ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
«Τέλος, αδελφοί, να προσεύχεσθε για μας για να διαδίδεται ο λόγος του Κυρίου και να δοξάζεται, όπως συμβαίνει και μεταξύ σας».
Αυτός λοιπόν προσευχήθηκε γι’ αυτούς ώστε να στηριχθούν, ζητεί όμως τώρα απ’ αυτούς, προβάλλοντας σαν αξίωση το αίτημα, να προσεύχονται γι’ αυτόν, όχι να μη κινδυνεύει (γιατί γι’ αυτό το σκοπό ήταν ταγμένος), αλλά «για να διαδίδεται ο λόγος του Κυρίου και να δοξάζεται, όπως και μεταξύ σας». Και η αίτηση γίνεται με εγκώμιο· «όπως ακριβώς», λέγει, «συμβαίνει και μεταξύ σας». «Και, για να απαλλαγούμε από τους διεστραμμένους και πονηρούς ανθρώπους· γιατί δεν έχουν όλοι πίστη».
Μ’ αυτό εννοεί και τους δικούς του κινδύνους, πράγμα για το οποίο προ πάντων τους παρακαλούσε. «Από τους διεστραμμένους», λέγει, «και τους πονηρούς ανθρώπους. Γιατί δεν έχουν όλοι πίστη». Άρα ομιλεί γι’ αυτούς που αντιλέγουν στο κήρυγμα, γι’ αυτούς που ανθίστανται και πολεμούν τα δόγματα. Γιατί αυτό υπαινίχθηκε, λέγοντας, «δεν έχουν όλοι πίστη». Μου φαίνεται ότι εδώ δεν υπαινίσσεται κινδύνους, άλλ’ εκείνους που εμπόδιζαν και αντέλεγαν στο λόγο του, όπως ήταν ο Υμέναιος, όπως ο Αλέξανδρος ο χαλκεύς. Γιατί λέγει, «πολύ αντιστάθηκε στους λόγους μου», όπως αν κάποιος μιλούσε για κλήρο πατρικό, ότι δεν είναι για όλους να γίνονται στρατιώτες του βασιλιά· έτσι κι αυτός, οι πονηροί, από τους οποίους θέλει ν’ απαλλαγεί, είναι τέτοιοι, λέγει, στους οποίους δόθηκε η απιστία. Λέγοντας όμως αυτό συγχρόνως και τους διεγείρει. Άρα λοιπόν ήταν πολύ σπουδαίοι, εφόσον είχαν τόση παρρησία, ώστε να μπορούν ν’ απαλλάσσουν από τους κινδύνους και το δάσκαλο και να του καθιστούν εύκολο το κήρυγμα.
Λοιπόν κι εμείς τα ίδια λέμε προς εσάς. Κανένας από σας ας μη μας κατηγορεί για υπερηφάνεια· κανένας από σας ας μη μας στερεί τόση βοήθεια από άμετρη ταπεινοφροσύνη. Ούτε βέβαια το λέμε με την ίδια έννοια, με την οποία το έλεγε ο Παύλος· γιατί εκείνος τα έλεγε αυτά θέλοντας να παρηγορήσει τους μαθητές του, ενώ εμείς για να καρπωθούμε κάτι μεγάλο και καλό. Και πιστεύουμε πάρα πολύ ότι τα πάντα θα κατορθώσουμε, αν θελήσετε όλοι με μια ψυχή να υψώσετε τα χέρια σας προς το Θεό και να τον παρακαλέσετε για την μικρότητά μας. Έτσι πολεμούμε τους εχθρούς με ευχές και δεήσεις. Γιατί, αν οι παλιοί έτσι πολεμούσαν με τους ένοπλους, πολύ περισσότερο πρέπει έτσι να πολεμούμε τους άοπλους. Έτσι κατατρόπωσε ο Εζεκίας τον Ασσύριο, έτσι ο Μωυσής τον Αμαλήκ, έτσι ο Σαμουήλ τους Ασκαλωνίτες, έτσι ο Ισραήλ τους τριάντα δύο βασιλείς. Αν όπου χρειάζονταν όπλα και παρατάξεις και μάχη, αφήνοντας τα όπλα, κατέφευγαν στην προσευχή, όπου τα πράγματα πρέπει να κατορθωθούν μόνο με προσευχές, πως δεν πρέπει πολύ περισσότερο να προσευχόμαστε;
