Διάλεξη του Ιερομόναχου Δαμασκηνού (Christensen), Μονή Γερμανού της Αλάσκας (ΗΠΑ). Μέρος Β.
Πρέπει να κηρύττουμε το Ευαγγέλιο του Χριστού στην εποχή μας; Και ποιο πρέπει να είναι το Ορθόδοξο κήρυγμα σήμερα; Αυτά τα ερωτήματα απασχολούν πολλούς πιστούς. Για τη Ρωσία, η οποία έχει υποστεί ισχυρές επιθέσεις από ετεροδόξους ιεραποστόλους τις τελευταίες δύο δεκαετίες, τα θέματα αυτά είναι ιδιαίτερα σημαντικά. Είναι, επίσης, ιδιαζόντως σημαντικά στην Αμερική, μια χώρα της οποίας ο πληθυσμός, αν και προσκολλημένος στις παραδοσιακές χριστιανικές αξίες σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ ό,τι στη Δυτική Ευρώπη, ακολουθεί κυρίως τον Προτεσταντισμό. Δεν είναι τυχαίο ότι στις 21 Οκτωβρίου 2006, η Αδελφότητα των Ορθοδόξων Κληρικών στην Εκκλησία του Ευαγγελίου στο Σακραμέντο (Καλιφόρνια, ΗΠΑ, δικαιοδοσία της Ελληνικής Αρχιεπισκοπής στην Αμερική) διοργάνωσε ένα συνέδριο με θέμα «Το κήρυγμα του Ευαγγελίου στον σύγχρονο κόσμο», στο οποίο έδωσε διάλεξη ο ηγούμενος της Μονής του Οσίου Γερμανού της Αλάσκας (Πλατίνα, Καλιφόρνια, ΗΠΑ, δικαιοδοσία της Σερβικής Αρχιεπισκοπής στην Αμερική) Ιερομόναχος Δαμασκηνός (Christensen).
ΖΩΝΤΑΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ
Προαπαιτούμενο για το επιτυχές κήρυγμα του Ευαγγελίου στον σύγχρονο κόσμο είναι να «ζούμε» το Ευαγγέλιο.
Ο π. Σεραφείμ (Rose) έγραψε:
«Υπάρχει μια ψευδής θεώρηση, η οποία, δυστυχώς, είναι ευρέως διαδεδομένη σήμερα, σύμφωνα με την οποία ένας Ορθόδοξος πιστός μπορεί απλά να περιοριστεί στην επίσκεψη στην Εκκλησία και στο τυπικό “Ορθόδοξο” έργο, δηλαδή την προσευχή σε συγκεκριμένες ώρες και στο να κάνει το σημάδι του Σταυρού, όπως όλοι οι άλλοι, κaι από την άλλη να ζήσει με τον ίδιο τρόπο, όπως όλοι τριγύρω του, ν’ ακολουθεί πιστά τη σύγχρονη κουλτούρα, χωρίς να βλέπει τίποτε το αμαρτωλό σε αυτό.
Αυτός που αντιλαμβάνεται το βάθος της Ορθοδοξίας, που αντιλαμβάνεται πώς πρέπει να ζήσει ένας πραγματικός Ορθόδοξος Χριστιανός και με ποιες ολοκληρωτικές προκλήσεις μάς φέρνει αντιμέτωπους ο σύγχρονος κόσμος, θα καταλάβει εύκολα πώς αυτή η θεώρηση είναι εσφαλμένη. Ο Ορθόδοξος Χριστιανός πρέπει να είναι Ορθόδοξος συνεχώς, κάθε ώρα και στιγμή, υπό οιεσδήποτε συνθήκες, διαφορετικά δεν είναι καν Ορθόδοξος. To πόσο Ορθόδοξοι είμαστε ή όχι μαρτυρείται όχι μόνο στις αυστηρά ορθόδοξες απόψεις μας, αλλά σε ό,τι λέμε ή κάνουμε έμπρακτα. Οι περισσότεροι από εμάς επιδεικνύουμε μεγάλη αδιαφορία απέναντι στη χριστιανική, θρησκευτική ευθύνη, που φέρουμε για το φαινομενικά κοσμικό κομμάτι της ζωής μας. Ένας άνθρωπος με μια πραγματικά ορθόδοξη κοσμοθεωρία ζει σε όλες τις εκφάνσεις του ως Ορθόδοξος ».
Όσο βαθύτερα μπαίνουμε στην ορθόδοξη χριστιανική ζωή με την καθημερινή προσευχή, την καθημερινή ανάγνωση πνευματικών βιβλίων, την τακτική παρακολούθηση θείων Λειτουργιών, την τακτική εξομολόγηση και με την Κοινωνία των Ιερών Μυστηρίων του Χριστού, τόσο πιο πολύ αισθανόμαστε πως αλλάζει ολόκληρη η ζωή μας. Όταν καταφεύγουμε καθημερινά στον Χριστό και μιλούμε μαζί Του με αγάπη και λαχτάρα γι’ Αυτόν, διαπιστώνουμε ότι η επικοινωνία μας με τον Θεό γίνεται όλο και βαθύτερη και αρχίζει Αυτός να ζει πληρέστερα μέσα μας. Με το ν’ ανανεώνουμε καθημερινά την ένωσή μας με τον Ιησού Χριστό, καθίσταται φυσιολογικό το ν’ ακολουθούμε τις εντολές Του όλη την ημέρα και σε όλες τις πτυχές της ζωής μας. Και οι εντολές Του, ακόμη και οι πιο δύσκολες, όπως η "ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν, εὐλογεῖτε τοὺς καταρωμένους ὑμᾶς, καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσιν ὑμᾶς καὶ προσεύχεσθε ὑπὲρ τῶν ἐπηρεαζόντων ὑμᾶς καὶ διωκόντων ὑμᾶς" (κατά Ματθαίον 5:44), δεν θα μας φαίνονται πλέον επαχθείς.
Μέσα από μια ευλογημένη ζωή στην Εκκλησία, θα γίνουμε σταδιακά όμοιοι του Θεού, δηλαδή όμοιοι του Χριστού. Η ενότητά μας με τον Θεό είναι πάντοτε πληρέστερη, αν πορευόμαστε την οδό της απόκτησης και αφομοίωσης της Χάρης Του, της άκτιστης ενέργειάς Του.
Στην Ορθόδοξη Εκκλησία, η Σωτηρία εμπεριέχει βέβαια την "ἄφεσιν τῶν παραπτωμάτων" και τη δωρεᾶ τῆς δικαιοσύνης (βλ. Εφεσίους 1:7 · Ρωμαίους 5:16,18), αλλά εμπεριέχει και άλλα πράματα. Αυτό σημαίνει να ζούμε εν τω Θεανθρώπω Χριστώ, ο Θεός να φωλιάζει μέσα μας και να συμμετέχουμε στη ζωή του Θεού, έτσι ώστε γένησθε θείας κοινωνοὶ φύσεως (Πέτρου Β΄,1:4) στην πραγματική ζωή και στην αιωνιότητα. Στη γλώσσα της ορθόδοξης πατερικής θεολογίας, το "να σωθούμε" σημαίνει σαφώς "να θεωθούμε". Σύμφωνα με τον Ρουμάνο Ορθόδοξο συγγραφέα Δημήτρη Στανιλόαε, «η θέωση είναι η μετάβαση του ανθρώπου από τα κτιστά στα άκτιστα, στο επίπεδο των θεϊκών ενέργειων [...] Ένα πρόσωπο αντιλαμβάνεται όλο και περισσότερες θεϊκές ενέργειες και χωρίς αυτήν την ακατάπαυστη αντίληψη δεν θα μπορέσει ποτέ ν’ αντιληφθεί την ίδια τους την Πηγή, η οποία είναι η θεϊκή ουσία, και να γίνει Θεός κατ’ ουσίαν, δηλαδή άλλος Χριστός. Στον βαθμό που ένα άτομο ενισχύει την ικανότητά του να γίνει αντικείμενο συνεχούς εμπλουτισμού σε θεϊκές ενέργειες, αυτές οι ενέργειες, που προέρχονται από τη Θεία Ουσία, εμφανίζονται σε αυτόν σε όλο και μεγαλύτερο βαθμό».
Μπορεί να ειπωθεί εξίσου ότι το να είσαι Ορθόδοξος σημαίνει να συμμορφώνεσαι με τις ορθές απόψεις, με το δόγμα, να λατρεύεις τον Θεό και να ερμηνεύεις σωστά τις Γραφές, αλλά και πάλι είναι κάτι περισσότερο. Το να είσαι Ορθόδοξος σημαίνει να είσαι στην Εκκλησία. Είναι απαραίτητο όχι μόνο να το γνωρίζουμε αυτό. Αυτό πρέπει να είναι και το θεμέλιο του βίου μας. Με τη χάρη του Θεού, εμείς οι αμαρτωλοί και ανάξιοι γινόμαστε μέλος του Σώματος του Χριστού, μέλη του Σώματός Του, καθώς και της μοναδικής αληθινής Εκκλησίας. Πιστεύουμε, λοιπόν, στην Εκκλησία.
Για να μεταδώσουμε αυτήν την πίστη στην Εκκλησία σε όσους βρίσκονται εκτός της Εκκλησίας, πρέπει να έχουμε εμπειρία του να ζούμε στην Εκκλησία. Με άλλα λόγια, είναι απαραίτητο να βιώσουμε βαθμιαία, βήμα προς βήμα, το τι σημαίνει το να μεταμορφωνόμαστε, να ζούμε εν Χριστώ και να Τον έχουμε ζωντανό μέσα μας, να ζούμε τη ζωή Του, να θεωνόμαστε.
Είναι ενδεικτικό ότι απ’ όλες τις χριστιανικές ομολογίες, μόνο η ορθόδοξη πίστη καταλαβαίνει τη Χάρη ως την άκτιστη Θεία ενέργεια, στην οποία ο ίδιος ο Θεός είναι πλήρως παρών. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία, η Χάρη είναι γνωστή ως ο ίδιος ο Θεός. Στις μη Ορθόδοξες ομολογίες, από την άλλη πλευρά, η Χάρη που κοινωνείται αναγνωρίζεται ως κτιστό φαινόμενο. Στη Ρωμαιοκαθολική θεολογία, έχει υιοθετηθεί η ερμηνεία ότι η Χάρη δεν μπορεί να υπάρξει ξεχωριστά από την ψυχή και ότι είναι μόνο μια «ποιότητα» της ψυχής.
Όταν η Ορθόδοξη Εκκλησία διδάσκει ότι θα γεμίσουμε με τη Χάρη, αυτό σημαίνει ότι θα κάνουμε κτήμα μας τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος. Κυριολεκτικά σημαίνει ότι θα γεμίσουμε με τον ίδιο τον Θεό. Μόνο στην Ορθόδοξη Εκκλησία γνωρίζουμε και λέμε ότι είναι δυνατόν ένας Χριστιανός να θεωθεί, δηλαδή θα γίνει κατά Χάριν Θεός. Όχι Θεός από φύση, ούτε το προαιώνιο ον, ιδιότητες τις οποίες μόνον ο Χριστός κατέχει, αλλά κατά χάριν και κατά υιοθεσίαν Θεός. Αυτό λεέι και ο Απόστολος Ιωάννης στο Ευαγγέλιο: «ὅσοι δὲ ἔλαβον αὐτόν, ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξουσίαν τέκνα Θεοῦ γενέσθαι, τοῖς πιστεύουσιν εἰς τὸ ὄνομα αὐτοῦ,» (Ιωάννης 1:12).
Είναι σημαντικό ότι μόνο η Ορθόδοξη Εκκλησία περιέχει αυτό το δόγμα περί Χάριτος και Θέωσης. Και είναι σημαντικό όχι μόνο υπο την έννοια ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει τις σωστές απόψεις γι’ αυτά τα θέματα. Το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι να καταλάβουμε το γιατί η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει τη σωστή κρίση. Φυσικά, μπορεί κανείς να προβάλλει ως επιχείρημα ότι αυτό συμβαίνει επειδή η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι η μόνη αληθινή Εκκλησία, που ο Χριστός έχει προστατεύσει από λάθη και αιρέσεις για δύο χιλιετίες. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Μήπως η Ορθόδοξη Εκκλησία, με τη σωστή κατανόηση περί Χάριτος και Θέωσης, δεν είναι και η μόνη που προσφέρει την ευκαιρία να συμμετάσχουμε πλήρως στη Θεία ζωή, προσφέρει μια ευκαιρία για ένωση με τον Θεό, για Θέωση; Φυσικά, είναι δυνατό να έχουμε την εμπειρία της θείας Χάριτος έξω από την Εκκλησία. Έτσι, ορισμένοι Άγιοι Πατέρες, όπως για παράδειγμα, ο Μάξιμος ο Ομολογητής, διδάσκουν ότι τίποτα δεν μπορεί να συμβεί χωρίς τη Χάρη του Θεού. Αλλά η πλήρης συμμετοχή στις ενέργειες του Θεού, στον βαθμό που αυτό είναι δυνατό για την ανθρώπινη φύση, είναι δυνατή μόνο στην Ορθόδοξη Εκκλησία.
Το Ευαγγέλιο του Χριστού είναι η χαρμόσυνη είδηση ότι το κύριο Κακό στον κόσμο, ο Θάνατος, τόσο ο σωματικός όσο και ο πνευματικός, έχει κατανικηθεί, με την Ανάσταση του Ιησού. Μέσω της ενσάρκωσής Του, του Σταυρικού θανάτου Του και της Ανάστασής Του, ο Χριστός έφερε ζωή σε αυτόν τον κόσμο. Παρείχε στον άνθρωπο την ευκαιρία να ζήσει αιώνια ζωή μαζί Του στη Βασιλεία Του -όχι μόνο με την ψυχή, αλλά και σωματικά, μετά την Ανάστασή του. Οποιαδήποτε χριστιανική ομολογία, που ακολουθεί το βασικό χριστιανικό δόγμα, πιστεύει σε αυτό. Αλλά μόνο στην Ορθόδοξη Εκκλησία βρίσκουμε την πλήρη κατανόηση και εμπειρία αυτής της Σωτηρίας, που ο Χριστός έφερε σε αυτόν τον κόσμο, αυτής της Ζωής που έφερε στον κόσμο (βλ. Ιωάννης 11,25 [ΣτΜ: εἶπεν αὐτῇ ὁ Ἰησοῦς· ἐγώ εἰμι ἡ ἀνάστασις καὶ ἡ ζωή.]), αυτό το ζωντανό νερό, το οποίο υποσχέθηκε στους ακολούθους Του (βλ. Ιωάννης 7:38 [ΣτΜ: ὁ πιστεύων εἰς ἐμέ, καθὼς εἶπεν ἡ γραφή, ποταμοὶ ἐκ τῆς κοιλίας αὐτοῦ ῥεύσουσιν ὕδατος ζῶντος]). Αυτή η Ζωή που δίνει ο Χριστός είναι η Ζωή του ίδιου του Θεού: Είναι ο ίδιος ο Θεός. Έτσι, λοιπόν, οι Άγιοι και οι δίκαιοι της Ορθοδόξου Εκκλησίας είναι στην κυριολεξία γεμάτοι με τον Θεό, θεοποιημένοι από Αυτόν. Και με την καθολική ανάσταση, όχι μόνο οι ψυχές των ανθρώπων θα θεοποιηθούν, αλλά και το σώμα τους. Οι Άγιοι Πατέρες εξέφρασαν αυτήν την ιδέα με λόγια που μπορεί να ηχούν απροσδόκητα στους χριστιανούς έξω από την Ορθόδοξη Εκκλησία. "Ο Θεός έγινε άνθρωπος", είπαν, "ώστε ο άνθρωπος να γίνει Θεός".
Αυτή η διαβεβαίωση μας βοηθά να κατανοήσουμε πλήρως γιατί οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί φέρουν την ευθύνη του κηρύγματος του Ευαγγελίου του Χριστού στους συνανθρώπους τους. Η διδασκαλία μας είναι αληθής, ξέρουμε τι σημαίνει να είσαι στην Εκκλησία και να πιστεύεις στην Εκκλησία, έχουμε πρόσβαση σε όλες τις δυνατότητες που ο Χριστός έχει δώσει στην ανθρωπότητα για τη Σωτηρία, Σωτηρία όπου στην υπέρτατη έννοια σημαίνει τον μετασχηματισμό, ακόμα και τη Θέωση, για να είμαστε έτοιμοι να εισέλθουμε στην αιώνια Βασιλεία των Ουρανών.
Φυσικά, το κήρυγμα του Ευαγγελίου δεν απαιτεί την πλήρη Θέωση, δηλαδή το πλήρες και τέλειο γέμισμά μας από τις Θείες Ενέργειες. Όλοι μας που βαφτιστήκαμε και λάβαμε χρίσμα στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχουμε ήδη θεωθεί σε κάποιον βαθμό, αφού έχουμε λάβει τις άκτιστες ενέργειες του Θεού, που δόθηκαν στις ψυχές μας με τη βάφτιση. Και ο καθένας από εμάς, που πήραμε την ιερή Κοινωνία, βιώσαμε μια ορισμένη εμπειρία θέωσης. Ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, που είχε την εμπειρία της θέωσης με την πλήρη και κυριολεκτική έννοια της λέξης, ισχυρίζεται ότι όλοι όσοι αποδέχονται τα ιερά μυστήρια "με ειλικρίνεια καρδίας έχουν αφυπνιστεί και θεωθεί", έχουν δηλαδή θεωθεί με την ευρεία έννοια. Καθ' όλην τη διάρκεια της ζωής μας, πρέπει να επιδιώξουμε μια όλο και πληρέστερη θέωση, για μια όλο και πληρέστερη συμμετοχή στη Θεία ζωή.
Εκκλησία του Ευαγγελίου και του Σύγχρονου Κόσμου
Είναι αδύνατο να κηρύξουμε το Ευαγγέλιο στον σύγχρονο κόσμο, χωρίς γνώση του σύγχρονου κόσμου, χωρίς γνώση και κατανόηση του πώς ζει η σύγχρονη κοινωνία. Φυσικά, η Αμερική, σε σύγκριση με τα κράτη της Δυτικής Ευρώπης, έχει διατηρήσει σε μεγαλύτερο βαθμό την αφοσίωση στον Χριστιανισμό. Αλλά δεν είναι μυστικό ότι o αριθμός των πιστών ελαττώνεται όλο και πιο πολύ. Πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο αριθμός των Χριστιανών στην Αμερική ελαττώνεται κατά δύο εκατομμύρια τον χρόνο. Ταυτόχρονα, δύο εκατομμύρια άνθρωποι τον χρόνο δηλώνουν: "Δεν είμαι θρησκευόμενος, είμαι πνευματικός". Με άλλα λόγια, απορρίπτουν την Εκκλησία, προτιμώντας την πνευματικότητα της δικής τους επινόησης, μια εξατομικευμένη πνευματικότητα.
Ο π. Σεραφείμ (Rose) χαρακτήρισε την ασθένεια του σύγχρονου κόσμου ως «μηδενισμό», ως την απόρριψη της πίστης στην απόλυτη Αλήθεια, τη βασισμένη στην πίστη στον Θεό. Όπως έγραψε ο π. Σεραφείμ, η φιλοσοφία της εποχής μας μπορεί να συμπυκνωθεί στην ακόλουθη φράση: «Ο Θεός είναι νεκρός, ο άνθρωπος έχει γίνει Θεός και επομένως όλα είναι δυνατά».
Πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί ως προς τις επιπτώσεις αυτής της μηδενιστικής φιλοσοφίας στη ζωή των συνανθρώπων μας, αλλά και σ’ εμάς τους ίδιους. Ταυτόχρονα, πολλοί άνθρωποι δεν υπηρετούν τον Θεό με ειλικρίνεια και ζουν σαν να μην υπάρχει. Κι εμείς οι ίδιοι, που ζούμε υπό την επίδραση του πνεύματος της εποχής μας, δυστυχώς, μερικές φορές συμπεριφερόμαστε σαν να μην υπάρχει Θεός.
Αν δεν υπάρχει Θεός, έναντι του οποίου φέρουμε ευθύνη και ο οποίος δίνει νόημα και σκοπό στη ζωή μας, η ζωή μας τότε μετατρέπεται σε ύπαρξη για το "δικό μου", π.χ. για τις επιθυμίες μου , τις απολαύσεις μου , τα επιτεύγματά μου , την "ποιότητα ζωής" μου. Επομένως, δεν υπάρχει ένα απόλυτο ή αντικειμενικό νόημα στη ζωή, παρά μόνο ένα σχετικό ή υποκειμενικό νόημα: Τι σημαίνει κάτι για μένα , πώς μου ταιριάζει. Αυτή η ιδέα είναι ευρέως διαδεδομένη στη σύγχρονη κοινωνία, με αυτή θρέφονται τα πάντα.
Ο π. Σεραφείμ (Rose) έλεγε ότι η σημερινή γενιά μπορεί να ονομαστεί «η γενιά "για μένα/εμένα"». Πολλοί από εμάς ανήκουμε σε αυτήν τη γενιά. Αλλά ποιες γενιές ήρθαν μετά από τη «γενιά "για μένα/εμένα"»; Ονομάζονταν "γενιά Χ" και "γενιά Υ" (ΣτΜ: "γενιά Χ" είναι οι γεννημένοι μεταξύ 1965-1979, "γενιά Υ" είναι οι γεννημένοι μεταξύ 1980-2000). Αυτές οι γενιές μεγάλωσαν, επίσης, σε μια κοινωνία που χαρακτηρίζεται από αυξανόμενη απώλεια πίστης στην απόλυτη Αλήθεια και ταυτόχρονη απορρόφηση από την αυτο-ικανοποίηση. Ταυτόχρονα, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από τη «γενιά "για μένα/εμένα"», αισθάνονται μια ανησυχία/αβεβαιότητα, που κουβαλάει πάνω της η κενή φιλοσοφία της ζωής τους. Καθώς η κοινωνία απομακρύνεται από τον Θεό, όλο και πιο εξελιγμένοι τρόποι φαίνεται ν’ αποσπούν την προσοχή από τον πόνο που προκαλείται από την αποξένωση από τον Θεό και όλο και περισσότεροι τρόποι επινοούνται προς απάλυνση αυτών των πόνων. Η "γενιά Υ" έχει τη μεγαλύτερη πρόσβαση σε θεάματα απ’ ό,τι οποιαδήποτε από τις προηγούμενες γενιές. Και με την εξάρτησή της από τα αντικαταθλιπτικά, κέρδισε τη δόξα της πιο αναθρεμμένης σε φάρμακα γενιάς στην ανθρώπινη ιστορία.
Οι άνθρωποι βρέθηκαν σ’ ένα κενό, το οποίο είναι αποτέλεσμα της απόρριψης της χριστιανικής πίστης. Αυτό εξηγεί και την τόσο γρήγορη άνθιση τις τελευταίες δεκαετίες διαφόρων μορφών ψευδο-πνευματικότητας. Η μαγεία είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη πίστη στις Ηνωμένες Πολιτείες σήμερα. Η ανάπτυξη αυτή υποβοηθείται από ταινίες, τηλεοπτικές εκπομπές, βιβλία και παιχνίδια, που πείθουν τους νέους ότι η μαγεία είναι "σούπερ" και "έχει πλάκα". Τα μέλη των παγανιστικών και των ομάδων «Γουίκα» (ΣτΜ: Σύγχρονο παρακλάδι του παγανισμού. Εστιάζεται στη Φύση και στη δύναμή της) λένε ότι μετά την έκδοση του επόμενου βιβλίου, ταινιών ή τηλεοπτικών εκπομπών πάνω στο θέμα, κυριολεκτικά «σπάνε τα τηλέφωνα» από τις πολλές κλήσεις νεαρών.
Αυτό είναι ένα σημάδι των εποχών, για να μη μιλήσουμε για άλλα παρόμοια, όπως η εξάπλωση των ανατολικών θρησκειών, η πίστη στα UFO, οι ψευδοχριστιανικές κοινότητες, όπως η «ευλογία του Τορόντο»[1].
Η προπαγάνδα αυτής της ψευδο-πνευματικότητας δεν είναι παρά μια οργανωμένη προσπάθεια να καταστραφεί ο Χριστιανισμός. Ο αγώνας δεν είναι για τη ζωή, αλλά για τον θάνατο. Δεν περνά μέρα χωρίς δημοσιεύσεις μεγάλης κλίμακας, όπως στο Time, στο Newsworld ή στο US News and World Report, στις οποίες να μη γίνεται προσπάθεια, υπό το πρόσχημα μιας «αντικειμενικής» μελέτης του Χριστιανισμού, να υπονομευθεί η πίστη στον Χριστό. Όχι μόνο η αξιοπιστία της βιβλικής εξιστόρησης περί Δημιουργίας του κόσμου και του μύθου του Κατακλυσμού απορρίπτονται, αλλά αμφισβητείται και η ιστορικότητα του προφήτη Μωυσή, όπως αμφισβητείται και η ιστορικότητα των Ευαγγελίων και η ζωή του Χριστού και των Αποστόλων του ερμηνεύεται υπό το πρίσμα της αιρετικής Γνωστικής διδασκαλίας, η οποία διδασκαλία απορρίφθηκε από την Εκκλησία εδώ και πολλούς αιώνες. Ο σκοπός αυτών των δημοσιευμάτων και των όσων παρουσιάζονται από τα σύγχρονα μέσα ενημέρωσης, είναι να συκοφαντηθεί ο Χριστιανισμός. Να τον εξομαλύνουν, σε βαθμό που να είναι πιο κοντά στο μηδενιστικό, κοσμικό, αυτοπροβαλλόμενο πνεύμα της εποχής. Ερμηνεύουν τον Χριστιανισμό με τέτοιον τρόπο, ώστε να του αφαιρέσουν την Αλήθεια, να καταρρίψουν την πίστη στον Χριστό ως τον Μονογενή Υιό του Θεού. Παρουσιάζουν τον Χριστό ως ένα είδος γκουρού, που φέρεται να κήρυξε ότι κάθε άνθρωπος είναι Θεός, αλλά όχι κατά Χάριν Θεός, όπως διδάσκει η ορθόδοξη κατανόηση, αλλά κατά Φύσιν Θεός, στον «νέο αιώνα» για τη Γνωστική κατανόηση. Σε μια κοινωνία αυτο-λατρείας, η απόλυτη Αλήθεια αντικαθίσταται από το "εγώ" και αυτό δεν είναι παρά μια ψεύτικη μορφή αυτο-θεοποίησης και αυτο-ικανοποίησης. Ήταν ακριβώς αυτό που ο Εωσφόρος χρησιμοποίησε, για να βάλει σε πειρασμό τον Αδάμ και την Εύα: " διανοιχθήσονται ὑμῶν οἱ ὀφθαλμοὶ καὶ ἔσεσθε ὡς θεοί" (Γένεση 3:5).
Είναι σημαντικό για τους Ορθόδοξους του σύγχρονου κόσμου να αντιληφθούν την έκταση κι ένταση της προπαγάνδας, στόχος της οποίας είναι να ξεχάσουν οι άνθρωποι τον Θεό, να εγκαταλείψουν τον Χριστό της Αλήθειας, ωθώντας τους να ζουν για τον εαυτούλη τους, να ζουν για το εδώ και τώρα.
ΚΟΥΒΑΛΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ
Ποιο πρέπει να είναι το ορθόδοξο κήρυγμα του Ευαγγελίου στον σύγχρονο κόσμο;
Εννοείται ότι δεν πρέπει να είναι πιεστικό, όπως στους Προτεστάντες, που συχνά κατέφευγαν στην άσκηση πίεσης, για να μεταστρέψουν τους άλλους στον Χριστιανισμό. Αυτή η προτεσταντική προσέγγιση είναι βέβαια συνέπεια του καλβινιστικού δόγματος, το οποίο απορρίπτει την ελεύθερη βούληση, παρά το γεγονός ότι σχεδόν όλες οι προτεσταντικές εκκλησίες αρνούνταν να ευθυγραμμιστούν με αυτό το δόγμα. Η προσέγγιση της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι διαφορετική, καθ’ ότι σέβεται την ελεύθερη βούληση του ανθρώπου, όπως τη σέβεται ο Θεός. Το σημαντικότερο είναι να μεταδοθεί στους άλλους η μαρτυρία της Αλήθειας. Η μεταστροφή στην Ορθοδοξία πρέπει να είναι το αποτέλεσμα της ελεύθερης επιλογής του ατόμου, δηλαδή επιλογής χωρίς τον οιονδήποτε εξωτερικό καταναγκασμό.
Αλλά πώς πρέπει να μεταλαμπαδεύσουμε τη μαρτυρία της Ορθοδοξίας; Λίγο πριν τον θάνατό του, ο π. Σεραφείμ (Ρόουζ) έγραψε:
"Πρέπει, όπως λέει ο Απόστολος, να είμαστε έτοιμοι να εξιστορήσουμε στους ερωτώντες τη μαρτυρία μας αυτή. Σήμερα, δεν υπάρχει κανένας που να μην του έχει τεθεί το ερώτημα περί πίστεως. Η πίστη μας πρέπει να είναι βαθιά, συνειδητή και σοβαρή, ώστε να έχουμε οι ίδιοι συνείδηση του γιατί είμαστε Ορθόδοξοι. Και αυτό το γεγονός θ’ αποτελεί από μόνο του την απάντηση σε όσους δεν έχουν πίστη.
Στη διάρκεια της «αναγνώρισης εδάφους», θα πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση, όσον αφορά σε αυτούς που ζητούν βοήθεια. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να τους βρούμε στα πιο απροσδόκητα μέρη. Πρέπει να είμαστε οι ίδιοι «Ευαγγελικοί» και αυτό δεν σημαίνει ν’ απαγγέλουμε χωρία από το Ευαγγέλιο σε οποιοδήποτε σημείο στη συζήτηση ή να ρωτάμε τους άλλους: "Έχετε σωθεί;" Σημαίνει να ζούμε σύμφωνα με το Ευαγγέλιο, παρά τις όποιες αδυναμίες και αποτυχίες μας. Να ζούμε σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη. Πολλοί είναι αυτοί που θα ενδιαφερθούν για την πίστη, άμα βλέπουν ότι προσπαθούμε να έχουμε έναν τρόπο ζωής διαφορετικό από εκείνον της παγανιστικής ή ημι-παγανιστικής κοινωνίας που μας περιβάλλει".
Μου έρχονται στη μνήμη πολλές ιστορίες που έζησα. Κάποτε, κάποιοι Ορθόδοξοι προσκυνητές, που επισκέφτηκαν το μοναστήρι μας και που τώρα έχουν επιστρέψει στα σπίτια τους, πήγαν σ’ ένα εστιατόριο, στο Ουίλιαμς της Καλιφόρνια. Πριν από το φαγητό, έκαναν τον Σταυρό και προσευχήθηκαν φωναχτά. Αυτοί που κάθονταν στο διπλανό τραπέζι τους ρώτησαν για την πίστη τους. Αργότερα αναπτύχθηκε φιλία μεταξύ τους και με την πάροδο του χρόνου, αυτοί που είχαν ρώτησαν περί πίστεως, έγιναν Ορθόδοξοι.
Ακόμη και απλά πράγματα, όπως το να κάνουμε τον Σταυρό ή να προσευχόμαστε φωναχτά, μπορούν ν’ αλλάξουν τη ζωή αυτών που αναζητούν τον αληθινό Χριστιανισμό.
Μια ακόμη ιστορία. Περίπου πριν από πέντε χρόνια, μια νεαρή μητέρα και ο γιος της, δύο ετών, πήγαν σ’ ένα κατάστημα παιχνιδιών στη Σάντα Ρόζα της Καλιφόρνια. Στο κατάστημα αυτό, την προσοχή της τράβηξε μια γυναίκα, μεγαλύτερη στην ηλικία από την ίδια, ντυμένη αυστηρά, η οποία είχε έρθει στο κατάστημα με τον έφηβο γιο της. Παρατήρησε κάτι το ασυνήθιστο για την ίδια στη συμπεριφορά τους. Η άλλη κυρία ήταν ήσυχη, ήρεμη, αλλά αυτό που έκανε ιδιαίτερη εντύπωση στη νεαρή μητέρα ήταν η σχέση μητέρας και υιού: Το αγόρι μιλούσε με σεβασμό και με προσοχή προς τη μητέρα του και αυτή ήταν καλοσυνάτη προς αυτόν και επιδείκνυε αγάπη. Η νεαρή μητέρα σκέφτηκε: «Πόσο θα ήθελα να έχω μια τέτοια σχέση με τον γιο μου, όταν θα μεγαλώσει». Πήγε λοιπόν στη άλλη γυναίκα και τη ρώτησε: "Πηγαίνετε στην εκκλησία;" Αποδείχθηκε ότι η μητέρα του εφήβου ήταν σύζυγος ιερέα και η εκκλησία του ήταν στη Σάντα Ρόζα. Μίλησε στη νεαρή μητέρα για την εκκλησία και της είπε ότι υπάρχει ένα ορθόδοξο βιβλιοπωλείο στον ναό. Η νεαρή γυναίκα πήγε σε αυτό το βιβλιοπωλείο και μίλησε με αυτόν που εργαζόταν εκεί. Στη συνέχεια άρχισε να επισκέπτεται την εκκλησία, πήγαινε στη Θεία Λειτουργία με τον σύζυγό της και με τον γιο της. Σταδιακά, όλοι στην οικογένεια έγιναν Ορθόδοξοι.
Παντού και πάντα, όταν κηρύττουμε το Ευαγγέλιο, πρέπει να ενεργούμε και να μιλάμε με αγάπη. Ο Χριστός είπε στους μαθητές Του: "ἐν τούτῳ γνώσονται πάντες ὅτι ἐμοὶ μαθηταί ἐστε, ἐὰν ἀγάπην ἔχητε ἐν ἀλλήλοις." (κατά Ιωάννη, 13:35). Καίτοι κατέχουμε την πλήρη Αλήθεια, αν αυτήν την Αλήθεια δεν τη διδάξουμε με αγάπη, τότε θα την παραποιήσουμε ακούσια. Οι άνθρωποι θα ψάξουν να βρουν τον Θεό μέσα μας και αν δεν δουν την Αγάπη, δεν θα μπορούν ν’ αντιληφθούν την παρουσία του Θεού, ακόμη και αν γνωρίζουμε τα Ορθόδοξα δόγματα και παρά τις όποιες αναφορές μας στο Ευαγγέλιο και στο Σύμβολο της Πίστης.
Ο π. Σεραφείμ, με το να τονίζει αυτό, δήλωσε:
"Στην προσπάθειά μας να μας γεμίζει το δόγμα του Ευαγγελίου και να να ζούμε σύμφωνα με αυτό, θα πρέπει να τρέφουμε αγάπη και συμπόνια απέναντι στους αδύναμους της εποχής μας. Πιθανώς, ποτέ άλλοτε δεν ήταν τόσο δυσαρεστημένοι οι άνθρωποι όσο είναι οι σημερινοί άνθρωποι και αυτό παρά τα όποια εξωτερικά εφόδια και διευκολύνσεις που μας προσφέρει η σημερινή κοινωνία. Άνθρωποι υποφέρουν και πεθαίνουν από δίψα για τον Θεό κι εμείς μπορούμε να τους βοηθήσουμε, «δίνοντάς» τους τον Θεό. Πολλών η αγάπη σήμερα έχει ψυχράνει, αλλά ας μην αφήσουμε να συμβεί αυτό και σ’ εμάς. Ο Χριστός ζεσταίνει τις καρδιές μας με τη Χάρη Του και γι' αυτό δεν μπορούμε να είμαστε «κρύοι στην καρδιά». Αν είμαστε κρύοι και αδιάφοροι, αν η απάντησή μας στους φτωχούς, που έχουν ανάγκη χριστιανικής απάντησης, είναι μόνο: «Γιατί εγώ; Αφήστε κάποιον άλλο να το κάνει» (και όντως άκουσα με τ’ αυτιά μου Ορθοδόξους να λένε κάτι τέτοιο!), τότε: «Ὑμεῖς ἐστε τὸ ἅλας τῆς γῆς· ἐὰν δὲ τὸ ἅλας μωρανθῇ, ἐν τίνι ἁλισθήσεται; εἰς οὐδὲν ἰσχύει ἔτι εἰ μὴ βληθῆναι ἔξω καὶ καταπατεῖσθαι ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων» (κατά Ματθαίον, 5:13) ".
Είθε αυτά τα λόγια να ζεσταίνουν την καρδιά κάθε Ορθοδόξου ανθρώπου, στην προσπάθειά του να κουβαλήσει και να μεταφέρει με αγάπη τη μαρτυρία του Ευαγγελίου -την αγάπη που γέννησε μέσα μας ο Ιησούς Χριστός- και τη Χάρη, που μας έδωσε στην Εκκλησία Του.
