Ἑορτολόγιο
07-27 Ὁ ἅγιος Παντελεήμων (Β΄ Τιμ. 2,1-10)
19842 Στρατιώτης Χριστοῦ – στ. 3
Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΚΒ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 1190(2)
Τοῦ ἁγ. μεγαλομάρτυρος Παντελεήμονος
Του Μητροπολίτου Φλωρινης Αυγουστινου
«Σὺ οὖν κακοπάθησον ὡς καλὸς στρατιώτης Ἰησοῦ Χριστοῦ» (Β΄ Τιμ. 2,3)
Δὲν ἔχει, ἀγαπητοί μου, μόνο ὁ οὐρανὸς τὰ ἄστρα του· ἔχει καὶ ἡ Ἐκκλησία, ποὺ εἶνε ἕνας πνευματικὸς οὐρανός, τὰ δικά της ἀπείρως ἀνώτερα ἄστρα. Καὶ ἄστρα τῆς Ἐκκλησίας εἶνε οἱ ἅγιοι. Τέτοιο ἄστρο εἶνε καὶ ὁ ἅγιος Παντελεήμων ποὺ ἑορτάζουμε. Λάμπει μὲ τὸν ἅγιο βίο του, μὲ τὸ μαρτύριό του, μὲ τὰ θαύματά του, μὲ τὰ ἱερά του λείψανα.
Σ᾿ αὐτὸ τὸν ὡραῖο στίχο, ἀγαπητοί μου, βλέπω ὁμοιότητες ποὺ ὑπάρχουν μεταξὺ στρατιώτου τῆς πατρίδος καὶ στρατιώτου τοῦ Χριστοῦ. Συνδέονται αὐτὰ τὰ δύο. Ἡ εἰκόνα τοῦ στρατιώτου ζωγραφίζει τὰ ἱερὰ καθήκοντα τοῦ Χριστιανοῦ. Ἂς δοῦμε τὶς ὁμοιότητες.
* * *
⃝ Ὁ στρατιώτης ἔχει ὅπλα.
Ὑπάρχει στρατιώτης χωρὶς ὅπλα; ὅπλα γενικὰ καὶ ἀτομικά. Κι ἀλλοίμονο ἂν
ἐγκαταλείψῃ τὸν ἀτομικό του ὁπλισμό. Τὰ ὅπλα του εἶνε ἀπὸ χάλυβα καὶ
σίδερο· λόγχες, ξιφολόγχες, ὁπλοπολυβόλα, κανόνια, ὑποβρύχια,
ἀεροπλάνα, πυρηνικὴ ἐνέργεια – τὸ φοβερώτερο ὅπλο.
Καὶ ὁ Χριστιανὸς ἔχει ὅπλα, ὄχι ὅμως ὑλικῆς φύσεως. Εἶνε ὅπλα
ἄλλου εἴδους, ἀπείρως ἀνώτερα. Πρῶτο ὅπλο του εἶνε ἡ πίστι. «Αὕτη ἐστὶν ἡ
νίκη ἡ νικήσασα τὸν κόσμον, ἡ πίστις ἡμῶν» (Α΄ Ἰω. 5,4). Ὅποιος θέλει
νὰ δῇ τί ὅπλο εἶνε ἡ πίστι, ἂς διαβάσῃ τὸ 11ο (ια΄) κεφάλαιο τῆς πρὸς
Ἑβραίους ἐπιστολῆς, ποὺ εἶνε ὁ ὕμνος τῆς πίστεως.
Κάποτε ὁ Ναπολέων εἶπε, ὅτι μὲ τὸ κανόνι θὰ κυβερνήσῃ τὴν
Εὐρώπη. Μετὰ ὅμως παραδέχτηκε, ὅτι ἡ ἰσχὺς τῶν ὑλικῶν ὅπλων εἶνε
περιωρισμένη· ἕνα «κανόνι», εἶπε, θὰ κυβερνᾷ τὴν ἀνθρωπότητα, τὸ
Εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ. Αὐτὸ εἶνε τὸ ἀνίκητο ὅπλο· «Ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ
παρελεύσονται, οἱ δὲ λόγοι μου οὐ μὴ παρέλθωσι», ὅπως εἶπε ὁ Κύριος
(Ματθ. 24,35).
⃝ Ἄλλη ὁμοιότης. Ὁ στρατιώτης ἔχει σάλπιγγα, ποὺ ὁ ἦχος της
ἐξεγείρει. Ὡραῖο τὸ σάλπισμα «Ἄνδρες, προχωρεῖτε· ἐμπρός!» ἢ τὸ
σάλπισμα τοῦ Θεμιστοκλῆ στὴ ναυμαχία τῆς Σαλαμῖνος «Ὦ παῖδες Ἑλλήνων,
ἴτε!…».
Ἀλλὰ καὶ ἡ Ἐκκλησία ἔχει σάλπιγγα. Ἀλλοίμονο ἂν δὲν ἔχῃ.
Σάλπιγγα εὔηχος εἶνε τὸ κήρυγμα τοῦ εὐαγγελίου, τὸ ζωηρό, τὸ συνεχὲς
καὶ ἀδιάλειπτο, τὸ ῥιζοσπαστικό, τὸ κήρυγμα ποὺ στηλιτεύει κάθε κακία
ὁπουδήποτε κι ἂν τὴ δῇ, εἴτε στὰ ἀνάκτορα εἴτε στὶς καλύβες.
⃝ Ἄλλη ὁμοιότης. Ὁ στρατὸς ἔχει σημαία. Καὶ οἱ Ἕλληνες συγκινούμεθα ἐπὶ τῇ θέᾳ της.
Καὶ ἡ Ἐκκλησία ὅμως ἔχει σημαία. Εἶνε ὁ τίμιος σταυρός· ὁ
σταυρὸς μὲ τὸ «Ἐν τούτῳ νίκᾳ», ποὺ εἶδε στὸν οὐρανὸ ὁ αὐτοκράτωρ μέγας
Κωνσταντῖνος. Γι᾿ αὐτὸ κ᾿ ἐμεῖς, εἰς πεῖσμα τῶν δαιμόνων, στὸν ἱστορικὸ
λόφο 1.020 τῆς Φλωρίνης στήσαμε ἕνα μεγάλο σταυρό.
⃝ Μία ἀκόμη ὁμοιότης. Ὁ στρατὸς ἔχει ἀξιωματικοὺς καὶ ἀρχηγό.
Τί ἀξία ἔχει ὁ ἀξιωματικὸς εἶνε περιττὸ νὰ σᾶς ἐξηγήσω. Ὅπου ὑπῆρξαν
ἄξιοι ἀρχηγοί, ἐκεῖ οἱ στρατιῶτες ἀπὸ λαγοὶ ἔγιναν λέοντες. Λένε, ὅτι σὲ
μία μάχη τὸ ἐπιτελεῖο τοῦ Ναπολέοντος ἦταν ἀπογοητευμένο. –Στρατηγέ,
τοῦ λένε, εἴμαστε λίγοι, ἑκατὸ χιλιάδες, καὶ οἱ ἀντίπαλοί μας ἕνα
ἑκατομμύριο. –Μὴ φοβᾶστε, τοὺς λέει· προσθέστε στὶς ἑκατὸ χιλιάδες
ἄλλες ἑκατὸ χιλιάδες. –Ποῦ εἶνε οἱ ἑκατὸ χιλιάδες; –Ἐγώ!… Ἐγωιστικὸ
βέβαια εἶνε αὐτὸ ποὺ εἶπε, ἀλλὰ πράγματι ὅσο ἄξιζε ἕνας Ναπολέων κ᾿ ἕνας
μέγας Ἀλέξανδρος, δὲν ἀξίζουν πλήθη συρφετοῦ.
Ὅπως λοιπὸν ὁ στρατὸς ἔχει ἀξιωματικοὺς καὶ ἀρχηγό, ἔτσι καὶ ἡ
Ἐκκλησία μας. Ὁ δὲ ἀρχηγός της, τὸν ὁποῖον ὑμνοῦν οὐρανὸς καὶ γῆ, εἶνε ὁ
Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Κι ἂν ἐμεῖς τὸν ἀρνηθοῦμε, καὶ οἱ πέτρες
ἀκόμη θὰ ὁμολογήσουν· «Εἷς ἅγιος, εἷς Κύριος, Ἰησοῦς Χριστός, εἰς δόξαν
Θεοῦ Πατρός· ἀμήν» (Φιλ. 2,11 καὶ θ. Λειτ.). Τέτοιον ἀρχηγὸ ἔχεις·
λοιπὸν «κακοπάθησον ὡς καλὸς στρατιώτης» του.
⃝ Καὶ μία τελευταία ὁμοιότης. Ὅπως ὁ στρατὸς ἀντιμετωπίζει
ἐχθρούς, ἔτσι κ᾿ ἐμεῖς. Κάθε Χριστιανὸς εἶνε στρατιώτης τοῦ Χριστοῦ, καὶ
ἔχει νὰ πολεμήσῃ μὲ φοβεροὺς ἐχθρούς.
Ὁ πρῶτος ἐχθρὸς ποιός εἶνε; Μὴν πᾶτε μακριά· εἶνε πολὺ κοντά,
εἶνε ὁ ἑαυτός μας, ἡ διεφθαρμένη φύσι μας. «Πολλὰ τὰ δεινά», ἀλλὰ «οὐδὲν
ἀνθρώπου δεινότερον πέλει», λέει ὁ Σοφοκλῆς (Ἀντιγ. 332-333). Τὸ
φοβερώτερο κακὸ εἶνε ὁ ἄνθρωπος. Μέσ᾿ στὴν καρδιά μας λοιπὸν κρύβεται ὁ
ὕπουλος ἐχθρός· εἶνε ὁ ἑαυτός μας, τὰ ἐλαττώματα, τὰ πάθη, ἡ κακία
μας. Γι᾿ αὐτὸ οἱ ἀρχαῖοι πρόγονοί μας ἔλεγαν· «Ἡ πιὸ μεγάλη νίκη εἶνε νὰ
νικήσῃ κανεὶς τὸν ἑαυτό του». Δὲν πά᾿ νά ᾿χῃς ἀξίωμα, δὲν πά᾿ νὰ
ὀνομάζεσαι ἀκόμα καὶ βασιλιᾶς καὶ αὐτοκράτορας· τί νὰ τὸ κάνῃς; Ὁ μέγας
Ἀλέξανδρος, ποὺ νίκησε Ἀσιᾶτες καὶ Πέρσες, νικήθηκε ἀπὸ τὸν ἑαυτό του·
μέθυσε, καὶ πάνω στὴ μέθη ἐφόνευσε τὸν εὐεργέτη του, τὸν Κλεῖτο ποὺ τοῦ
εἶχε σώσει τὴ ζωή.
Ἀγώνας, λοιπόν, ἐναντίον τῶν διεφθαρμένων μας κλίσεων. Διότι ἢ θὰ γίνῃς ἅγιος ἢ θὰ γίνῃς κακοῦργος. Παλεύουν αὐτὰ μέσα μας.
Ὁ δεύτερος ἐχθρός μας εἶνε ὁ κόσμος. Τί ἐννοοῦμε ὅταν λέμε
κόσμο; Ὄχι τοὺς ἀνθρώπους, ποὺ εἶνε δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ. Στὴ γλῶσσα
τῆς Γραφῆς κόσμος, μὲ κακὴ ἔννοια, ὀνομάζεται τὸ σύνολο τῶν ἀνθρώπων
ποὺ δὲν πιστεύουν στὸ Χριστὸ καὶ πολεμοῦν τὴν πίστι. Αὐτοὶ δημιουργοῦν
κακὸ περιβάλλον. Καὶ τὸ περιβάλλον ἐπηρεάζει. Μὴν κατηγοροῦμε τοὺς
νέους. Ἐμεῖς φταῖμε, ποὺ τοὺς δίνουμε κάκιστα παραδείγματα. Ἡ νεότης δὲν
εἶνε τίποτε ἄλλο παρὰ ἡ ἠχὼ τῆς κοινωνίας. Τὸ περιβάλλον ἀσκεῖ τεραστία
ἐπίδρασι στὸν χαρακτῆρα τοῦ ἀνθρώπου.
Γι᾿ αὐτὸ στὸ κακὸ καὶ αἰσχρὸ περιβάλλον πρέπει ὁ Χριστιανὸς νὰ
πάῃ κόντρα. Στὶς καμπὲς τοῦ Ἁλιάκμονος ποταμοῦ ὑπάρχουν ψάρια, οἱ
πέστροφες, ποὺ πᾶνε κόντρα στὸ ῥεῦμα· ἐνῷ τὰ ψόφια ψάρια τὰ παίρνει τὸ
ποτάμι καὶ πᾶνε κάτω στὸ Θερμαϊκὸ κόλπο.
Τί εἶσαι λοιπὸν ἐσύ, Χριστιανέ; Εἶσαι ζωντανός; Αἰσθάνεσαι τὸ
Χριστό, τὸν θεωρεῖς ὡς τὸν πολύτιμο μαργαρίτη σου; Τότε θ᾿ ἀντισταθῇς
στὴ διαφθορὰ τοῦ κόσμου, στὴ μόδα καὶ στὴν τηλεόρασι, θ᾿ ἀντιτάξῃς ἕνα
ἄλλο «ὄχι», ἀνώτερο ἀπὸ ἐκεῖνο ποὺ ἀντέταξαν οἱ ἥρωες τοῦ ᾿40 στὰ βουνὰ
τῆς Βορείου Ἠπείρου.
Ἀλλ᾿ ἔχουμε καὶ τρίτο ἐχθρό. Μερικοὶ ἴσως γελάσουν, ἀλλὰ
δυστυχῶς εἶνε πραγματικότης· εἶνε ὁ σατανᾶς. Ὅσο εἶνε βέβαιο ὅτι ὑπάρχει
νύχτα, τόσο βέβαιο εἶνε ὅτι ὑπάρχει σατανᾶς. Πολλοὶ ἐγκληματίες ἀπὸ τὸ
ἑδώλιο τοῦ κατηγορουμένου, σὲ στιγμὲς ἀνανήψεως, ὁμολογοῦν οἱ ἴδιοι
στοὺς δικαστὰς κλαίγοντας· Δὲν τὸ ἤθελα, μ᾿ ἔβαλε ὁ σατανᾶς…
Δρᾷ λοιπὸν ὁ σατανᾶς ἢ οἱ σκοτεινὲς δυνάμεις –ὅπως λένε πολλοὶ
γιὰ ν᾿ ἀποφύγουν τὴ λέξι σατανᾶς–, δρᾷ ὁ ἀντίχριστος, τοῦ ὁποίου τὰ
βήματα ἀκούγονται ἤδη στὴν ὑφήλιο. Ὀφείλουμε λοιπὸν κ᾿ ἐμεῖς νὰ εἴμαστε
ἕτοιμοι νὰ τὸν πολεμήσουμε.
* * *
Ἡ ζωή μας, ἀγαπητοί μου, δὲν
εἶνε ἀνάπαυσι καὶ ῥαχάτι. Καιρὸς ἀγῶνος· ἀγῶνος ἐναντίον τοῦ κακοῦ
ἑαυτοῦ μας, τοῦ αἰσχροῦ κόσμου, τοῦ πονηροῦ διαβόλου καὶ τῶν ὀργάνων
του. Ἀγωνισταὶ νὰ εἴμαστε.
Ἀγωνιστὰς ἀνέδειξε πάντοτε ἡ Ἐκκλησία. Ἀγωνιστὴς ὁ ἀπόστολος
Παῦλος, ποὺ μᾶς προτρέπει· «Κακοπάθησον ὡς καλὸς στρατιώτης Ἰησοῦ
Χριστοῦ». Ἀγωνισταὶ καὶ οἱ ἄλλοι ἀπόστολοι. Ἀγωνισταὶ οἱ πατέρες τῆς
Ἐκκλησίας. Ἀγωνισταὶ τὸ νέφος τῶν μαρτύρων καὶ τῶν ὁσίων. Ὑπεράνω δὲ
ὅλων, κορυφαῖος ἀγωνιστής, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός.
Ἀγωνιστὴς ἦταν καὶ ὁ ἅγιος Παντελεήμων. Διαβάστε τὸ συναξάρι
του. Φτωχὸ παιδὶ στὴ Νικομήδεια, ὤρθωσε ἐκεῖ τὸ ἀνάστημά του καὶ εἶπε
στὸν Διοκλητιανὸ τὸ «ὄχι». Καὶ μὲ τὴ διδασκαλία του, τὸ μαρτύριό του, τὰ
ἄπειρα θαύματά του, ἔκανε νὰ πιστέψῃ πολὺς λαός.
Ὅλοι, λοιπόν, ἀγωνισταί. Κανείς λιποτάκτης! Γενναῖοι, μὲ τὰ
ὅπλα τοῦ Χριστοῦ, νὰ εἶστε βέβαιοι γιὰ τὴ νίκη. Οἱ σκοτεινὲς δυνάμεις
θὰ σημειώσουν προσωρινὲς ἐπιτυχίες· στὸ τέλος ὅμως δὲν θὰ νικήσουν οἱ
ἄθεοι, οἱ αἱρετικοί, οἱ ἀντίχριστοι καὶ ἀνθέλληνες. Θὰ νικήσῃ ὁ
Χριστός· ὅν, παῖδες Ἑλλήνων, ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς
αἰῶνας· ἀμήν.
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης Παρασκευὴ 27-7-1984 τὴν 27-7-1984, μὲ νέο τώρα τίτλο. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 27-7-2005, ἐπανέκδοσις 21-6-2023.
