«Πνευματική φαρέτρα τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ»
Εἶναι λυπηρό ὄχι μόνον διότι ὑπάρχουν καί μέχρι σήμερα εἰδωλολατρικοί λαοί, ἀλλά καθημερινά γίνονται τοιοῦτοι καί οἱ χριστιανικοί μας λαοί. Ἀφοῦ καί ὁ Ἴδιος ὁ Κύριός μας ἀναρωτήθηκε: «῎Αραγε ὅταν ἔλθη ὁ Υἱός τοῦ Ἀνθρώπου καί πάλιν ἐπί τῆς γῆς, θά εὕρη τήν πίστι στούς ἀνθρώπους;»
Χριστιανικοί λαοί καί νά λατρεύουν τά εἴδωλα; Αὐτό φαίνεται τραγελαφικό καί παράδοξο. Καί ὅμως, εἶναι ἀλήθεια!
Ἑκατομμύρια ἄνθρωποι σήμερα τρέχουν πίσω ἀπό τό ἅρμα τῆς θεᾶς μόδας. Ἄλλοι τρέχουν σάν μανιασμένοι στά στάδια γιά τόν θεό τοῦ ποδοσφαίρου, ὅπου ξυλοκοποῦνται, τραυματίζονται καί σκοτώνονται. Ἄλλοι λατρεύουν τήν θεά Ἀφροδίτη καί τόν θεό ἔρωτα. Μάλιστα οἱ νέοι τῆς ἐποχῆς μας θεωροῦν ἀδιανόητον νά ζήσουν ἔστω καί μία ἑβδομάδα, χωρίς τήν κοπελλιά τους, χωρίς νά ἁμαρτήσουν, χωρίς νά ξενυκτίσουν καί νά μή διασκεδάσουν! Ἐδῶ καί κρατικοί νόμοι προστατεύουν ὅλες τίς παρανομίες τῆς ἀρχαιότητος. Ἐδῶ ἐνομιμοποίησαν καί τρίτον τρόπον συζυγικῆς ζωῆς, τήν ζωή μέ σύντροφο, ἄνθρωπο τοῦ ἰδίου φύλου. Εἶναι ἡ ἐπάρατη ὁμοφυλοφιλία, στήν ὁποία εἶχε ὑποταχθῆ ἰδιαίτερα ὁ εἰδωλολατρικός κόσμος. Καί τώρα θά υἱοθετοῦν καί παιδιά, ἀλλά ποιός ἀπό τούς δύο ἄνδρες θά κάνει τήν μητέρα; Ἀλλά καί ποῦ θά εὑρεθοῦν τά παιδιά; Ποιός θά τά γεννήσει, ἀφοῦ ἔτσι σταδιακῶς καταργεῖται ὁ πατροπαράδοτος καί μάλιστα ὁ χριστιανικός θεσμός τοῦ γάμου;
Λατρεύουν τόν μαμμωνᾶ, τό χρῆμα, πού σήμερα ἔχει ἀντικαταστήσει τήν πίστι στόν Χριστό! Καί λέγουν πανηγυρικά: Ἔχεις λεπτά; Ἔχεις τό πᾶν. Ἡ κινητήριος δύναμις τοῦ κόσμου, σοῦ λέγουν, εἶναι τό χρῆμα! Καί πόσες ἀπάτες καί ἀδικίες δέν γίνονται στόν κόσμο γιά τήν ἀπόκτησι αὐτοῦ τοῦ χρήματος, τό ὁποῖον τό ἐγκαταλείπεις, πρίν μπῆς γιά πάντα στόν τάφο!
