ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
Αν λοιπόν υποφέρη τις θλίψεις και ευχαριστήση τον Θεό, έλαβε τον στέφανο του μαρτυρίου. Παραδείγματος χάρι, είναι άρρωστο το παιδί, και ευχαριστεί τον Θεό; Τούτο αποτελεί γι’ αυτήν στεφάνι. Από πόσες δοκιμασίες δεν είναι χειρότερο κακό η στενοχώρια; αλλά δεν την αναγκάζει να βγάλη λέξι κακή. Πεθαίνει· πάλι ευχαρίστησε; Έχει γίνει η θυγατέρα του Αβραάμ. Εάν λοιπόν δεν έσφαξε με το χέρι του, αλλά ευχαριστήθηκε για τη θυσία, πράγμα που είναι το ίδιο, δεν αγανάκτησε όταν έπαιρνε το δώρο.
Πάλι ησθένησε· δεν εκρέμασε στο σώμα φυλακτά; Λογαριάζεται γι’ αυτήν σαν μαρτύριο, διότι εθυσίασε τον υιό μέσα στη σκέψη της. Διότι τι και αν δεν ωφελούν καθόλου τα φυλακτά, αλλά είναι δείγματα απάτης και εμπαιγμού; αλλ’ όμως υπήρχαν εκείνοι που έπειθαν ότι ωφελούν αυτή όμως επροτίμησε να ιδή το παιδί της νεκρό μάλλον, παρά να ανεχθή την ειδωλολατρία.
Όπως λοιπόν αυτή είναι μάρτυς, είτε το κάνει αυτό για τον εαυτό της, είτε για το παιδί της, είτε για τον άνδρα της ή για κάποιο άλλο αγαπημένο πρόσωπό της, έτσι η άλλη είναι ειδωλολάτρις. Διότι είναι φανερό ότι θα εθυσίαζε, αν ημπορούσε να θυσιάση· μάλλον δε έκαμε ήδη τη θυσία.
Διότι τα φυλακτά, και αν ακόμη πάρα πολλά φιλοσοφούν αυτοί που κερδίζουν χρήματα από αυτά, λέγοντας ότι τον Θεό καλούμε και τίποτε περισσότερο δεν κάνομε, και πολλά παρόμοια, και Χριστιανή είναι, λέγει, η γριά και πιστή, ειδωλολατρία είναι το πράγμα.
Τα γαρ περίοπτα, καν μυρία φιλοσοφώσι οι εκ τούτων χρηματιζόμενοι, λέγοντες ότι τον Θεόν καλούμεν, και ουδέν πλέον ποιούμεν, και όσα τοιαύτα, και Χριστιανή έστι, φησίν, η γραύς και πιστή, ειδωλολατρία το πράγμά έστι.
Πιστή είναι; κλείσε το στόμα σου· ειπέ, αυτό το όπλο έχω μόνο, αυτό το φάρμακο, και άλλο δεν γνωρίζω. Ειπέ μου, εάν προσέλθη Ιατρός και, αφού αφήση τα φάρμακα της ιατρικής, μεταχειρίζεται ξόρκια, θα τον ειπούμε αυτόν ιατρό; Καθόλου, διότι δεν βλέπομε τα φάρμακα της ιατρικής. Έτσι ούτε εδώ βλέπομε τα φάρμακα του Χριστιανισμού.
Και άλλες πάλι κρεμούν ως φυλακτά ονόματα ποταμών και πάρα πολλά τέτοια επιχειρούν. Ιδού λέγω και προειδοποιώ όλους σας, ότι εάν κάποιος συλληφθή, δεν θα τον λυπηθώ πάλι, αν κάνη φυλακτό ή ξόρκια ή κάτι άλλο αυτής της τέχνης.
