Ἐπιθυμῶ ταπεινὰ νὰ διευκρινίσω τὸ σοβαρὸ ζήτημα τῆς παράστασης τῆς Ἁγίας Τριάδας καὶ ὅλως ἰδιαιτέρως στὴν ἀπεικόνιση τοῦ Θεοῦ Πατέρα ὡς γέρου.
Ἡ Ὀρθόδοξος ἀπεικόνιση τῆς Ἁγίας Τριάδας εἶναι ἡ παράσταση τῆς Φιλοξενίας τῶν τριῶν Ἀγγέλων ἀπὸ τὸν Πατριάρχη Ἀβραάμ. Αὐτὴ εἶναι ἡ πιὸ ὀρθὴ εἰκόνα τῆς Ἁγίας Τριάδας.
Ὁ Πατριάρχης Ἀβραὰμ ὑποδέχεται τοὺς τρεῖς ἄνδρες-ἀγγέλους καὶ τοὺς προσφωνεῖ ὡς ἕνα Κύριον. Δὲν τοὺς ἀπευθύνεται μὲ τὸ πληθυντικὸ «Κύριοι», ἀλλὰ μὲ τὸ «Κύριε». Κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπον ἐξέφραζε τὸ τρισυπόστατο τῆς μιᾶς Θεότητος. Τὸ γεγονὸς ὅτι οἱ τρεῖς Ἄγγελοι ἐμφανίζονται ὡς νέοι, τονίζεται τὸ ἄναρχο καὶ τὸ συναΐδιο τῶν τριῶν Προσώπων. Κανένας δὲν διαφέρει χρονικὰ ἀπὸ τὸν ἄλλον.
Στὴν Τριαδικὴ Θεότητα δὲν ὑπάρχει κάποιο χρονικὸ διάστημα ποὺ νὰ ὑφίσταται μεταξὺ τῶν τριῶν Προσώπων.
Ὁ Πατέρας εἶναι ἄναρχος, ὁ Υἱὸς εἶναι συνάναρχος, καὶ τὸ Πανάγιο Πνεῦμα εἶναι συναΐδιο μὲ τὸν Πατέρα καὶ τὸν Υἱό. Μία Ἀρχή, μία δύναμις, μία προσκύνησις τῆς Ἁγίας Τριάδος.
Τὸν Θεὸ Πατέρα δὲν ἐπιτρέπεται νὰ εἰκονίζεται ὡσὰν νὰ εἶναι ἕ νας γέρος! Ποῦ τὸ βρήκαμε;
Αὐτό ἀποτελεῖ βλασφημία κατὰ τῆς Ἁγίας Τριάδας! Διότι, κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπον, εἰσάγεται καὶ διαιωνίζεται ἡ αἵρεση τοῦ αἱρεσιάρχου Ἀρείου, ὁ ὁποῖος δίδασκε ὅτι ὑπάρχει χρονικὴ διαφορὰ μεταξύ τοῦ Θεοῦ Πατέρα καὶ τοῦ Υἱοῦ, καὶ ὅτι «ὑπῆρχε χρόνος κατὰ τὸν ὁποῖον δὲν ὑπῆρχε ὁ Υἱός»!!! Ἑπομένως, σύμφωνα πάντα μὲ τὸν αἱρετικὸν Ἄρειο, ὁ Υἱὸς δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι συνάναρχος μὲ τὸν Θεὸ Πατέρα, καὶ κατὰ συνέπεια δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι τέλειος Θεός, ἀλλὰ «κτίσμα» καὶ τὸ «πρῶτο δημιούργημα» τοῦ Θεοῦ!!!
Αὐτὴν τὴν αἵρεση καταδίκασε ἡ Α’ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος τῆς Νίκαιας τὸ 325 μ.Χ., πού συγκάλεσε ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος. Ἡ Σύνοδος ὁμολόγησε τὸν Υἱό, ὅτι εἶναι Θεὸς τέλειος, ὁμοούσιος μὲ τὸν Πατέρα. Διότι, εἶναι «φῶς ἐκ φωτός, Θεὸς ἀληθινὸς ἐκ Θεοῦ ἀληθινοῦ, γεννηθέντα, οὐ ποιηθέντα, ὁμοούσιος τῷ Πατρί, δι’ οὗ τὰ πάντα ἐγένετο».
Γι’ αὐτό, θὰ πρέπει νὰ σταματήσει ἐπιτέλους αὐτὴ ἡ ἀνορθόδοξος ἀπεικόνιση τοῦ Θεοῦ Πατέρα ὡς «γέρου»!
Ὁ Θεὸς δὲν ὑπόκειται στὸν χρόνο, ἀλλὰ εἶναι ὁ Δημιουργός τοῦ χρόνου. Σ’ ὅλη τὴν Δημιουργία συνεργοῦν καὶ τὰ τρία Πρόσωπα. Ὁ Θεὸς Πατὴρ εὐδοκεῖ, ὁ Υἱὸς ὑλοποιεῖ καὶ τὸ Πανάγιο Πνεῦμα ἁγιάζει.
Ἡ Ζ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος δογμάτισε ὅτι ἔχομε δικαίωμα νὰ εἰκονίσουμε ὅ,τι ὁ ὀφθαλμὸς τοῦ ἀνθρώπου εἶδε. Π.χ. εἴδαμε τὸν Υἱὸ καὶ Λόγο τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἐνηνθρώπησε καὶ ἔγινε τέλειος ἄνθρωπος ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καὶ Μαρίας τῆς Παρθένου. Εἴδαμε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο νὰ κατέρχεται μὲ τὴν μορφὴ σὰν περιστέρι, κατὰ τὴν Βάπτιση τοῦ Κυρίου ὑπὸ τοῦ Προδρόμου στὸν Ἰορδάνη ποταμό. Εἴδαμε πολλὲς ἐμφανίσεις Ἁγίων Ἀγγέλων. Ἀλλά, τὸν Θεὸ Πατέρα κανένας δὲν εἶδε!!!
Ὁ Μέγας Μωυσῆς δὲν μπόρεσε νὰ δεῖ τὸ Πρόσωπο τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ μόνον τὰ ὀπίσθιά Του. Ὁ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγος τονίζει, ὅτι «κανένας δὲν εἶδε ποτὲ τὸν Θεόν»!
Πῶς λοιπόν, οἱ ἁγιογράφοι ἔβγαλαν τὸ συμπέρασμα, ὅτι ὁ Θεὸς Πατέρας εἶναι ἕνας «γέρος» μὲ μία κάτασπρη γενειάδα;;; Αὐτὸν ποὺ εἰκονίζουν μπορεῖ νὰ εἶναι ὁ παπποὺς τοῦ καθενός.
Στὴν ἰδιαίτερη πατρίδα μου, τὴν Κάλυμνο, οἱ παλαιοὶ ζωγράφοι χρησιμοποιοῦσαν σὰν πρότυπά τους γεροντότερους Ἱερεῖς ἢ σφουγγαράδες, γιὰ νὰ ζωγραφίσουν τὸν Θεὸ Πατέρα καὶ τοὺς Προφῆτες. Τὸ ἔκαναν ἀπὸ ἄγνοια.
Ἂς μὴ δικαιολογηθοῦν οἱ σύγχρονοι ἁγιογράφοι καὶ νὰ λέγουν ὅτι τὸ κάνουν δῆθεν, γιὰ νὰ καταλαβαίνουν τὰ παιδιά. Αὐτὴ εἶναι μία πολὺ πτωχὴ δικαιολογία. Διότι, ἐφ’ ὅσον δὲν εἶδε κανεὶς τὸ πρόσωπο τοῦ Θεοῦ, πῶς εἶναι δυνατὸν νὰ τὸν εἰκονίσουν!!!
Τί θὰ πρέπει νὰ γίνει; Μὲ πολὺ σεβασμὸ προτείνω, εἴτε νὰ ἁγιογραφηθοῦν οἱ ἤδη ὑπάρχουσες εἰκόνες μὲ τὴν Φιλοξενία τῶν τριῶν Ἀγγέλων, εἴτε νὰ συγκεντρωθοῦν στὰ ἐκκλησιαστικὰ Μουσεῖα καὶ νὰ ἀντικατασταθοῦν μὲ νέες. Ἂς μὴ ὑπολογίζουμε τὰ ἔξοδα μπροστὰ στὸ νὰ πράξουμε τὸ σωστό.
Γι’ αὐτό, θὰ πρέπει ὁ κάθε Μητροπολίτης νὰ συμβουλεύει τοὺς καλλιτέχνες ἁγιογράφους νὰ εἶναι γνῶστες τῆς Δογματικῆς καὶ τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας τῆς Ἐκκλησίας μας, ὥστε νὰ εἰκονογραφοῦν μὲ ἀκρίβεια τὰ ὅσα διδάσκει ἡ Ὀρθοδοξία μας. Οἱ δὲ ἐφημέριοι νὰ διδάξουν τὸ ποίμνιό τους περὶ τοῦ πρακτέου. Κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπον, θὰ ἐξαλειφθεῖ αὐτὴ ἡ ἀνορθόδοξη ἀπεικόνιση καὶ θὰ ἀντικατασταθεῖ μὲ τὴν ὀρθή.
† Ο Μητροπολίτης Ἀντινόης Παντελεήμων
