστερου τυφώνα, οι ίδιοι οι Φιλιππινέζοι
παρέμειναν εντελώς ήρεμοι, λέγοντας: «Όσο ο Άγιος σας πηγαίνει γύρω από
το νησί μας, τόσο θα είμαστε στην ασφάλεια και τίποτα δεν θα συμβεί σε
όλους μας».
Άγιος Ιωάννης με τους ενορίτες μπροστά από τον προσωρινό ιερό ναού στο νησί Τουμπάμπο
Και πράγματι: μόλις μεταφέρθηκε η τελευταία παρτίδα Ρώσων προσφύγων, ο
ισχυρότερος τυφώνας ξέσπασε στο νησί και σχεδόν κατέστρεψε όλα τα κτίριά
του.
Πολλοί Ρώσοι πρόσφυγες βρέθηκαν προσωρινά στα νησιά των Φιλιππίνων και
ζούσαν σε δύσκολες συνθήκες, σε ασυνήθιστα ζεστό κλίμα, και δεν
μπορούσαν να πάρουν βίζα για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Άγιος Ιωάννης
πήγε στην Ουάσιγκτον για να φροντιστεί το θέμα αυτό. Ως αποτέλεσμα της
αναφοράς του, το Αμερικανικό Κογκρέσο τροποποίησε τον νόμο για τους
Ρώσους πρόσφυγες και ως συνέπεια οι Ρώσοι μπόρεσαν να πάνε στις Ηνωμένες
Πολιτείες. Ένα μέρος των Ρώσων προσφύγων έφυγε για την Αργεντινή και
την Αυστραλία.
Επιστολή του Αγίου Ιωάννη της Σαγκάης προς τους προέδρους και
ανώτερους αξιωματούχους των διάφορων χωρών, όπου αυτός ζητούσε άσυλο για
Ρώσους πρόσφυγες
Άγιος στο εδώλιο του κατηγορουμένου
Το 1962, ο Άγιος Ιωάννης μεταφέρθηκε στο Σαν Φρανσίσκο μετά από επίμονα
αιτήματα χιλιάδων Ρώσων τοπικών ενοριτών που τον γνώριζαν καλά από τη
Σαγκάη: η κατασκευή του καθεδρικού ναού στο Σαν Φρανσίσκο αναβλήθηκε
λόγω διαφωνιών στην ενορία. Ο Άγιος διέλυσε την υπόθεση, βρήκε ένα χάος
στα οικονομικά και τα λογιστικά αρχεία και κάλεσε τους οφειλέτες να
λογοδοτήσουν. Οι οφειλέτες έστειλαν καταγγελίες στη Σύνοδο.
Στη Σύνοδο, αυτά τα παράπονα χρησιμοποιήθηκαν ως βολική ευκαιρία από
τους εχθρούς του Αγίου: έθεσαν το ζήτημα για δήθεν «παράνομο» διορισμό
του στην έδρα στο Σαν Φρανσίσκο και για την ανάκληςή του. Στη Σύνοδο
υπήρχαν πολλοί που περιφρονούσαν τον «επαίσχυντο» και «παράξενο»
επίσκοπο και τον χαρακτήριζαν ώς «τέτοιο που δεν είχε βαθιές γνώστες
θεολογίας» ή «κακό διαχειριστή».
«Νέος» Καθεδρικός ναός της Παναγίας «Πάντων των θλιμμένων Χαρά» στο Σαν Φρανσίσκο
Το κύριο πράγμα που φοβόντουσαν οι κακοθελητές ήταν το εξής: ο Άγιος
θαυματουργός, που έφτασε στην κορυφαία έδρα της πιο σημαντικής επισκοπής
της Υπερορίου Ρωσικής Εκκλησίας, ήταν ο πιο πιθανός υποψήφιος για τη
θέση του ήδη πολύ άρρωστου πρώτου ιεράρχη. Οι δραστηριότητες των
κακοθελητών έφεραν τους σχετικούς καρπούς. Στην ρωσική κοινότητα στο Σαν
Φρανσίσκο σημειώθηκε μια σύγχυση από τον «αγώνα των κομμάτων». Στις
ενοριακές συναντήσεις, ο Άγιος και οι υποστηρικτές του συνοδεύονταν από
κραυγές και προσβολές.
