Η ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΟΥΣ 3 ΠΡΩΤΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ

 

Ιστορικά

Βλασίου Ιω. Φειδά

      Η Χριστιανική ζωγραφική στους τρείς πρώτους αιώνες αναπτύχθηκε κυρίως στους χριστιανικούς τάφους και ιδιαίτερα στις κατακόμβες, στις οποίες διασώθηκαν αξιόλογες τοιχογραφίες (Ρώμης, Νεαπόλεως, Σικελίας, Μήλου, Κυρήνης, Λιβύης κ.α.). Τα κύρια θέματα των παραστάσεων αυτών συνδέονται με τον Ιησού Χριστό και αντλούνται από την Παλαιά ή την Καινή Διαθήκη, ενώ χρησιμοποιούνται και θέματα της κλασικής αρχαιότητας, τα οποία είχαν σχέση με σύμβολα και μύθους για τον θάνατο ή την αθανασία, όπως λ.χ. η προσωποποίηση των εποχών του έτους, η παράσταση του μύθου του Έρωτος και της Ψυχής και οι παραστάσεις ζώων (έλαφος, ίπποι, κριοί, κ.α.), πτηνών (περιστερά, παγώνι, ψιττακός κ.α. ), φυτών (άμπελος, κλάδος ελιάς, φοίνικας κ.α.) και αντικειμένων (άγκυρα, ναυς κ.α).

 Οι αξιολογότερες χριστιανικές συμβολικές παραστάσεις είχαν ως θέματα :

 

 α) τον Ιχθύν ή τους ιχθύς, ο οποίος στη μεγαλογράμματη γραφή έδινε τη συνοπτική ομολογία του ονόματος του Χριστού και εθεωρείτο συμβολικός τύπος του Χριστού, γι’αυτό και είχε διαδοθεί ευρύτατα (κατακόμβες Ρώμης, Μήλου, Β.Αφρικής και αλλού),

 β) τον Αμνό και τα πρόβατα, για να συμβολισθή ο Χριστός ως ο Αμνός και οι πιστοί ως τα πρόβατα, απαντά δε σε κατακόμβες, σαρκοφάγους, λύχνους κ.α. με χαρακτηριστικότερες παραστάσεις του Χριστού αμνού στη σαρκοφάγο του μαυσωλείου της Γάλλας Πλακιδίας στη Ραβέννα, στο από ελεφαντόδοντο δίπτυχο της μητροπόλεως του Μιλάνου, στον άγιο Βιτάλιο της Ραβέννας με τους δώδεκα αποστόλους ως πρόβατα και αλλού,

 γ) τον καλό ποιμένα ο οποίος συμβόλιζε τον Χριστό ως λυτρωτή του “απολωλότος” προβάτου και ήταν η προσφιλέστερη ίσως παράσταση στην παλαιοχριστιανική περίοδο (κοιμητήριο Κυρήνης της β. Αφρικής, κατακόμβη αγίας Λυκίνης της Ρώμης, μαυσωλείο Γάλλας Πλακιδία της Ραβέννας και αλλού),

 δ) τον Ορφέα να παίζει λύρα, που συμβόλιζε τον Χριστό (κατακόμβες Ρώμης αγίου Καλλίστου, αγίας Δομιτίλλας και αλλού).

 Παράλληλα με τα θέματα αυτά, τα οποία είχαν έντονο συμβολικό χαρακτήρα, αναπτύχθηκαν σε τοιχογραφίες διάφορα γεγονότα ή σκηνές της Παλαίας ή της Καινής Διαθήκης, τα οποία προβάλλουν αλληγορικά τις θρησκευτικές ιδέες για τον θάνατο, τη λύτρωση και τη μακαριότητα της ψυχής στον παράδεισο.

 

Από την Εκκλησιαστική ιστορία του καθ. Βλασίου Ιω. Φειδά. (τόμος Α’)

entaksis