LIFE COACHING
ΤΟ ΣΚΟΤΕΙΝΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ ΤΗΣ
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΤΗΣ ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΗΣ ΖΩΗΣ
σημ. entaksis: Στην εποχή μας, όπου οι άνθρωποι βιώνουν έντονη υπαρξιακή ανασφάλεια και πνευματικό κενό, πολλοί αναζητούν καθοδήγηση έξω από την Εκκλησία. Το φαινόμενο του life coaching έχει αναδειχθεί ως μια δημοφιλής –αλλά ενίοτε επικίνδυνα παραπλανητική– απάντηση σ’ αυτή την ανάγκη. Υποσχόμενο προσωπική ανάπτυξη, αυτογνωσία και επιτυχία, κερδίζει συνεχώς έδαφος, παρότι οι περισσότεροι από τους αυτοαποκαλούμενους coaches δεν διαθέτουν καμία ουσιαστική κατάρτιση ή πιστοποίηση. Πίσω από τις εντυπωσιακές λέξεις και τα χαμογελαστά πρόσωπα στα κοινωνικά δίκτυα, κρύβεται συχνά μια εμπορευματοποιημένη ψευδοπνευματικότητα. Αντί να καταφεύγουν στο Μυστήριο της Εξομολόγησης –όπου ο πνευματικός καθοδηγεί με διάκριση, ταπείνωση και Χάρη Θεού– πολλοί στρέφονται σε αγνώστους με αμφίβολη ηθική και πνευματική επάρκεια. Δυστυχώς το coaching λειτουργεί ως μια παραποιημένη, εκκοσμικευμένη εκδοχή της πνευματικής καθοδήγησης, προσφέροντας προσωρινή ανακούφιση αλλά χωρίς καμία αληθινή θεραπεία.
Οι καθοδηγητές ζωής (life coaches) υπόσχονται προσωπική και επαγγελματική επιτυχία – όμως κάποιοι πελάτες νιώθουν πως εξαπατήθηκαν από υπηρεσίες χαμηλής ποιότητας.
Πολλοί άνθρωποι απευθύνονται σε καθοδηγητές ζωής σε στιγμές κρίσης. Κάποιοι βρίσκουν αυτό που αναζητούν μέσα από τα προγράμματα που προσφέρονται, ενώ άλλοι νιώθουν απογοήτευση ή και εξαπάτηση.
Μπορεί ένας καθοδηγητής να σε βοηθήσει να επιτύχεις; Ένας συνεχώς αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων πιστεύει πως ναι. Απευθύνονται σε ειδικούς που υπόσχονται αυτοβελτίωση, αλλαγή στάσης ζωής και συνηθειών, και τους καθοδηγούν προς προσωπική και επαγγελματική πρόοδο.
Η καθοδήγηση ζωής είναι μια τεράστια και πολυδιάστατη δραστηριότητα, που περιλαμβάνει καθοδηγητές επαγγελματικού προσανατολισμού, οικονομικών ζητημάτων, ψυχικής ευεξίας και προσωπικής ενδυνάμωσης. Αξιολογείται σε δισεκατομμύρια και συνεχώς αυξάνεται: σύμφωνα με διεθνή ένωση του κλάδου, η αξία της υπολογίζεται σε 4,5 δισεκατομμύρια δολάρια· και μεταξύ των ετών 2019 και 2022, ο αριθμός των καθοδηγητών αυξήθηκε κατά 54%, καθιστώντας την ένα από τα ταχύτερα αναπτυσσόμενα επαγγέλματα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η άνοδος αυτή συνοδεύει την ευρύτερη ανάπτυξη του τομέα της «προσωπικής εξέλιξης» τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια.
Η πανδημία προκάλεσε δύο σημαντικές αλλαγές που δημιούργησαν νέες ευκαιρίες για επίδοξους καθοδηγητές. Πρώτον, πολλοί άνθρωποι ήρθαν αντιμέτωποι με προβλήματα ψυχικής υγείας. Επιπλέον, άρχισαν να επανεξετάζουν τις προτεραιότητες, τους στόχους και τις αξίες τους.
«Η ψυχική επιβάρυνση μετά την πανδημία άφησε πολλούς ανθρώπους με την αίσθηση ότι είναι χαμένοι και έχουν ανάγκη καθοδήγησης», λέει η Έμιλυ Μαγκουάιρ, σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού και καθοδηγήτρια ζωής. «Αν δεις τι αναζητούν οι άνθρωποι στο διαδίκτυο, θα διαπιστώσεις ότι κυριαρχούν θέματα όπως η επαγγελματική πορεία, η διάσπαση προσοχής, η αυτοπεποίθηση, οι σχέσεις και το άγχος».
Η Μαγκουάιρ προσθέτει ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συνέβαλαν σημαντικά στην εξάπλωση της καθοδήγησης ζωής. Πλέον είναι συνηθισμένο να βλέπει κανείς άτομα που δεν διαφημίζουν μόνο τις υπηρεσίες τους, αλλά και τον τρόπο ζωής τους. Υπόσχονται πως το πρόγραμμά τους οδηγεί σε μια αντίστοιχα ιδανική ζωή.
Για πολλούς, η καθοδήγηση ζωής προσφέρει την ώθηση και τη σαφήνεια που χρειάζονται για να ξεπεράσουν δυσκολίες, να αλλάξουν επαγγελματική πορεία ή να κάνουν μια νέα αρχή. Όμως, εξαιτίας της έλλειψης σαφών κανόνων και εποπτείας, κάποιοι ειδικοί και πελάτες τονίζουν ότι το σύστημα αυτό αφήνει περιθώριο σε παραπλανητικές πρακτικές, αφού ο καθένας μπορεί να δηλώσει καθοδηγητής ζωής.
«Μόνο τον πρώτο χρόνο ξόδεψα 14.000 δολάρια στην καθοδηγήτριά μου και τα επόμενα χρόνια πιθανότατα έφτασα τις 100.000. Παγιδεύτηκα», λέει η Άντζελα Λόρια.
Παρόλο που υπάρχουν ορισμένοι φορείς πιστοποίησης για καθοδηγητές, δεν υπάρχουν νομικές προϋποθέσεις για την άσκηση του επαγγέλματος. Και το κόστος για να ξεκινήσει κανείς είναι πολύ μικρό. Οι περισσότεροι καθοδηγητές χρεώνουν από 75 έως 200 δολάρια την ώρα, πράγμα που καθιστά το επάγγελμα εξαιρετικά επικερδές με ελάχιστες απαιτήσεις.
Αρκετοί δηλώνουν ότι οι καθοδηγητές τους προσέφεραν ποιοτικές υπηρεσίες. Όμως ο χώρος λειτουργεί σαν μια άγρια, ανεξέλεγκτη αγορά, όπου διεισδύουν και άνθρωποι χωρίς επάρκεια ή και με εκμεταλλευτικές διαθέσεις.
«Ένας καθοδηγητής μπορεί να έχει ή να μην έχει σπουδές στην ψυχολογία, να έχει ή να μην έχει επίσημη εκπαίδευση και να μην έχει καμία γνώση στο αντικείμενο για το οποίο δίνει συμβουλές», λέει η δημοσιογράφος Τζέιν Μαρί, που με τη ραδιοφωνική της εκπομπή ερευνά τις αιτίες που οδηγούν τους ανθρώπους σε παραπλανητικά δίκτυα και καταστάσεις εκμετάλλευσης. Έχει ασχοληθεί και με τη σκοτεινή πλευρά της καθοδήγησης ζωής. Η ίδια θεωρεί ότι η έλλειψη εποπτείας στον τομέα οδηγεί πολλούς να πέφτουν θύματα απάτης.
Η Άντζελα Λόρια γνώρισε την καθοδήγηση ζωής ενώ αντιμετώπιζε επιλόχεια κατάθλιψη και είχε απολυθεί από τη δουλειά της. Την προσέλκυσε αρχικά ένα πρόγραμμα που επικεντρωνόταν στην απώλεια βάρους και συμμετείχε σε ένα σεμινάριο που κόστιζε 2.000 δολάρια. «Μόνο τον πρώτο χρόνο ξόδεψα 14.000 δολάρια και στη συνέχεια περίπου 100.000», λέει. Ξόδεψε επίσης πολλά χρήματα σε επιπλέον μαθήματα και καθοδηγήσεις από άλλους ειδικούς που της σύστησε η πρώτη καθοδηγήτρια. «Παγιδεύτηκα».
Η Μαρί τονίζει ότι παρόμοιες περιπτώσεις είναι συχνές, καθώς πολλοί καθοδηγητές εκμεταλλεύονται την ευάλωτη ψυχολογική κατάσταση των πελατών. Η ίδια η Λόρια πιστεύει ότι η καθοδηγήτριά της στόχευε γυναίκες που περνούσαν σημαντικές αλλαγές στη ζωή τους.
«Όταν μια επιχείρηση στοχεύει ανθρώπους σε απόγνωση, η απάτη είναι πολύ πιθανή», λέει η Μαρί. «Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό δεν συμβαίνει, αλλά αν κάποιος έχει σκοτεινές προθέσεις, μπορεί να εμφανιστεί ως καθοδηγητής και να πείσει κάποιον να ξοδέψει χιλιάδες δολάρια για έναν στόχο που δεν πρόκειται να επιτευχθεί».
Ανέντιμοι καθοδηγητές που ζητούν υπέρογκα ποσά για φτωχές υπηρεσίες δεν πλήττουν μόνο πελάτες όπως η Λόρια, αλλά και την αξιοπιστία των επαγγελματιών που εργάζονται με εντιμότητα. Η Μαγκουάιρ επιβεβαιώνει: «Δυστυχώς το έχω δει πολλές φορές. Κάποιος δηλώνει επαγγελματίας, δίνει κακές συμβουλές και εκμεταλλεύεται το κοινό. Αυτοί είναι που δυσφημούν τον χώρο».
Αυτό όμως δεν σημαίνει πως οι άνθρωποι πρέπει να αποφεύγουν τη συμβουλευτική υποστήριξη – ιδιαίτερα αφού πολλοί έχουν δει θετικά αποτελέσματα.
Η Τίρνεϊ Πρέτζερ, 27 ετών, είναι μία από αυτούς. Ζει στο Σαν Φρανσίσκο και πρόσφατα βρέθηκε σε σταυροδρόμι. Δούλευε στο τμήμα πωλήσεων και επικοινωνίας σε μία νεοσύστατη επιχείρηση, αλλά ένιωθε ότι δεν ήξερε τι ήθελε να κάνει με τη ζωή της. «Ένιωθα μπλοκαρισμένη», λέει. Άκουσε από γνωστούς της ότι ίσως η καθοδήγηση ζωής ήταν η λύση. Δοκίμασε – και βρήκε την υποστήριξη που χρειαζόταν. Άλλαξε εργασία και πλέον λέει ότι βλέπει τις μεγάλες αποφάσεις της ζωής με διαφορετικό τρόπο. Πιστεύει πως έχει αξία «να συνεργάζεσαι με έναν ειδικό για το σημαντικότερο πράγμα που κάνουμε: να ζούμε».
Αν και δεν υπάρχει ενιαίο πτυχίο ή υποχρεωτική πιστοποίηση για όποιον θέλει να ονομάζεται καθοδηγητής ζωής, η Μαγκουάιρ εξηγεί πως υπάρχουν οργανισμοί που απαιτούν από τα μέλη τους συγκεκριμένες ώρες εκπαίδευσης, ενώ άλλοι τηρούν δεοντολογικούς κανόνες που οι καθοδηγητές οφείλουν να σέβονται κατά την εργασία τους.
Παρόλα αυτά, είναι χρήσιμη μια υγιής επιφύλαξη, και η Λόρια προτείνει προσοχή. «Ρωτήστε τον καθοδηγητή τι ποσοστό των πελατών του προέρχεται από συστάσεις, μιλήστε με τουλάχιστον τρεις πρώην πελάτες και μην αγοράζετε τίποτα από κάποιον που δεν δέχεται να σας μιλήσει πρώτα προσωπικά. Επίσης, μην εμπιστεύεστε όποιον επιμένει για άμεση απάντηση – η αίσθηση επείγοντος είναι τεχνητή».
Μετάφραση του άρθρου: The seedy underbelly of the life coaching industry, Katie Bishop
