Ἐάν ἡ ψυχή ἐλέγχεται ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, τότε ὁ Θεός τήν ἀγαπᾶ. Μακάριοι εἶναι οἱ ὀφθαλμοί τοῦ ἀνθρώπου ἐκείνου, ὁ ὁποῖος ἐξ αἰτίας τῆς ταπεινώσεώς του δέν τολμᾶ νά τούς ὑψώση στόν οὐρανό.
Ἐάν ἕνας ἀρχιτέκτων σκάβει καί τοποθετεῖ βαθειά στήν γῆ τήν πέτρα γιά θεμέλιο τῆς οἰκοδομῆς πού θέλει νά κάνη, ἔτσι ἀκριβῶς καί ὁ χριστιανός, ὁ ὁποῖος θέλει νά οἰκοδομήση τήν σωτηρία του ἐπάνω σέ σταθερό θεμέλιο, πρέπει νά τήν θεμελιώση ὁπωσδήποτε ἐπάνω στήν ταπείνωσι.
Πολλοί ἐσώθησαν χωρίς νά κάνουν σημεῖα καί θαύματα, ἀλλά χωρίς τήν ταπείνωσι κανείς δέν θά εἰσέλθη στήν οὐράνια κατοικία. Τό κλᾶμμα γιά τίς ἁμαρτίες μας κτυπᾶ τίς πῦλες τοῦ οὐρανοῦ, ἐνῶ ἡ ταπείνωσις τίς ἀνοίγει. Ἀγάπα τήν ταπείνωσι! Αὐτή θά σοῦ σκεπάση ὅλες τίς ἁμαρτίες σου.
Ἡ ταπείνωσις εἶναι ἕνα ἀπό τά ἀληθινά σημεῖα τῆς ἀληθινῆς σοφίας. Μακάριος εἶναι ὁ ἄνθρωπος ὁ ὁποῖος θεωρεῖ τόν ἑαυτό του χειρότερο ἀπό ὅλους, χωρίς νά πίπτη στήν ἀπελπισία. Μακάριοι εἶναι ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι ἀκατάπαυστα βλέπουν τίς ἁμαρτίες τους. Ὅποιος ἐνθυμῆται τίς ἁμαρτίες του, γρήγορα ἀποκτᾶ τήν ταπείνωσι.
Ἐάν θέλης ν᾿ ἀποκτήσης ἀνάπαυσι σ᾿ αὐτόν τόν αἰῶνα καί στόν ἄλλον, νά ἐρωτᾶς τόν ἑαυτό σου κάθε φορά: «Ἀλλά, ἐγώ ποιός εἶμαι;» Καί νά μή κατηγορῆς κανέναν.
Ἐάν θέλης ν᾿ ἀποκτήσης τήν ἀληθινή ταπείνωσι, συνήθιζε νά ὑπομένης ἀνδρειοφρόνως τίς κατηγορίες, τίς περιφρονήσεις καί χλευασμούς τῶν ἄλλων.
Ὁ ταπεινός δέν ἐνθυμῆται τό κακό πού τοῦ ἔκαναν οἱ ἄλλοι καί δέν ὀνειδίζει τόν ἄνθρωπο πού ἁμαρτάνει. Μ᾿ αὐτόν τόν τρόπο ἀποκτᾶ τήν συγχώρησι τῶν ἁμαρτιῶν του μέ τά τρία αὐτά μέσα:
1. Αὐτός πού δέν κρίνει τούς ἄλλους δέν θά κριθῆ.
2. Μένει ταπεινός κάποιος δημιουργώντας μέσα του ταπεινούς στοχασμούς.
3. Αὐτός πού συγχωρεῖ τούς ἄλλους θά συγχωρηθῆ.
Ὅπως ὁ ἄνθρωπος πού θέλει νά κτίση μία οἰκία σκάβει στήν γῆ μέχρις ὅτου εὕρη σκληρό ἔδαφος, ἔτσι καί ἐμεῖς πρέπει νά σκάβουμε βαθειά καί νά εἰσχωροῦμε στό βάθος τῆς καρδιᾶς μας, γιά ν᾿ ἀντικρύσουμε ἐκεῖ ὅλο τό βάθος τῶν παθῶν καί τῶν ἐμφωλευσάντων δρακόντων καί διά τῆς μετανοίας νά διδαχθοῦμε τήν ἀληθινή ταπείνωσι.
Ἡ ταπείνωσις εἶναι ἕνα ὕψος καί μία συνεχής ἀνάβασις. Ὅσο κάποιος ταπεινώνεται βαθειά, ἄλλο τόσο ἀνεβαίνει ὑψηλά. Ὅσο ταπεινός εἶναι ὁ ἄνθρωπος, πτωχός καί μηδαμινός στά μάτια του, ἄλλο τόσο μεγάλος εἶναι στά μάτια τοῦ Θεοῦ.
Αὐτός πού καταφρονεῖ τόν ἑαυτό του, ἀπέκτησε τήν ὁδό πρός τήν σωτηρία. Ὁ Θεός συγχωρεῖ μόνο ἐκεῖνον πού δέν συγχωρεῖ τόν ἑαυτό του.
Ἀγάπα τήν ταπείνωσι, διότι μέσῳ αὐτῆς ὁ Θεός θά σοῦ σκεπάση τ᾿ ἁμαρτήματα. Ἡ ταπείνωσις εἶναι τό ἁλάτι τῶν ἀρετῶν. Ὅπως τό ἁλάτι δίνει γεῦσι στά φαγητά, ἔτσι καί ἡ ταπείνωσις συμβάλλει στήν τελειότητα τῶν ἀρετῶν. Χωρίς ἁλάτι τό ἐλαφρό φαγητό χαλάει· χωρίς τήν ταπείνωσι ἡ ἐλαφρά ἀρετή «ἀποσυντίθεται»: μέ τήν ὑπερηφάνεια, μέ τήν κενοδοξία, τήν ἀνυπομονησία καί τήν ἀκηδία. Τίποτε δέν ἠμπορεῖ νά συγκριθῆ μέ τήν ἀρετή τῆς ταπεινώσεως. Αὐτή εἶναι μητέρα, ρίζα, τροφή, θεμέλιο καί δεσμός τοῦ κάθε καλοῦ (ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος).
Γιά νά βαδίσης στίς ἀρετές σημαίνει ὅτι βαδίζεις τόν δρόμο τῆς ταπεινώσεως. Δέν σέ ἀνυψώνει ἡ πίστις καί ἡ ἁγιωσύνη σου, ἀλλά τό πέρασμά σου ἀπό τόν φόβο τοῦ Θεοῦ μέχρι τήν τελευταία σου ἀναπνοή (Ἀββᾶς Ἠσαΐας).
Ἦλθε ἕνας γέροντας σ᾿ ἕνα ἄλλο γέροντα καί καθώς ὡμιλοῦσαν εἶπε ὁ ἕνας στόν ἄλλο:
-'Εγώ ἀπέθανα γιά τόν κόσμο. Καί ὁ ἄλλος τοῦ ἀπήνησε:
-Μή στηρίζης τήν ἐλπίδα σου πουθενά, ὅσο καιρό ἀκόμη δέν ἐξῆλθες ἀπ᾿ αὐτό τό σῶμα.
ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΑΡΣΕΝΙΟΥ ΜΠΟΚΑ ΡΟΥΜΑΝΟΥ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ (1910-1989), ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΡΙΑ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΣ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Μ.Δ.Γ., 2003
Μέ τήν εὐλογία τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου
