Μία εἶναι ἡ λύσις διά τόν ἰόν

Τοῦ κ. Παύλου Τρακάδα, Θεολόγου.

Δὲν ἤθελον πολὺ οἱ χριστιανομάχοι, διὰ νὰ «ξεσπαθώσουν» κατὰ τῆς Ἐκκλησίας καὶ ὡς «δῶρον ἐξ οὐρανοῦ» ἦλθεν εἰς αὐτοὺς ὅτι τὸν ἰὸν μετέφεραν εἰς τὴν χώραν μας προσκυνηταὶ τῶν Ἁγίων Τόπων. Ὁ Θεὸς «ὡς ἠθέλησεν οὕτως καὶ ἐποίησεν», ὥστε οἱ ἐκκλησιαστικοὶ ταγοὶ νὰ ἀναγκασθοῦν νὰ ἀναλάβουν τὰς εὐθύνας των οἱ δὲ ἐκκλησιομάχοι νὰ ἐκμανοῦν ἕως ὅτου συντριβοῦν.

Πράγματι δὲν ἀπέμειναν παρὰ ἐλάχιστοι ἐκ τῶν δημοσιογράφων ποὺ κάτι ἐψιθύρισαν ὑπὲρ τῆς Ἐκκλησίας, ἔναντι τῶν ὀρδῶν τῶν βαλλόντων κατὰ τῆς Θ. Κοινωνίας ὡς μολυσματικοῦ μέσου! Ἡ προπαγάνδα ἀντέστρεψε τοὺς ὅρους καὶ κίνδυνος πλέον εἶναι ὄχι ὁ ἰός, ἀλλὰ ὁ Χριστός! Δὲν ἔλειψαν οἱ ποταποὶ χαρακτηρισμοὶ περὶ «ἀνοησιῶν», «δοξασιῶν», «σκοταδισμοῦ» καὶ πλῆθος ἄλλων ποὺ πάντοτε ἐπιστρατεύονται ἀπὸ τοὺς «καλλιεργημένους», ποὺ δῆθεν αὐτοὶ θεωροῦν τὴν συμπόνια πρὸς τοὺς συνανθρώπους των ἀποκλειστικόν των προνόμιον. Ἐπεστράτευσαν μάλιστα κάθε «αὐθεντίαν», ποὺ καθυποβάλλει τὸν λαόν, ἀποτεινόμενοι ἕως καὶ εἰς Καθηγητὴν τοῦ ΜΙΤ, ὁ ὁποῖος ἀδιστάκτως εἶπε κατὰ λέξιν «μὴ λάβετε τὴν θ. Κοινωνία»! Βλέπετε ρίπτουν τὸν «λίθον τοῦ ἀναθέματος» κατὰ τῆς «μεταφυσικῆς αὐθεντίας», τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ μετέρχονται τὸν ἴδιον «μηχανισμόν», διὰ νὰ τὴν ἀντικαταστήσουν μὲ τὴν «ἐπιστημονικὴν» τάχα ἄποψιν, ἀθεϊστικὴν εἰς τὴν οὐσίαν της.

Τελικῶς τὸ σῶμα μας δὲν μᾶς ἀνήκει!