Μερικές γυναίκες μάλωναν τον Άγιο και ακόμα και τον έφτυναν. Μια
γυναίκα, υπενθύμισε με τρόμο ένα περιστατικό όταν η μητέρα της έτρεξε
και έφτυσε στο πρόσωπο του Αγίου — αμέσως μετά την ιερή ακολουθία. Αλλά
μερικοί από τους οπαδούς του Αγίου τον υποστήριζαν με ανοιχτό τρόπο. Για
παράδειγμα, η Καθηγουμένη Αριάδνη δυνατά, με έναν ράβδο στα χέρια της,
εκτέθηκε στον καθεδρικό αυτούς που προσέβαλαν έναν ζωντανό Άγιο.
Στις 9 Ιουλίου 1962, στο San Francisco Examiner, στην πρώτη σελίδα
εμφανίστηκε ένα μήνυμα σχετικά με τη δίκη του Ρώσου Αρχιεπισκόπου μαζί
με τις φωτογραφίες του στην αίθουσα του δικαστηρίου. Η διαδικασία
διήρκεσε τέσσερις ημέρες. Δίπλα στον Αρχιεπίσκοπο στο δικαστήριο
βρίσκονταν οι πιο κοντινοί φίλοι του: οι Αρχιερείς Σάββας του Έντμοντ,
Λεόντιος της Χιλής, Νεκτάριος του Σιάτλ, η Καθηγουμένη Αριάδνη. Τακτικά
ερχόταν ο π. Σεραφείμ Ρόουζ (τότε ήταν μαθητής του Αγίου και λεγόταν
στον κόσμο Ευγένιος Ρόουζ).
Πριν από την τοποθέτηση των σταυρών στον Νέο Καθεδρικό Ναό στο Σαν
Φρανσίσκο, ο οποίος χτίστηκε και άνοιξε χάρη στον Άγιο Ιωάννη. Ο
καθεδρικός ναός εγκαινιάστηκε το 1965, ο Επίσκοπος Ιωάννης πρόλαβε να
λειτουργήσει εκεί πριν από το θάνατό του το 1966. (Στη φωτογραφία ο
Άγιος Ιωάννης είναι ο τρίτος αριστερά)
Ο δικαστής, ο καθολικός E. O'Ντέι, δεν μπορούσε να κρύψει τη συμπάθειά
του προς τον Άγιο Ιωάννη και του επέτρεπε — για πρώτη φορά στην ιστορία
του Σαν Φρανσίσκο — να κάνει προσευχή πριν από την έναρξη κάθε
συνεδρίας.
Η υπόθεση με την κατηγορία του Αγίου Ιωάννη, ως εντελώς αβάσιμη,
απορρίφθηκε και ο Άγιος απαλλάχτηκε από όλες τις κατηγορίες νομισματικής
διαφθοράς. Η Σύνοδος αναγκάστηκε επίσης να αναγνωρίσει, μετά από την
προσωπική επίσκεψη του Πρωθιεράρχη της Υπερορίου Ρωσικής Εκκλησίας, του
Μητροπολίτη Αναστάσιου στο Σαν Φρανσίσκο, το καθεστώς του Αγίου Ιωάννη
ως μόνιμου ιεράρχη του Σαν Φρανσίσκο και της Δυτικής Αμερικής.
Οι αντίπαλοι του ίδιου του Αγίου κατάλαβαν τον παραλογισμό των νομικών
τους ισχυρισμών. Ο κύριος στόχος τους ήταν να καταστρέψουν τον Άγιο
ηθικά. Εκείνες τις μέρες, ο Άγιος Ιωάννης έγραψε στα πνευματικά του
παιδιά: «Αν ακούσετε ότι είμαι νεκρός, να ξέρετε ότι με σκότωσαν».
Αλλά ο Άγιος, που γνώριζε καλά τους νόμους της πνευματικής ζωής, δεν
καταδίκασε κανέναν. Όταν ρωτήθηκε ποιος φταίει για αυτή την αναταραχή,
απάντησε: «Ο διάβολος».
Οι κληρικοί και οι ενορίτες του Καθεδρικού ναού της Παναγίας «Πάντων
των θλιμμένων Χαρά» στο Σαν Φρανσίσκο έστειλαν τις επιστολές στη Σύνοδο
για την υπεράσπιση του Αρχιποίμενά τους
Στο τέλος της ζωής του, ο τελευταίος από τους Μακαρισμούς εκπληρώθηκε
στον Άγιο Ιωάννη: «‘Μακάριοι έστε, όταν ονειδίσωσιν υμάς και διώξωσιν
και είπωσι παν πονηρόν ρήμα καθ’ υμών ψευδόμενοι, ένεκεν εμού».
Αλλά αυτό, φυσικά, δεν αφαίρεσε την προσωπική ευθύνη των αντιπάλων του
Αγίου για το θυμό και τον φθόνο απέναντί του. Μερικοί από αυτούς
μετανόησαν πριν από το θάνατο του ίδιου του Αγίου, έχοντας λάβει πλήρη
συγχώρεση και άφεση αυτής της αμαρτίας.
Το μοναδικό χρονικό της υπηρεσίας του Αγ. Ιωάννης της Σαγκάης
διατηρείται προσεκτικά από τους ενορίτες της αμερικανικής εκκλησίας του
Αγίου Σεραφείμ του Σαρώφ στην πόλη του Σι Κλιφ — μια σπάνια περίπτωση
όπου μπορείτε να δείτε την κινούμενη εικόνα του Αγίου.
«Ακούω κάποιον να κλαίει»
Αν και η αλήθεια θριάμβευσε, τα τελευταία χρόνια του Αγίου Ιωάννη ήταν
γεμάτα από την πικρία της συκοφαντίας και των διώξεων. Μία από τις
πνευματικές του κόρες αναφέρει: «Ο μακαριστός Ιωάννης δεν παραπονέθηκε
ποτέ, αν και είχε τόσες πολλές ανησυχίες. Κάποτε είχα έρθει στο ναό πριν
από την ιερή ακολουθία. Άκουσα κάποιον να κλαίει. Έμεινα έκπληκτη,
ανέβηκα ήσυχα τα σκαλιά και κατάλαβα ότι οι ήχοι προέρχονταν από το
ιερό. Η πλαϊνή πόρτα ήταν ανοιχτή, κοίταξα μέσα. Με έκπληξη είδα τις
γυμνές φτέρνες του μακαριστού Ιωάννη κοντά στην Αγία Τράπεζα. Ήταν
γονατισμένος, ακούμπησε το κεφάλι στα χέρια του και έκλαιγε πικρά! Έφυγα
γρήγορα. Ήταν αδύνατο να το δω».
Ο Άγιος Ιωάννης αγαπούσε πολύ να προσεύχεται για τους κεκοιμένους. Στο νεκροταφείο του Σαν Φρανσίσκο
Τα τελευταία χρόνια
1966 — το τελευταίο έτος της γήινης ζωής του Αγίου. Αρκετοί άνθρωποι
ισχυρίζονται ότι ο Άγιος Ιωάννης γνώριζε τον χρόνο και τον τόπο του
θανάτου του.
Την ημέρα του θανάτου του, στις 2 Ιουλίου 1966, τέλεσε τη Θεία
Λειτουργία και μετά την ακολουθία προσευχήθηκε στο ιερό για άλλες τρεις
ώρες. Ο Άγιος πέθανε λίγες ώρες αργότερα στο δωμάτιό του, προσευχόμενος
μπροστά στη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας «Σημάδι», χωρίς
προκαταρκτικά σημάδια ασθένειας.
Για έξι μέρες ο Άγιος βρισκόταν σε φέρετρο, το σώμα του δεν βαλσαμώθηκε,
αλλά, παρά τη ζέστη, δεν υπήρχε δυσωδία. Οι αξιωματούχοι από το γραφείο
κηδείων του Σαν Φρανσίσκο παρακολουθούσαν καθημερινά το σώμα του, αλλά
δεν βρήκαν καμία αλλαγή.