Τι λοιπόν, λέγει, να πεθάνη το παιδί; Αν έτσι ζήση, τότε επέθανε· αν όμως πεθάνη χωρίς εκείνα, τότε έζησε. Και τώρα αν τα ιδής να προσέχουν τις πόρνες, εύχεσαι να τα καταπιή η γη, και λέγεις, ποιο λοιπόν το όφελος της ζωής; βλέποντας δε να διακινδυνεύουν για τη σωτηρία τους, θέλεις να τα βλέπης ζωντανά; Δεν ήκουσες τον Χριστό που λέγει, ότι «Εκείνος που θα χάση τη ζωή του, θα την εύρη στο μέλλον, και εκείνος που θα την εύρη, θα χάση αυτήν»; πιστεύεις στα λόγια αυτά ή σού φαίνεται ότι είναι μύθοι; Ειπέ μου λοιπόν, εάν σού ειπή κάποιος, οδήγησέ το στον ειδωλολατρικό ναό και θα ζήση, θα το ανεχθής; Όχι, λέγει. Γιατί; Διότι με αναγκάζει να λατρεύω τα είδωλα· εδώ όμως δεν υπάρχει ειδωλολατρία, αλλά απλώς μαγγανεία, λέγει. Πράγματι αυτή είναι η φροντίδα του σατανά, αυτή είναι η πανουργία του διαβόλου, να συγκαλύπτη την πλάνη και μέσα στο μέλι να δίνη το δηλητήριο. Επειδή γνωρίζει ότι με τον τρόπο εκείνο δεν πείθει, ακολούθησε αυτόν τον τρόπο, καταφεύγοντας σε φυλακτά και μύθους που ταιριάζουν σε γριές. Και ο σταυρός έχει ατιμασθή, τα φυλακτά όμως έχουν τιμηθή περισσότερο. Ο Χριστός έχει εκδιωχθή και εμφανίζεται η μεθυσμένη και ανόητη γριά· το ιδικό μας μυστήριο έχει καταπατηθή και η πλάνη του διαβόλου θριαμβεύει.
Επειδή οίδεν εκείσε ου πείθων, ταύτην εβάδισε την οδόν, εις βάμματα και γραώδεις μύθους· και ο μεν σταυρός ητίμωται, τα δε βάμματα προτετίμηται· ο Χριστός εκβέβληται, και εισάγεται μεθύουσα γραύς και ληρούσα· το μυστήριον πεπάτηται το ημέτερον, και η πλάνη χορεύει του διαβόλου.
Για ποιο λοιπόν λόγο, λέγει δεν ελέγχει ο Θεός τη βοήθεια από αυτά;
Πολλές φορές την ήλεγξε και δεν σε έπεισε, στο εξής σε αφήνει στην πλάνη. «Διότι παρέδωσε αυτούς ο Θεός», λέγει, «σε ανίκανο νου». Αυτά όμως δεν θα ημπορούσε να ανεχθή ούτε ένας λογικός Έλληνας. Λέγεται ότι κάποιος δημαγωγός κάποτε στην Αθήνα εφόρεσε αυτά· έπειτα κάποιος φιλόσοφος, διδάσκαλος εκείνου, αφού τον είδε, επετίμησε αυτόν, τον κατέκρινε, τους επρόσβαλε, τον εγελοιοποίησε. Τόσο άθλια λοιπόν συμπεριφερόμασθε, ώστε να πιστεύωμε και σε αυτά. Γιατί δεν υπάρχουν τώρα, λέγει, εκείνοι που ανασταίνουν νεκρούς και κάνουν θεραπείες; Γιατί λοιπόν, λέγω, γιατί δεν υπάρχουν τώρα εκείνοι που περιφρονούν την παρούσα ζωή; Υπηρετούμε τον Θεό με μισθό; Όταν ήταν ασθενέστερη η φύσις του ανθρώπου, όταν έπρεπε να φυτευθή η πίστις, υπήρχαν και τέτοιοι πολλοί. Τώρα όμως δεν θέλει να εξαρτώμεθα από τέτοια θαύματα, αλλά να είμασθε έτοιμοι για θάνατο.
Γιατί λοιπόν προσκολλάσαι στην παρούσα ζωή; γιατί δεν βλέπεις τα μελλοντικά αγαθά; και γι’ αυτήν ανέχεσαι και τα είδωλα να λατρεύης, και για εκείνη τη ζωή ούτε τη στενοχώρια να συγκρατήσης; Γι’ αυτό δεν υπάρχουν τώρα τέτοιοι άνθρωποι, διότι μας εφάνηκε περιφρονημένη εκείνη η ζωή, αφού βέβαια τίποτε δεν κάνομε για εκείνη, γι’ αυτήν όμως συνεχώς υποφέρομε τα πάντα. Και τι είναι και τα άλλα τα γελοία, η στάχτη καί η καπνιά καί τα αλάτι; και πάλι η γριά στη μέση. Πράγματι προκαλούν γέλιο και εντροπή αυτά.
Τί δε και ο άλλος γέλως, σποδός και ασβόλη και άλες; και πάλιν το γραΐδιον εις το μέσον. Γέλως όντως, και αισχύνη.
Και το μάτι, λέγει, άρπαξε το παιδί. Μέχρι ποιο σημείο φθάνουν αυτά τα σατανικά; πως δεν θα γελάσουν οι Έλληνες; πως δεν θα μας χλευάσουν, όταν τους λέμε, είναι μεγάλη η δύναμις του σταυρού; πως θα πεισθούν, όταν βλέπουν να παρακαλούμε εκείνα, τα οποία αυτοί περιφρονούν; Γι’ αυτό έδωσε ο Θεός ιατρούς και φάρμακα; Τι λοιπόν αν δεν το θεραπεύουν εκείνοι, αλλά πεθαίνει το παιδί; Που θα πάη, ειπέ μου, άθλιε και ταλαίπωρε; στους δαίμονες θα πάη; σε κάποιο τύραννο; δεν θα πάη στον ουρανό; δεν θα πάη στον ιδικό του Κύριο; Γιατί λοιπόν θλίβεσαι; γιατί κλαίεις; γιατί πενθείς; γιατί αγαπάς το παιδί περισσότερο από τον Κύριό σου; δεν έχεις εξ αιτίας εκείνου και αυτό; γιατί είσαι αχάριστος; αγαπάς το δώρο περισσότερο από εκείνον που σού το εδώρησε;
Αλλά είμαι αδύναμος, λέγει, και δεν αντέχω, και τα σπλάγχνα μου ταράσσονται. Αλλά να αντιτάξης το φόβο του Θεού. Διότι, εάν στα σωματικά κακά το μεγαλύτερο κρύβει το μικρότερο, πολύ περισσότερο στην ψυχή ο φόβος διέλυσε το φόβο και η λύπη τη λύπη. Ήταν όμορφο το παιδί; Άλλ’ ό,τι και αν ήταν, δεν μπορεί να είναι ωραιότερο από τον Ισαάκ. Ήταν μοναχογυιός; Και εκείνος. Τον είχες αποκτήσει στα γηρατειά; Και εκείνος. Μήπως είναι χαριτωμένος; Άλλ’ όσο και αν είναι χαριτωμένος, δεν είναι ωραιότερος από τον Μωυσή, ο οποίος και βαρβαρικά μάτια επαρακίνησε να τον επιθυμήσουν, και αυτό έγινε σε εκείνο τον καιρό της ηλικίας, όπου ακόμη δεν φαίνεται η ομορφιά. Άλλ’ όμως το συμπαθητικό αυτό παιδί έρριψαν οι γονείς του στον ποταμό.
Και συ μεν το βλέπεις νεκρό και το ενταφιάζεις και πηγαίνεις στον τάφο, εκείνοι όμως δεν εγνώριζαν ποιου ψαριού θα γίνη τροφή, ποιου σκυλιού ή ποιού άλλου θηρίου που τρέφεται μέσα στη θάλασσα· και έκαναν αυτά, ενώ δεν εγνώριζαν τίποτε ακόμη για τη Βασιλεία των Ουρανών, ούτε για την ανάστασι. Αλλά δεν είναι μοναχογυιός, αλλά ύστερα από πολλούς και αυτός επέθανε; Όμως δεν είναι τόσο μεγάλη και γενική η συμφορά όπως στην περίπτωσι του Ιώβ, ούτε περισσότερο σκυθρωπή· δεν έπεσε το σπίτι, δεν έπαθε ανάμεσα σε εκείνους που εγευμάτιζαν, δεν είχαν προαγγελθή οι συμφορές. Αλλά τον αγαπούσες; Όμως όχι περισσότερο από τον Ιωσήφ, που έγινε τροφή στα θηρία· πλην όμως υπέφερε τη συμφορά, και την κατοπινή, και την άλλη ύστερα από αυτήν ο πατέρας. Έκλαψε, αλλά δεν έγινε ασεβής· επένθησε, όμως δεν έχασε το θάρρος του, αλλά εσταμάτησε μέχρι σ’ αυτά τα λόγια, λέγοντας· «Ο Ιωσήφ δεν υπάρχει, ο Συμεών δεν υπάρχει, και τον Βενιαμίν θα πάρετε; σε μένα έγιναν όλα αυτά». Βλέπεις πως η τυραννίδα της πείνας έπεισε εκείνον να περιφρονήση τα παιδιά του; και σε σένα δεν ισχύει φόβος του Θεού, όσο η πείνα; Κλάψε, δεν σε εμποδίζω, αλλά καμμία βλασφημία ούτε να ειπής, ούτε να κάνης.
Φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Φιλοθέου του Αγίου Όρους
ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ – ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΕΡΓΑ 22 -ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΠΡΟΣ ΚΟΛΟΣΣΑΕΙΣ – ΟΜΙΛΙΑ Η’
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΕΙΜΕΝΟΝ – ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΣ – ΣΧΟΛΙΑ Υπό ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ ΜΟΥΣΤΑΚΑ, Θεολόγου – Φιλολόγου
ΠΑΤΕΡΙΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ – ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1983
Σελ. 251 · 257 ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ- ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ: Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ
