Του Δημήτρη Ρήτα*
Η δερματοστιξία (ή τατουάζ,
γαλλική tatouage – αγγλική tattoo – πολυνησιακή tatau) είναι η χάραξη
της επιδερμίδας του σώματος με ειδικά εργαλεία που με μικρά τσιμπήματα
εκχύνουν χρωστικές ουσίες, ώστε να δημιουργούνται ανεξίτηλα σχέδια.
Οι αρχαίοι δεν έκαναν πάνω στο σώμα τους δερματοστιξία (τατουάζ).
Όμως έκαναν σε κάποιον, όταν ήθελαν να τον εξευτελίσουν ή να έχουν
αποδεικτικό στοιχείο ότι τους ανήκει, όπως γίνεται σήμερα με το σημάδεμα
(μαρκάρισμα) των ζώων.
Ο
ιστορικός Ηρόδοτος, αναφέρει ότι το 480 π.Χ., λίγο πριν από τη μάχη των
Θερμοπυλών, μερικοί Έλληνες εμήδισαν, πήγαν με τους Μήδους-Πέρσες.
Σύμφωνα με απόφαση του Συνεδρίου των ελληνικών πόλεων, όσοι από τους
Έλληνες μήδιζαν από ανάγκη, δεν θα τιμωρούνταν, όσοι όμως πήγαιναν από
δειλία ή με τη θέλησή τους στο στρατόπεδο του Ξέρξη, αυτοί θα
τιμωρούνταν σκληρά και παραδειγματικά.
Οι
Θηβαίοι, με αρχηγό τον Λεοντιάδη, μόλις είδαν ότι υπερίσχυαν οι Πέρσες,
αποχωρίστηκαν από τους Έλληνες και με τα χέρια προτεταμένα προχώρησαν
προς τους βαρβάρους, λέγοντας ότι αυτοί μηδίζουν και ότι ήσαν από τους
πρώτους που έδωσαν γην και ύδωρ (σημεία υποταγής) στον Πέρση βασιλιά.
Το
αποτέλεσμα ήταν να σωθούν, αλλά δεν τους βγήκε πέρα για πέρα σε καλό.
Μόλις παρουσιάστηκαν και τους έβαλαν στο χέρι οι βάρβαροι, άλλους τους
σκότωσαν (αφού πρόδωσαν την πατρίδα τους, δεν θα πρόδιναν και τους
Πέρσες, κάποια άλλη στιγμή;), τους περισσότερους όμως διέταξε ο βασιλιάς
Ξέρξης να τους στιγματίσουν με τα βασιλικά στίγματα, αρχίζοντας από τον
αρχηγό τους Λεοντιάδη.
Έτσι
μετά την ήττα των Περσών και τη φυγή τους, ήταν δύσκολο πλέον να
επιστρέψουν στη Θήβα ως προδότες και δύσκολο να μείνουν στους Πέρσες,
γιατί ήταν άχρηστοι. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο (Βίοι παράλληλοι,
Περικλής), όταν οι Αθηναίοι νίκησαν σε ναυμαχία τους Σαμίους, για να
τους εξευτελίσουν, στιγμάτισαν τους αιχμαλώτους με «σάμαινα», που ήταν
κεφάλι γουρουνιού κι έμοιαζε με πλοίο Σαμιώτικο, γνώρισμα του ναυτικού
της Σάμου.
Στη
συνέχεια όμως οι Σάμιοι, με αρχηγό τον Μέλισσο, νίκησαν τους Αθηναίους
σε ναυμαχία και για να εξευτελίσουν τους Αθηναίους αιχμαλώτους
απεικόνισαν με στιγματισμό στο μέτωπό τους κουκουβάγιες. Η κουκουβάγια
στην Αθήνα ήταν σύμβολο της σοφίας, πουλί της θεάς Αθηνάς.
Αργότερα
ο Περικλής νίκησε τον Μέλισσο και κατέστρεψε τη Σάμο. Επίσης, αν
κάποιος δούλος δραπέτευε και συλλαμβανόταν, του έκαναν δερματοστιξία (τατουάζ) με τα σύμβολα του αφέντη και ήταν δραπέτης εστιγμένος. Έτσι, ήταν εύκολος ο εντοπισμός και η σύλληψή του.
Αναφέρεται
ότι ο δούλος του Διογένη, μη μπορώντας να υποφέρει τον αφέντη του,
δραπέτευσε. Φίλοι του Διογένη τον συμβούλευσαν να τον συλλάβουν, να του
κάνουν δερματοστιξία (τατουάζ)
και να τον τιμωρήσουν. Ο Διογένης όμως αρνήθηκε και τους είπε: « Ένας
δούλος μπορεί να ζήσει χωρίς τον Διογένη, ο Διογένης δεν μπορεί να ζήσει
χωρίς τον δούλο του»;
Για
τους αρχαίους Έλληνες πρότυπο ανδρικής ομορφιάς ήταν ο Ερμής του
Αθηναίου γλύπτη Πραξιτέλη, έργο του 340 π.Χ., που ανακαλύφθηκε,
8-5-1877, στο ναό της Ήρας στην Ολυμπία από Γερμανούς αρχαιολόγους και
εκτίθεται σήμερα στο μουσείο της Ολυμπίας.
Πρότυπο
της γυναικείας ομορφιάς και θηλυκότητας ήταν η Αφροδίτη της Μήλου,
150-50 π.Χ. έργο, όπως λέγεται, του γλύπτη Αγήσανδρου που βρέθηκε την
άνοιξη 1820 στη Μήλο και δυστυχώς σήμερα κοσμεί το μουσείο του Λούβρου
στο Παρίσι και πιστό του αντίγραφο στο μουσείο της Δήλου. Ο Ερμής και η
Αφροδίτη παραμένουν και θα παραμείνουν αιώνια πρότυπα της ελληνικής
ομορφιάς.
* Ο Δημήτρης Ρήτας είναι φιλόλογος-συγγραφέας-στιχουργός, διευθυντής Περιφερειακού Θεάτρου Καρδίτσας
eleftheriathesecretrealtruth
