Η ραγδαία εξελισσόμενη τεχνολογία, υπόσχεται σήμερα τα πάντα. Απ’ το ότι θα κάνει καλύτερη τη ζωή μας, ως το ότι θα διαμορφώσει προς χάριν μας έναν καλύτερο κόσμο. Με ανέσεις, αγαθά, απολαύσεις, υγεία, μακροζωία… Τέτοια! Λειτουργεί κάπως σαν μεσσίας που υπόσχεται να μας οδηγήσει στην δική της «γη της επαγγελίας»!
Δεν είναι τυχαίο που πολλοί, όχι μόνο δεν έχουν καμμιά επιφύλαξη γι’ αυτήν, αλλά και αφήνονται στις εξελίξεις της, ζουν γ’ αυτές, λατρεύουν – λες – την ίδια, κάνουν και δίνουν τα πάντα για να αποκτήσουν τα προϊόντα της και να ζήσουν τα επιτεύγματά της!
Ωστόσο, όπως θα δούμε, λειτουργεί κατά έναν παράξενο τρόπο. Αντιστρατεύεται την όποια ανθρωπιά έχουμε μέσα μας! Ως ψυχρή που είναι, θέλει κι εμείς να είμαστε το ίδιο! Ως μηχανή, θέλει το ίδιο κι εμείς έτσι να δρούμε στις σχέσεις μας με τους άλλους! Οπότε, για ποια «ωραία ζωή» μιλάμε και ποιον «ωραίο κόσμο» που θα μας οδηγήσει, αν απ’ αυτόν λείπει τελείως η ανθρωπιά; Αν όλα είναι μια μηχανή; Τι κι αν είναι αυτόματη, πολύχρωμη, πολυδιάστατη, μοδάτη, απόλυτη γοητευτική; Τόσο το χειρότερο!
* * *
«Πόσο φίλοι είναι οι υπερβολικά πολλοί φίλοι; Και πόσο πραγματικά φίλοι είναι οι ηλεκτρονικοί φίλοι;», αναρωτήθηκαν σε σχετικά δημοσιεύματά τους το περιοδικό «Newsweek» και η εφημερίδα «Independent». Και τούτο γιατί απ’ τις εν λόγω φιλίες λείπει τελείως η ανθρώπινη ζεστασιά που παρέχει το συναίσθημα.
Έγραψε ένας 24χρονος με προφίλ στο facebook, απογοητευμένος απ’ την σχετική εμπειρία του: «Στο facebook κάνεις υποτιθέμενους φίλους. Φίλους εντός εισαγωγικών. Είναι αδύνατο να αναπτύξεις ουσιαστική ανθρώπινη σχέση σ’ αυτό το χώρο».
Πόσο αποκαλυπτικό δεν είναι αυτό!
Αλλ’ είναι πολύ χαρακτηριστικό επ’ αυτού το εξής συγκλονιστικό γεγονός. Ανήμερα τα Χριστούγεννα, μια κοπέλα έστειλε ένα μήνυμα προς όλους τους φίλους της που είχε στο facebook. Το μήνυμα αυτό έλεγε: «Πήρα όσα χάπια είχα. Σε λίγο θα είμαι νεκρή. Σας αποχαιρετώ όλους»!!! Και το μήνυμα αυτό ελήφθη από τους 1082 φίλους της που ήταν καταγεγραμμένοι εκείνη τη στιγμή στην ιστοσελίδα της. Ναι, τόσους πολλούς είχε!
Ωστόσο, κανείς απ’ αυτούς δεν ειδοποίησε την αστυνομία και δεν έκανε το παραμικρό για να την εμποδίσει! Το μόνο που έγινε ήταν να συζητηθεί αρκετά το γεγονός μεταξύ των «φίλων» της αυτών εκεί στο διαδίκτυο! Η μητέρα της διάβασε το μήνυμα την επομένη κι όταν ειδοποιήθηκε η αστυνομία ήταν πλέον αργά…
Το γεγονός είναι όντως τραγικό! Αν έστω κι ένας «φίλος» της είχε παρέμβει, η κοπέλα αυτή θα ζούσε σήμερα.
Από την άλλη έδειξε, πως ένα απ’ τα πολύ μεγάλα λάθη της ήταν, πως πραγματικά πίστεψε στους πολλούς φίλους που είχε, υπερεκτιμώντας την αξία του facebook. Αποδείχθηκε ότι ούτε ένας δεν ήταν φίλος πραγματικός! Γι’ αυτό και δεν είχε κανέναν στις πλέον δύσκολες στιγμές της ζωής της!
