Ὁ συγγραφεύς τῆς Πεντατεύχου

Γράφει ὁ κ. Ἀνδρέας Κεφαλληνιάδης, διδάσκαλος

Ἀνέκαθεν οἱ Ἰσραηλίτες θεωροῦσαν ὅτι ἡ Πεντάτευχος (Γένεση, Ἔξοδος, Λευϊτικό, Ἀριθμοί, Δευτερονόμιο) ἔχει ὡς συγγραφέα της τὸν Μωυσῆ. Πράγματι, στὰ ἄλλα βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης γίνεται λόγος ὅτι ὁ Μωυσῆς εἶναι ὁ συγγραφέας αὐτῶν τῶν βιβλίων. Σὲ πολλὰ ἐπίσης βιβλία γίνεται ἀναφορὰ στὰ γεγονότα ποὺ ἐξιστοροῦνται στὴν Πεντάτευχο, πρᾶγμα ποὺ σημαίνει ὅτι ἡ Πεντάτευχος εἶναι παλαιότερη ἀπὸ αὐτά. Ἀλλὰ καὶ στὴν Καινὴ Διαθήκη ὁ ἴδιος ὁ Κύριός μας θεωρεῖ τὸν Μωυσῆ συγγραφέα λέγοντας χαρακτηριστικά: «περὶ ἐμοῦ γὰρ ἐκεῖνος ἔ­γρα­ψεν» (Ἰωάν. ε΄ 46) ἀποδίδοντας τὴ συγγραφὴ τῆς Πεντατεύχου σ’ αὐτόν. 

Ὁμοίως, ὁ Φίλιππος μιλώντας στὸν Ναθαναήλ, τοῦ λέει ὅτι βρῆκε τὸν Ἰησοῦ «ὅν ἔγραψε Μωυσῆς ἐν τῷ νόμῳ καὶ οἱ προφῆται» (Ἰωάν. α΄ 46). Ἐπίσης καὶ στὰ ἴδια τὰ βιβλία τῆς Πεντατεύχου γίνεται σαφὴς ἀναφορὰ ὅτι γράφτηκαν ἀπὸ τὸν Μωυσῆ μὲ ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ. Ἡ ἐξιστόρηση τῶν γεγονότων τοῦ βιβλίου τῆς Ἐξόδου φανερώνει ἄνθρωπο ποὺ ἔζησε στὴν Αἴγυπτο, ὅπως ἦταν ὁ Μωυσῆς. Ἡ γραφὴ ἦταν γνωστὴ τὴν ἐποχὴ ποὺ ζοῦσε ὁ Μωυσῆς (1500 π.Χ.). Φυσικὰ ὁ Μωυσῆς δὲν ἔγραψε μόνον ἀφ’ ἑαυτοῦ, ἀλλὰ χρησιμοποίησε παλαιότερα χειρόγραφα καθὼς καὶ προφορικὲς παραδόσεις ποὺ ἔφτασαν ὥς αὐτὸν ἀπὸ τὰ παλαιότερα χρόνια. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι σὲ κάποια σημεῖα τῶν βιβλίων ἔγιναν μεταγενέστερες προσθῆκες ἀπὸ ἄλλους συγγραφεῖς, ἀλλὰ αὐτὸ δὲν ἀναιρεῖ τὸ γεγονὸς ὅτι τὸ κύριο σῶμα τῶν βιβλίων ἔχει καθαρὰ μωσαϊκὴ προέλευση.

Ὡστόσο, κάποιοι νεώτεροι κριτικοὶ τῶν βιβλικῶν κειμένων ἰσχυρίζονται ὅτι τὰ κείμενα αὐτὰ γράφτηκαν πολλοὺς αἰῶνες μετὰ τὸν Μωυσῆ (ἀπὸ τὸν 10ο ὥς τὸν 5ο π.Χ. αἰώνα) κι ὅτι ἀποτελοῦν συρραφὴ κειμένων τεσσάρων διαφορετικῶν συγγραφέων! Τὸ βασικὸ ἐπιχείρημα, στὸ ὁποῖο στηρίζουν τὶς ὑποθέσεις τους οἱ ἀρνητὲς, εἶναι ὅτι στὰ ἱερὰ κείμενα γίνεται χρήση διαφορετικῶν ὀνομάτων τοῦ Θεοῦ, πρᾶγμα ποὺ ὅπως λένε, ὑποδηλώνει διαφορετικοὺς συγγραφεῖς. Π.χ. σὲ ἕνα κεφάλαιο ἢ σὲ μία παράγραφο ὁ Θεὸς ἀναφέρεται μὲ τὸ ὄνομα Γιαχβὲ, ἐνῷ σὲ ἄλλο κεφάλαιο ἢ σὲ ἄλλη παράγραφο ἀναφέρεται μὲ τὸ ὄνομα Ἐλοχίμ. Πόσο λογικὸ ὅμως εἶναι νὰ λέμε ὅτι ἡ μία παράγραφος τοῦ ἴδιου κεφαλαίου εἶναι γραμμένη ἀπὸ ἕνα συγγραφέα καὶ ἡ ἀμέσως ἑπόμενη ἀπὸ ἕνα ἄλλον;

Ὁ Μωυσῆς, ἐπειδὴ ἦταν ἀναγκασμένος νὰ χρησιμοποιήσει πολλὲς φορὲς τὴ λέξη Θεός, εἶναι φυσικὸ νὰ ἔκανε χρήση διαφόρων ὀνομάτων, ἀπὸ αὐτὰ ποὺ οἱ ἴδιοι οἱ Ἰσραηλίτες ἀπέδιδαν στὸ Θεό. Τὸ ἴδιο κάνουμε κι ἐμεῖς στὰ γραπτά μας. Δηλαδή, γιὰ νὰ μὴ ἐπαναλαμβάνουμε συν­εχῶς τὴν ἴδια λέξη, ἀναγκαζόμαστε νὰ χρησιμοποιοῦμε συνώνυμες λέξεις. Ἐπιπλέον, ἐντελῶς αὐθόρμητα, ἀνακύπτουν καὶ τὰ ἑξῆς ἐρωτήματα: Ποιοὶ εἶναι αὐτοὶ οἱ τέσσερις ὑποτιθέμενοι συγγραφεῖς τῆς Πεντατεύχου τῶν ὁποίων κανεὶς δὲ γνωρίζει οὔτε τὰ ὀνόματα οὔτε κάτι ἄλλο γι’ αὐτούς; Πῶς οἱ Ἰουδαῖοι ὅσο καὶ ὅλος ὁ χριστιανικὸς κόσμος ἐπὶ 3.000 καὶ πλέον χρόνια ζοῦσαν σὲ πλάνη χωρὶς κάποιος νὰ τὸ καταλάβει νωρίτερα; Πῶς ἡ Πεντάτευχος ἐπικράτησε ἀπὸ πολὺ νωρὶς νὰ ὀνομάζεται Νόμος τοῦ Μωυσῆ, ἂν ἡ ἐμφάνισή της ἔγινε χίλια ὁλόκληρα χρόνια μετὰ ἀπὸ αὐτόν; Πῶς μπόρεσαν νὰ συγκολληθοῦν μεταξύ τους κείμενα διαφορετικῶν συγγραφέων ποὺ ἔζησαν σὲ διαφορετικοὺς αἰῶνες, ὥστε νὰ σχηματιστοῦν πέντε κανονικὰ βιβλία, γραμμένα στὸ ἴδιο ὕφος, μὲ σαφὲς καὶ λεπτομερὲς νόημα, μὲ ἀπόλυτη χρονολογικὴ σειρὰ καὶ μὲ πλήρη ἑνότητα μεταξύ τους; Γιὰ ποιὸ λόγο ὁ ἀναγνώστης τῆς Πεντατεύχου ἔχει τὴν αἴσθηση ὅτι διαβάζει κείμενα μὲ σωστὴ δομὴ κι ἀλληλουχία κι ὄχι ἀσυνάρτητα ἢ ξεκάρφωτα κείμενα;

Ὑπάρχει ὅμως κι ἕνα ἐρώτημα στὸ ὁποῖο ἐμεῖς τουλάχιστον, μποροῦμε νὰ δώσουμε τὴν ἀπάντηση: Γιατί μερικοὶ θεολόγοι ἀποδέχονται καὶ διδάσκουν τὴ θεωρία τῶν τεσσάρων συγγραφέων; Δυστυχῶς οἱ θεολόγοι αὐτοὶ εἶναι διαποτισμένοι μὲ ὀρθολογισμὸ καὶ μὲ ἄρνηση τῆς θεοπνευστίας τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Ἔτσι, τὰ βιβλικὰ κείμενα ἀντιμετωπίζονται ἀπὸ αὐτοὺς ἐκ τῶν προτέρων μὲ σκεπτικισμὸ καὶ ἀμφισβήτηση. Ὁ τρόπος σκέψης τῆς ἐποχῆς μας εἶναι καθαρὰ ἀντιχριστιανικός. Ἔτσι ἡ προφητεία τοῦ ἀποστόλου Παύλου ἐπαληθεύεται: «Θὰ ἔρθει καιρὸς ποὺ οἱ ἄνθρωποι δὲν θὰ ἀνέχονται τὴ σωστὴ διδασκαλία, θὰ ἀποστρέψουν τὰ αὐτιά τους ἀπὸ τὴν ἀλήθεια καὶ θὰ τραποῦν πρὸς τοὺς μύθους» (Β΄ Τιμ. δ΄ 3- 4 ).