Αλλ’ εκεί, λέγει, παρακαλούσαν οι ηγέτες για το λαό, ενώ συ έχεις την αξίωση ο λαός να παρακαλέσει για τον ηγέτη; Το γνωρίζω κι εγώ. Τότε οι αρχόμενοι ήταν ταλαίπωροι και ευτελείς, γι’ αυτό και η σωτηρία τους εξαρτιόταν μόνο από την παρρησία και την αρετή του στρατηγού, ενώ τώρα, που η χάρη του Θεού έδωσε και ανάμεσα στους αρχομένους πολλούς, ή καλύτερα θα βρούμε τους περισσοτέρους να υπερέχουν κατά πολύ από τον αρχηγό, μη μας στερήσητε αυτή τη βοήθεια. Υψώστε τα χέρια σας για χάρη μας, για να μη παραλύουν τα δικά μας. Ανοίξτε το στόμα για μας, για να μη φράσσεται το δικό μας στόμα. Παρακαλείτε το Θεό, παρακαλείτε γι’ αυτό. Γίνεται βέβαια αυτό για μας, το παν όμως γίνεται για σας· γιατί βρισκόμαστε εδώ για τη δική σας ωφέλεια και μεριμνούμε για τα δικά σας. Παρακαλείτε ο καθένας και ιδιαίτερα και όλοι μαζί.
Πρόσεχε τον Παύλο που λέγει, «για να εκφρασθεί ευχαριστία από πολλά πρόσωπα προς χάρη μας για τη σωτηρία που ο Θεός μας χάρισε» δηλαδή για να δώσει σε πολλούς τη χάρη. Αν στην περίπτωση ανθρώπων συνέβη, όταν ήρθε ο λαός και παρακάλεσε για κατάδικους άνδρες που οδηγούνταν σε θάνατο, ο βασιλιάς ν’ αλλάξει γνώμη γιατί λύγισε από το πλήθος, πολύ περισσότερο ο Θεός θα καμφθεί από σας, όχι εξ αιτίας του πλήθους σας, άλλ’ εξ αιτίας της αρετής σας. Γιατί εμείς έχουμε σφοδρόν εχθρό.
Ο καθένας δηλαδή από σας μεριμνά και φροντίζει για τα δικά του, εμείς όμως φροντίζουμε για όλων σας τις υποθέσεις· σταθήκαμε σ’ εκείνο το σημείο του πολέμου, όπου απαιτείται πολύς κόπος. Ο διάβολος εξοπλίζεται εναντίον μας σφοδρότερα.
Γιατί και στους πολέμους πριν άπ’ όλους τους άλλους επιχειρεί ο εχθρός να καταβάλει το στρατηγό. Γι’ αυτό εκεί τρέχουν όλοι οι συμπολεμιστές· γι’ αυτό γίνεται πολύς θόρυβος, επειδή ο καθένας επιχειρεί να σκοτώσει τον αρχηγό και τον περιφρουρούν με τις ασπίδες από παντού, θέλοντας να σώσουν το κεφάλι εκείνου.
Ακούστε τι λέγει όλος ο λαός προς το Δαυίδ (τα λέγω αυτά όχι για να παραβάλω τον εαυτό μου με το Δαυίδ, δεν τρελλάθηκα τόσο, άλλ’ επειδή θέλω να δείξω την αγάπη του λαού προς τον άρχοντα)· «μη βγεις», λέγει, «στον πόλεμο μαζί μας, για να μην σβήσει το λυχνάρι του Ισραήλ». Πρόσεχε πόσο φρόντιζαν το γέροντα.