Ωραίος, πράγματι, και τόσο γοητευτικός ο τεχνολογικός της κόσμος στον οποίο ζούσε, όμως αποδείχθηκε τελείως εικονικός και για τούτο απάνθρωπος! Και τι τραγικό να λείπουν αυτά ακόμη και απ’ αυτήν την φιλία!
* * *
Είναι πεντακάθαρο! Η τεχνολογική μας πρόοδος, όχι μόνο δεν συνοδεύονται από ανάλογα βήματα ανθρωπιάς, αλλ’ αντίθετα συντελεί στο να χάνουμε όλο και πιο πολύ την ικανότητα να νοιώθουμε τους άλλους και να νοιαζόμαστε γι’ αυτούς!
Έλεγε πολύ χαρακτηριστικά ο Άγιος Παίσιος:
«Επειδή οι ανθρώπινες ευκολίες ξεπέρασαν τα όρια, έγιναν δυσκολίες. Πλήθυναν οι μηχανές, πλήθυνε ο περισπασμός, έκαναν και τον άνθρωπο μηχανή, και τώρα οι μηχανές και τα σίδερα κάνουν κουμάντο και τον άνθρωπο. Γι’ αυτό και οι καρδιές των ανθρώπων έγιναν σιδερένιες! Με όλα αυτά τα μέσα δεν καλλιεργείται η συνείδηση του ανθρώπου"
Και συνεχίζει με τα εξής:
«Παλιότερα οι άνθρωποι δούλευαν με τα ζώα και ήταν σπλαχνικοί. Αν φόρτωνες το ζώο λίγο παραπάνω, και το κακόμοιρο γονάτιζε, το λυπόσουν. Αν ήταν νηστικό και κοίταζε με παράπονο, σου ράγιζε την καρδιά. Σήμερα οι άνθρωποι έχουν τα σίδερα κι έχουν καρδιές σιδερένιες. Έσπασε ένα σίδερο; Οξυγονοκόλληση! Χάλασε το αυτοκίνητο; Το πάνε στο συνεργείο! Κι αν δεν γίνεται, το πετάνε δεν το πονάνε. Δεν δουλεύει καθόλου η καρδιά.Έτσι όμως καλλιεργείται η φιλαυτία και ο εγωισμός. Δεν σκέφτεται τον άλλο σήμερα ο άνθρωπος. Παλιά αν έμενε το φαγητό για την άλλη μέρα, θα χαλούσε, και σκέφτονταν οι άνθρωποι και κανέναν φτωχό. Έλεγε: «Να φάει πρώτα ο φτωχός κι ύστερα εγώ». Τώρα το βάζουν στο ψυγείο και δεν θυμούνται τον άλλο που έχει ανάγκη…»
Ας το δούμε και απ’ αυτό: Έρευνα του Πανεπιστημίου του Μίτσιγκαν μεταξύ των φοιτητών έδειξε πως, τα επίπεδα συμπόνιας έχουν καθοδική πορεία τα τελευταία 30 χρόνια, ιδιαίτερα δε την τελευταία 10ετία, ο δε ναρκισσισμός όλο και αναπτύσσεται το τελευταίο διάστημα!
Είναι φανερό, λοιπόν, πως τα τεχνολογικά μας επιτεύγματα, μας περνούν όλο και πιο πολύ, όλο και πιο γρήγορα, απ’ το «εσύ» στο «εγώ»! Μας μεταβάλλουν σε σκληρούς και για τούτο άκαμπτους ατομικιστές!
* * *
Στις ηλεκτρονικές πλατφόρμες είναι ολοφάνερο πως λείπει πολύ η ανθρώπινη «παρουσία». Δηλαδή η ανθρωπιά, η ζεστασιά, το προσωπικό ενδιαφέρον, η πραγματική προσέγγιση, η αληθινή αγάπη και με δυο λόγια το γνήσιο ανθρώπινο πρόσωπο!
Έγραψε εύστοχα κάποιος blogger: «Όταν χρησιμοποιώ μια τεχνολογία άχαρη, ψυχρή και ξένη στην προσωπικότητά μου λέω: ”Δεν έχει ανθρώπινη παρουσία εδώ”! Οπότε πατάω «έντερ» για να φύγω από εκεί…»
Ναι, αυτή ακριβώς είναι και η αυθόρμητη αντίδραση της ανθρώπινης ψυχής. Δεν μπορεί να σταθεί εκεί που απουσιάζει το ανθρώπινο πρόσωπο.
Το ίδιο γίνεται και σε όλων των ειδών τις εικονικές φιλίες. Περνάς ώρες και ώρες συνομιλώντας με ένα πλήθος «κολλητών», στην ουσία όμως βρίσκεσαι σε μια ψυχρή κι επίπεδη οθόνη, ας είναι και της τελευταίας τεχνολογίας! Τίποτα περισσότερο, τίποτα ανώτερο, τίποτα ανθρώπινο!
Αλλ’ η ψυχρότητα αυτής της φιλίας, προκύπτει καθαρά και από ένα άλλο πολύ χαρακτηριστικό γεγονός. Διαγράφεται πανεύκολα με ένα … κλικ!
Το θέμα αυτό φαίνεται πως πήρε μεγαλύτερες διαστάσεις απ’ το γεγονός ότι χρησιμοποιείται η σύγχρονη τεχνολογία (ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, sms, e-mail κ.λπ) για να πει η μια πλευρά στην άλλη, πανεύκολα και πολύ γρήγορα επίσης, «χωρίζουμε»!
Μάλιστα γι’ αυτό το τελευταίο δημοσκόπηση της Αμερικανικής εταιρείας (της Lad42 Market Research) έδειξε, πως το 33% των ενηλίκων προτιμά να λήξει μια σχέση … ηλεκτρονικά, χρησιμοποιώντας έτσι τη λογική «χωρίστε – διαγράψτε – τελειώσατε»!!!
Όπως έγραψαν οι «Nev York Times» άλλη Αμερικανική εταιρεία (η Burker King) προέβη στην εξής εκστρατεία: Χάριζε σε κάθε χρήστη του facebook ένα χάμπουργκερ αν δέχονταν να διαγράψουν 10 άτομα από την λίστα των «φίλων» τους! Ως την παρέμβαση του facebook διαγράφηκαν 234.000 ηλεκτρονικές φιλίες!!!
Ένας απ’ αυτούς που θυσίασε 10 τέτοιους «φίλους» του για ένα μπιφτέκι, ομολόγησε πως ένοιωσε γι’ αυτό ελάχιστες τύψεις! Πριν τους διαγράψει μάλιστα, τους έστειλε το εξής μήνυμα: «Για να είμαι ειλικρινής αμφισβητούμενε φίλε στο facebook, σε διατηρούσα επειδή θα αισθανόμουν άσχημα αν ανακάλυπτες ότι σε διέγραψα. Αυτό μέχρι τώρα, επειδή κανείς δεν θα μου είχε χαρίσει ένα μπιφτέκι ως αντάλλαγμα των συναισθημάτων σου»!!!
Άραγε πώς να εξηγήσει στα νἐα παιδιά σήμερα, ότι πρέπει να εκδηλώνουν συπόνια και κατανόηση στους συνανθρώπους μας, όταν οι υπολογιστές τους δίνουν τη δυνατότητα να γνωρίζουν και να απορρίπτουν ανθρώπους τόσο εύκολα;
Να και η διαπίστωση του Αϊνστάιν: «Έχει καταστεί τρομακτικά προφανές ότι η τεχνολογία μας έχει υπερκεράσει την ανθρωπιά μας»!
* * *
Όπως και να το κάνουμε, τα ανθρώπινα συναισθήματα, η ίδια η ανθρωπιά, αναπτύσσονται ασφαλώς μέσα από τις σχέσεις «πρόσωπο με πρόσωπο». Όταν μπορείς και τον βλέπεις τον άλλο, όταν μπορείς και τον ακούς, όταν μπορείς και τον αισθάνεσαι, όταν τον έχεις δίπλα σου ή απέναντί σου. Διαφορετικά τίποτα το ουσιαστικό δεν αντιλαμβάνεσαι, όπως δεν αντιλαμβάνεται μια μηχανή μια άλλη μηχανή που βρίσκεται σε απόσταση. Γιατί κι αυτές αν βρίσκονται δίπλα – δίπλα, αν κάτι τις ενώσει, δεν μπορεί, θα υπάρχει και μια κάποια στοιχειώδης αλληλεπίδραση μεταξύ τους!
Έλεγε σοφά ο Αλ. Καρέλ: «Πολιτισμός δεν είναι η ανάπτυξη της επιστήμης και της μηχανής, αλλά του ανθρώπου». Κι εμείς βαλθήκαμε σήμερα να οικοδομήσουμε έναν πολιτισμό με μόνη την ανάπτυξη των μηχανών, την αποκαλούμενη τεχνολογία, την οποία απολυτοποιούμε κιόλας;
Ως προσέξουμε και τούτο τον λόγο του Άλφρεντ Άντλερ: «Το άτομο που δεν ενδιαφέρεται για τους συνανθρώπους του, συναντά τις μεγαλύτερες δυσκολίες στη ζωή και προκαλεί τις μεγαλύτερες δυστυχίες απ’ όλους τους άλλους. Από τέτοιους ανθρώπους προέρχονται οι δυστυχίες που γνώρισε η ανθρωπότητα»! Ναι, εκεί καταλήγουμε έτσι...
* * *
Άλλά πως αναπτύσσονται άραγε τα ανθρώπινα συναισθήματα και η ανθρωπιά και μάλιστα στον καλύτερο δυνατό βαθμό; Να ένα ωραίο ερώτημα που θα πρέπει συνέχεια να μας απασχολεί. Και τότε θα δούμε πως η απάντηση βρίσκεται μονάχα σ’ αυτό: Όταν και όσο ο άνθρωπος αναπτύσσεται πνευματικά και πορεύεται προς τον Θεό!
Ναι, από τον Θεό προέρχεται «παν δώρημα τέλειον», επομένως και η ανθρωπιά. Η φιλευσπλαχνία, η αγάπη, το ενδιαφέρον, το δόσιμο και η προσφορά προς τον συνάνθρωπο. Είναι τελικά θέμα σχέσης «προσώπου με Πρόσωπο». Όπου λείπουν τέτοια συναισθήματα, οπωσδήποτε απουσιάζει από εκεί και ο Θεός. Δεν είπαν τυχαία τούτο το λόγο: «Ο τεχνολογικός πολιτισμός αφάνισε τον άνθρωπο, τον έκανε αριθμό. Ο διωγμός αυτός του ανθρώπου προήλθε απ’ τον διωγμό του Θεού»!
Διάβασα κάπου τούτο: «Η επιστήμη και η τεχνολογία χρειάζεται στον άνθρωπο για να ζήσει, ο δε Λόγος του Θεού για να σωθεί». Έτσι είναι. Η τεχνολογία, ειδικά, είναι εργαλείο για την επιβίωσή μας. Σε καμμιά περίπτωση δεν είναι ο σωτήρας μας, ο μεσσίας μας, ο Θεός μας! Μην την καταντάμε είδωλο. Μην φθάσουμε ποτέ ως εκεί!
Εξ άλλου η τεχνολογία, ετυμολογικά, προέρχεται απ’ τις λέξεις «τέχνη» και «λόγος». Δηλαδή αισθητική και αλήθεια, που αποτελούσαν και τους άξονες του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού. Σήμερα η τεχνολογία, ως η πεμπτουσία όλων των πραγμάτων που θέλει να είναι, έρχεται ως υπέρτατη τέχνη, να αποβλέπει και σ’ αυτήν ακόμη την υποκατάσταση του Λόγου, του Χριστού δηλαδή, γι’ αυτό και παρακάμπτει τόσο πολύ και τον ίδιο τον άνθρωπο!
Και μόνο τον παρακάμπτει; Αυτή η «τεχνικοποίηση» της ζωής μας, ο τεχνοκρατισμός, οδηγούν – όπως υποστηρίζεται βάσιμα – στη γένεση ενός ολοκληρωτικού συστήματος, όπου όχι μόνον η ανθρωπιά αλλά και οτιδήποτε αφορά τον άνθρωπο χάνονται δια παντός, όπως η ελευθερία, η αυτόνομη ανάπτυξη της ανθρώπινης προσωπικότητας, τα ανθρώπινα δικαιώματα κ.λπ.
* * *
Είπαν πολύ ωραία: «Το μέλλον των ανθρώπων δεν είναι οι μηχανές, ούτε και η όποια εξέλιξή τους. Το μέλλον των ανθρώπων είναι ο άνθρωπος. Τα υπόλοιπα απλώς τον βοηθούν». Εξάλλου είμαστε έτσι πλασμένοι, ώστε να λειτουργούμε ο ένας για τον άλλο. Επομένως η ανθρωπιά είναι το μέλλον μας. Αυτήν ακριβώς που αντιμάχονται οι μηχανές, εκείνες στις οποίες δώσαμε τον ωραίο τίτλο «τεχνολογίες» και τώρα τον ακόμη πιο εντυπωσιακό «νέες τεχνολογίες». Ναι, σαφώς μας βοηθούν στον αγώνα της ζωής μας. Αλλά γιατί θέλουν ως αντάλλαγμα τον ίδιο τον εαυτό μας;