Νὰ φρίξη κανείς; Καλύτερα νὰ ἐπαναλαμβάνη κανεὶς τὰ θεϊκὰ λόγια ὁσάκις ἡ Ἐκκλησία «σταυρώνεται» ἀπὸ ἐκείνους ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ βλέπουν τοὺς «ἰδεολογικούς» των ἀντιπάλους εἰς τὸ ἰκρίωμα: «Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς, οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσιν». Εἶναι τόσον ἀφελεῖς; Εἶναι δυνατὸν ἕνας ἰὸς νὰ κλονίση τὴν πίστιν; Προφανῶς οἱ ἴδιοι εἶναι ποὺ τρέμουν, διότι ὅταν ἐγγίζη ὁ θάνατος, εἰς μορφὴν ἰοῦ, τότε ὁ μόνος τρόπος διὰ νὰ καθησυχάσουν τὸν ἑαυτόν τους ὅτι ἡ ἀπιστία τους εἶναι ἡ μόνη βεβαιότητα ποὺ τοὺς ἀπέμεινεν, ἡ μόνη λύσις εἶναι νὰ ἀποδείξουν ὅτι κανεὶς ἄλλος δὲν λαμβάνει τὴν πίστιν του σοβαρὰ καὶ μόνον αὐτοὶ εἶναι… συνεπεῖς μὲ τὴν ἀπιστίαν τους! Δὲν πρόκειται διὰ δοκιμασίαν τῆς πίστεώς μας ἀλλὰ τῆς ἀπιστίας τῶν πολλῶν, τῶν ὁποίων «ψύχεται ἡ ἀγάπη».

Ἀντιλαμβάνονται ὅμως ὅτι ἤδη ἔχουν ἡττηθῆ, διότι ἡ πίστις τοῦ Χριστιανοῦ ὁδηγεῖ αὐτὸν ἕως τὸ «ἀπαρνησάτω ἑαυτόν». Αὐτὸ σημαίνει νὰ εἶμαι χριστιανός: ἂν ἡ Θ. Κοινωνία μετέδιδεν ἀσθενείας (πρᾶγμα βεβαίως ψευδές), τότε καὶ ἐγὼ ποὺ κοινωνῶ συνειδητὰ θέλω νὰ συμπάσχω μὲ τὸν ἀδελφόν μου, ἂς ἀρρωστήσω καὶ ἐγώ, ἂς συσταυρωθῶ! Ὅλοι αὐτοὶ κόπτονται διὰ τὸν ἀλτρουισμόν, κόπτονται, ἀλλὰ ὅταν τοὺς ὑποδεικνύης τὴν μεγαλυτέραν πρᾶξιν ἀλληλεγγύης, τὴν Θ. Μετάληψιν, τὴν ἀπορρίπτουν, προτιμοῦν τὴν ἀτομικήν τους ἐξασφάλισιν, νὰ προφυλάξουν τὸν ἑαυτόν τους. Ὅμως ὁ κορωνοϊὸς ἦλθε, διὰ νὰ πλήξη τὸ θεμέλιον τῆς αὐτοδιασφαλίσεως: ἔγινεν ὁ διαπρύσιος κήρυξ ὅτι τελικὰ τὸ σῶμα μας δὲν μᾶς ἀνήκει! Εἰς τὸ ἰδικὸν τους δόγμα, ποὺ μὲ ἀλαζονείαν τὸ προηγούμενον διάστημα ἐπέβαλαν μὲ θρησκευτικὴν προσήλωσιν, ἀπήντησεν ἡ ἐκχώρησις τοῦ Θεοῦ νὰ ἔλθη αὐτὸς ὁ ξενιστής, ποὺ κατοικεῖ εἰς τὸ σῶμα χωρὶς νὰ ἐρωτήση κανένα διὰ δικαίωμα παραμονῆς.

Τοιουτοτρόπως εἰς τὴν ἔκτρωσιν καὶ εἰς τὴν ἀποτέφρωσιν ἦλθε νὰ προστεθῆ καὶ ἕνας νέος μεταφυσικὸς μηδενισμὸς καὶ μία ἀκόμη ἀπαξίωσις τοῦ ἀνθρώπου: ἡ ἀπαίτησις νὰ τεθοῦν ἐκποδὼν ἀπὸ τοὺς ἱ. ναοὺς οἱ ἡλικιωμένοι ἄνθρωποι, ποὺ εἶναι ἡ μόνη τους παρηγοριά.

Πρέπει νὰ κλείσουν οἱ ἱεροὶ ναοί;

«Νὰ κλείσουν οἱ Ἐκκλησίες, νὰ κλείσουν οἱ Ἐκκλησίες», εἶναι μόνιμη ἐπωδὸς εἰς τὰ χείλη των. Ἀδυνατοῦν νὰ ἐννοήσουν ὅτι τοὺς ἱεροὺς ναοὺς τοὺς ἔκτισε καὶ τοὺς ἀνοίγει ὁ εὐλαβὴς κόσμος, ὄχι ἡ Διοικοῦσα Ἐκκλησία ἢ ἡ Πολιτεία. Οἱοσδήποτε νόμος δὲν δύναται νὰ ὑπερνικήση τὴν θέλησιν τοῦ λαοῦ καὶ αὐτὸ εἶναι γεγονὸς διὰ χιλιάδας νόμους ποὺ ἐθεσπίσθησαν, ἀλλὰ κατηργήθησαν ἀπὸ τοὺς πολίτας. Οὔτε ἡ ἰδία ἡ Διοίκησις τῆς Ἐκκλησίας δὲν θὰ κατορθώση νὰ ἐπιβάλλη τοιαύτην ἀπόφασιν. Μήπως καὶ ὁ Πρωθυπουργὸς ποὺ τὸ ζητεῖ, θὰ κοινωνήση τὴν Κυριακήν; Χωρὶς Θ. Κοινωνίαν τότε θὰ μείνωμεν ἀπροστάτευτοι, εἶναι ὡσὰν νὰ κλείνουν τὰ νοσοκομεῖα τῆς χώρας.

Δὲν ἐδόξασε κανεὶς τὸν Θεὸν νὰ εἴπη: ἐπιτέλους μίαν Σαρακοστὴν κλεισμένοι εἰς τὴν οἰκείαν μας καὶ ὄχι εἰς τὰ καπηλεῖα. Ἐσταμάτησαν καὶ τὰ λαμπρὰ συλλείτουργα τῶν Ἐπισκόπων ποὺ ἐγίνοντο διὰ ἀσημάντους ἀφορμάς. Κατάνυξις! Ἕνας ἰὸς ἔφερεν εἰς ἑαυτὴν τὴν Ἐκκλησίαν ἀλλὰ καὶ τοὺς κοσμικούς. Ἔπαυσαν τὰ δαιμονικὰ καρναβάλια ποὺ ὡδήγουν εἰς τὰ νοσοκομεῖα διὰ πλύσεις στομάχου ἢ διὰ ἀμβλώσεις. Αἱ μητέρες ἔλαβαν ἄδειαν καὶ καὶ τοὺς ἐδόθη ἡ εὐκαιρία νὰ ἀσχοληθοῦν μὲ τὰ παιδιά τους εἰς τὸ σπίτι, ἂν καὶ κάποιαι εἶναι ἀμήχαναι διὰ τὸ τί νὰ τὰ κάνουν! Δὲν εἴμεθα τόσο «ἀνάλγητοι», διὰ νὰ μὴ ἀντιλαμβανώμεθα ὅτι ἐδημιουργήθησαν προβλήματα καὶ ὑπῆρξαν καὶ ἀνθρώπιναι ἀπώλειαι. Ἴσως ὅμως ἦτο καιρὸς νὰ ἀναθεωρήσωμεν τὴν ζωήν μας. Χρειαζόμεθα δρακόντεια μέτρα ποὺ ἀποπνέουν φόβον, διὰ νὰ συνέλθωμεν; Λόγος μετανοίας ἠκούσθη; Λόγος ἐλπίδος; Ἢ μόνον ὑγειονομικαὶ συστάσεις ἐντὸς τῶν ἱερῶν ναῶν;

Πάντως τίποτε ἀπὸ αὐτὰ δὲν θὰ ἀφυπνίση τὸν κόσμον ἂν οἱ ἱ. ναοὶ μείνουν κλειστοί. Μᾶς εἶναι ἄχρηστος ἡ Ἐκκλησία, ἂν δὲν λειτουργῆ καὶ θὰ εἶναι ἐσφαλμένη μία παρομοία ἀπόφασις. Πόσον θὰ μείνουν κλειστοὶ οἱ ἱ. ναοί; Εἶναι δυνατὸν ἡ ΔΙΣ νὰ ἀποφασίση δι’ ὅλην τὴν Ἐκκλησίαν; Ἐρωτήματα ποὺ ὁδηγοῦν μόνον εἰς αὐτοπαγίδευσιν τῆς Ἐκκλησίας.