Έχω μεγάλη ανάγκη από τις προσευχές σας. Κανένας, όπως προανάφερα, ας μη μου αφαιρέσει, από άμετρη ταπεινοφροσύνη, αυτή τη συμμαχία και τη βοήθεια. Αν τα δικά μας ευδοκιμούν και τα δικά σας θα είναι λαμπρότερα· «αν εισρέει η χάρη της διδασκαλίας σε μας, ο πλούτος θα μεταβεί σε σας. Άκουε τον προφήτη που λέγει· «μήπως οι ποιμένες ποιμαίνουν τους εαυτούς τους;».
Βλέπεις τον Παύλο που επιζητεί συνέχεια αυτές τις προσευχές; ακούς ότι ο Πέτρος έτσι αρπάχθηκε από τη φυλακή, επειδή γινόταν εκτενής προσευχή γι’ αυτόν; Πιστεύω πάρα πολύ ότι πολλά θα κατορθώσει η προσευχή σας, έφ’ όσον γίνεται με τόση ομοφωνία. Πόσο νομίζετε ότι είναι μεγαλύτερο της σμικρότητάς μας το να προσερχόμαστε στο Θεό και να παρακαλούμε για τόσο λαό; Γιατί, αν εγώ ο ίδιος δεν έχω παρρησία να προσευχηθώ για τον εαυτό μου, πολύ περισσότερο δεν έχω παρρησία για άλλους.
Γιατί αυτό ανήκει σ’ εκείνους που ευδοκιμούν στην αρετή, ώστε ν’ αξιούν από το Θεό να δείξει ευσπλαχνία και για άλλους, αφού οι ίδιοι κατέστησαν ευμενή τα δικά τους στο Θεό· ενώ αυτός που και ο ίδιος έχει προσκρούσει στο Θεό πως θα προσευχηθεί για άλλον; Άλλ’ όμως επειδή η αγάπη τολμά τα πάντα, γι’ αυτό παρακαλώ το Θεό όχι μόνο στην εκκλησία, αλλά και στο σπίτι, πριν άπ’ όλα τ’ άλλα για τη δική σας υγεία, την ψυχική και την σωματική. Γιατί στον ιερέα δεν υπάρχει άλλη ευχή τόσο κατάλληλη, όσο το να πλησιάζει και να συνομιλεί προσευχόμενος με το Θεό πριν από τα δικά του καλά για τα καλά του λαού. Αν λοιπόν ο Ιώβ, όταν σηκώθηκε, αμέσως έκανε τόσα πολλά για τα σαρκικά του τέκνα, πόσο περισσότερο οφείλουμε εμείς να κάμνουμε αυτό για τα πνευματικά μας τέκνα;
Γιατί τα λέγω αυτά; Για το λόγο ότι, αν εμείς προσευχόμαστε και δεόμαστε για όλους σας, αν και βέβαια τόσο πολύ απέχουμε από το μέγεθος αυτού του πράγματος, πολύ περισσότερο δίκαιο είναι να κάμνετε και σεις αυτό. Γιατί το να ζητά ένας για πολλούς είναι πολύ τολμηρό και χρειάζεται πολλή παρρησία, όταν όμως συνέλθουν πολλοί μαζί και παρακαλέσουν για έναν δεν είναι δύσκολο. Γιατί δεν το κάνει αυτό κανείς πιστεύοντας στην προσωπική του αρετή, αλλά πιστεύοντας στο πλήθος, στην ομόνοια, από την οποία ο Θεός προπαντός κάμπτεται παντού. Γιατί λέγει, «όπου είναι· δύο ή τρεις συγκεντρωμένοι στο όνομά μου, εκεί είμαι ανάμεσά τους». Αν όπου είναι δύο ή τρεις συγκεντρωμένοι βρίσκεται ανάμεσά τους, πολύ περισσότερο βρίσκεται ανάμεσα σε σας.
Γιατί εκείνο που προσεύχεται κανείς μόνος του να το λάβει και δεν μπορεί να το λάβει, αυτό θα το λάβει προσευχόμενος με το λαό. Γιατί; Γιατί, αν η προσωπική αρετή δεν έχει μεγάλη δύναμή, έχει όμως η ομοφωνία. «Όπου είναι», λέγει, «δύο ή τρεις συγκεντρωμένοι». Γιατί είπε, «δύο»; Δηλαδή αν ένας είναι στο όνομά σου, γιατί δε βρίσκεσαι εκεί; Γιατί θέλω να είστε όλοι μαζί και να μη διασπάσθε. Ας περιφρουρούμαστε λοιπόν ο ένας με τον άλλο, ας δενόμαστε με τα δεσμά της αγάπης, κανένας ας μη μας χωρίζει.
Αν κάποιος κατηγορεί, αν κάποιος έχει λύπη, που αφορά τον πλησίον ή αφορά εμάς, ας μη την κρατά στην ψυχή του. Αυτή τη χάρη σας ζητώ, να έρχεσθε και να απευθύνετε την κατηγορία εναντίον μου και να δέχεσθε την απολογία από μένα. «Έλεγξε», λέγει, «μήπως και δεν το είπε, έλεγξε μήπως και δεν το έκαμε. Κι αν το έκαμε, για να μη προσθέσει περισσότερα». Γιατί είτε απολογηθήκαμε είτε καταδικασμένοι ζητήσαμε συγγνώμη, προσπαθούμε στο εξής να μη ξαναπέσουμε πια στα ίδια.
Αυτό συμφέρει και σε σας και σε μας. Γιατί σεις, κατηγορώντας ίσως παράλογα, όταν μάθετε την αλήθεια του πράγματος θα διορθωθείτε, ενώ εμείς, που αγνοούμε ότι σφάλαμε, διορθωνόμαστε. Δεν σας συμφέρει ν’ αδιαφορείτε, καθόσον επιφυλάσσεται τιμωρία γι’ αυτούς που λένε λόγια αργόσχολα, ενώ εμείς απαλλασσόμαστε από τα σφάλματα και τα ψευδή και τα αληθινά και απαλλασσόμαστε από τα ψευδή, γιατί αποδείξαμε ότι είναι ψεύτικα, από τα αληθινά πάλι μη ξανακάμνοντας πάλι τα ίδια.
Γιατί είναι εντελώς αναπόφευκτο αυτός που φροντίζει για τόσα και αγνοεί, και να σφάλλει από άγνοια. Αν λοιπόν ο καθένας από σας που έχει σπίτι και γυναίκα και παιδιά και έχει υπό την εξουσία του δούλους, άλλος περισσότερους κι άλλος λιγότερους, κι όμως σε τόσο ολιγάριθμες ψυχές κάμνει πολλά σφάλματα, όχι βέβαια θέλοντάς το, άλλ’ αναγκαζόμενος ή από άγνοια, ή θέλοντας να διορθώσει κάτι, πολύ περισσότερο είναι φυσικό να σφάλλουμε εμείς, που είμαστε προϊστάμενοι τόσου λαού· και ακόμα εύχομαι να σας πληθύνει ο Κύριος και να σας ευλογήσει εσάς τους μικρούς μαζί με τους μεγάλους.
Αν και η φροντίδα από το πλήθος μεγαλώνει, όμως δεν σταματούμε να ευχόμαστε να μας αυξηθεί αυτή η φροντίδα και ν’ αυξηθεί αυτό εδώ το πλήθος και να πολλαπλασιαστεί και να γίνει άπειρο. Καθόσον οι πατέρες, αν και κουράζονται συχνά άπ’ τα πολλά παιδιά, όμως δε θέλουν κανένα να χάσουν.
Όλα σε μας και σε σας είναι ίσα, κι αυτά τα μέγιστα αγαθά.
Δε μετέχουμε στην ιερή τράπεζα εγώ με περισσότερη αφθονία ενώ εσείς με λιγότερη, άλλ’ ο καθένας εξ ίσου πλησιάζει σ’ αυτήν. Αν βέβαια εγώ προηγούμαι αυτό δεν είναι τίποτε σπουδαίο, επειδή και στα παιδιά ο πρεσβύτερος πρώτος απλώνει το χέρι στο συμπόσιο, άλλ’ όμως τίποτε περισσότερο δε γίνεται άπ’ αυτό, άλλ’ όλα είναι ίσα σε μας.
Η ζωή που συνέχει και σώζει τις ψυχές μας δίνεται στον καθένα με την ίδια τιμή. Δε μετέχω εγώ άλλου αμνού και σεις άλλου, άλλ’ όλοι μετέχουμε του ίδιου. Το ίδιο βάπτισμα έχουμε ο καθένας, ενός Πνεύματος αξιωθήκαμε, προς την ίδια βασιλεία βαδίζουμε ο καθένας μας, αδελφοί όμοια είμαστε του Χριστού, όλα σε μας είναι κοινά.
Που είναι λοιπόν το περισσότερο του δικού μου; Στις φροντίδες, στους κόπους, στις μέριμνες, στους πόνους για σας. Άλλ’ όμως τίποτε δεν είναι πιο ευχάριστο άπ’ αυτόν τον πόνο. Γιατί και η μητέρα που πονά για το παιδί της αισθάνεται ηδονή στον πόνο, φροντίζει για τα παιδιά που γέννησε και ευχαριστείται με τις φροντίδες, αν και βέβαια η φροντίδα αυτή καθ’ εαυτή είναι πικρή, άλλ’ όταν γίνεται για τα παιδιά, περιέχει πολλή ηδονή.
Πολλούς από σας γέννησα, αλλά μετά άπ’ αυτά ήρθαν οι πόνοι. Γιατί στην περίπτωση των σωματικών μητέρων πρώτα έρχονται οι πόνοι και μετά ακολουθεί η γέννα, εδώ όμως οι πόνοι είναι μέχρι την τελευταία αναπνοή, μη τυχόν συμβεί κάποτε αποβολή και μετά τον τοκετό. Και σας φροντίζω εγώ με ιδιαίτερη αγάπη. Αν και άλλος σας γέννησε πολλές φορές, εγώ κόπτομαι άπ’ τις φροντίδες. Ούτε βέβαια εμείς οι ίδιοι γεννάμε, αλλά το παν είναι έργο της χάριτος του Θεού. Αν όμως γεννάμε και οι δύο με τη χάρη του Πνεύματος, δεν θα σφάλλει κάποιος αν ονομάσει αυτούς που γεννήθηκαν από μένα δικούς του, και εκείνους που γεννήθηκαν από εκείνον δικούς μου.
Σκεφθείτε λοιπόν όλα αυτά και δώστε χέρι βοήθειας, για να γίνετε κι εσείς καύχημά μου και εγώ δικό σας κατά την ημέρα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, την οποία είθε με παρρησία να ιδούμε όλοι μας στο όνομα του Ιησού Χριστού του Κυρίου μας·
ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ-ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΕΡΓΑ – 23 – ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΣΤΗ Β’ ΠΡΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΙΣ (ΟΜΙΛΙΕΣ Α’-Ε ) – ΕΙΣΑΓΩΓΗ-ΚΕΙΜΕΝΟ-ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Από τούς ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ Γ. ΜΕΡΕΤΑΚΗ θεολόγο , ΖΑΧΑΡΟΥΛΑ ΚΑΤΣΑΝΕΒΑΚΗ-ΜΠΙΡΔΑ Φιλόλογο. Επόπτης ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Κ. ΧΡΗΣΤΟΥ, Καθηγητής Πανεπιστημίου – Επιμελητής ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Γ. ΜΕΡΕΤΑΚΗΣ, θεολόγος – ΠΑΤΕΡΙΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ» ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1986 – σελ. 77-87
ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ- ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ: Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ
