Νικηφόρου Θεοτόκη, Ἀρχιεπισκόπου Ἀστραχάν, Χερσῶνος καὶ Σταυρουπόλεως
Πρὸ τούτων ἐλάλησεν ὁ Ἀπόστολος περὶ τῶν
εἰδωλοθύτων, λέγων· «Περὶ δὲ τῶν εἰδωλοθύτων οἴδαμεν, ὅτι πάντες γνῶσιν
ἔχομεν» (Α΄ Κορ. η΄ 1)· ἦσαν δὲ τὰ εἰδωλόθυτα, τὰ κρέατα τῶν ζώων, τὰ
ὁποῖα ἐθυσιάζοντο εἰς τὰ εἴδωλα· τούτων δὲ τῶν εἰδωλοθύτων κρεάτων μέρος
μὲν κατέκαιον οἱ εἰδωλολάτραι ἐνώπιον τῶν εἰδώλων, μέρος δὲ ἐφύλαττον
διὰ τὴν τράπεζαν τῶν προσφερόντων τὴν θυσίαν, καὶ τῶν συγγενῶν αὐτῶν καὶ
φίλων.
Μερικοὶ ὅμως ἐκ τῶν μορφωμένων
Κορινθίων, ἐξ ἐκείνων οἱ ὁποῖοι ἐπίστευσαν εἰς τὸν Χριστόν, γνωρίζοντες
ὅτι τὰ εἴδωλα δὲν εἶναι θεοί, ἐσυλλογίζοντο, ὅτι οὔτε θυσίαι εἶναι τὰ
εἰς αὐτὰ θυσιαζόμενα ζῶα, οὔτε εἰδωλόθυτα τὰ κρέατα τούτων· ἡ τοιαύτη δὲ
γνῶσις ἔπειθεν αὐτούς, ὅτι ἔχουσι τὸ ἐλεύθερον καὶ ἐξουσίαν, νὰ τρώγωσι
τὰ εἰδωλόθυτα. Διὰ τὸν λόγον τοῦτον, χωρὶς κανένα δισταγμόν, ἔτρωγον
αὐτὰ φανερά, εἰσερχόμενοι εἰς τὰ εἰδωλεῖα, καὶ καθήμενοι εἰς αὐτά.
Οἱ ἁπλοϊκοὶ ὅμως ἄνθρωποι βλέποντες ὅτι
οἱ μορφωμένοι ἔτρωγον χωρὶς καμμίαν συστολὴν τὰ εἰδωλόθυτα, ἐνόμιζον,
ὅτι ποιοῦσι τοῦτο ἐκ τῆς εὐλαβείας πρὸς τὰ εἴδωλα· ἐκ τούτου δὲ
σκανδαλιζόμενοι, ὄχι μόνον καὶ αὐτοὶ ἔτρωγον τὰ εἰδωλόθυτα, ἀλλὰ καὶ
ἐσέβοντο τὰ εἴδωλα. Ἠρώτησαν δέ, ὡς φαίνεται, περὶ τῆς ὑποθέσεως ταύτης
τὸν Παῦλον (Αὐτ. 4), ὅστις ἀποκριθείς, πρῶτον μὲν ἥλεγξε τὴν τοιαύτην
γνῶσιν, ὡς πρόξενον ὑπερηφανείας καὶ ἐπιβλαβῆ διὰ τοὺς ἀδελφούς, ἔπειτα
ἤλεγξε τὴν ἐξουσίαν καὶ ἀδιαφορίαν αὐτῶν, περιγράψας τὰ ὀλέθρια
ἀποτελέσματα τοῦ σκανδάλου· ἄρχεται δὲ τοῦ λόγου, οὕτως:
«Ἀδελφοί, βρῶμα ἡμᾶς οὐ παρίστησι τῷ Θεῷ· οὔτε γὰρ ἐὰν φάγωμεν, περισσεύομεν, οὔτε ἐὰν μὴ φάγωμεν, ὑστερούμεθα» (η΄ 8).
Συγκατατίθεται ὁ θεῖος Ἀπόστολος εἰς τὴν
γνώμην ἐκείνων, οἵτινες ἔλεγον· «Ὅτι οὐδὲν εἴδωλον ἐν κόσμῳ, καὶ ὅτι
οὐδεὶς Θεὸς ἕτερος, εἰ μὴ εἷς» (η΄ 4). Καὶ ὅτι καὶ αὐτὸ τὸ εἰδωλόθυτον
κρέας δὲν εἶναι εἰδωλόθυτον, ἀλλὰ βρῶμα, ἤτοι ἁπλῆ τροφή, καθὼς καὶ αἱ
λοιπαὶ τροφαί· ἔστω, λέγει, τὸ εἰδωλόθυτον δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο, εἰ μὴ
τροφή· ἔστω, ὅτι ἔχεις ἐξουσίαν νὰ τὸ φάγῃς, καθὼς τρώγεις καὶ τὰς ἄλλας
τροφάς. Ἐάν, λοιπόν, αὐτὴ ἡ τροφὴ ἠδύνατο νὰ σὲ παρουσιάσῃ ἐνώπιον τοῦ
Θεοῦ ὡς δίκαιον καὶ ἅγιον· ἐάν, ὅταν μὲν τρώγῃς αὐτήν, περισσεύῃ ἡ ἀρετή
σου καὶ ὁ ἔπαινος τῶν καλῶν ἔργων σου· ὅταν δὲ ἀπέχῃς ἀπ’ αὐτῆς, μένῃς
ἐστερημένος τῶν ἀγαθῶν πράξεων, ἔχεις λόγον καὶ δικαίωμα, νὰ τρώγῃς ἐκ
τῶν εἰδωλοθύτων. Ἀλλὰ ἡ τροφὴ δὲν δύναται νὰ σὲ δικαιώσῃ ἐνώπιον τοῦ
Θεοῦ, οὔτε νὰ σὲ εἰσαγάγῃ εἰς τὴν Βασιλείαν αὐτοῦ οὔτε νὰ σώσῃ τὴν ψυχήν
σου· «Βρῶμα ἡμᾶς οὐ παρίστησι τῷ Θεῷ»· ἡ τροφὴ αὐτὴ καθ’ ἑαυτὴν οὔτε
προσθέτει οὔτε ἀφαιρεῖ ἀρετήν· ὅθεν οὐδέ ἐὰν φάγωμεν τὸ εἰδωλόθυτον,
περισσεύει ἡ ἀρετὴ ἡμῶν· «Οὔτε γὰρ ἐὰν φάγωμεν, περισσεύομεν». Οὔτε ἐὰν
μὴ φάγωμεν αὐτό, μένομεν ἐλλιπεῖς καὶ ἐστερημένοι ἀρετῆς· «Οὔτε ἐὰν μὴ
φάγωμεν, ὑστερούμεθα».
«Βλέπετε δέ, μήπως ἡ ἐξουσία ὑμῶν αὕτη πρόσκομμα γένηται τοῖς ἀσθενοῦσι» (η΄ 9).
Στοχασθῆτε ὅμως, λέγει, μήπως αὐτὴ ἡ
ἐξουσία σας, τὴν ὁποίαν προβάλλετε, λέγοντες, ὅτι ἔχετε ἐξουσίαν νὰ
τρώγετε ἀδιαφόρως πᾶσαν τροφήν, ἑπομένως δὲ καὶ τὰ εἰδωλόθυτα, προξενήσῃ
σκάνδαλον καὶ πτῶσιν εἰς τοὺς ἀσθενεῖς, ἥτοι τοὺς ἀμορφώτους ἀνθρώπους,
οἵτινες διὰ τὴν ἀσθένειαν τοῦ νοὸς αὐτῶν δὲν δύνανται νὰ γνωρίσωσιν,
οὔτε νὰ διακρίνωσιν, ὅτι κανὲν εἴδωλον δὲν ὑπάρχει εἰς τὸν κόσμον, οὔτε
εἰδωλόθυτον· κάμνει δὲ γνωστὸν καί τό, πῶς, καὶ τό, διατὶ ἐκ τούτου τοῦ
ἔργου, ὁ ἀσθενὴς σκανδαλίζεται, καὶ κινδυνεύει νὰ ἀπολεσθῇ, λέγων·
«Ἐὰν γὰρ τις ἴδῃ σε, τὸν ἔχοντα
γνῶσιν, ἐν εἰδωλείῳ κατακείμενον, οὐχὶ ἡ συνείδησις αὐτοῦ, ἀσθενοῦς
ὄντος, οἰκοδομηθήσεται εἰς τὸ τὰ εἰδωλόθυτα ἐσθίειν; (η΄ 10).
Διότι ἐὰν κάποιος ἀπὸ τοὺς ἁπλοϊκοὺς
ἀνθρώπους ἴδη, ὅτι σύ, ὁ σοφός, ὁ ὁποῖος ἔχεις γνῶσιν καὶ διάκρισιν,
ἐμβαίνεις εἰς τὸν βωμὸν τῶν εἰδώλων, κάθησαι εἰς τὴν τράπεζαν τῶν
εἰδωλοθύτων καὶ τρώγεις τὰ εἰδωλόθυτα κρέατα, ἆραγε αὐτὸς ὁ ὁποῖος εἶναι
καὶ ἀδύνατος ἐπειδὴ δὲν ἔχει τὴν γνῶσιν σου, οὔτε διακρίνει, διὰ ποῖον
λόγον ταῦτα ποιεῖς, ἀφοῦ ἐκδιώξῃ ἀπὸ τῆς συνειδήσεως αὐτοῦ πᾶσαν
ἀμφιβολίαν, δὲν θὰ παρακινήσῃ καὶ δὲν θὰ πείσῃ αὐτήν, ὥστε νὰ τρώγῃ τὰ
εἰδωλόθυτα, καὶ εἰς τὸ νὰ νομίζῃ ἄξια εὐλαβείας τὰ εἴδωλα; Μολονότι δὲ
ἐρωτηματικῶς ταῦτα προβάλλει ὁ Ἀπόστολος, ἔχει ὅμως ἡ τοιαύτη ἐρώτησις
δύναμιν βεβαιώσεως.
«Καὶ ἀπολεῖται ὁ ἀσθενῶν ἀδελφὸς ἐπὶ τῇ σῇ γνώσει, δι’ ὅν Χριστὸς ἀπέθανεν» (Α΄ Κορ. η΄ 11).
Ἡ γνῶσις σου, λέγει, γίνεται αἴτιον τῆς
ἀπωλείας τοῦ ἀδελφοῦ σου· διότι σὺ μὲν ἐπειδὴ γνωρίζεις, ὅτι τὸ εἴδωλον
δὲν εἶναι θεός, καὶ ὅτι τὸ εἰδωλόθυτον δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο, εἰ μὴ
τροφή, τρώγεις τὰ εἰδωλόθυτα καὶ περιφρονεῖς τὰ εἴδωλα. Ὁ ἀδελφός σου
ὅμως, ἐπειδὴ εἶναι ἀδύνατος καὶ δὲν ἔχει οὔτε τὴν γνῶσιν σου, οὔτε τὴν
διάκρισιν σου, ὅταν τρώγῃ τὰ εἰδωλόθυτα, γίνεται λάτρης τῶν εἰδώλων, καὶ
θὰ ὁδηγηθῇ εἰς τὴν ἀπώλειαν, στερούμενος τῆς αἰωνίου σωτηρίας αὐτοῦ.
Καὶ ὁ μὲν Ἰησοῦς Χριστὸς ἀπέθανεν ὑπὲρ
τῆς σωτηρίας αὐτοῦ, σὺ δὲ δὲν ἀνέχεσαι τὴν ἀποχὴν ἀπὸ τὸ νὰ τρώγῃς τὸ
εἰδωλόθυτον, ἀλλ’ ἐπειδὴ ἔχεις ἐμπιστοσύνην εἰς τὴν γνῶσιν σου, τρώγεις
τὰ εἰδωλόθυτα, καὶ ὁδηγεῖς τὴν ψυχὴν τοῦ ἀδελφοῦ σου εἰς τὴν ἀπώλειαν.
«Οὕτω δὲ ἁμαρτάνοντες εἰς τοὺς ἀδελφούς, καὶ τύπτοντες αὐτῶν τὴν συνείδησιν ἀσθενοῦσαν, εἰς Χριστὸν ἁμαρτάνετε» (η΄ 12).
Πῶς ἁμαρτάνομεν εἰς τοὺς ἀδελφούς;
Βλάπτοντες ἤ τήν, ψυχήν, ἤ τὸ σῶμα αὐτῶν, ἤ καὶ τὰ δύο ὁμοῦ. Πῶς δὲ
πλήττομεν τὴν συνείδησιν αὐτῶν; Ὅταν κάμωμεν ἔργα σκανδαλώδη, τὰ ὁποῖα
ταράσσουν καὶ τραυματίζουν τὴν συνείδησιν αὐτῶν.
Διατὶ δὲ ὅταν ἁμαρτάνωμεν εἰς τοὺς ἀδελφούς, ἁμαρτάνομεν εἰς τὸν Χριστόν;
Διότι πάντες εἴμεθα δοῦλοι τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἐξαγορασθέντες διὰ τοῦ
τιμίου αἵματος αὐτοῦ· ὅ,τι δὲ καὶ ἄν ποιήσῃς πρὸς τὸν δοῦλον, ἀναφέρεται
εἰς τὸν Δεσπότην αὐτοῦ. Πάντες εἴμεθα ἀδελφοί, γεννηθέντες ἐκ τῆς αὐτῆς
κολυμβήθρας, καὶ ἔχοντες τὸν αὐτὸν πρωτότοκον ἀδελφόν, δι’ αὐτὸν δὲ τὸν
λόγον, δὲν ἐντρέπεται νὰ ὀνομάζῃ ἀδελφοὺς τοὺς ἁγιαζομένους διὰ τῆς εἰς
αὐτὸν πίστεως. Διότι «Ὁ ἁγιάζων καὶ οἱ ἁγιαζόμενοι ἐξ ἑνὸς πάντες»
(Ἑβρ. β΄ 11).
Ὅθεν ὅ,τι καὶ ἄν ποιήσῃς πρὸς ἕνα τῶν
ἀδελφῶν αὐτοῦ, πρὸς αὐτὸν ἀναφέρεται, ὡς ὁ ἴδιος ἀπεφάσισε καὶ ἐδίδαξε
λέγων· «Ἐφ’ ὅσον ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων,
ἐμοὶ ἐποιήσατε» (Ματθ. κε΄ 40). Διατὶ δὲ ἦτο ἀσθενὴς ἡ συνείδησις τῶν
ἀδελφῶν; Διότι ἐπειδὴ ἦσαν νεοφώτιστοι τότε, δὲν εἶχον στερεὰν τὴν
συνείδησιν πρὸς τὴν ἀποστροφὴν καὶ περιφρόνησιν τῆς πρὸς τὰ εἴδωλα
πατροπαραδότου εὐλαβείας.
Σημείωσαι δέ, πόσους λόγους προβάλλει,
διὰ νὰ καταπείσῃ αὐτούς, νὰ ἀπέχωσι τῆς βρώσεως τῶν εἰδωλοθύτων· πρῶτον
μὲν εἶπεν, ὅτι εἶναι περιττὴ καὶ ἄκαρπος ἡ τροφὴ τῶν εἰδωλοθύτων·
δεύτερον, ὅτι γίνεται πρόξενος προσκόμματος καὶ σκανδάλου· τρίτον, ὅτι
γίνεται αἴτιον τῆς ἀπωλείας τοῦ ἀσθενοῦς ἀδελφοῦ· τέταρτον, ὅτι εἶναι
κτύπημα τῆς συνειδήσεως τοῦ ἀσθενοῦντος ἀδελφοῦ· πέμπτον, ὅτι ἡ τοιαύτη
ἁμαρτία ἀνάγεται πρὸς τὸν Χριστόν.