Στήν Νότιο Ἀφρική, στήν πόλι Γιοχάνεσμπουργ ἐγνώρισα ἕνα ἕλληνα συμπατριώτη μου ἀπό χωριό τῆς Τριπόλεως, τοῦ ὁποίου ὁ πατέρας ἀπό πέρυσι (2017) τοῦ ἔδωσε ὅλη τήν περιουσία του, τήν ὁποίαν ἐκοπίασε 50 χρόνια καί πλέον νά τήν ἀποκτήσει. Καί πόση εἶναι αὐτή; 14 κτιριακά συγκροτήματα, πού τό καθένα ἔχει 35-40 μαγαζιά! Ὅλα αὐτά ἐνοικιάζονται. Τό πιό φοβερό εἶναι ὅτι ὁ πατέρας του, ἡλικίας τώρα 79 ἐτῶν κλαίει ἀπαρηγόρητος, διότι χωρίς νά θέλει ἐγκαταλείπει τήν περιουσία του, πού ἀπέκτησε! Ἴσως ποτέ δέν σκέφθηκε ὅτι μία ἡμέρα θά φθάσει στά πρόθυρα τοῦ θανάτου του; Ὅτι θά ἐγκαταλείψει τά πάντα, φυσικά χωρίς νά τό θέλει, καί ἡ μόνη περιουσία του θά εἶναι, ἐάν ἐκόσμησε τήν ψυχή του μέ κάποια ἀρετή.
Καί γνωρίζουμε ὅτι διά τούς πλουσίους ἡ μοναδική ἴσως ἀρετή, ἡ ὁποία εἶναι δυνατόν νά τούς ἀπαλλάξει ἀπό τά αἰώνια δεσμά τῆς κολάσεως, εἶναι ἡ ἐλεημοσύνη. Ἀφοῦ κατά τόν λόγον τοῦ Χριστοῦ εἶναι εὐκολώτερον νά εἰσέλθη καμήλα ἀπό τήν τρύπα τῆς βελόνας, παρά πλούσιος στήν Βασιλεία τῶν οὐρανῶν.
Οἱ σημερινοί ἄνθρωποι, ἀφοῦ ἔχασαν τήν ἐλπίδα τους στήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ, στηρίζονται στόν ἑαυτό τους, στίς ἱκανότητές τους, στήν ἐξυπνάδα τους, στά πτυχία τους καί στά μυαλά τους. Δέν ἀκούγεται σήμερα τό γλυκύτατο αὐτό καί παναρμόνιο ἄκουσμα: «Ἔχει ὁ Θεός…Ἔχει ὁ Θεός». Εἶναι τά στερεότυπα λόγια τοῦ Καθηγουμένου μας π. Χριστοφόρου, ὁ ὁποῖος, ἐνώπιον πάσης δοκιμασίας καί περιπετείας, ἀντιτάσσει αὐτόν τόν γεμάτον αἰσιοδοξία λόγον του προς κάθε προσερχόμενον σ᾿ αὐτόν: «Ἔχει ὁ Θεός…». Καί πάντες ἀφοπλίζονται. Καί φεύγουν ὄχι ἀπαγοητευμένοι, ἀλλά γοητευμένοι ἀπό τήν ἐμπιστοσύνη τοῦ ἁγίου Καθηγουμένου μας πρός τήν πατρικήν πρόνοια τοῦ Φιλανθρώπου Θεοῦ μας!
Διά τήν ἀπόκτησι τοῦ χρήματος, οἱ ἄνθρωποι ἐπιδιώκουν παντοιοτρόπως νά ἀναρριχηθοῦν ἐάν εἶναι δυνατόν σέ ὑψηλά κοσμικά ἀξιώματα. Ἔτσι, ἐκτός τῶν πολλῶν χρημάτων κερδίζουν καί τήν κοσμικήν δόξαν τήν ὁποίαν σχεδόν κανείς δέν ἠμπορεῖ νά μισήσει. Ἡ μανία ἀποκτήσεως κοσμικῆς δόξης μαζί μέ τήν χρηματολατρεία εἶναι εἰδωλολατρία κατά τόν λόγον τοῦ ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου. Ὁ πλούσιος εἶναι καί ἔνδοξος. Δοξάζεται καθημερινά ἀπό τούς κόλακές του, οἱ ὁποῖοι καί τοῦ «ροκανίζουν», τό χρῆμα, ὅπως τό ποντίκι ροκανίζει τήν σανίδα.
