Ὅ,τι θελεις και οπως θελεις, Χριστε!

Τοῦ ἁγίου Ἰακώβου τοῦ ἀδελφοθέου
Κυριακὴ 23 Ὀκτωβρίου 2022
Του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου

«Ὅτε θέλεις καὶ ὡς θέλεις, μόνον χωρὶς αἰσχύνης καὶ παραπτωμάτων» (Θ. Λειτ. Ἰακ.)

Εἰκοσιτρεῖς Ὀκτωβρίου σήμερα, εἶνε ἡ ἑ­ορτὴ τοῦ ἁγίου Ἰακώβου. Διαβάζον­τας τὰ συν­αξάρια, δηλαδὴ τοὺς βίους τῶν ἁγίων, βλέπου­με, ὅτι τὸ ὄνομα Ἰάκωβος τὸ ἔχουν εἴκοσι σχεδὸν ἅγιοι· ὅλοι ὀνομάζονται Ἰάκωβοι. Ἄλ­λος ἁγίασε μέσα σὲ σπηλιές, ἄλ­λος στὴν ἔρημο, ἄλλος μέσα στὴν κοινωνία, ἄλλοι σὲ διάφο­­ρα μέρη (Ἰεροσόλυμα, Μεσοποτα­μία, Περσία, Ἅγιο Ὄρος κ.λπ.). Ἀλ­λὰ ὁ ση­μερινὸς ἅ­γι­ος Ἰάκωβος ξεχωρίζει ἀπ᾽ ὅλους. Εἶνε ἀστὴρ πρώτου μεγέθους. Εἶνε ὁ πρῶτος ἐπίσκοπος τῶν Ἰεροσολύμων. Ἦταν ἀκόμη ὁ πρόεδρος τῆς Ἀποστολικῆς Συνόδου, καὶ φέρει τὰ ἐπίθετα ἀδελφόθεος καὶ δίκαιος.

* * *

Ἂς ἐξηγήσουμε πρῶτα αὐτὰ τὰ δύο· γιατί λέγεται ἀδελφόθεος καὶ γιατὶ λέγεται δίκαιος.
Ἀκούγοντας τὴ λέξι ἀδελφόθεος πολλοί, ὅ­πως οἱ προτεστάντες καὶ οἱ χιλιασταί, σκανδα­­λί­ζον­ται· νομίζουν, ὅτι ἡ Παναγία εἶχε κι ἄλ­­λα παιδιά. Ἐ­κτὸς ἀπὸ τὸν Κύριό μας Ἰησοῦν Χριστὸν ἡ Μαρία, λένε οἱ αἱρετικοὶ καὶ ἀσεβεῖς, γέννησε καὶ ἄλ­λους κι ὅτι ὁ Ἰάκωβος ἦ­ταν παιδί της ὅπως ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Αὐτὸ εἶνε ψέμα καὶ βλασφημία. Ἡ Ἐκ­κλη­σία γνωρί­ζει καὶ διδάσκει, ὅτι ἡ Παναγία ἦταν παρ­θένος πάντοτε· παρθένος πρὸ τοῦ τόκου, παρ­θένος ἐν τῷ τόκῳ, παρθένος μετὰ τὸν τόκον, δηλα­δὴ ἀειπάρθενος. Ὄχι δηλαδὴ παρθένος ὅπως γεννιῶνται ὅλες οἱ γυναῖκες, ἀλλὰ ἡ παρθενία τὴν συν­ώδευε διὰ βίου, ἀπὸ τὴν ὥρα ποὺ γεννήθηκε μέχρι τὴν ὥρα ποὺ παρέδωσε τὸ πνεῦμα της στὸν Κύριο καὶ κοιμήθηκε.
–Τότε γιατί ὁ Ἰάκωβος λέγεται ἀδελφόθεος;
Πρέπει νὰ γνωρίζουμε, ἀδελφοί μου, ὅτι κα­τὰ τὴν ἀρχαία παράδοσι, ὁ Ἰωσήφ, ὁ μνήστωρ τῆς Παρ­θένου, ὁ προστάτης καὶ φύλακας τῆς ὑ­περαγίας Θεοτόκου, προτοῦ νὰ μνηστευθῇ τὴν Παρθένο Μαρι­άμ, εἶχε σύζυγο, ἡ ὁποία πέ­θανε, καὶ κατὰ τὴν Γρα­φὴ ἀπὸ ἐκείνην εἶχε ἀ­ποκτή­σει ἕξι τοὐ­λάχιστον παιδιά, ἐκ τῶν ὁ­ποίων τὰ τέσσερα ἀρσενικά· τὸ πρῶ­το ἀπὸ αὐ­τὰ εἶνε ὁ Ἰάκωβος (βλ. Ματθ. 13,55. Μᾶρκ. 6,3). Ἐπειδὴ ὅμως ὁ πολὺς ὁ κόσμος, δὲν μποροῦσε νὰ ἐμ­­βαθύ­νῃ στὸ ἀσύλληπτο μυστήριο τῆς ἐνανθρω­πήσεως τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, ἔβλεπε καὶ θεωροῦ­σε τὸν Ἰωσὴφ ὡς πατέρα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ τὸν Ἰάκωβο ὡς ἀδελφό του. Αὐ­τὴ εἶ­νε ἡ ἐξήγησι τοῦ ἐπιθέτου ἀδελφόθεος.
Ὡς πρὸς τὸ ἐπίθετο δίκαιος, ὑπάρχει μιὰ ἄλ­λη παράδοσις, ὅτι ὁ Ἰωσήφ, ὁ πατέρας τοῦ Ἰακώβου, εἶχε μιὰ μικρὴ περιουσία καὶ προτοῦ νὰ πεθά­νῃ τὴ μοίρασε στὰ παιδιά του. Ἔ­δωσε σὲ ὅλους τοὺς ἄλλους, καὶ τέλος ἤθελε ν᾽ ἀ­φήσῃ μερίδιο καὶ στὸν Ἰησοῦ, ποὺ τὸν ἀ­­­γαποῦσε ἰδιαιτέρως, γιατὶ ἀναμφισβητήτως διακρινόταν ἀπ᾽ ὅλους. Τότε οἱ ἄλλοι γυιοί του εἶπαν· Ὄχι, δὲν θὰ τοῦ δώσῃς τίποτα· ἐμεῖς δὲν τὸν ἀναγνωρίζουμε, δὲν εἶνε δικός μας!… Ἀκοῦτε; Δηλαδὴ μέσ᾽ στὸ ἴδιο σπίτι τὰ παιδιὰ ἀπὸ ἄλ­λη μητέρα δὲν εἶχαν ἀκόμη πι­στέψει στὸν Ἰησοῦ Χριστό (βλ. Ἰω. 7,5), δὲν τὸν εἶ­χαν δεχθῆ ὡς Μεσσία. Αὐτὸ ἐξηγεῖ γιατί δὲν ἤ­θελαν νὰ δοθῇ καὶ σ᾽ αὐτὸν μερίδιο· δὲν τὸν ἀ­γαποῦ­σαν. Ὁ Ἰάκωβος ὅ­μως, φερόμενος δικαίως, ἕ­κανε τὸν Κύριο συγ­κληρονόμο στὸ μερίδιό του.
Αὐτό, ποὺ συνέβη τότε στὸ σπίτι τοῦ Ἰωσήφ, συμβαίνει καὶ σήμερα· καὶ εἶνε λυπηρό· ἡ διαφορὰ στὴν πίστι διχάζει τὰ μέλη. Σπάνιο πρᾶγμα ἡ ἑνότης. Ἀμφιβάλλω ἐὰν μέσα σὲ δυὸ χιλιάδες οἰκογένειες ὑπάρχουν πέντε ὅ­που ὅλοι νὰ συμφωνοῦν· τότε ἐκεῖ βασιλεύει ἁρμονία παραδείσου. Ὅπου ὅ­μως δὲν συμφω­νοῦν, ἐκεῖ ὑ­πάρχει μαρτύριο. Γνώρι­ζα ἕνα παπᾶ ἅγιο, πνευ­ματικὸ ἄνθρωπο –δὲν ξέρω τώρα ποῦ βρίσκεται–, καὶ τὸ τί τραβοῦσε ὁ ταλαίπω­ρος ἀπὸ τὴν παπαδιὰ δὲν περιγράφεται· εἶχε βα­σανιστήριο. Γι᾽ αὐτὸ λέω· Δεῖξτε μου μιὰ οἰκογένεια, ποὺ μόλις βραδιάσῃ ὅλοι μαζὶ προσεύχον­ται, νὰ πέσω νὰ τὴν προσκυνήσω.
Οἱ θεωρούμενοι λοιπὸν ἀδελφοὶ τοῦ Ἰησοῦ στὴν ἀρ­χὴ δὲν τὸν ἀγαποῦσαν. Μετὰ τὴν ἀνάστασί του ὅμως πίστεψαν· καὶ μά­λιστα ὁ δίκαι­­ος Ἰάκωβος. Πίστεψε στὸ Χριστὸ μὲ ὅλη τὴν καρδιά του. Ἦταν ἄν­θρωπος ἐνάρετος καὶ τύ­­πος ἀσκητικός. Ἀγαποῦσε τὴν προσευχή. Λένε, ὅτι τὴ νύχτα προσευχόταν γο­νατιστὸς καὶ τὰ γόνατά του εἶχαν κάνει κάλους ὅπως τῆς κα­μήλας (ἡ καμήλα γιὰ νὰ τὴ φορτώσουν γονατί­ζει καὶ τὰ γόνατά της σκληραίνουν). Λένε ἀ­κόμα, ὅτι μὲ τὴν προσευχή του ἔ­κανε θαύματα. Ὡς ἐπίσκοπος ἦταν σεβαστὸς καὶ ἀγαπητὸς σὲ ὅλους καὶ ἡ γνώμη του εἶχε βαρύτητα.
Ἐκεῖνοι ποὺ δὲν τὸν ἀγαποῦσαν ἦταν οἱ Ἰ­ουδαῖοι. Οἱ ἀρχιερεῖς τὸν μισοῦσαν θανασίμως. Μιὰ μέ­ρα λοιπὸν τὸν ἔπιασαν, τὸν ἔδεσαν, τὸν ἀνέβα­σαν στὸ πιὸ ψηλὸ μέρος τοῦ Ναοῦ τοῦ Σολο­μῶν­τος, σὰν νὰ ποῦμε στὸ καμ­παναριό, κι ἀπὸ ᾽κεῖ τοῦ ᾽δωσαν μιὰ σπρωξιά, τὸν ἔρριξαν κάτω καί, ἐνῷ ἦ­ταν ἀκόμη ζωντανός, τὸν σκότωσαν.

* * *

Αὐτὰ γιὰ τὸν βίο καὶ τὸ μαρτύριο τοῦ ἁγίου Ἰακώβου, ὁ ὁποῖος ὅμως φεύγοντας ἀπὸ τὸν κόσμο αὐτὸν μᾶς ἄφησε δύο δι­κά του «παιδιά», δύο πνευματικά του δημιουργήματα ποὺ φέρουν τὸ ὄνομά του καὶ μένουν ἀ­θάνατα.
Τὸ ἕνα εἶνε ἡ καθολικὴ Ἐπιστολὴ τοῦ Ἰακώβου, μέσα στὴν Καινὴ Διαθήκη. Εἶνε σύντομη. Παρακαλῶ σήμερα, ἁγία ἡμέρα τῆς ἑορτῆς του, νὰ κάνετε τὸν κόπο νὰ τὴ διαβάσετε. Ἀπευθύνεται πρὸς ὅλους τοὺς Χριστιανοὺς καὶ ὁμιλεῖ γιὰ διάφορα ζητήματα τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς.
Ἕνα ἀπὸ τὰ πρακτικὰ θέματά της εἶνε ἡ γλῶσσα. Δὲν ὑπάρχει σπουδαιότερο κείμενο. Τί λέει; Ὅτι ἡ γλῶσσα εἶνε φωτιά, καμίνι· εἶνε δη­λητήριο, πικρὸ φαρμάκι· εἶνε τροχὸς ποὺ φουντώνει τὴ φλόγα τῆς κολάσεως. Κόσμος καὶ κοσμάκης ταλαιπωρεῖ­ται καὶ δεινοπαθεῖ ἀ­πὸ διαβολὲς καὶ συκοφαν­τίες, ψεύδη καὶ ψευ­­δορκίες· γιατὶ ἡ γλῶσσα, ὅπως λέει ὁ λαός, «κόκκαλα δὲν ἔχει καὶ κόκκαλα τσακίζει». «Εἴ τις ἐν λόγῳ οὺ πταίει», λέει ὁ ἅγιος Ἰάκωβος, «οὗτος τέλειος ἀνήρ»· ὅποιος ἀγωνίζεται νὰ μὴν πέφτῃ στὰ ἁμαρτήματα τῆς γλώσσης, αὐ­τὸς εἶνε τέλειος ἄνθρωπος (Ἰακ. 3,2). Ἂς διαβάσουμε προσεκτικὰ αὐτὴ τὴν περικοπή (βλ. ἔ.ἀ.. 3,1-12) καὶ ὅλη τὴν Ἐπιστολὴ τοῦ Ἰακώβου.
Τὸ ἄλλο σπουδαῖο δημιούργημά του εἶνε ἡ θεία Λειτουργία τοῦ Ἰακώβου. Εἶνε ἡ πρώτη λειτουρ­γία καὶ περιέχει ὑψηλὰ νοήματα. Γιὰ νὰ τὴν καταλάβετε καλά, πρέπει νά ᾽χετε στὰ χέρια σας τὸ κείμενό της. Φτεροῦγες δίνει στὸν πιστὸ ν᾽ ἀ­νεβῇ στὰ οὐράνια.
Μίλησα καὶ ἄλλοτε ἐπ᾽ αὐτῆς. Τώρα δια­βάζω ἕνα μικρὸ ἀπόσπασμα – διαμάντι καὶ τελειώνω·
«…ἡμῶν δὲ τὰ τέλη τῆς ζωῆς χριστιανὰ καὶ εὐάρε­στα καὶ ἀναμάρτητα ἐν εἰρήνῃ κατεύθυ­νον, Κύριε, ἐπισυνάγων ἡμᾶς ὑπὸ τοὺς πόδας τῶν ἐκλεκτῶν σου, ὅτε θέλεις καὶ ὡς θέλεις, μό­νον χωρὶς αἰσχύνης καὶ παραπτωμάτων, διὰ τοῦ μονογενοῦς σου Υἱοῦ, Κυρίου δὲ καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ· αὐτὸς γάρ ἐστιν ὁ μόνος ἀναμάρτητος φανεὶς ἐπὶ τῆς γῆς» (Ἰω. Φουντούλη, Κείμενα Λειτουργικῆς, τ. Γ΄, Θ. Λειτουργία Ἰακώβου τοῦ ἀδελφοθέου, εὐχὴ πρὸ τοῦ «Πάτερ ἡμῶν…», Θεσσαλονίκη 1994, σ. 133).
Κύριε, λέμε πρὸς τὸ τέλος τῆς Λειτουργί­ας, σὲ παρακαλοῦμε, κάνε τὰ τέλη τῆς ζωῆς μας νά ᾽νε χρι­στιανικά, εὐάρεστα σ᾽ ἐσένα καὶ ἀναμάρτητα. Συν­ά­θροισέ μας κοντά σου, τελευταίους ἐκεῖ ποὺ εἶνε ὅ­λοι οἱ ἐκλεκτοί σου, κάτω ἀπὸ τὰ πόδια τους. Πάρε μας στὴν ὥρα ποὺ θέλεις καὶ μὲ τὸν τρόπο ποὺ θέλεις.
Αὐτὸ τὸ τελευταῖο τὸ λέμε ἆραγε ἐμεῖς στὸ Χριστὸ ὑποτασσόμενοι στὸ θέλημά του; Ὄχι δυσ­τυ­χῶς. Αὐτὸ ποὺ ὀφείλουμε νὰ λέμε μὲ ἀ­πόλυτη ἐμ­πιστοσύνη στὸν Κύριό μας, τὸ λέμε συχνὰ κάπου ἀλλοῦ, ἐκεῖ ποὺ δὲν ἁρμόζει.
Ὅ,τι θέλεις καὶ ὅπως θέλεις!
• Τὸ λένε οἱ γονεῖς στὸ παιδί, ποὺ τὸ λατρεύουν σὰν εἴδωλο καὶ δὲν τοῦ χαλοῦν χατίρι.
• Τὸ λέει ὁ ὑπάλληλος στ᾽ ἀφεν­τικά του καὶ συμβιβά­ζεται νὰ τοῦ φορτώνουν εὐθύνη γιὰ παρανομί­ες, ἀρκεῖ νὰ μὴν ἀπολυθῇ καὶ μείνῃ ἄνεργος.
• Τὸ λέει ὁ νεαρὸς πολιτευτὴς στὸν κομματικὸ ἀρ­χηγό του, ἀποβλέποντας στὴ μελλοντικὴ ἀνάδει­ξι καὶ ἐξέλιξί του μέσῳ τοῦ κόμματος.
• Τὸ λέει ὁ μυούμενος στοὺς βαθμοὺς τῆς ἱεραρχί­ας τῶν σκοτεινῶν κέντρων, γιὰ νὰ ἐπιτύ­χῃ τὴν ἀ­ναρρίχησί του σὲ ἐπίζηλα ἀξιώματα.
• Τὸ λέει ὁ ἐγχώριος ὑπαξιωματοῦχος στοὺς παγ­κό­­σμιους κυβερνῆτες θυσιάζοντας ἀκόμα καὶ τὸ συμ­φέρον τῆς πατρίδος, φτάνει νὰ μείνῃ στὴν ἐξουσία.
• Τὸ λέει καὶ ὁ δοῦλος τῶν ναρκωτικῶν στὸν χορηγό τους, ἀρκεῖ νὰ ἐξασφαλίζῃ τὴ δόσι του.
• Τὸ λέει καὶ ὁ δοῦλος τῆς σαρκὸς στὶς ἀπαιτήσεις ἐκείνης ποὺ τὸν σέρνει ἀπ᾽ τὴ μύτη· ὁ Ἡρῴδης τῆς ἔδινε ὣς καὶ τὸ μισὸ βασίλειό του (βλ. Μᾶρκ. 6,23)!
• Τὸ λέει ἡ νεαρὴ ἢ καὶ παντρεμένη ὑπάλληλος στὸν ἀνήθικο διευθυντή της ποὺ τὴν παρεν­οχλεῖ ἀθέσμως, προκειμένου νὰ ἔχῃ τὴν εὔ­νοιά του καὶ νὰ τὸν δέσῃ μαζί της στὴν παρανομία. Ἄχ ἐσεῖς οἱ γυναῖκες! τὸ πληρώνετε ἀ­κριβὰ στὸν ἄντρα κι ὅ­ταν πλέον αὐτὸς σᾶς στύψῃ σὰν τὸ λεμόνι, σᾶς πε­τάει στὸ καλάθι τῶν ἀχρήστων.
Ὅ,τι θέλεις καὶ ὅπως θέλεις! Ἂν τὸ λέγαμε αὐ­τὸ στὸ Χριστό, πόσο διαφορετικὴ θὰ ἦταν ἡ ζωή μας! Γι᾽ αὐτὸ σήμερα λέμε· Κύριε, συνάθροισέ μας κάτω ἀπ᾽ τὰ φτερά σου σὰν τὴν κλῶσσα. Μόνο ἐσὺ μᾶς ἀγαπᾷς· κανένας ἄλλος! Ἡ ἀγάπη μακριὰ ἀπὸ Σένα εἶνε ἀπάτη, ψέμα.
Στὴ ζωὴ αὐτή, ὅσο περνοῦν τὰ χρόνια καὶ πλησι­ά­ζει ὁ θάνα­τος, τὸ καταλαβαίνουμε· μᾶς ἀγαπᾷ μό­νο αὐτὸς ποὺ μᾶς ἔπλασε καὶ σταυρώθηκε γιὰ μᾶς. Γι᾽ αὐτὸ τοῦ λέμε· Ὅ,τι θέλεις καὶ ὅ­πως θέλεις, Χριστέ! Σοῦ δίνουμε τὴν καρδιά μας. Κι ὅταν φύγου­με γιὰ τὴν ἄλλη ζωή, σὲ παρακαλοῦμε· «Μόνον χωρὶς αἰσχύνης καὶ παραπτωμάτων». Ὅ,τι θέλεις κάνε μας· δῶσε μας φτώχεια ἢ πλοῦτο, δόξα ἢ ἀτιμία ἢ ὅ,τι ἄλλο· ἕνα μόνο μὴ μᾶς δώσῃς· ντροπὴ γιὰ παραπτώματα. Μὴ μᾶς ἀφήσῃς νὰ παραστρατήσου­με καὶ νὰ γίνουμε περίγελως. Χωρὶς ντροπὴ νὰ ζήσουμε καὶ χωρὶς ἁμαρτήματα, αὐτὸ σὲ παρακαλοῦ­με, οὐράνιε Πατέρα, «διὰ τοῦ μονογενοῦς σου Υἱοῦ, τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ· αὐτὸς γάρ ἐστιν ὁ μόνος ἀναμάρτητος φανεὶς ἐπὶ τῆς γῆς».
* * *
Ἀπ᾽ ὅλα αὐτά, ἀδελφοί μου ἂς κρατήσουμε τὸ «Ὅ,τι θέλεις καὶ ὅπως θέλεις, Χριστέ!». Ἔτσι νὰ ζή­σουμε· νὰ τοῦ δώσουμε τὴν καρδιά μας. Τὴν καρδιὰ στὸ Χριστό! αὐτὸ φωνάζει ἡ θεία Λειτουργία τοῦ ἁγίου Ἰακώβου. Ὁ Χριστὸς ὑπέταξε τὸ θέλημά του στὸν οὐράνιο Πατέρα. Ὅταν εἶπε «Πάτερ μου, …παρελ­θέτω ἀπ᾽ ἐμοῦ τὸ ποτήριον τοῦτο», ἀμέσως προσέθεσε· «πλὴν οὐχ ὡς ἐγὼ θέλω, ἀλλ᾽ ὡς σύ» καὶ «γενηθήτω τὸ θέλημά σου» (Ματθ. 26,39,42).
Ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστὸς διὰ πρεσβει­ῶν τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου καὶ τοῦ ἁγίου Ἰακώ­βου τοῦ ἀδελφοθέου ἂς εἶνε μεθ᾽ ἡμῶν· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης τὸ Σάββατο 23-10-1976 πρωί, μὲ νέο τώρα τίτλο. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 31-8-2022.

https://www.augoustinos-kantiotis.gr/?p=98562