Ὁ μακαριστός Γέροντας π. Θεόκλητος Διονυσιάτης μέ ἀφορμή τόν σεισμό πού ἔπληξε τήν Ἀττική τόν Σεπτέμβριο τοῦ 1999, εἶχε δημοσιεύσει στόν Ὀρθόδοξο Τύπο (ἀρ. φ. 1335, 01/10/1999) περισπούδαστο καί ψυχωφελές ἄρθρο. Μέ ἔναυσμα τήν τραγωδία στά Τέμπη ἐπικαιροποιοῦμε μέρος τοῦ ἄρθρου ἐκείνου, ἀφενός γιά νά ἀποτελέση «δρόσον ἀερμών» στίς πολλές πονεμένες ψυχές, ἀφετέρου γιά νά προβληματισθοῦμε καί νά συγκρίνουμε πῶς ἔγραφαν καί σκέπτονταν οἱ Πατέρες μας σχετικά μέ τόν ἀνθρώπινο πόνο πού προκαλοῦν οἱ καταστροφές στήν ζωή τῶν ἀνθρώπων, μέ ἐμᾶς τούς ὑλόφρονες. Ἔγραφε ὁ μακαριστός Γέροντας:
Ἀποκωδικοποίησις τοῦ μηνύματος τοῦ Δημιουργοῦ
«Οἱ τελευταῖοι καταστρεπτικοί σεισμοί ἐπανέφεραν τό πρόβλημα ποὺ ὀφείλεται στό φαινόμενο τῶν σεισμῶν. Καί οἱ μέν ἐπιστήμονες, ἐάν εἶναι ἄθεοι εἶναι συνεπεῖς πρός ἑαυτούς, φρονοῦντες ὅτι τό δυστύχημα εἶναι ἄσχετο μέ κάθε ὑπερφυσικό παράγοντα, ὡς αὐτόνομη φυσική λειτουργία. Οἱ δέ χριστιανοί ἀτελεῖς στήν πίστη καί τήν γνώμη ἐπηρεαζόμενοι ἀπό τίς ἄθεες φωνές πέφτουν σέ ἀξιοθρήνητες ἀντιφάσεις ἀρνούμενοι ὅτι ὁ Θεός ἐλέγχει τά πάντα.
Τό θέμα τό συνεζήτησα πρό χρόνων μέ ἁγίους θεολόγους καί σοφούς ἐρημίτες. Θεοφωτίστως ἐπέμεναν στήν ἄποψη ὅτι οἱ χριστιανοί ἐκεῖνοι πού ἀρνοῦνται τόν ἔλεγχο τοῦ Θεοῦ ἐφ’ ὅλης τῆς κτίσεως διά τῶν ἀκτίστων ἐνεργειῶν του ἑπόμενον εἶναι νά ἀρνοῦνται τό δόγμα τῆς πρόνοιας, συνοχῆς καί συντηρήσεως, πού ἕπεται τοῦ δόγματος τῆς δημιουργίας. Κυρίως, ὅμως ἐθεμελίωναν τόν ἰσχυρισμόν των, ὅτι εἶναι ἀδύνατο νά φονεύωνται ἄνθρωποι χωρίς τό θέλημά του, ἐπί τῆς ἀπείρου ἀγάπης του καί τῆς ἀμεσότητος τῆς ἀγαπητικῆς σχέσεώς του μέ τό πλάσμα του καί μάλιστα τούς πιστούς δούλους του.
Πράγματι εἶναι τόση ἡ ἐρωτική δίψα πρός τούς ἀγαπημένους του, ὥστε νά λέγη ὁ Χριστός ὅτι θέλει νά εἶναι μέσα μας καί ἐμεῖς μέσα του! “Ἐγώ ἐν ὑμῖν καί ἡμεῖς ἐν ἐμοί”. Καί ἀλληγορεῖ ὁ γλυκύτατος Ἰησοῦς μας τήν ὀργανική ἀγαπητική σχέση μας μέ τό κλῆμα καί τίς κληματσίδες. “Ἐγώ εἰμι ἡ ἄμπελος καί ὑμεῖς τά κλήματα”. Λοιπόν μέσα σέ αὐτή τήν ἐρωτική ἀλληλοπεριχώρηση Χριστοῦ – τέκνων του εἶναι δυνατόν νά συμβαίνουν διάφοροι πειρασμοί, καταστροφές καί θάνατοι ἄνευ τῆς πρός τό συμφέρον τοῦ πλάσματος βουλήσεώς του; Ποῦ μποροῦν νά σταθοῦν οἱ ἄθεες θεωρίες καί οἱ “ἔνθεες” πλᾶνες τῶν ἡμιπίστων χριστιανῶν πού ἀρνοῦνται τήν παντοδυναμία καί τόν ἔλεγχο τοῦ παναγάθου Θεοῦ ἐφ’ ὅλων τῶν κόσμων, ὁρατῶν καί ἀοράτων, ὑλικῶν καί πνευματικῶν, ὅταν καί “αἱ τρίχες τῆς κεφαλῆς μας ἠριθμημέναι εἰσί” καί ἕνα εὐτελές στρουθίον δέν χάνεται χωρίς τό θέλημα τοῦ Πατρός μας τοῦ ἐν οὐρανοῖς; Καί πῶς δέν πέφτουμε στόν βόθυμον γελοίων ἀντιφάσεων, θεωροῦντες ἀμέτοχον καί ἄσχετον στίς καταστροφές τόν ἀγαπῶντα “μανικῶς” Θεόν καί Πατέρα μας, τόν κατά τήν οὐσίαν μέν ἀπρόσιτον, κατά τίς ἐνέργειες δέ πανταχοῦ παρόντα καί τά πάντα πληροῦντα καί ἐνεργοῦντα ἐξ ἀφάτου ἀγάπης;». Αὐτό βέβαια δέν ὑποδηλώνει ὅτι ἀποποιοῦνται τῶν εὐθυνῶν τους οἱ ὑπεύθυνοι καί εἰδικά οἱ κυβερνητικοί ἀξιωματοῦχοι, παρ’ ὅλα αὐτά ἡ παρουσία τοῦ Θεοῦ εἶναι παντοῦ, ἀφοῦ εἶναι “πανταχοῦ παρών καί τά πάντα πληρῶν”.
Ἄρα, μέ τό συμβάν στά Τέμπη, ἀλλά καί μέ κάθε καταστροφή, ὁ ἄνθρωπος θά πρέπη νά ἐπικεντρώνη τήν προσοχή του νά ἀποκωδικοποιήση τό μήνυμα πού θέλει νά τοῦ ἀποστείλη ὁ Δημιουργός του. Καί ποῖο εἶναι τό μήνυμα θά μᾶς τό ἀποκαλύψη στήν συνέχεια ὁ μακαριστός π. Θεόκλητος.
Αἱ θλίψεις παιδευτικαί μορφαί
«Ἐλέγχοντες οἱ μακάριοι καί πραεῖς τήν καρδίαν ἐρημίτες τήν ἀγνωσίαν τῶν ἀσυνεπῶν χριστιανῶν ἔλεγαν καί τά ἑξῆς: Ἄς φαντασθοῦμε ὅτι ἀφοῦ ὁ Κύριος ἐθωράκισε τοὺς Ἁγίους Ἀποστόλους ἀπό κάθε κίνδυνον, τούς ἐξαπέστελλε στά ἔθνη. Ἀλλά, ὅπως ἦσαν συγκεντρωμένοι στό ὑπερῶον, ἕνας ἀδυσώπητος ἐγκέλαδος προκαλεῖ ἕνα τεκτονικόν σεισμόν καί σωριάζονται τά Ἱεροσόλυμα καί φονεύονται καί ὅλοι οἱ Ἀπόστολοι! Ὁπότε; Οἱ μέλλοντες Χριστοκήρυκες δέν θά εὐαγγελισθοῦν τόν κόσμον; Ἤ ὁ Κύριος ἑτοιμάζει κάποιους Ἁγίους του σέ ὡρισμένες ἱεραποστολές, ἀλλά λόγῳ ἀτυχήματος τραυματίζονται θανασίμως καί ἡ βούληση τοῦ Θεοῦ ματαιοῦται! Ἤ ἀκόμη ὁ Θεός σκεπάζει ἀπό κάθε μορφή κακοῦ ἕνα λαό Χριστοφόρο πού τόν εὐαρεστεῖ. Καί ἐνῶ βούλεται νά ζήσουν πολλά ἔτη γιά παράδειγμα πρός μίμηση καί ἀργότερα νά τούς ἀναπαύση ἐν εἰρήνῃ ἔρχεται τό δυστύχημα καί θάπτει τούς πάντες κάτω ἀπό τά ἐρείπια. Ἑπομένως ὁ Θεός δέν εἶναι παντοδύναμος! Αὐτά δέν συνιστοῦν θλιβερές ἀντιφάσεις καί δέν προϋποθέτουν τόν Θεόν ὑποκείμενον στίς φυσικές λειτουργίες τῶν κτισμάτων Του; Ἡ ἀθεΐα δέν εἶναι λοιπόν ἐρεβώδης μωρία;
Στήν συνέχεια θά παραθέσω μερικά ἀποσπάσματα», λέγει ὁ π. Θεόκλητος «ἀπό τό βιβλιαράκι “Ἡ ἀγάπη σείει τήν γῆ”, ἀφοῦ οἱ σεισμοί, τά διάφορα ἀτυχήματα ἀποτελοῦν τό θέμα τῆς ἡμέρας καί ὁ πονοκέφαλος τῆς Κυβερνήσεως, ἀλλά καί τήν τραγωδία πολλῶν οἰκογενειῶν, τραγωδία ὄχι τόσο γιά τούς θανάτους, τούς τραυματισμούς, ὅσο γιατί δέν συνέλαβαν τό σωτήριον μήνυμα τοῦ Πατρός των, τοῦ ἐν οὐρανοῖς. Λοιπόν παραθέτω κατ’ ἐκλογήν διαφωτιστικά κείμενα:
“Πράγματι στηρίζουμε ἀποδεικτικά καί συλλογιστικά τόν ἰσχυρισμό ὅτι ὁ Θεός ὡς παντοδύναμος μέν ἐλέγχει μέχρι λεπτομερείας ὄχι ἁπλῶς μόνον τό ἀστεράκι –γῆ, ἀλλά καί ὅλα τά ἑκατομμύρια καί τρισεκατομμύρια τῶν ἡλίων καί γαλαξιῶν. Ὡς ὑπεράγαθος δέ καί πλήρης ἀναλλοίωτης ἀγάπης, ἀσύλληπτης ἀγάπης ἀπό τά γνωστικά μας ὄργανα, “ἀγκαλιάζει” ἐρωτικά ὁλόκληρη τήν νοερή καί νοητή κτίση, ὅλους τούς κόσμους τῆς δημιουργίας του. Προπαντῶς ὅμως κενώνει τήν ἀγάπη του στόν ἄνθρωπο γιά τή σωτηρία τοῦ ὁποίου “ἕως ἄρτη ἐργάζεται”.
Καί οἱ σεισμοί, ἀλλά καί κάθε δυστύχημα, μέ ὅλες τίς θλιβερές συνέπειές τους δέν εἶναι τίποτε ἄλλο ἀπό ἀγάπη σέ θλίβουσα παιδευτική μορφή. Πάντως ἀγάπη καί μάλιστα ἀγάπη Θεοῦ, πού στοργικά ὅσο καί ἀπαραίτητα μᾶς βοηθάει νά ξυπνήσουμε ἀπό τόν λήθαργο τῆς ἁμαρτίας σέ μετάνοια, σέ ἀλλαγή νοῦ, σκέψεων καί πράξεων. Καί εἶναι σάν νά μᾶς λέει “ἔγειρε ὁ καθεύδων καί ἀνάστα ἐκ τῶν νεκρῶν καί ἐπιφαύσει σοι ὁ Χριστός” (Ἐφεσ. ε,14). Ἄν εἴχαμε ἀγάπη στήν ψυχή μας, θά αἰσθανώμασθε καί θά καταλαβαίναμε τήν παρουσία τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Ἀφοῦ ὅμως δέν ἔχουμε, τουλάχιστον ἄς πιστέψουμε τήν διδαχή τῆς Ἐκκλησίας. Γιατί τό αἴτιο τῆς ἀγνωσίας γιά τά θεῖα πράγματα εἶναι ἡ ἔλλειψη ἀγάπης».
Αὐτά εἶναι τά μηνύματα πού θέλει νά ἀποστείλη ὁ Δημιουργός μας, Θεός πρός τό πλάσμα του μέ κάθε καταστροφή. Ὥστε νά «μᾶς βοηθήση νά ξυπνήσουμε ἀπό τόν λήθαργο τῆς ἁμαρτίας σέ μετάνοια, σέ ἀλλαγή νοῦ, σκέψεων καί πράξεων», ἀλλά καί νά μᾶς ὑποδείξη ὅτι ἡ ἔλλειψη ἀγάπης στήν ζωή μας τόσο στό πρόσωπό του ὅσο καί πρός τούς συνανθρώπους μας, εἶναι ἡ αἰτία γιά τήν «ἀγνωσία γιά τά θεῖα πράγματα».
Καί συνεχίζει ὁ π. Θεόκλητος λέγοντας ὅτι «Δέν πρέπει νά ἀμφισβητηθῆ ἡ κατευθύνουσα τά πάντα θεία πρόνοια, ἡ παντοδυναμία καί ἡ ἄπειρη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, κυρίως πρός τά Ὀρθόδοξα πλήν ἁμαρτωλά παιδιά Του.
Θυμηθεῖτε ἀδελφέ Θ., συνέχισε ὁ Ἡσυχαστής, τί ἄμεση ἀνταπόκριση βρῆκε ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος στίς ψυχές τῶν πιστῶν ἀπό ἕνα καταστροφικό σεισμό, πού ἔγινε στήν Ἀντιόχεια, ὅταν ἀκόμα ἦταν ἁπλός πρεσβύτερος. Ὁ σεισμός προκάλεσε ἔντονο φόβο. Καί ἐπειδή οἱ Χριστιανοί εἶχαν πίστη στόν Θεό, ἀπέδωσαν τόν σεισμό στίς ἁμαρτίες τους, μετενόησαν καί ζήτησαν συγχώρεση ἀπό τόν φιλάνθρωπο Κύριο. Ἄν κανείς ἐρωτηθῆ, γιατί σείσθηκε ἡ πόλη ἔστω καί ἄν αὐτός δέν ἀπαντήση, ὅμως εἶναι γενικά ἀποδεκτό ὅτι σείσθηκε γιά τίς ἁμαρτίες, γιά τίς πλεονεξίες, γιά τίς ἀδικίες, γιά τίς παρανομίες, γιά τίς ὑπερηφάνειες, γιά τίς ἡδονές, γιά τίς ἀπάτες».
Οἱ ἴδιες πλεονεξίες καί παρανομίες εἶναι πού ὁδήγησαν καί στίς ἡμέρες μας στήν ἀνείπωτη καταστροφή στά Τέμπη.
Ἐχάσαμεν τήν εὐγένειαν τῆς ἐθνικῆς ὑποστάσεώς μας “μιγέντες τοῖς ἔθνεσι”
«Ἄς κλείσουμε τήν μελέτη μέ τόν ἐπίλογο τοῦ βιβλίου: “Ἡ ἐξασθένιση τῆς πίστεως τῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν μας σέ μεγάλη κλίμακα καθιστᾶ προβληματική τήν στάση τους στά ἐκδηλώματα τοῦ Θεοῦ. Σέ παρελθοῦσες ἐποχές τά πράγματα ἦσαν πιό φυσικά, ἁπλά καί ἀληθινά. Ἡ μέ ἁπλότητα πίστη τοῦ λαοῦ μας πρός τήν παντοδυναμία καί παναγαθότητα τοῦ Θεοῦ, δεχότανε τά διάφορα δεινά καί τίς θεήλατες μάστιγες σάν παιδαγωγικές ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ πρός τά ἀγαπημένα παιδία Του, πού ἔφευγαν ἀπό κοντά Του. Τώρα πού “ἐψύγη ἡ ἀγάπη τῶν πολλῶν διά τό πληθυνθῆναι τήν ἀνομίαν” εἶναι προβληματικό νά μιλήση κανείς, συνδέοντας τά ἀτυχήματα μέ τόν Θεό καί τίς ἀπό ἀγάπη ἐνέργειές του καί ὄχι μόνον αὐτό, ἀλλά κινδυνεύεις νά προκαλέσης ὄχι ἁπλῶς εἰρωνεῖες, ἀλλά καί ἀγανάκτηση καί βλασφημίες, ὅταν ἡ ψυχή χάση τήν ἐπαφή της μέ τόν Θεό γιά ὅλα εἶναι ἱκανή.
Οἱ ἄνθρωποι βέβαια πάντοτε ἁμάρταναν ἄν ὄχι καί σέ τόση ἔκταση, ἀλλά μετανοοῦσαν. Τώρα θεμελιώνουν τίς ἁμαρτίες καί θεωρητικά, ὁπότε δέν ὑπάρχει ἐλπίδα σωτηρίας. Ἡ Ἐκκλησία καλεῖ σέ μετάνοια, ἀλλά οἱ καρδιές τῶν πολλῶν “ἐπαχύνθησαν”. Ἡ τραγωδία βρίσκεται κυρίως στό γεγονός ὅτι ὁ σατανικός μηχανισμός πού λειτουργεῖ ὑπό μορφή πολιτισμοῦ στήν Ὀρθόδοξη Ἑλλάδα ξαναβρίσκει τό ρυθμό του μετά ἀπό ἕνα χρονικό σημεῖο, ὁπότε οἱ τραγωδίες καί οἱ ἀγωνίες πού γεννοῦσαν κάποια ἐλπίδα αὐτοκριτικῆς καταβαίνουν στό βυθό τοῦ ὑποσυνειδήτου σάν κάποιο δυσάρεστο καί ἐφιαλτικό ὄνειρο. Καί ἔτσι ζοῦμε ἄνετα στήν ψευδαίσθηση ἄλλου ἀπατηλοῦ ὀνείρου, χωρίς νά ὑποπτευόμασθε ὅτι ἔχουμε ἀλλοτριωθῆ ἀπό τό Ἑλληνορθόδοξο ἦθος καί ὅτι ἐχάσαμε τήν εὐγένεια τῆς ἐθνικῆς ὑποστάσεώς μας “μιγέντες τοῖς ἔθνεσι”.
Καί τώρα ἔχουμε πάλι ἀνάγκη χριστιανικῆς κατηχήσεως καί ἀπολογητικῆς, ἕνα ἔργο ἐξαιρετικά δύσκολο, ἀφοῦ οἱ κατηχούμενοι τελοῦν ὑπό τίς ἐπιδράσεις ἀρνητικῶν ρευμάτων, πού ματαιώνουν ἔτσι τίς προσπάθειες».
Ἡ τραγωδία στίς ἡμέρες μας βρίσκεται ὄχι μόνον στό γεγονός ὅτι ἡ ἀρετή χλευάζεται, ἐνῶ ἡ ἁμαρτία ἐπαινεῖται καί ὁ ἄνθρωπος ἀρνεῖται νά ἀκούση λόγο μετανοίας, ἀλλά καί αὐτοί πού ἔχουν ταχθῆ νά κατηχήσουν τόν λαό στήν μετάνοια ἀρνοῦνται τό κήρυγμα τῆς μετανοίας ἐπηρεασμένοι ἀπό τό κοσμικό φρόνημα.
Συνεχίζει ὁ π. Θεόκλητος «Τόσο βέβαια οἱ σεισμοί ὅσο καί ἄλλες μορφές φυσικῶν ἀνωμαλιῶν πού προκαλοῦν ζημιές, θανάτους, τραυματισμούς κ.λπ. ἀποτελοῦν φαινόμενα φυσικά, πού σέ μία ἰσόρροπη λειτουργία τους ἀποβαίνουν εὐεργετικά γιά τήν ζωή. Ὁ παράγων πού ἀνατρέπει τήν ἰσορραπία τῆς λειτουργίας τῶν φυσικῶν φαινομένων εἶναι ὁ Θεός κατά τήν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας. Γι’ αὐτό ὅπως ἤδη ἐσημειώθη ἐνεργεῖται ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ γιά νά διεγείρη τά παιδιά του σέ ἐργασία τῶν ἐντολῶν του.
Ἄς παρακαλοῦμε τόν Θεό νά φωτίση τό σκότος μας, γιά νά τόν γνωρίσουμε περισσότερο καί νά τόν ἀγαπήσουμε, ὁπότε θά μάθουμε πόσο μᾶς ἀγαπάει καί τότε θά τά μάθουμε ὅλα. Ἕως ὅτου ὅμως γίνη αὐτό ὀφείλουμε νά προσφεύγουμε στούς ἁγίους Πατέρες μας, πού σάν σκεύη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μᾶς διδάσκουν τό συμφέρον τῆς ψυχῆς μας καί μαρτυροῦν γιά τήν ἀπερίγραπτη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρός ὅλη τήν δημιουργία Του.
Ὅταν ὁ Ἅγιος Αὐγουστῖνος Ἐπίσκοπος Ἱππῶνος τῆς Βορ. Ἀφρικῆς ἐπέστρεψε στήν ἐπαρχία του μόλις τελείωσε μία βαρβαρική ἐπιδρομή καί εἶδε τίς μεγάλες καταστροφές εἶπε: “Εἶναι ταπεινό νά πιστεύουμε ὅτι ἡ κατακρήμνιση ξύλων καί λίθων καί ὁ θάνατος θνητῶν ἀνθρώπων ἀποτελεῖ μέγιστον κακόν”. Καί τά ἔλεγε αὐτά, γιατί ἔκρινε μέ τά μέτρα τῆς αἰωνιότητος τῶν ψυχῶν. Ἡ σωτηρία τῶν ψυχῶν τόν ἐνδιέφερε, συμφώνως καί μέ τήν ἱερά ἀκολουθία τῆς 26ης Ὀκτωβρίου, «Ἐπί τῇ φοβερᾷ ἀπειλῇ τοῦ σεισμοῦ», ὅπου ψάλλεται».
Καί ὁλοκληρώνει ὁ μακαριστός Γέροντας τονίζοντας ὅτι «Εἴθε οἱ πληγέντες ἀδελφοί μας νά ἔβλεπαν στήν “κατακρήμνιση ξύλων καί λίθων” τό θεῖον Ἔλεος καί τήν «Ἀγάπην σείουσαν τήν γῆν». Τέλος, “τό χάσμα π’ ἄνοιξ’ ὁ σεισμός ἐγέμισ’ ἄνθια…”; Τά “ἄνθια” τῆς Μετανοίας, τῆς ἀνανήψεως, τῆς εὐχαριστίας καί τῆς Ἀγάπης; Πόσον τό εὐχόμεθα καί πρός τήν κατεύθυνση αὐτήν προσευχόμεθα».
Ἀντιλαμβανόμασθε καί συμμεριζόμασθε τόν ἀβάστακτο πόνο πού δοκιμάζουν οἱ οἰκογένειες πού ἔχασαν οἰκεῖα καί προσφιλῆ πρόσωπά. Τό βάρος τῆς δοκιμασίας σίγουρα εἶναι ἀβάστακτο. Μέ τήν ἐπαναδημοσίευση ὅμως τοῦ σπουδαίου αὐτοῦ κειμένου τοῦ Γέροντος Θεοκλήτου Διονυσιάτου θέλουμε νά προσφέρουμε στούς πονεμένους συνανθρώπους μας ἕνα φάρμακο πρώτης ἀνάγκης. Νά ἑστιάσουμε τήν προσοχή στήν ἀντίσταση πού πρέπει νά προβάλλουμε ἐναντίον τοῦ πάθους τῆς λύπης. Διότι ἡ λύπη καί ἰδιαίτερα ἡ ὑπερβάλλουσα ἀκόμα καί ἡ δικαιολογημένη μᾶς ἐμποδίζει ἀπό τό νά εἴμασθε εἰρηνικοί, μᾶς κάνει σκληρούς τόσο πρός τούς ἑαυτούς μας ὅσο καί πρός τούς συνανθρώπους μας. Ἄς ἀφήσουμε χῶρο στόν Πανάγαθο καί Ἐλεήμονα Κύριό μας, ὥστε ἡ νέα δοκιμασία να ἀποτελέση ἀρχή μετανοίας, τόσο σέ κάθε ἕνα ξεχωριστά, ὅσο καί συλλογικά στήν Πατρίδα μας.