Στήν ψυχή τοῦ πλουσίου καί φιλοδόξου δέν εἶναι δυνατόν νά κατοικήσει τό Ἅγιον Πνεῦμα. Δι’αὐτό στήν ζωή τους κάθε σχέσις καί συνομιλία μέ ἄλλους περιστρέφεται βασικά γύρω ἀπό τόν καθημερινό «τζίρο». Πόσα ἐπιάσαμε σήμερα! Ἔτσι λοιπόν, δέν ὑπάρχει σ᾿ αὐτούς τούς ἀνθρώπους αὐτοῦ τοῦ ἀπατεῶνος αἰῶνος θέσις στήν καρδιά τους γιά τόν Θεό, οὔτε μνήμη θανάτου καί ἑτοιμασία γιά τήν κρίσι τοῦ Δικαίου Κριτοῦ.
Ἡ ψυχή τους γίνεται κατοικητήριο τῶν εἰδώλων τοῦ κόσμου. Φιλοξενεῖ μέσα της κάθε σαρκική καί ἁμαρτωλή ἐπιθυμία. Θεός τους εἶναι ὁ κόσμος μέ τά πολλά του θέλγητρα καί τίς γοητευτικές σειρῆνες, μέ τίς ὁποῖες ὁ διάβολος τούς ὑποδουλώνει καί τούς ὁδηγεῖ στήν πλήρη ἀπομάκρυνσι ἀπό τόν Θεό.
Δι᾿ αὐτό βλέπομεν σήμερα ὅτι ἀνασταίνονται τά εἴδωλα τοῦ ἀρχαίου κόσμου, ἀλλά μέ ἄλλες μορφές. Στήν οὐσία ὅμως εἶναι ἡ ἴδια ἡ λατρεία πρός τόν διάβολο, ὁ ὁποῖος, ὅταν ξεριζώσει ἀπό τόν ἄνθρωπο τήν πίστι καί τόν φόβο πρός τόν Θεόν, εἶναι εὐκολώτατον νά τόν παρασύρει στά πιό ἀπόκρημνα βράχια τῆς κοσμικῆς ματαιότητος καί ἀσυδοσίας!
Ἐπειδή καί οἱ σημερινοί μας μοναχοί, προῆλθαν ἀπ᾿ αὐτή τήν ἄθλια καί εἰδωλολατρική κοινωνία μας, ἔχουν στόν μοναχικό τους ἀγῶνα νά ἀντιπαλαίσουν πρός αὐτές τίς δαιμονικές δυνάμεις πού κυβερνοῦν τόν κόσμον μας.
Ἔτσι καί τό Ἅγιον Ὄρος σήμερα ἔχει δεχθῆ ἄμεσον τήν ἐπίδρασιν τῆς τεχνολογίας. Οἱ μοναχοί, ἐπιθυμοῦν νά συνεχίζουν νά ζοῦν καί στήν ἐρημιά τους, στό μοναχικό τους κελλί, μέ τίς ἀνέσεις τοῦ σημερινοῦ καταναλωτοῦ τῆς κοινωνίας μας. Ἐπιδιώκουν νά μή στεροῦνται τίποτε. Ὅταν κάποιος ἀπό τούς νέους μέ εἶδε νά πλένω τά ροῦχα μου μέ τήν λεκάνη, ὅπως ἔμαθα ἀπό τήν παιδική μου ἡλικία, ὅταν ἀκόμη ἤμουν στό χωριό μου, γελοῦσε σαρκαστικά καί μοῦ εἶπε: «Πολύ πίσω ἔμεινες πάτερ. Ἐμεῖς σέ 10 λεπτά τά παίρνουμε ἕτοιμα ἀπό τό πλυντήριο, χωρίς νά κουραζόμεθα νά τά πλένουμε μέ τά χέρια μας». Καί τοῦ ἀπήντησα: «Ναί, ἀλλά ὁ μοναχός δέν ἦλθε ἐδῶ νά ἔχει ὑποκακτικούς. Πλένοντας τά ροῦχα μόνος μου, ἔχω τόν Θεό βοηθό μου καί λαμβάνω τήν χάρι Του. Ἔχω καί στήν ἄλλη ζωή τόν μισθό μου. Ἐνῶ τό δικό σου τό πνευματικό μισθό τόν παίρνει τό….ἄλαλο καί μπάλαλο πλυντήριο». Καί ἔφυγε ἀμίλητος!