Το Δημαρχείο του Σαν Φρανσίσκο έκανε μια εξαίρεση, επιτρέποντας να
θάψουν τον Άγιο, παρά την απαγόρευση της Υπηρεσίας υγιεινής, στα «όρια
της πόλης», στον τάφο του Καθεδρικού ναού της Παναγίας «Πάντων των
θλιμμένων Χαρά», τον οποίο έχτισε και όπου υπηρέτησε ο Άγιος.
Το 1993, μια ειδική επιτροπή με σκοπό να δοξάσει τον Αρχιεπίσκοπο Ιωάννη
άνοιξε τον τάφο του και βρήκε το σώμα του άφθαρτο. Και το 1994, ο Άγιος
Ιωάννης της Σαγκάης αγιοκαταταχθηκε επισήμως.
Αγιοκατάταξη του Αγίου Ιωάννη της Σαγκάης και του θαυματουργού του Σαν Φρανσίσκο
Πώς απέκτησα το ιερό λείψανο
Ο πρωτοπρεσβύτερος Πέτρος Περεκρέστοφ, κληρικός του Καθεδρικού ναού της
Παναγίας «Πάντων των θλιμμένων Χαρά» στο Σαν Φρανσίσκο, ο οποίος
συμμετείχε στην αποκάλυψη των ιερών λειψάνων του Αγίου Ιωάννη της
Σαγκάης τονίζει: «Οι άνθρωποι άρχισαν να έρχονται στον τάφο του
Αρχιεπισκόπου Ιωάννη δεσπότη, όπως και στην Αγία Ξένη της Πετρούπολης,
ακόμη πριν από την αγιοκατάταξή του. Αρχικά προσευχήθηκαν απλά για την
ανάπαυσή του, και στη συνέχεια άρχισαν να στρέφονται προς αυτόν σε
προσευχή και να αφήνουν σημειώματα. Και έγιναν πολλά θαύματα. Θα έλεγα
ότι ο σεβασμός και η αγιοκατάταξη του Αγίου Ιωάννης ξεκίνησαν «από
κάτω», από απλούς πιστούς. Σχετικά σύντομα, τέθηκε το ερώτημα για την
αγιοκατάταξή του, και στο Σαν Φρανσίσκο αποφασίστηκε να ανοίξουν τον
τάφο του.
Πιθανώς οι περισσότεροι από εμάς δεν έχουν ανοίξει ποτέ φέρετρα. Και
ήμουν ακόμα νέος ιερέας και, ειλικρινά, δεν είμαι μεγάλος οπαδός των
νεκρών. Περίπου στις 9 μ.μ., με επικεφαλής τον Επίσκοπο Αντώνιο
(Μεντβέντεφ), κατεβήκαμε στον τάφο και ξεκινήσαμε το μνημόσυνο. Το
φέρετρο μέχρι εκείνη την ημέρα βρισκόταν σε ένα σαρκοφάγο από μπετόν.
Το κλειδί για το καπάκι του φέρετρου φυλάχτηκε από έναν ιερομόναχο για
περισσότερα από 25 χρόνια. Ήρθε κοντά, έβαλε το κλειδί στην κλειδαριά με
μεγαλοπρέπεια , αλλά το καπάκι δεν άνοιξε. Η κλειδαριά σκούριασε και
δεν λειτουργούσε πια. Στη συνέχεια, ο πρωτοδιάκονός μας, που είχε 170
κιλά και έμοιαζε με έναν ήρωα του ρωσικού ἐπους, προσπάθησε να ανοίξει
το καπάκι με λοστό. Αλλά ο Επίσκοπος Αντώνιος δεν ήθελε να ανοίξουν το
φέρετρο με βία, αυτό δεν θα ήταν ευλαβές. Σταμάτησε τον π. πρωτοδιάκονο,
έκανε τον σταυρό του, έκλεισε τα μάτια του και άρχισε να διαβάζει τον
Ν' ψαλμό. Πήρε το κλειδί και άνοιξε εύκολα το φέρετρο.
Είδαμε τα άμφια του Αγίου Ιωάννη. Αρχικά ήταν λευκά, αλλά έγιναν
πράσινα. Ίσως ήταν μουχλιασμένα. Αγγίξαμε τα άμφια και κατέρρευσαν στα
χέρια μας, γιατί είχαν αποσυντεθεί.
Όταν θάβεται ένας ιερέας, το πρόσωπό του καλύπτεται με λειτουργικό αέρα,
ο οποίος συνήθως κατά τη διάρκεια της λειτουργίας καλύπτει το
δισκοπότηρο και τον ντίσκο. Με αυτόν τον αέρα ήταν καλυμμένο και το
πρόσωπο του Αγίου Ιωάννη. Ο Επίσκοπος Αντώνιος έκανε τον σταυρό του και
τον σήκωσε. Και έτσι συνάντησα τον Αρχιεπίσκοπο Ιωάννη και τον είδα την
πρώτη φορά. Το πρόσωπό του και ολόκληρο το σώμα του διατηρήθηκαν
εντελώς, άφθαρτα — αυτά ήταν ιερά λείψανα.
Ο Επίσκοπος Αντώνιος μου ανέθεσε καθήκοντα φωτογράφου. Το 1993 έβγαζα
φωτογραφίες χρησιμοποιώντας φωτογραφικό φιλμ, όπως έκαναν όλοι εκείνη
την εποχή. Μια μέρα ξαφνικά , το φιλμ τελείωσε στην κάμερα. Έτρεξα
γρήγορα σπίτι. Όταν πήγα σπίτι, είδα αναμμένο το φως παντού, όπως το
Πάσχα. Ήταν μεσάνυχτα, η πρεσβυτέρα με περίμενε. Μπήκα στο διαμέρισμα
και φώναξα: «Άφθαρτα! Άφθαρτα!». Πήρα το φιλμ και έτρεξα πίσω, ενώ η
πρεσβυτέρα άρχισε να τηλεφωνεί στους άλλους για να μοιραστεί μαζί τους
αυτή τη μεγάλη χαρά.
Όταν επέστρεψα στον κάτω όροφο, κοντά στο φέρετρο είχαν φέρει ένα
άρρωστο αγόρι, τον γιό ενός ιερέα της επισκοπής μας. Ο Επίσκοπος
Αντώνιος ευλόγησε να τον φέρουν στον τάφο στην αγκαλιά του Αγίου και το
αγόρι θεραπεύθηκε. Τώρα αυτό το παλικάρι είναι εντελώς υγιές, μισό μέτρο
ψηλότερο από εμένα, παίζει ράγκμπι. Για τα ιερά λείψανα του Αγίου
Ιωάννη είχαν προετοιμάσει πιο πριν ένα ξύλινο φέρετρο, και εμείς
μεταφέραμε τα λείψανα, κλείσαμε το φέρετρο και πήγαμε σπίτι, δοξάζοντας
τον Κύριο.
Λίγους μήνες αργότερα, όταν τα υλικά για την αγιοκατάταξη του Αγίου
Ιωάννη είχαν ήδη συλλεχθεί, ανοίξαμε ξανά τα ιερά λείψανα για να τα
πλύνουμε και να ντύσουμε τον Δεσπότη με καινούργια άμφια. Τον ντύσαμε με
νέα ρούχα και τον αφήσαμε στον τάφο μέχρι το 1994, όταν την ημέρα της
κοιμήσεως του Αγίου Ιωάννη, έγινε η αγιοκατάταξή του».
Το 1994, μόλις 28 χρόνια μετά από την κοίμησή του — μια μοναδικά σύντομη
περίοδος σε ολόκληρη την ιστορία της Ορθοδόξου Εκκλησίας — ο Άγιος
Ιωάννης της Σαγκάης ανακηρύχθηκε επίσημα Άγιος — τόσο προφανής ήταν η
αγιότητά του κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Στις 2 Ιουλίου 2016 είναι η 50η επέτειος από την κοίμηση του Αγίου Ιωάννη της Σαγκάης.
Αικατερίνη Ζαγκουλιάεβα, Στεπάν Αμπρικόσωφ, Αλέξανδρος Ιβανώφ, Ιβάν Σολοβιώφ
Φωτογραφίες από το αρχείο του πρωτ. Πέτρου Περεκρέστοφ
Μετάφραση Ελένη Ογκορόντνικ
