Είμαστε έξι αδέλφια: Γιώργης, Ανδρέας, Γιάννης, Μανόλης, Ευγένιος και Ρωξάνη. Στην κήρυξη του πολέμου είμαστε οι τέσσερις πρώτοι στρατεύσιμοι. Σύμφωνα με τον Νόμο, ο πρώτος απαλλασσόταν και ο δεύτερος (έπρεπε) να υπηρετεί στα μετόπισθεν.
Δεν εκάμαμε χρήση του δικαιώματος. Ο πρώτος κατετάγη εθελοντής. Ζήτησε και ήλθε και αυτός στην πρώτη γραμμή. Στην Αλβανία. Ο τέταρτος υπηρετούσε τη θητεία του στα Βουλγαρικά σύνορα και κατά την κατάρρευση είμαστε και οι τέσσερις στην πρώτη γραμμή. Ο πέμπτος ήταν ανήλικος, δεκαεπτά χρόνων τότε.
Πόσος ενθουσιασμός και τι ανυπομονησία να φύγουμε για το μέτωπο…
Βαδίζαμε σχεδόν μέρα νύχτα, εκτός τις πολύ σπάνιες μέρες που ο καιρός ήταν αίθριος, για τον κίνδυνο των αεροπλάνων….
Οι δρόμοι ασκυρόστρωτοι. Στην ουσία καρρόδρομοι και αγροτικά μονοπάτια που είχαν ζυμωθεί από τα άλογα. Και αφού ζυμώθηκαν πάγος και χιόνια και χώμα, έγιναν τέλματα και λάσπη. Πηχτόρρευστη λάσπη που έτρεχε στις κατηφοριές… Κι εμείς γλιστρούσαμε…
Εξουθενωμένοι, παλεύοντας 31 ώρες με φοβερά στοιχεία της φύσεως και με τον βαρύ οπλισμό φτάσαμε στο πρώτο αλβανικό χωριό Καπέτιστα… Την επομένη ο καθένας μας αναζήτησε το τμήμα του…
Δεν ξεχνώ, στη συγκέντρωση του λόχου, την πατριωτική κι ενθουσιώδη ομιλία του λοχαγού Χαλκιαδάκη… «Παιδιά, δώσαμε και κερδίσαμε μια από τις σκληρότερες μάχες που έχουν δοθεί ποτέ. Γιατί οι μάχες με τον εχθρό δεν συγκρίνονται με εκείνες των στοιχείων της φύσης, που συναντήσαμε τώρα…».
Πολλές φορές πεινάσαμε, αλλά με αμείωτο ενθουσιασμό, ανυπομονούσαμε να φτάσουμε στο μέτωπο…
Όταν πλησιάζαμε στην Κορυτσά, διαταγή να γυρίσουμε πίσω, για το βόρειο μέτωπο προς Ελβασάν. Νύχτα περάσαμε μια βαθιά χαράδρα κατά μήκος του ποταμού Δέβολη και δεν ξεχνώ το μουγκρητό του χειμάρρου.
Αδιάκοπες πορείες και αυπνία. Βάδιζα και κρατούσα την ουρά ενός αλόγου. Κοιμόμουνα κι ονειρευόμουν. Με ξυπνούσαν τα στραβοπατήματα και πάλι κοιμόμουνα…
Στ’ αυτιά μου αντηχούσαν τα λόγια του λοχαγού για τη μάχη με τα στοιχεία της φύσης και παίρναμε κουράγιο.
Ανδρέας Ζ. Μανουράς
(Κ. Χατζηπατέρα – Μ. Φαφαλιού, Μαρτυρίες 40-44, ΠΟΛΕΜΟΣ-ΚΑΤΟΧΗ, Εκδ. “ΚΕΔΡΟΣ”, Αθήνα 1988, Έκδ. 3η, σ. 31-32).