Ἰδού λοιπόν ἕνα εἴδωλο τοῦ σημερινοῦ μοναχοῦ. Εἶναι ἡ φιλαυτία του. Δέν θέλει νά κοπιάσει γιά τίποτε. Ἄλλος τοῦ μαγειρεύει, ἐκεῖνος τρώγει, ἄλλος ψάλλει, αὐτός δέν θέλει νά βοηθήσει τόν καϋμένο τόν ψάλτη πού ψάλλει θυσιαστικά ἐν ὀνόματι ὅλων καί μέ τήν ἀπουσία ὅλων. Ἄλλος τοῦ σκουπίζει τόν διάδρομο ἔξω ἀπό τό κελλί του καί ἐκεῖνος δέν καταδέχεται νά σηκώσει οὔτε ἕνα σκουπιδάκι. Ἐπέταξα μία ἡμέρα, ἔξω ἀπό τό κελλί ἑνός μοναχοῦ σκουπίδια, πορτοκαλόφλουδες…Καί ἐπερίμενα ἄν θά τά σκουπίσει. Ἐκεῖ ἔμειναν ἐπί ἡμέρες. Ἐπῆγα ὁ ἴδιος καί τά ἐσκούπισα. Ἤθελα νά δοκιμάσω τήν φιλοπονία καί νοικοκυρωσύνη τοῦ μοναχοῦ. Ἀλλά ἀπέτυχε τό πείραμά μου!
Ὁ σημερινός μοναχός δέν θέλει νά πλύνει οὔτε τά ροῦχα του. Τό ἕνα πλυντήριο πού κάποτε ἀγοράσθηκε ἀπό τήν Μονή μας ἀπέβλεπε νά ἐξυπηρετεῖ τό πλύσιμο τῶν ρούχων τῶν γερόντων τοῦ γηροκομείου μας. Καί τώρα; Τώρα ὑπάρχει εἰδικός χῶρος μέ πολλά πλυντήρια διά γέροντες, ἀρρώστους, ὑγιεῖς μικρούς καί μεγάλους. Καί μόλις 2-3 μοναχοί ἀπέμειναν πού συνεχίζουν μέ τά χεράκια τους νά πλένουν τά ροῦχα τους κι ἄς ἔχουν φθάσει στήν ἡλικία τῶν 70 ἐτῶν!
Μοῦ ἔλεγε ἕνα «νεοεποχίτης», μοναχός πού ζεῖ σέ ἀρχοντικό σπίτι στίς Καρυές ὅτι ἔχει ὀκτώ ἀρίστους ὑποτακτικούς. Ὅλοι τοῦ κάνουν ὑπακοή καί κανείς δέν τόν στενοχωρεῖ. Τοῦ εἶπα ὅτι δέν γνωρίζω ὅτι ἔχει τόσους ὑποτακτικούς. Καί μοῦ τούς ἀπαρίθμησε μέ τά ὀνόματά τους: Ἔχω τό ψυγεῖο, τήν ἠλεκτρική κουζίνα, τήν ἠλεκτρική σκούπα, τήν ἠλεκτρική γραφομηχανή μου (λέγεται τώρα κομπιοῦτερ), τό πλυντήριο, τό μίξερ, τόν ἀποχυμωτή καί τήν ψησταριά γιά τά ψητά ψάρια καί φαγητά!
Συνεχίζουμε νά σημειώνουμε καί τά ἄλλα μοναχικά εἴδωλα. Εἶναι ἡ ἀγάπη πρός τό θέλημά μας. Ἀλλά μοναχός μέ τό δικό του θέλημα δέν εἶναι μοναχός στήν καρδιά καί στό βίωμα, παρά μόνο στά ροῦχα καί στήν ἐξωτερική του συμπεριφορά.
Σίγουρα ὁ σημερινός μοναχός δέν ἔχει καταλάβει τό βαθύτερο νόημα τῆς ὑπακοῆς καί ἐκκοπῆς τοῦ θελήματός του. Γι’αὐτό καί ἔχει τίς ἀντιρρήσεις του. Ἴσως κάνει μία τυπική ὑπακοή, ἀλλά ὄχι ἀπό τήν καρδιά του. Τήν κάνει γιά νά δώσει καί τήν λεγομένη ἔξωθεν καλή μαρτυρία, ὅτι εἶναι καλός ὑποτακτικός. Μέσα του ὅμως ἡ καρδιά του ἀντιδρᾶ.