Μία κοινωνία ποὺ θέτει εἰς τὸ περιθώριον τοὺς πρεσβυτέρους (ἱερεῖς) καὶ τοὺς πρεσβυτέρους (ἡλικιωμένους) δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ ὀνομάζεται κοινωνία, ἀλλὰ ζούγκλα! Αὐτὴ εἶναι ἡ κοινωνική τους εὐαισθησία; «Ἀπομονῶστε τοὺς γέρους, γιὰ νὰ γλυτώσουν»; Οἱ περισσότεροι ἀπὸ αὐτοὺς προτιμοῦν νὰ πεθάνουν, παρὰ νὰ ἐγκαταλειφθοῦν μόνοι! Αὐτὸς εἶναι ὁ πραγματικὸς ρατσισμός! Αὐτὴ εἶναι ἡ «ἀρία» λογική, ποὺ εὑρέθη νὰ γίνεται μὲ εὔσχημον τρόπον σύνθημα καὶ νεωτεριστῶν οἰκουμενιστῶν θεολόγων.

Λύσεις ἀπιστίας

Κατάπληξιν προεκάλεσαν αἱ ἀπόψεις τοῦ Καθηγητοῦ τῆς Δογματικῆς κ. Χρ. Σταμούλη, τοῦ θεολόγου κ. Π. Ἀνδριοπούλου καὶ τοῦ ἐλεῷ Θεοῦ δημοσιογράφου κ. Σωτ. Τζούμα, οἱ ὁποῖοι πρότειναν οὔτε ὀλίγον οὔτε πολὺ νὰ κοινωνοῦν χώρια οἱ ἀσθενεῖς, μὲ ἄλλα σκεύη καὶ μὲ Θ. Κοινωνία, ποὺ θὰ τὴν ἔρριπταν ἔπειτα εἰς τὰ ἀπορρίμματα! Ἡ πρότασίς τους δὲν ἦτο παρὰ μία διαστρέβλωσις τῶν σχολίων τοῦ Ἁγ. Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου. Ὁ δὲ κ. Ἀνδριόπουλος ἐπεκαλέσθη ἕως καὶ τὴν ἀποξήρανσιν τοῦ «Ἀμνοῦ», διὰ νὰ καταδείξη ὅτι αὐτὸς φέρει μικρόβια! Τί ἐπερίμενε; Νὰ εἶναι ἄφθαρτος ὁ Ἅγιος Ἄρτος, ὥστε νὰ μὴ δυνάμεθα νὰ τὸν μεταλάβωμεν, καθὼς δὲν θὰ διελύετο ἀπὸ τὰ πεπτικὰ ὑγρά; Ἐλησμόνησε τώρα ὅτι χρόνια τὴν Μ. Πέμπτην κοινωνοῦν ἑκατομμύρια κόσμου, μετεδόθη κάποιος λοιμός;

Πολλαὶ πράγματι αἱ εὐφάνταστοι ἰδέαι καὶ ἀπὸ Ἱεράρχας. Εἴδομεν περισσοτέρας ἀνακοινώσεις καὶ ἀπὸ ἐκείνας διὰ τὰς ἐκτρώσεις ἢ τὰ σύμφωνα συμβιώσεως… Ἄλλος εἶπε νὰ τελοῦμε τὴν Θ. Λειτουργίαν τοῦ Ἁγ. Ἰακώβου, ἐπειδὴ δίδονται ξεχωριστὰ τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα ἢ νὰ διανέμωνται ἀτομικαὶ λαβίδες ἢ «κουταλάκια». Τότε διατί νὰ μὴ τὸ πράττωμεν πάντοτε διὰ τὴν ἀποφυγὴν παντοίας νόσου ἀλλὰ καὶ βδελυγμίας; Ἄλλος πρότεινε ὑπαιθρίους Θ. Λειτουργίας. Διατί ἀπορρίπτει ὅμως τότε τὰς Λιτανείας, ποὺ αὐτὰς ἐφήρμοζον ἐν καιρῷ λοιμῶν οἱ βυζαντινοί; Ἕτερος συνεβούλευσε νὰ ψεκάζωμεν μὲ μεγάλον ἁγιασμόν, λησμονῶν ὅτι ὀφείλομεν πρῶτα νὰ πράξωμεν ὁ,τιδήποτε εἶναι ἀνθρωπίνως δυνατὸν καὶ ἔπειτα μὲ φειδὼ νὰ μεταχειρισθῶμεν κάθε μέσον ἁγιασμοῦ. Ἕτερος πάλιν προέτρεψε τοὺς κληρικοὺς νὰ διαμοιράσουν τὸ ποίμνιον εἰς παρεκκλήσια καὶ ἐξωκκλήσια, ἄλλος ἐπέτρεψε νὰ τελοῦν δύο (διατί ὄχι καὶ τρεῖς;) θ. Λειτουργίας οἱ ἱερεῖς, ὥστε ὁ κόσμος νὰ προσέρχεται μὲ «βάρδιες», ἐνῶ εἰς τὸν ἀντίποδα ἐκινήθη ὁ Μητροπολίτης ἐκεῖνος ποὺ ἔπαυσε τελείως τὰς ἀκολουθίας! Τελικῶς νὰ πολλαπλασιάσωμεν ἢ νὰ μειώσωμεν τὰς ἀκολουθίας, Σεβασμιώτατοι;

Ἡ τηλεόρασις ἀντικαθιστᾶ τὴν εὐχαριστίαν;

Ἡ πλέον πονηρὰ πρότασις ἦτο ἡ παραμονὴ εἰς τὴν οἰκίαν καὶ ἡ «παρακολούθησις» τῶν ἀκολουθιῶν ἀπὸ τὴν τηλεόρασιν, τὸ ραδιόφωνον καὶ τὸ διαδίκτυον! Ὅποιος μάλιστα ἐπιθυμεῖ Θ. Κοινωνίαν θὰ ἔχη τὴν δυνατότητα… delivery! Πλήρης ἰδιωτικοποίησις τῆς πίστεως μὲ τὴν εὐλογίαν τῆς Ἐκκλησίας! Πῶς λοιπὸν νὰ μὴ ἀναμεταδώσουν πολιτικοὶ καὶ δημοσιογράφοι ὅτι ἡ πίστις εἶναι «ἀτομικὴ ὑπόθεσις» καὶ ὁ καθένας δύναται κατὰ μόνας νὰ τελέση τὰ «θρησκευτικά του καθήκοντα»; Καὶ ἡ ἐκκλησιαστικὴ συνάθροισις, τί εἶναι; Ὁμαδικὴ ἱκανοποίησις ἀτομικῶν ἀναγκῶν; Ἢ μήπως μᾶς ἀρκεῖ νὰ λειτουργῆ μόνος ὁ παπὰς μὲ ἕνα ψάλτην, διότι εἰπώθη καὶ αὐτό. «Τοσοῦτον χρόνον» εἰς τὴν Ἐκκλησίαν καὶ ἀκόμη κανεὶς δὲν ἔμαθε «τὰ ἱερὰ γράμματα»; Μέσα εἰς ὅλην αὐτὴν τὴν κατάπτωσιν καὶ τραγικότητα ἔχει ἐνδιαφέρον ὅτι ἐν μιᾷ νυκτὶ κατέρρευσεν ὅλον τὸ οἰκοδόμημα τῆς λεγομένης εὐχαριστιακῆς ἐκκλησιολογίας. Ὅλοι ἐκεῖνοι (μαζὶ καὶ ἡ ΔΙΣ ποὺ εἰς τὸ ἀνακοινωθὲν ἔγραφε διὰ «ἄθλημα ἐλευθερίας») ἀπηρνήθησαν τὰς πομπώδεις θεωρίας των περὶ τῆς λατρευτικῆς συνάξεως ποὺ δοξολογεῖ τὸν Θεὸν κ.λπ., τὴν διέλυσαν καὶ τοὺς ἀπέμεινε μόνον τὸ «φάρμακον ἀθανασίας», ἡ θεραπευτικὴ διάστασις, ὄχι ὅμως ἀπαραιτήτως δι’ ὅλους. Ἐφάνη καὶ ἡ ἀπιστία τινῶν. Ὁ Σεβ. Ἀμερικῆς (ποὺ εἶπε νὰ κοινωνήση καὶ τοὺς ἀλλοδόξους) ὅπως καὶ ὁ Σεβ. Ἀλεξανδρουπόλεως ἄφησαν ἀνοικτὰ διάφορα ἐνδεχόμενα ἀκόμη καὶ διὰ τὴν θ. Κοινωνίαν.

Ἆραγε πιστεύομεν πραγματικὰ ἢ ἐπιχειροῦμεν νὰ καθησυχάσωμεν τὰς συνειδήσεις μας; Τελικὰ ὁ ἰὸς δὲν εἶναι τῆς Ἀποκαλύψεως, ὅπως κάποιοι εἶπαν εἰς τὰ ραδιόφωνα ποὺ ἰσχυρίζονται ὅτι κατέχουν οἱ ἴδιοι αὐτὰ ποὺ γνωρίζει μόνον ὁ «Πατὴρ ἐν τῷ οὐρανῷ», ἀλλὰ σίγουρα εἶναι ἀποκαλυπτικός.

Βεβαίως ἡ Θ. Κοινωνία δὲν μεταδίδει νοσήματα, ἀλλὰ καὶ πάλιν ὅσοι τὸ ἐπικαλοῦνται τὸ λέγουν ἁπλῶς, διὰ νὰ καθυποτάξουν τὸν ἐνδόμυχον φόβον ὅτι ἴσως κολλήσουν; Δι’ αὐτὸ τὸ ψελλίζουν καὶ δὲν τὸ διατρανώνουν δημόσια; Ἢ μήπως πρέπει νὰ τὸ ἐπικαλούμεθα, διότι ὄντως πιστεύομεν ὅτι ἡ νίκη κατὰ τοῦ θανάτου εἶναι πρωτίστως νίκη κατὰ ὅσων ὁδηγοῦν εἰς τὸν αἰώνιον θάνατον; Διατί ὁμιλοῦμεν εἰς τὸν κόσμον μὲ τὴν ἀρνητικὴν πλευρὰν τῆς Θ. Κοινωνίας π.χ. «δὲν κολλάει», «δὲν μεταδίδει», «δέν», «δέν», «δέν»… Δὲν ἔχουν ἀποτέλεσμα, διότι τελικῶς ὅσα θετικὰ καὶ νὰ εἴπωμεν, ἐὰν δὲν τὰ ἀποδείξωμεν εἰς τὴν πρᾶξιν μὲ τὴν αὐτοθυσίαν μας, δὲν πείθουν κανένα, διότι δὲν ἔχουν οὔτε νόημα δι’ ἡμᾶς τοὺς ἰδίους. Συνεχῶς πολλοὶ καὶ ἀνάμεσά τους Μητροπολῖται προσκομίζουν ὡς ἀποδείξεις ἱστορικὰ παραδείγματα ἀπὸ περιστατικὰ ὅπου ἱερεῖς ἐκοινώνουν πιστοὺς μὲ λοιμώδεις νόσους, χωρὶς οἱ ἴδιοι νὰ ἀσθενοῦν. Καιρὸς νὰ τὸ κάνουν πρᾶξιν καὶ ὄχι νὰ δίδουν εἰς διακόνους ἢ ἄλλους ἱερεῖς νὰ καταλύουν τὸ ἱ. δισκοπότηρον. Δὲν ἠκούσαμεν οὔτε ἕνα Μητροπολίτην νὰ λέγη «ἐγὼ τακτικὰ πάω καὶ μεταλαμβάνω τοὺς ἀρρώστους»! Ὑπάρχουν μάλιστα καὶ Ἱεράρχαι ποὺ ἀποφεύγουν συστηματικὰ νὰ εὑρεθοῦν εἰς νοσοκομεῖα. Πῶς ὅμως νὰ κρατήσουν τὴν Ἐκκλησίαν εἰς τὸ ὕψος της, ὅταν οἱ ἴδιοι ἀντὶ νὰ προσφέρουν τὰς χεῖρας τους εἰς τὸν κόσμον διὰ χειροφίλημα προτείνουν τὸ ἐγκόλπιον; Ἕτεροι δὲ ἰσχυρίζονται ὅτι ἔχουν εὐαισθησίαν καὶ τοὺς ἔχει ἀπαγορεύσει ὁ ἰατρὸς νὰ δίδουν τὸ χέρι τους. Ἄλλοι κυκλοφοροῦν συνεχῶς μὲ ἀπολυμαντικὸν ποὺ ἔχουν εἰς κάποιον θύλακα ἢ εἰς τὸ αὐτοκίνητον.

Αὐτὸ πρέπει νὰ γίνη!

Ἡ πίστις κερδίζει καὶ τοὺς πλέον ἀντιθέους, ὅταν ἀπαστράπτη εἰς τὴν ταπείνωσιν τῶν κληρικῶν νὰ εὑρεθοῦν πλησίον τῶν πασχόντων καὶ ὄχι ὅταν συμβιβάζεται μὲ τὸν συρμόν, διὰ νὰ εἶναι πολιτικὰ ὀρθή.

Ἑπομένως, μία λύσις ὑπάρχει διὰ νὰ πιστεύση ὁ κόσμος: νὰ μεταβῆ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ οἱ Μητροπολῖται εἰς τὰ νοσοκομεῖα καὶ νὰ κοινωνήσουν ἀρρώστους. Ἡ λύσις δὲν εἶναι νὰ ἀποφύγωμεν αὐτὴν ἢ τὴν ἄλλην ἀσθένειαν. Αὐταὶ οὕτως ἢ ἄλλως θὰ ὑπάρχουν. Εἶναι βέβαιον ὅτι εἰς τὸ μέλλον θὰ ὑπάρξουν ἀκόμη ἰσχυρότεροι ἰοί. Τί θὰ πράξωμεν τότε; Θὰ κλείσωμεν μονίμως τοὺς ἱεροὺς ναούς; Θὰ θέσωμεν εἰς τὸ περιθώριον τὰς εὐπαθεῖς ὁμάδας; Ἢ μήπως ἀντ’ αὐτῶν νὰ διακηρύξωμεν ὅτι δὲν ὑπάρχει θάνατος, διότι ἡ ἀνάστασις τοῦ Κυρίου τὸν συνέτριψε; Πῶς θὰ τὸ ἐπιτύχωμεν αὐτό, ἂν στερήσωμεν τὸν κόσμον ἀπὸ τὸν ἐπὶ γῆς Παράδεισον; Ἂν κλείσωμεν τὰς θύρας αὐτοῦ παραμονὰς τοῦ Πάσχα;