Πρωτ. Βασιλείου Α. Γεωργόπουλου
Ἐπίκουρου Καθηγητή Θεολογικῆς Σχολῆς Α.Π.Θ.
ΥΠΗΡΞΕ ΓΑΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ;
Ἕνα ἀνιστόρητο μύθευμα ὡς προτεσταντικό ἐπιχείρημα
Μέ ἀφορμή τίς παλαιότερες καί νεότερες ρωμαιοκαθολικές ὑπερβολές καί καταχρήσεις (Μαριολογικά δόγματα καί συναφεῖς θεολογικές γνῶμες), εἶναι γνωστή ἱστορικά ἡ ἀρνητική καί ἀπορριπτική στάση τοῦ Προτεσταντισμοῦ, ἀπέναντι στό πρόσωπο τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου καί Ἀειπαρθένου Μαρίας.
Ἡ ἀρνητική αὐτή προτεσταντική στάση ἀποτυπώνεται καί καταγράφεται εὐρύτερα καί στά πλαίσια τῶν διαχριστιανικῶν διαλόγων, καθώς καί ἐκεῖ, ὅπως ὁμολογοῦν λ.χ καί Διαμαρτυρόμενοι θεολόγοι1, τό πρόσωπο τῆς Θεοτόκου παραμένει ἕνα πολύ δύσκολο θέμα γιά νά ὑπάρξει μιά κοινή βάση δογματικῆς συμφωνίας καί ἀποδοχῆς.
Ἡ ἀντίθεση στό πρόσωπο τῆς Θεοτόκου στόν Προτεσταντικό χῶρο, στά πλαίσια τῆς ἐπιχειρηματολογίας της, πολλές φορές θά υἱοθετήσει καί ἀνιστόρητα μυθεύματα στήν προσπάθειά της νά δικαιολογήσει ἀντίστοιχες δογματικές τοποθετήσεις της. Ἕνα τέτοιο μύθευμα εἶναι καί ὁ ὑποτιθέμενος γάμος, κατ᾽ αὐτούς πάντα, τῆς Κυρίας Θεοτόκου μέ τόν μνήστορα Ἰωσήφ.
Αὐτό τό ἀνιστόρητο μύθευμα τό βλέπουμε ὡς θέση, ὡς δεδομένο, στό Ἑλληνικό Ἐγκυκλοπαιδικό Λεξικό τῆς Ἁγίας Γραφῆς, τῶν προτεσταντικῶν ἐκδόσεων «Ὁ Λόγος», πού ἀνήκουν στήν κίνηση πού ἵδρυσε ὁ Ἑλληνοκύπριος Σπύρος Ζωδιάτης (1922 – 2009) «Advancing Ministries of the Gospel – Προωθώντας τίς Διακονίες τοῦ Εὐαγελίου»2 .
Ἀναφερόμενος ὁ προτεστάντης συντάκτης στόν συγγραφέα τῆς Καθολικῆς Ἐπιστολῆς Ἰακώβου γράφει: «Συγγραφεύς τῆς Ἐπιστολῆς ἀνέκαθεν ὑποστηρίζεται ὑπό τῆς Ἐκκλησίας ὅτι εἶναι ὁ Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος κατά τόν συγγραφέα Ἑλβίδιον τοῦ 4ου αἰῶνος υἱός τοῦ Ἰωσήφ καί τῆς Μαρίας, τοῦ γάμου του συντελεσθέντος μετά τήν διά τοῦ Πνεύματος Ἁγίου γέννησιν τοῦ Κυρίου»3. Δύο ἐπισημάνσεις πρέπει νά κάνουμε ἐν προκειμένῳ.
Πρῶτον ἀναφέρει ὡς δεδομένο γάμο τοῦ μνήστορος Ἰωσήφ καί τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου. Τέτοιος γάμος ὅμως δέν ἔγινε ποτέ4. Τό μύθευμα τό παραθέτει ὡς δεδομένο. Δεύτερον ἐπικαλεῖται καί παραπέμπει στόν Ἑλβίδιο, τόν ὁποῖο χαρακτηρίζει ἁπλῶς ὡς συγγραφέα τοῦ 4ου αἰώνα. Ἀποσιωπᾶ ὅμως τό γεγονός ὅτι ὁ Ἑλβίδιος εἶναι γνωστός αἱρετικός5 τοῦ 4ου αἰώνα, μαθητής τοῦ Ἀρειανοῦ Αὐξέντιου6, ὁ ὁποῖος πολέμησε τήν Ἀειπαρθενία τῆς Θεοτόκου ὑποστηρίζοντας ὅτι, μετά τή γέννηση τοῦ Κυρίου, παντρεύτηκε τόν Ἰωσήφ καί ἀπέκτησε μαζί του καί ἄλλα παιδιά7.
Tίς ἀπόψεις τοῦ Ἑλβίδιου τίς ἔχει ἀναιρέσει διεξοδικά ὁ Ἅγιος Ἱερώνυμος8. Βεβαίως ὁ Ἑλβίδιος δέν πρωτοτυποῦσε.Τίς ἴδιες θέσεις γιά τή Θεοτόκο Μαρία ὑποστήριζαν καί οἱ αἱρετικοί Ἀντιδικομαριανίτες, ὅπως μᾶς πληροφορεῖ ὁ Ἅγιος Ἐπιφάνιος Κύπρου: «Ἀντιδομαριανιτῶν γάρ τινές, ὥσπερ ἐχθρίαν πρός τήν Παρθένον ἔχοντες καί βουλόμενοι κατευτελίζειν ἐκείνης τό κλέος, φθόνῳ τινί ἀρθέντες ἤ σφάλματι καί χρᾶναι βουλόμενοι διανοίας ἀνθρώπων, ἐτόλμησαν λέγειν τήν ἁγίαν Μαρίαν μετά τήν τοῦ Χριστοῦ γέννησιν ἀνδρί συνῆφθαι, φημί δέ αὐτῷ τῷ Ἰωσήφ »9.
Ὁ Ἕλληνας Διαμαρτυρόμενος, ὅπως ἀβιάστως προκύπτει ἀπό τίς θέσεις του, ὄχι μόνο χρησιμοποίησε ἱστορικοδογματικές ἀνακρίβειες, ἀλλά ἐπιπλέον μέ τήν πρακτική του αὐτή, δυστυχῶς, ταυτίστηκε μέ ἀρχαίους αἱρετικούς. Ἔτσι ἐπιβεβαιώνεται ἡ θέση τοῦ ἐπιφανοῦς καί λογίου κληρικοῦ τοῦ 20οῦ αἰώνα, ἀειμνήστου Κων/νου Καλλινίκου, ὅτι τή Θεοτόκο ὁ Προτεσταντισμός τήν: «Κατέρριψεν εἰς τό ἐπίπεδον κοινῆς γυναικός, ἀσυστόλως μετά τοῦ Ἰωσήφ παιδοποιούσης τήν, ἐν ᾗ ἡ ἀπρόσιτος Θεότης κατεσκήνωσε καί ὡς κρῖνον ἐν μέσῳ τῶν ἀκανθῶν ἡρετίσατο»10.
1Βλ. Η.Düfel, Maria I, evang.Sicht, στό H. Krüger u.a (Hrsg), Ökumene Lexikon.,1983, στ. 778. Πρβλ.J. Feiner – L. Vischer (Hrsg), Neues Glaubensbuch, 1973, σσ. 616-617.
2Βλ. Πρωτ. Ἀ. Ἀλεβιζόπουλου, Ἐγχειρίδιο αἱρέσεων και παραχριστιανικῶν ὁμάδων, 1991, σ. 350.
3Βλ. Γ. Ζ. Κωνσταντινίδη, Νέον Ἐγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν τῆς Ἁγίας Γραφῆς, 1985, σ. 361.
4Ἀναλυτικά βλ. Μ.Σιώτου, Ὁ μνήστωρ Ἰωσήφ ὁ κατά Νόμον Πατήρ τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, (Ἀνάτυπον ἐκ τῆς Θεολογίας), Ἀθῆναι 1987.
5Βλ.B. Altaner – B.Stuiber, Patrologie, Sonderausgabe, 1993, σ. 400.
6Βλ.Gennadius Massiliensis, De Scriptoribus Ecclesiasticis, 32, PL 58, 1077A.
7Βλ.H. Fr. von Campenhausen, Die Jungfrauengeburt in der Theologie der alten Kirche,1962, σ. 55. J. Huhn, Das Geheimnis der Jungfrau-Mutter Maria nach dem Kirchenvater Ambrosius, 1954, σσ.193-194. π. Γ. Φλωρόφσκυ, Οἱ Βυζαντινοί ἀσκητικοί και πνευματικοί πατέρες, (μετ. Παν. Πάλλη), 1992, σσ. 113 – 117
8Βλ. O. Bardenhewer, Geschichte der altkirchlichen Literatur, Band 3, 19623,σ. 55. H.Fr. von Campenhausen, Lateinische Kirchenväter, 19866, σσ.125 – 126.
9Βλ. Ἐπιφανίου Κύπρου, Πανάριον. Αἵρεσις 78, PG 42, 700C.
10Βλ. Πρωτ. Κ. Καλλινίκου, Θεοτοκιάς, 19582, σ.51.