Ὅταν στήν ἀπονομή διακονημάτων διαλέγει μέ τήν συγκατάθεσι τοῦ ἁγίου Καθηγουμένου, τό νέο του διακόνημα, οὐσιαστικά δέν κάνει ὑπακοή. Κάνει τό θέλημά του. Ἀγαπᾶ νά κάνει αὐτό πού τοῦ ἀρέσει. Ἀλλά ἔτσι δέν κόβει τό θέλημα του καί δέν προκόπτει στήν μοναχική του ζωή.
Προκοπή στήν μοναχική του ζωή εἶναι ἡ ἀπόκτησις τῆς βαθειᾶς καί ἁγίας ταπεινώσεως. Ἀλλιῶς μάτην κοπιάζει νά κάνει τό διακόνημα πού ἐδιάλεξε.
Πιό τό βαθύτερο νόημα τῆς ὑπακοῆς; Τώρα νά τό γράψω ὅπως ἔρχεται ἀπό μέσα μου. Κάνω ὑπακοή σημαίνει ὅτι ἐργάζομαι σέ ἕνα διακόνημα, ὄχι διά νά διεκπεραιώσω μία ἐργασία π.χ. τό φαγητό στό μαγειρεῖο, τά λαχανικά στούς κήπους, ἀλλά μέσῳ τῆς ἐγκαρδίου ὑπακοῆς μου νά ξεριζωθοῦν ἀπό μέσα μου οἱ ρίζες τοῦ ἐγωϊσμοῦ μου. Διότι, ἔχει διαπιστωθῆ ἀπό τήν πρᾶξι τῆς μοναχικῆς μας ζωῆς, ὅτι δέν ὑπάρχει ἄλλο ὅπλο τόσο ἀποτελεσματικό γιά τήν θεραπεία τοῦ ἐγωϊσμοῦ μας ἀπ᾿ αὐτή τήν μέθοδο τῆς ὑπακοῆς. Ὑπακούω σημαίνει, κάνω τό θέλημα τοῦ ἄλλου. Ἡ τέλεια ὑπακοή μας πρέπει νά γίνεται μέ ἱερή φλόγα μέσα ἀπό τήν καρδιά μας, ὄχι γιά τήν ἐπιτέλεσι κάποιας ἐργασίας, ἀλλά διότι ἐμάθαμε ὅτι μετά ἀπό κάθε ὑπακοή, ἔστω καί τήν παραμικρή, μπῆκε μέσα μας μιά καινούργια πνευματική κατάστασις. Μπῆκε κάποια θεία δύναμις, πού δέν εἶναι δική μας καί ἦταν ἄγνωστη μέχρι ἐκείνη τήν στιγμή. Αὐτή ἡ δύναμις εἶναι θεία ἐνέργεια. Προέρχεται κατ᾿ εὐθεῖαν ἀπό τό Πανάγιο Πνεῦμα, τό ὁποῖον εἶναι Θεός. Μένει κοντά μας. Θέλει νά μείνει καί νά κατοικήσει μέσα μας. Ὅταν λοιπόν, κόβουμε τό θέλημά μας, ἑτοιμάζουμε τό Ἅγιο Πνεῦμα νά ἔλθη καί νά κατοικήσει στήν καρδιά μας. Τοῦ στρώνουμε τά στρωσίδια μας, τοῦ βάζουμε τά χαλιά μας καί ἔτσι νά ἔλθη καί νά ἀναπαυθῆ μέσα μας!
Ὁπότε καλογερική ὑπακοή σημαίνει ταχεῖα πρόοδος στήν πνευματική ζωή. Ἀπαλλαγή ἀπό τά πάθη, τά ὁποῖα τροφοδοτοῦν τόν νοῦ τοῦ ἀνθρώπου μέ κακούς καί ἰδιαίτερα μέ αἰσχρούς λογισμούς. Διά τῆς ὑπακοῆς ὁ μοναχός ἀποκτᾶ θείᾳ χάριτι τήν προσευχή σέ ὅλες τίς βαθμίδες της. Προχωρεῖ καί μετά τήν καρδιακή στήν ἐκστατική προσευχή, πού εἶναι ἡ κατάπαυσις ὅλων τῶν νοερῶν δυνάμεων τῆς ψυχῆς καί ἡ θεωρία τοῦ Θεοῦ.
Αὐτό τό πνευματικό φαινόμενο δέν εἶναι προσευχή, οὔτε δοξολογία οὔτε ἱκεσία προς τόν Θεόν. Εἶναι νοερά θέα τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός θεᾶται ἀθεάτως, μέσω τῆς φωτιστικῆς Χάριτος, ἡ ὁποία καταλάμπει τήν ψυχή. Τήν κάνει λεπτή, τῆς ἀφαιρεῖ ἐξ ὁλοκλήρου τό εἰδεχθές βάρος της καί τήν λαμπρύνει μέ μία ἐσωτερική λαμπρότητα, πού ὁμοιάζει μέ πάμφωτο καί φεγγοβόλο χιτῶνα! Αὐτά πού εἶχε εἴπει ὁ ρουμᾶνος ἀσκητής π. Κλεόπας τό 1984, ὅταν ἤμουν στήν μονή του Συχαστρία γιά δύο μῆνες.
Ὑπακοή σημαίνει ἀνάβασις στόν θρόνο τοῦ Θεοῦ μέ τήν πέμπτη ταχύτητα, χωρίς καθυστερήσεις, λόγῳ βαρέων ἀποσκευῶν. Ὁ ὑπάκουος μοναχός συνεχῶς ἀφαιρεῖ ἀπό ἐπάνω του τίς ἐμπαθεῖς ἀποσκευές του. Πετᾶ σάν τόν ἀετό στά ὕψη, χωρίς νά φοβῆται ὅτι θά πέση, διότι τόν κρατεῖ γερά ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ. Ὁ Χριστός αἰσθάνεται ὑποχρεωμένος νά τόν βοηθήσει, διότι ὁ μοναχός καθημερινά ἀγωνίζεται νά μιμηθῆ τόν μέγαν Ὑποτακτικόν, τόν Ἰησοῦν Χριστόν. Ἀκόμη χαίρεται νά τόν βοηθήσει, διότι τόν ἀγαπᾶ. Ἡ ὑπακοή ἔχει σάν κίνητρό της τήν ἀγάπη. Ὅσο περισσότερο ὁ μοναχός προσφέρεται στήν ὑπακοή, τόσο καί ἡ καρδιά του γεμίζει ἀπό ἀγάπη γιά τόν κόσμον καί γιά τόν Χριστόν.
Σέ δεύτερη μοῖρα ἔρχεται ἡ ὠφέλεια τῆς ὑπακοῆς γιά τήν διεκπεραίωσι μιᾶς έργασίας ἤ γιά τήν ὀργανωμένη λειτουργία τῆς μονῆς. Ὁπότε ὁ μοναχός πού διαλέγει τό διακόνημά του, λέγοντας στόν Γέροντά του, αὐτό δέν μοῦ ἀρέσει, αὐτό εἶναι κοπιαστικό, τό ἄλλο μέ βγάζει ἔξω ἀπό τήν ἐκκλησία καί μένα μοῦ ἀρέσει ἡ ψαλτική καί τά τοιαῦτα, τότε δέν ἔχει κανένα μισθό. Δέν πληρώνεται ἀπό τόν Χριστόν, διότι δέν ἔκανε ἀγῶνα νά ξεπεράσει τόν ἑαυτό του. Δέν ἐπῆρε διακόνημα πού τοῦ ἔδωσε ὁ Χριστός, μέσῳ τοῦ Γέροντός του, ἀλλά αὐτός τό ἐδιάλεξε καί τό ἐπρότεινε στόν Γέροντά του. Καί ὁ Γέροντάς του, τό ἐπευλόγησε διά νά τόν οἰκονομήσει, ὅπως λέγουν στήν καλογερική γλῶσσα. Καί διά νά μή φύγη ἀπό τό μοναστήρι.
Μον. Δαμασκηνός Γρηγοριάτης. 22-1-2019
Μέ τήν εὐλογία τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου
