Ἁγίου Μπριαντσανίνωφ
«τό δέ σῶμα οὐ τῇ πορνείᾳ, ἀλλά τῷ Κυρίῳ, καί ὁ Κύριος τῷ σώματι·»
«τό σῶμα δέν ἔχει γίνει διά τήν πορνείαν, ἀλλά διά τόν Κύριον διά νά τοῦ ἀνήκῃ ὡς μέλος του. Καί ὁ Κύριος εἶναι διά τό σῶμα, διά νά κατοικῇ εἰς αὐτό».
Στήν Παλαιά Διαθήκη ἡ μοιχεία ἦταν ἁμαρτία ὡς ἀτίμωση τῆς φύσεως, ὡς κακή χρήση μιᾶς σημαντικῆς ἰδιότητας τῆς φύσεως, ὡς παράβαση τῶν νόμων τῆς φύσεως. Ἡ παράβαση αὐτή ἀναγνωριζόταν ὡς τόσο σοβαρή, πού γιά τόν ἔνοχο προβλεπόταν ἡ θανατική ποινή.
Στήν Καινή Διαθήκη αὐτή ἡ ἀμαρτία ἀπέκτησε ἄλλη βαρύτητα, ἐπειδή καί τό ἀνθρώπινο σῶμα ἀπέκτησε ἄλλη ἀξία. Τά σώματα τῶν χριστιανῶν ἀποτελοῦν τώρα μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ. Ἔτσι, ὅποιος παραβαίνει τήν ἐντολή τῆς ἁγνείας, ἀτιμάζει τόν ἴδιο τόν Χριστό καί χωρίζεται ἀπ᾿ Αὐτόν, καθώς τό μέλος τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ τό κάνει, ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος, μέλος τοῦ σώματος μιᾶς πόρνης1. Συνέπεια τῆς πορνείας εἶναι ὁ ψυχικός θάνατος, ἐπειδή ἀπό τόν πόρνο ἀναχωρεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα. Πρόκειται, λοιπόν, γιά ἁμάρτημα θανάσιμο, ἁμάρτημα ἀπόλυτα στερητικό τῆς σωτηρίας, ἁμάρτημα ἐχέγγυο τῆς ἀναπόφευκτης ἀπώλειας καί τοῦ αἰώνιου κολασμοῦ στόν ἅδη, ἐφόσον δέν θεραπευθεῖ ἐγκαίρως μέ τή μετάνοια.
Τί σημαίνει ἁγνεία; Ἁγνεία λέγεται ἡ ἀρετή ἡ ἀντίθετη στό πάθος καί τήν ἁμαρτία τῆς πορνείας. Εἶναι, πρῶτον, ἡ ἀποξένωση τοῦ σώματος τόσο ἀπό τήν ἐνεργητική πτώση στήν πορνεία ὅσο καί ἀπ᾿ ὅλες τίς δραστηριότητες πού ὁδηγοῦν σ᾿ αὐτήν τήν ἁμαρτία, δεύτερον, ἡ ἀποξένωση τοῦ νοῦ ἀπό πορνικές σκέψεις καί φαντασιώσεις, καί τρίτον, ἡ ἀποξένωση τῆς καρδιᾶς ἀπό πορνικά αἰσθήματα καί παρόμοιες ροπές.
Μερικοί ἰσχυρίζονται ὅτι ἡ πτώση στό ἁμάρτημα τῆς πορνείας μέ τό σῶμα καί ἡ πτώση στό ἴδιο ἁμάρτημα μέ τόν νοῦ ἤ τήν καρδιά ἔχουν τήν ἴδια βαρύτητα. Τόν ἰσχυρισμό τους στηρίζουν στά λόγια τοῦ Σωτήρα: «Ὅποιος βλέπει μιά γυναίκα μέ πονηρή ἐπιθυμία, ἔχει κιόλας διαπράξει μέσα του μοιχεία μ᾿ αὐτήν»2. Ἀβάσιμος ἰσχυρισμός! Αὐτό εἰπώθηκε ὡς συμπλήρωμα τῆς παλαιοδιαθηκικῆς ἐντολῆς καί γιά τούς ἀνθρώπους ἐκείνους πού θεωροῦσαν ἁμαρτία μόνο τή σωματική πορνεία, μήν κατανοώντας ὅτι καί «οἱ πονηροί λογισμοί, πού βγαίνουν ἀπό τήν καρδιά,... κάνουν ἀκάθαρτο τόν ἄνθρωπο»3, «τόν χωρίζουν ἀπό τόν Θεό»4, τοῦ στεροῦν τήν καθαρότητα, πού εἶναι προϋπόθεση τῆς θεοπτίας:
«Μακάριοι ὅσοι ἔχουν καθαρή καρδιά, γιατί αὐτοί θά δοῦν τό πρόσωπο τοῦ Θεοῦ»5.
Πορνεία τῆς καρδιᾶς εἶναι ἡ ἱκανοποίηση τοῦ ἀνθρώπου μέ τούς πορνικούς λογισμούς καί τά πορνικά αἰσθήματα· αὐτή τοῦ ἀφαιρεῖ τήν ἱκανότητα ἐπικοινωνίας μέ τόν Θεό.
Πορνεία τοῦ σώματος εἶναι ἡ ἕνωσή του μέ ἄλλο σῶμα, ἕνωση πού κάνει τά δύο σώματα ἕνα6, ἀλλοιώνοντας ὁλόκληρη τήν ἀνθρώπινη ὕπαρξη· αὐτή ἀποξενώνει ἐντελῶς τόν ἄνθρωπο ἀπό τόν Θεό, εἶναι θάνατος, εἶναι καταστροφή. Γιά νά βγεῖ κανείς ἀπό τήν πρώτη κατάσταση, πρέπει νά ὁπλιστεῖ μέ τή νήψη, τήν ἐπαγρύπνηση· γιά νά βγεῖ ἀπό τή δεύτερη, πρέπει νά ἀναστηθεῖ, πρέπει νά ξαναγεννηθεῖ μέ τή μετάνοια.
Πολλοί λένε πώς ἡ ἀπελευθέρωση τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τή δουλεία τῆς σάρκας καί πολύ περισσότερο ἡ ἀπαλλαγή του ἀπό πορνικούς λογισμούς καί πορνικά αἰσθήματα εἶναι ἀδύνατη, ἐπειδή τάχα πρόκειται γιά κατάσταση ἀφύσικη. Ἀλλά ὁ πάνσοφος νομοθέτης Θεός γνωρίζει πολύ καλύτερα ἀπό μᾶς τό τί εἶναι δυνατό καί τί ἀδύνατο γιά τόν ἄνθρωπο. Καί ἀφοῦ Ἐκεῖνος νομοθέτησε τήν ἁγνεία τοῦ σώματος καί τῆς καρδιᾶς, ὁπωσδήποτε αὐτή εἶναι δυνατή. Ὁ νομοθέτης Θεός εἶναι, ἐπίσης, δημιουργός τῆς φύσεως, καί γι᾿ αὐτό ἡ καρδιακή καί σωματική καθαρότητα δέν εἶναι ἀσυμβίβαστες μέ τή φύση τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ ἁγνεία εἶναι ἀφύσικη γιά τή φθαρμένη ἀνθρώπινη φύση, ὅπως αὐτή κατάντησε μετά τήν παράβαση τοῦ Ἀδάμ. Ἦταν, ὅμως, φυσική κατά τή δημιουργία καί πρίν ἀπό τό προπατορικό ἁμάρτημα. Φυσική κατάσταση τῆς ψυχῆς μπορεῖ νά ξαναγίνει μετά τήν ἀνακαίνισή της μέ τήν κατάλληλη πνευματική καλλιέργεια.
Τό σιτάρι, τά κηπευτικά, τά καρποφόρα δένδρα δέν εἶναι αὐτοφυή, δέν φυτρώνουν δηλαδή ἀπό μόνα τους σέ γῆ ἀκαλλιέργητη. Μόνο ὅταν σπαροῦν ἤ φυτευθοῦν σέ γῆ κατάλληλα ἑτοιμασμένη, τότε φυτρώνουν καί ἀναπτύσσονται καί καρποφοροῦν γιά τή διατροφή καί συντήρηση τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ ἀκαλλιέργητη γῆ δίνει μόνο ζιζάνια ἤ χορτάρι, τροφή γιά ζῶα καί ὄχι γιά τόν ἄνθρωπο.
Χρειάζεται, λοιπόν, ἄσκηση γιά τήν ἀπόκτηση τῆς ἁγνείας, τῆς σωματικῆς καί καρδιακῆς καθαρότητας. Εἶναι τόσο πολύτιμη αὐτή ἡ ἀρετή, πού ἀξίζει κάθε κόπο. Τήν πολυτιμότητά της τήν ἀποκαλύπτει ἡ ἴδια ἡ Γραφή, πού τήν ταυτίζει μέ τήν ἁγιότητα. Λέει ὁ Ἀπόστολος:
«Τό θέλημα τοῦ Θεοῦ εἶναι νά γίνετε ἅγιοι, δηλαδή νά ἀποφεύγετε τήν πορνεία. Ὁ καθένας σας ἄς μάθει νά διατηρεῖ τό σῶμα του ἁγιασμένο καί τιμημένο, καί νά μήν τό ὑποδουλώνει σέ σαρκικά πάθη»7.
Ἡ καθαρότητα τῶν ἐγγάμων, πού λέγεται σωφροσύνη, συνίσταται στήν πιστότητα μεταξύ τῶν συζύγων. Ἡ καθαρότητα τῶν παρθένων καί τῶν χηρῶν, πού νυμφεύθηκαν τόν Χριστό, συνίσταται στήν πιστότητα πρός Ἐκεῖνον. Σ᾿ αὐτούς καί σ᾿ αὐτές ἀπευθύνονται τά φτωχά, παρακλητικά, ἐνθαρρυντικά, ἀδιάψευστα λόγια μου, λόγια δανεισμένα ἀπό τή διδασκαλία τῆς Ἀλήθειας, ἀπό τόν πανάγιο λόγο τοῦ Θεοῦ, ὅπως τόν ἔχουν ἑρμηνεύσει οἱ θεοφόροι Πατέρες μέ τά συγγράμματά τους καί ἀπό τήν ἐμπειρία τους.
Ὁ Κύριος ἀπαγόρεψε τό αὐθαίρετο διαζύγιο, πού ἦταν ἐπιτρεπτό ἀπό τόν μωσαϊκό νόμο, καί διακήρυξε πώς ὅ,τι συνένωσε ὁ Θεός, δέν πρέπει νά τό χωρίζει ὁ ἄνθρωπος8, παρά μόνο ἄν ὁ χωρισμός ἔχει οὐσιαστικά συντελεστεῖ μέ τήν πτώση τοῦ ἑνός ἀπό τούς συζύγους σέ πορνεία9. Τότε οἱ μαθητές Του ἀναρωτήθηκαν μήπως εἶναι καλύτερα νά μήν παντρεύεται κανείς. Κι Ἐκεῖνος εἶπε:
«Αὐτό δέν τό μποροῦν ὅλοι, ἀλλά μόνο ἐκεῖνοι πού τούς τό ἔδωσε ὁ Θεός... Ὅποιος μπορεῖ νά βαδίζει αὐτόν τόν δρόμο, ἄς τόν βαδίσει»10.
Ποιός εἶναι λοιπόν, ἐκεῖνος πού «μπορεῖ νά βαδίζει αὐτόν τόν δρόμο»;
Ποιό εἶναι τό κριτήριο μέ βάση τό ὁποῖο θά διαπιστώσουμε τήν ἱκανότητα ἤ τήν ἀνικανότητά μας γιά τήν ἄγαμη ζωή; Οἱ ἅγιοι Πατέρες ἀπαντοῦν:
Ἡ ἐλεύθερη βούληση μας. «Ἡ ἱκανότητα δίνεται σ᾿ ἐκείνους πού τή ζητοῦν ἀπό τόν Θεό», λέει ὁ μακάριος Θεοφύλακτος Βουλγαρίας11. «Ζητᾶτε», εἶπε ὁ Κύριος, «καί θά σᾶς δοθεῖ... ὅποιος ζητάει, λαμβάνει»12.
Ἡ εἰλικρίνεια ἐκείνου πού ζητάει ἀποδεικνύεται, πρῶτον, μέ ζωή ἀντίστοιχη στό αἴτημά του, ὅσο κι ἄν ποικίλοι πειρασμοί ἐναντιώνονται στήν ἐπιθυμία του, καί, δεύτερον, μέ τήν ἐπιμονή στό αἴτημά του, ὅσο κι ἄν ἡ ἱκανοποίησή του καθυστερεῖ. Ὁ προσωπικός ἀγώνας, μέ τόν ὁποῖο ὁ μοναχός προσπαθεῖ νά νικήσει τή σαρκικότητα τῆς πεσμένης φύσεως καί ν᾿ ἀπαλλαγεῖ ἀπ᾿ αὐτήν, εἶναι ἁπλῶς μάρτυρας τῆς εἰλικρινοῦς διαθέσεως, τῆς καλῆς προαιρέσεώς του. Ἡ ὑποταγή καί ἡ μεταβολή τῆς φύσεως εἶναι δυνατή μόνο στόν Θεό. «Ὅπου πραγματοποιήθηκε ἦττα τῆς φύσεως», λέει ὁ ὅσιος Ἰωάννης ὁ Σιναΐτης, «ἐκεῖ φανερώθηκε ἡ παρουσία τοῦ ὑπερφυσικοῦ»13. Ὁ Θεός μεταβάλλει τή φυσική ἕλξη σ᾿ ἐκεῖνον τόν ἄνθρωπο πού, μέ ὅσα μέσα διαθέτει, ἀποδεικνύει τήν εἰλικρινή του ἐπιθυμία γι᾿ αὐτή τή μεταβολή. Ὅταν τήν ἀποδείξει, τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ἀγγίζει τό δικό του πνεῦμα. Τότε ὁ ἄνθρωπος μέ ὅλους τούς λογισμούς καί τά αἰσθήματά του στρέφεται πρός τόν Θεό, χάνοντας τή συμπάθεια πρός τά ἀντικείμενα τῆς σαρκικῆς ἐπιθυμίας14. Τότε ἐκπληρώνονται τά λόγια τοῦ Ἀποστόλου:
«Ὅποιος ἑνώνεται μέ τόν Κύριο, γίνεται ἕνα πνεῦμα μαζί Του»15. Τότε καί τό σῶμα ἑλκύεται πρός τά ἐκεῖ ὅπου στρέφεται τό πνεῦμα.
Ἡ πείρα ἔχει ἀποδείξει ὅτι πολλοί, πού θεληματικά δέν γνώρισαν γυναῖκες, παρέμειναν ὥς τό τέλος τῆς ζωῆς τους σ᾿ αὐτή τή μακάρια κατάσταση ἤ, τουλάχιστο, διαφύλαξαν τήν ἁγνεία τους. Ἄλλοι, χηρεύοντας ἔπειτα ἀπό ἔγγαμη ζωή, διατήρησαν ἄμεμπτη τή χηρεία τους. Ἄλλοι, πάλι, ἀπό τή ζωή τῆς ἀσωτίας πέρασαν στή ζωή τῆς σωφροσύνης καί τῆς ἁγιότητας. Τέλος, μερικοί πού ζοῦσαν ἁγνά, ἀφοῦ ἔπειτα ἀπό ἀμφιταλαντεύσεις ἔπεσαν στήν ἁμαρτία, μετανόησαν καί ξαναβρῆκαν τή χαμένη τους σωφροσύνη. Ὅλοι αὐτοί ὄχι μόνο ἀπέφυγαν τή σωματική πορνεία, ἀλλά καί ἀντιστάθηκαν νικηφόρα στούς αἰσχρούς λογισμούς καί στά ἐμπαθή αἰσθήματα. Ἔτσι ἔλαβαν ἀπό τόν Θεό τήν ἐλευθερία τῆς καθαρότητας, ὅσο κι ἄν ἡ ἁμαρτία συνέχιζε νά τούς πολεμάει. Αὐτούς, δηλαδή, τούς ἀγωνιστές δέν τούς ἄγγιζε ἡ ἁμαρτία, ὅπως δέν ἀγγίζει τόν ὁδοιπόρο, πού καταφεύγει σέ γερό σπίτι, ἡ κακοκαιρία, ὅσο κι ἄν συνεχιστεῖ ἤ ἀκόμα κι ἄν δυναμώσει.
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί μοναχοί! Ἄς μή λιποψυχοῦμε καί ἄς μήν καταθλιβόμαστε. Ἄς μή δίνουμε σημασία στούς δαίμονες, πού σπέρνουν μέσα μας τή δυσπιστία γιά τόν δρόμο πού διαλέξαμε. Ἄς μή δίνουμε σημασία οὔτε σέ ἀνθρώπινες κρίσεις καί συστάσεις, πού ὀφείλονται σέ ἄγνοια, σέ διαφθορά ἤ σέ κακοβουλία. Ἄς ἐμπιστευθοῦμε τόν Θεό μας, πού ὑποσχέθηκε νά μᾶς βοηθήσει, ἄν παραμείνουμε πιστοί σ᾿ Ἐκεῖνον. Καί τήν πιστότητά μας στόν Κύριο θά τήν ἀποδείξουμε καί θά τήν ὁμολογήσουμε μέ τή σταθερή προσήλωσή μας στό πανάγιο Πρόσωπό Του, ἀλλά καί μέ τή βαθιά μετάνοια γιά κάθε παρεκτροπή μας. Γιατί εἶναι ἀδύνατο νά ἀποφύγουμε τίς ἀποκλίσεις, μεγάλες ἤ μικρές, ἐξαιτίας τῆς ἀδυναμίας μας, τῆς ἰδιοσυγκρασίας μας, τῆς φθορᾶς τῆς φύσεώς μας ἀπό τήν ἁμαρτία, τῆς μοχθηρίας τῶν ἀόρατων ἐχθρῶν μας καί τῶν συνεχῶν σκανδαλισμῶν. Δέν θά κοπιάσουμε, ὅμως, καί δέν θά ὑποφέρουμε γιά πολύ, παλεύοντας μέ τόν ἑαυτό μας. Εἶναι κοντά ἡ ὥρα τοῦ θανάτου μας, ὁ ὁποῖος θά μᾶς ἀπαλλάξει τόσο ἀπό τόν κόπο τῆς πάλης ὅσο καί ἀπό τόν κίνδυνο τῆς πτώσεως στήν ἁμαρτία. Ὤ, μακάρι τήν ὥρα ἐκείνη, στίς πύλες τῆς αἰωνιότητας, νά δοῦμε τόν οὐράνιο Πατέρα μας μ᾿ ἀνοιχτή τήν ἀγκαλιά Του καί ν᾿ ἀκούσουμε τήν παρήγορη φωνή Του:
«Εὖγε, καλέ καί ἔμπιστε δοῦλε! Ἀποδείχθηκες ἀξιόπιστος στά λόγια, γι᾿ αὐτό θά σοῦ ἐμπιστευθῶ πολλά. Ἔλα νά γιορτάσεις μαζί μου!16».
Ὤς τότε, ἄς ἀγωνιστοῦμε γενναῖα, χωρίς νά ἐμπιστευόμαστε τή σάρκα μας, χωρίς νά ἐμπιστευόμαστε τή φαινομενική ἤ ἀληθινή ἀπάθειά μας. Ὅσοι πίστεψαν στόν ἑαυτό τους, στή νεκρωμένη τάχα σάρκα τους καί στήν πνευματική κατάστασή τους, ἔπεσαν σέ φοβερούς πειρασμούς.
Ὁ ἀββάς Ἰσαάκ ὁ Σύρος εἶπε:
«Ὅποιος δέν ἀπομακρύνεται ἑκούσια ἀπό τίς αἰτίες τῶν παθῶν, παρασύρεται ἀκούσια ἀπό τήν ἁμαρτία»17.
Ὁ κανόνας τῆς ἑκούσιας ἀπομακρύνσεως ἀπό τίς αἰτίες τῶν παθῶν ἐφαρμόζεται στή μοναχική ζωή καί εἶναι πολύ σημαντικός, ἐπειδή ὅποιος μπαίνει στό στάδιο τῆς ζωῆς αὐτῆς ἔχει νά παλέψει μέ τή σύμφυτη στόν μεταπτωτικό ἄνθρωπο ροπή πρός τή σαρκική ἁμαρτία. Μᾶς ὠφελεῖ τό νά μή βλέπουμε καθόλου ἐκεῖνον τόν καρπό, τοῦ ὁποίου τή γεύση ἀπαρνηθήκαμε. Γι᾿ αὐτό καί οἱ κανόνες τῶν ἁγίων Πατέρων ἀπαγορεύουν τήν εἴσοδο τῶν γυναικῶν στά ἀνδρικά μοναστήρια, πράγμα πού μέχρι σήμερα τηρεῖται στό Ἅγιον Ὄρος τοῦ Ἄθω.
Στόν βίο τοῦ ὁσίου Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου, συγγραφέα τῆς Κλίμακος, ἀναφέρεται ὅτι ὁ μεγάλος αὐτός Ὅσιος, μέ τήν ἐρημιτική ζωή καί τήν ἀποφυγή συναντήσεων μέ ἄλλα πρόσωπα, ἔσβησε μέσα του ἐντελῶς τή φωτιά τῆς σαρκικῆς ἐπιθυμίας18. Ὅλοι οἱ ἅγιοι Πατέρες προσπαθοῦσαν νά ἀποφεύγουν, ὅσο αὐτό ἦταν δυνατό, τή γνωριμία καί τήν ἐπικοινωνία μέ γυναῖκες. Αὐτή τή διαγωγή παρέδωσαν καί σ᾿ ἐμᾶς μέ τά θεόπνευστα καί ψυχοσωτήρια συγγράμματά τους. Οἱ Πατέρες, γνωρίζοντας πόσο εὔκολα πέφτει ὁ ἄνθρωπος στήν ἁμαρτία, δέν ἐπαναπαύονταν οὔτε στήν ἁγιοσύνη τους οὔτε στήν προχωρημένη ἡλικία τους καί τή συνακόλουθη ἀνικανότητα γιά σαρκική πράξη. Ὥς τό τέλος τῆς ζωῆς τους δέν ἔπαυαν νά ἀπομακρύνονται ἀπό τίς αἰτίες τῆς ἁμαρτίας. Ἡ ἀπομάκρυνση αὐτή εἶναι ὁ πιό σίγουρος τρόπος γιά τήν ἀποφυγή τῆς πτώσεως. Γι᾿ αὐτό καί ὁ ἀββάς Σισώης ὁ Μέγας, μολονότι σέ βαθιά γεράματα, ὅταν ὁ μαθητής του ἀββάς Ἀβραάμ τοῦ πρότεινε νά ἐγκατασταθοῦν πιά κοντά σέ κατοικημένη περιοχή, ἀποκρίθηκε:
«Ὅπου δέν ὑπάρχουν γυναῖκες, ἐκεῖ νά πᾶμε».
«Καί ποιός ἄλλος τόπος, ἐκτός ἀπό τήν ἔρημο, δέν ἔχει γυναίκα;», ρώτησε ὁ μαθητής του.
«Ἔ,τότε, πήγαινέ με στήν ἔρημο», τοῦ εἶπε ὁ ὅσιος19.
Ἡ καλή προαίρεση τοῦ ἀνθρώπου ἰσχυροποιεῖται καί σταθεροποιεῖται μακριά ἀπό τούς πειρασμούς, ἐνῶ, ἀπεναντίας, κοντά στούς πειρασμούς σιγά-σιγά ἐξασθενεῖ καί ἀποσταθεροποιεῖται, καταντώντας τελικά σέ πλήρη ἀλλοτρίωση. Εἶναι σάν τόν πάγο, πού, ὅσο βρίσκεται στήν παγωνιά, παραμένει σταθερός καί ἀναλλοίωτος, ἄν ὅμως ἐπιδράσει πάνω του ἡ θερμότητα, λειώνει καί ἐξαφανίζεται.
Ἀδελφοί! Πρέπει νά ἀποφεύγουμε τίς, στενές προπάντος, γνωριμίες μέ γυναῖκες, τίς συχνές συναντήσεις καί τίς συζητήσεις μ᾿ αὐτές. Πρέπει νά τό καταλάβουμε πώς εἶναι ἀδύνατο νά νικήσουμε τή σάρκα, ἄν ἐκθέτουμε διαρκῶς τόν ἑαυτό μας σέ ἐρεθίσματα πού διεγείρουν τή σαρκική ἐπιθυμία.
Ὅ ὅσιος Ποιμήν εἶπε σ᾿ ἕναν ἀδελφό πού τόν πολεμοῦσε τό πάθος τῆς πορνεῖας:
«Ἄν ὁ μοναχός κυριαρχήσει στήν κοιλιά καί τή γλώσσα του καί φυλάξει τήν ξενιτεία, δέν πεθαίνει»20, δέν βρίσκει δηλαδή τόν ψυχικό θάνατο, ὅπως τόν βρίσκει ὅποιος βουτιέται στήν πορνεία. Μέ τόν ὄρο «ξενιτεία» ἐννοεῖται ἐδῶ ἡ ἀπομάκρυνση ἀπό τή ζωή τοῦ περισπασμοῦ, ἡ παύση τῆς ἐλεύθερης συμπεριφορᾶς, ἡ ἀποφυγή πολλῶν καί συχνῶν γνωριμιῶν, ἀπό τίς ὁποῖες προκαλεῖται ἔξαψη τῆς σαρκικῆς ἐπιθυμίας.
Ὁ ἀββᾶς Ἡσαΐας ὁ Ἀναχωρητής ἔλεγε πώς ὁ πορνικός πόλεμος δυναμώνει ἀπό τίς ἑξῆς πέντε αἰτίες: τήν ἀργολογία, τήν κενοδοξία, τόν πολύ ὕπνο, τόν στολισμό μέ πολυτελή ἐνδύματα καί τόν χορτασμό τῆς κοιλιᾶς 21. Ἀπό τά αἴτια πού διεγείρουν τό πάθος τῆς πορνείας τά πιό δυναμικά καί ἐπιζήμια εἶναι ἡ μή ἐπίτευξη τῆς ξενιτείας καί ὁ χορτασμός τῆς κοιλιᾶς. Ποιό ἀπό τά δύο εἶναι τό πιό ὀλέθριο; Δύσκολο εἶναι νά ἀπαντήσει κανείς, καθώς τό ἕνα συναγωνίζεται τό ἄλλο σέ καταστρεπτικότητα. Σ᾿ ὅποιο κι ἄν ὑποταχθεῖ ὁ μοναχός, δέν θά μπορέσει νά ἀντιμετωπίσει νικηφόρα τίς ἄλογες φυσικές του ὁρμές. Γιά νά ἀποκτήσει τήν καθαρότητα, πρέπει ἀπαραίτητα νά ἀποφύγει καί τίς δύο αὐτές κύριες πηγές τῆς σαρκικῆς πυρώσεως, χωρίς βέβαια νά εἶναι λιγότερο προσεκτικός καί μέ τίς ἄλλες.
Κοντολογίς, ἄς φυλάξουμε τόν ἑαυτό μας ἀπ᾿ ὅλες τίς αἰτίες τοῦ πάθους. Γιατί καί μιά δευτερεύουσα αἰτία μπορεῖ, ἄν δέν προσέξουμε, νά ἀποκτήσει μεγάλη δύναμη ἀπό τή συνήθεια. Μερικοί, γιά παράδειγμα, μολονότι ζοῦν στή μόνωση μέ ἀκτημοσύνη καί προσεύχονται στόν Θεό γιά τή χαλιναγώγηση τῶν ἐπιθυμιῶν τους, ἀφήνονται νά κακολογοῦν, νά ἐλέγχουν, νά κατακρίνουν ἤ νά εἰρωνεύονται τούς συνανθρώπους τους, κι ἔτσι ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ φεύγει μακριά τους. Μένοντας, λοιπόν, ἀπροστάτευτοι καί ἀβοήθητοι ἀπό τόν Κύριο, δέν μποροῦν νά ἀντισταθοῦν στίς ἁμαρτωλές ὁρμές τῆς φθαρμένης τους φύσεως.
Ζοῦσε σ᾿ ἕνα κοινόβιο κάποιος ἀναχωρητής, πού τόν ἔλεγαν Τιμόθεο. Ἕνας ἀπό τούς ἀδελφούς τοῦ κοινοβίου ἔπεσε σέ πειρασμό. Ὁ ἡγούμενος τότε ρώτησε τόν Τιμόθεο πῶς νά φερθεῖ στόν ἀδελφό. «Νά τόν διώξεις», τόν συμβούλεψε ὁ ἀναχωρητής. Ὅταν, ὅμως, τόν ἔδιωξε, ὁ πειρασμός ἔπεσε πάνω στόν Τιμόθεο, φέρνοντάς τον μάλιστα στά πρόθυρα τῆς πτώσεως. Ἄρχισε, λοιπόν, ἐκεῖνος νά κλαίει μπροστά στόν Θεό καί νά λέει:
«Ἁμάρτησα, Κύριε, συγχώρεσέ με!».
Καί ἄκουσε μιά φωνή: «Τιμόθεε, μή νομίσεις ὅτι αὐτό σοῦ τό ἔκανα γι᾿ ἄλλο λόγο, παρά μόνο γιατί δέν λογάριασες τόν ἀδελφό σου στόν καιρό τοῦ πειρασμοῦ του»22.
Στά μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, τούς χριστιανούς, πρέπει νά φερόμαστε μέ μεγάλη προσοχή καί σύνεση, συμπονώντας τους γιά τίς ἀδυναμίες τους. Ἄς ἀποκόβουμε μόνο τό μέλος ἐκεῖνο πού μένει πεισματικά ἀδιόρθωτο καί πού τήν ἀδυναμία του τή μεταδίδει καί στούς ἄλλους23.
Πολύ μεγάλο πράγμα εἶναι ἡ φύλαξη τοῦ σώματος ἀπό τήν πορνική πτώση. Αὐτό, ὡστόσο, δέν εἶναι ἀρκετό γιά τήν ἐπίτευξη τῆς θεάρεστης καθαρότητας, μέ τήν ὁποία πραγματώνεται ἡ θέα τοῦ Θεοῦ24. Ὀφείλουμε ἀπαραίτητα νά καθαρίσουμε καί τήν ψυχή ἀπό τούς αἰσχρούς λογισμούς, τίς πορνικές φαντασιώσεις καί τά φιλήδονα αἰσήματα, σύμφωνα μέ τήν ἐντολή τοῦ Σωτήρα μας25.
«Ὅπως τό σῶμα», λέει ὁ ὅσιος Μακάριος ὁ Μέγας, «ὅταν ἑνώνεται μέ ἄλλο σῶμα, μολύνεται καί γίνεται ἀκάθαρτο, ἔτσι καί ἡ ψυχή ὅταν ἑνώνεται καί ταυτίζεται μέ πονηρούς καί μιαρούς λογισμούς, φθείρεται... Ὅποιος φθείρει τήν ψυχή καί τόν νοῦ του, συμφωνώντας μέ τό κακό, εἶναι ἔνοχος τιμωρίας. Γι᾿ αὐτό, ὅπως ἀκριβῶς προφυλάσσουμε τό σῶμα ἀπό τήν ὁρατή ἁμαρτία, ἔτσι πρέπει νά προφυλάσσουμε καί τήν ψυχή, πού εἶναι νύμφη τοῦ Χριστοῦ, ἀπό τούς ἄτοπους λογισμούς»26.
Ἀποφεύγοντας τή στενή γνωριμία καί τή συχνή ἐπικοινωνία μέ τίς γυναῖκες, τίς ἐλεύθερες συναναστροφές καί τήν ἐξωστρεφή ζωή, τήν πολυφαγία καί τήν πολυποσία, τήν πολυτέλεια καί τήν περιττότητα στά ἐνδύματα καί τά ἄλλα προσωπικά ἀντικείμενα, τήν κατάκριση καί τήν κακολογία, τήν ἀστειολογία καί τήν ἀργολογία, ὅλες, γενικά, τίς αἰτίες τῆς ἁμαρτίας, ἄς ἀπαρνηθοῦμε ἀποφασιστικά καί τήν εὐχαρίστηση τῶν ἡδονικῶν λογισμῶν, φαντασιώσεων καί αἰσθημάτων· ὄχι μόνο νά μήν τά προκαλοῦμε ὅλα αὐτά μέσα μας, ἀλλά καί μέ ἀνδρεία νά τά ἀπορρίπτουμε, ὅταν προκαλοῦνται εἴτε ἀπό τήν ἀρρωστημένη φύση μας εἴτε ἀπό τούς ἐχθρούς τῆς σωτηρίας μας, τούς δαίμονες. Ὁ ὅσιος Ἡσύχιος ὁ Πρεσβύτερος λέει:
«Δέν θά μπεῖ στή βασιλεία τῶν οὐρανῶν ὅποιος μοῦ λέει, “Κύριε, Κύριε”, ἀλλά ὅποιος κάνει τό θέλημα τοῦ οὐράνιου Πατέρα μου»27.
Τό θέλημα τοῦ Πατέρα εἶναι:
«Ὅσοι ἀγαπᾶτε τόν Κύριο, νά μισεῖτε τά πονηρά»28. «Ἀσκώντας τήν εὐχή τοῦ Ἰησοῦ, λοιπόν, ἄς μισήσουμε καί τούς πονηρούς λογισμούς· καί νά, ἔτσι πράξαμε τό θέλημα τοῦ Θεοῦ»29. «Ἄς καθαρίσουμε τόν ἑαυτό μας ἀπό καθετί πού μολύνει τό σῶμα καί τήν ψυχή», μᾶς προτρέπει ὁ Ἀπόστολος30.
Οἱ ἅγιοι Πατέρες μᾶς συστήνουν νά συντρίβουμε τό κεφάλι τοῦ φιδιοῦ, δηλαδή τήν ἀρχή κάθε ἁμαρτωλοῦ λογισμοῦ, προπάντων ὅμως τοῦ πορνικοῦ, γιατί μ᾿ αὐτόν συνεργάζεται ἡ πεσμένη φύση μας31. Ὁ ἀββάς Κασσιανός παραγγέλλει στόν ἀρχάριο μοναχό νά ἐξομολογεῖται χωρίς καθυστέρηση στόν Γέροντά του κάθε ἁμαρτωλό λογισμό του32. Αὐτός εἶναι ὁ καλύτερος τρόπος ἀντιμετωπίσεως τῶν λογισμῶν ὄχι μόνο ἀπό τούς ἀρχαρίους ἀλλά καί ἀπό τούς προχωρημένους, ἐπειδή διαλύει ἀποφασιστικά τή φιλία τῆς πεσμένης τους φύσεως μέ τήν ἁμαρτία.
Μακάριος εἶναι ἐκεῖνος πού μπορεῖ νά χρησιμοποιεῖ αὐτό τό μέσο.
Μακάριος εἶναι ὁ ἀρχάριος πού μπορεῖ νά ἀποκαλύπτει κάθε ὥρα τούς λογισμούς του στόν Γέροντά του.
Τέλος καί τῇ Τρισηλίῳ Θεότητι
κράτος, αἶνος καί δόξα εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων.
Ἀμήν
«οὐκ οἴδατε ὅτι ὁ κολλώμενος τῇ πόρνῃ ἕν σῶμά ἐστιν;
ἔσονται γάρ, φησίν, οἱ δύο εἰς σάρκα μίαν· ὁ δέ κολλώμενος τῷ Κυρίῳ ἕν πνεῦμα ἐστι.
Α΄ Κορ. στ΄: 16-17
Μετάφραση *
«Δέν ἠξεύρετε ὅτι ἐκεῖνος, πού συνδέεται στενῶς καί προσκολλᾶται πρός τήν πόρνην εἶναι ἕνα σῶμα μέ αὐτήν;
Διότι λέγει ἡ Γραφή· θά γίνουν οἱ δύο μία σάρκα. Ἐκεῖνος ὅμως πού προσκολλᾶται εἰς τόν Κύριον, γεμίζει ὁλόκληρος καί διευθύνεται ὁλόκληρος ἀπό τό Πνεῦμα τοῦ Κυρίου καί γίνεται ἕν πνεῦμα μέ αὐτόν».
Ἀπό τό βιβλίο: “ΑΣΚΗΤΙΚΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ”
Τόμος Β΄
Ἱερά Μονή Παρακλήτου Ὠρωπός Ἀττικῆς.
* Μετάφραση Π. Τρεμπέλα
Εὐχαριστοῦμε θερμά τόν Ἡγούμενο τῆς Ἱ.Μ. Παρακλήτου γιά τήν ἄδεια δημοσίευσης ἀποσπασμάτων ἀπό τά βιβλία πού ἐκδίδει ἡ Ἱερά Μονή.
Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης
1Βλ. Α΄ Κορ. στ΄ : 15.
2Ματθ. Ε΄ : 28.
3Ματθ. Ιε΄ : 19, 20.
4Σοφ. Σολ. 1 : 3.
5Ματθ. Ε΄ : 8.
6Βλ. Α΄ Κορ. Στ΄ : 16.
7Α΄ Θεσ. Δ΄ : 3-5 .
8Βλ. Ματθ. Ιθ΄ : 6.
9Βλ. Ματθ. Ιθ΄ : 9.
10Βλ. Ματθ. Ιθ΄ : 11, 12.
11Ἑρμηνεία εἰς τό κατά Ματθαῖον Εὐαγγέλιον, κεφ. ΙΘ΄, στ. 11.
12Ματθ. Ζ΄ : 7, 8.
13Ὅ. π., ΙΕ΄ : 4.
14Πρβλ. Ἀββᾶ Ἰσαάκ τοῦ Σύρου, ὅ.π., ΚΖ΄, 3· ΚΓ΄, 29.
15Α΄ Κορ. στ΄: 17.
16Ματθ. Κε΄ : 23.
17Ὅ.π., Ε΄, 3· πρβλ. ὅ.π., ΜΒ΄, 1.
18Βλ. Συναξάρι ὁσίου Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου, 30 Μαρτίου.
19Τό Γεροντικόν, Ἀββάς Σισώης ὁ Μέγας, ἀπόφθεγμα γ΄.
20Ὅ.π., Ἀββάς Ποιμήν, ἀπόφθεγμα ξβ΄.
21Πρβλ. ὅ.π., Ζ΄, η΄.
22Βλ. Τό Γεροντικόν, Ἀββάς Ποιμήν, ἀπόφθεγμα ο΄.
23Πρβλ. Ὁσίου Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου, ὅ.π., Εἰς ποιμένα, 12.
24Βλ. Ματθ. Ε΄ : 8.
25Βλ. Ματθ. Ε΄: 27-28· ιε΄: 19-20.
26Περί ἐλευθερίας νοός λόγος. 4.
27Ματθ. Ζ΄: 21.
28Ψαλμ. 96 : 10.
29Πρός Θεόδουλον λόγος ψυχωφελής καί σωτήριος περί νήψεως καί ἀρετῆς κεφαλαιώδης, ια΄.
30Β΄ Κορ. ζ΄: 1.
31Βλ. Ὁσίου Ἡσυχίου τοῦ Πρεσβυτέρου, ὅ.π., κβ΄, ροη΄. Ἀββᾶ Κασσιανοῦ, Τά ὀκτώ βασικά πάθη – Γιά τό πνεῦμα τῆς πορνείας, κεφ. 13.
32Μοναχικοί Κανονισμοί -Γιά ἀποταγή, κεφ. 9.
