«Πνευματική φαρέτρα τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ»
Εὑρίσκομαι σήμερα (8-1-2019) στήν Ρουμανική Σκήτη τοῦ Τιμίου Προδρόμου τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Μέ τήν εὐλογία τοῦ Γέροντος ἱερομ. π. Ἀθανασίου ἐκάναμε μία σύναξι τό βράδυ μέ τούς Πατέρας τῆς Ρουμανικῆς Σκήτης. Τούς ὡμίλησα πῶς ἔμαθα τήν ρουμανική γλῶσσα καί διατί.
Μετά τούς ὡμίλησα γιά τό προσκύνημά μου στήν Ἰταλία τόν Μάϊο τοῦ 2018, ὅπου ὡμίλησα σέ 25 ὀρθόδοξες ρουμανικές ἐνορίες. Κατόπιν γιά τά θέματα τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καί μέ ἐρωτήσεις τῶν μοναχῶν σχετικές μέ θέματα τοῦ μοναχικοῦ βίου.
Θά γράψω ἐδῶ γιά τήν ἱστορία τοῦ Τόπου μας, διατί ἔμαθα τήν ρουμανική γλῶσσα.
Ἤμουν τό 1977 βοηθός τοῦ γραφείου τῆς Μονῆς μου μέ γέροντα τόν π. Ἀνδρέα. Ἐκεῖ μία ἡμέρα ἦλθε ἕνα χοντρό μαῦρο δερματόδετο βιβλίο ἀπό τήν Ρουμανία μέ τίτλο: “PATERIC ROMANESC”. Τό ἄνοιξα καί εἶδα ὅτι εἶχε μορφές ρουμάνων Πατέρων καί τίς βιογραφίες τους. Ἔτρεξα χαρούμενος στόν Γέροντα τῆς μονῆς μας, τόν π. Γεώργιο καί τοῦ εἶπα:
-Γέροντα, κυττᾶξτε ἦλθε ἕνα βιβλίο ἀπό τήν Ρουμανία. Βλέπω ὅτι ἔχει μέσα βίους ἁγίων.
-Ναί, μοῦ εἶπε. Εἶναι Ρουμᾶνοι Ἅγιοι.
Ἐγώ μέχρι τότε δέν ἤξερα ὅτι ὑπάρχουν Ἅγιοι καί ἀπό ἄλλες χῶρες. Ἐνόμιζα ὅτι ὅλοι οἱ Ἅγιοι εἶναι Ἕλληνες. Ὁπότε εἶπα στόν Γέροντα:
-Ἐμεῖς δέν ξέρουμε γι᾿ αὐτούς τούς ξένους Ἁγίους τίποτε. Πρέπει νά τούς γνωρίσουμε. Γι᾿ αὐτό σᾶς παρακαλῶ δώστε μου εὐλογία νά μάθω τήν ρουμανική γλῶσσα καί νά μεταφράσω αὐτούς τούς βίους τῶν Ἁγίων.
-Ὄχι τώρα (ἦταν ἄνοιξις). Ἄφησε ἀργότερα τό φθινόπωρο, διότι ἔχουμε πολλές δουλειές.
-Εἶπα: «Νἆναι εὐλογημένον».
Ἦλθε τό φθινόπωρο καί πάλι τρέχω στόν Γέροντα γιά τήν εὐλογία. Μοῦ εἶπε καί πάλι, ὅτι λόγῳ πολλῶν ἐργασιῶν, θά πάω τήν ἑπομένη ἄνοιξι. Ἦλθε καί ἡ ἄνοιξις τοῦ ἐπομένου ἔτους 1978. Ζητῶ καί πάλι τήν εὐλογία του καί πάλι μοῦ εἶπε: «Τό φθινόπωρο, διότι ἔχουμε πολλές δουλειές». Καί πάλι εἶπα τό «νἆναι εὐλογημένον». Μέ αὐτήν τήν σκληρά μέθοδο τῆς δοκιμασίας (;) ἐπέρασαν τρία χρόνια. Τήν τελευταία φορά ἤμουν μαζί του τόσον ὠργισμένος πού εἶπα μέσα μου «ἄν δέν μοῦ δώσει οὔτε τώρα εὐλογία», τότε θά πάω μόνος μου». Καί ὅταν ἤθελε καί πάλι νά μέ «καιροπετάξει», ἀγρίεψα καί τοῦ εἶπα: «Τί κακό θά κάνω ἐάν μάθω μία γλῶσσα καί μεταφράσω βίους ἀγνώστων ἁγίων». Τότε μοῦ εἶπε: «Φῦγε σήμερα». Ἄραγε ἔπραξα καλά, μέ αὐτήν τήν ἐπιμονή μου; Ἤμουν μόλις 25 ἐτῶν. Ἄπειρος ἀπό καλογερικές μεθόδους. Τοῦ ὡμίλησα, ὅπως τότε αἰσθανόμουν.
Ἦταν, θυμᾶμαι, ἡμέρα Πέμπτη. Ἐπῆρα τό μεσημβρινό καΐκι καί ἔφθασα στό λιμάνι τῆς Ρουμανικῆς σκήτης. Πρώτη φορά περνοῦσα ἀπό ἐκεῖνα τά μέρη. Μετά ἀπό μία ὥρα ἀναβασι σέ ἀνώμαλο δρόμοι ἔφθασα στήν Σκήτη τους. Ἀνεζήτησα τόν Γέροντα Δικαῖο ἱερομ. π. Πετρώνιο Τανάσε. Μοῦ ἔφερε ἕνα μικρό ρουμανοελληνικό λεξικό καί τήν ρουμανική γραμματική τοῦ Δημοτικοῦ σχολείου τῆς Χώρας τους. «Δέν ἔχω τίποτε ἄλλο νά σοῦ δώσω, μοῦ εἶπε, ἀπό βιβλία».
Ἔμεινα κοντά τους μία ἑβδομάδα. Ἐπέστρεψα στήν Μονή μου καί ἐπιδόθηκα νά διαβάσω τήν ρουμανική τους γραμματκή γιά νά γνωρίζω τούς ὀνοματικούς καί ρηματικούς τύπους τῆς γλώσσης τους. Ἀλλά πῶς νά τήν διαβάσω; Ψάχνοντας τήν σημασία τῆς κάθε λέξεως στό λεξικό. Πολύς ὁ κόπος καί ἄγνωστη μία τέτοια μέθοδος. Τελικά μετά ἀπό τρεῖς μῆνες ἄρχισα νά καταλαβαίνω τήν κλίσι τῶν οὐσιαστικῶν, τῶν ρημάτων, τίς φωνές, τά ἐπιρρήματα, τά ἄρθρα κλπ. Ἀμέσως μετά ἐπῆρα τό Ρουμανικό Γεροντικό, βιβλίο τῶν 800 σελίδων καί ἄρχισα νά τό μεταφράσω μέ τήν ἴδια μέθοδο. Μετά ἀπό ἕξι μῆνες εἶχα φθάσει στό μέσον τοῦ βιβλίου, ἀλλά ποιό ἦταν τό παράξενο; Ὅτι δέν ἔβγαινε νόημα ἀπό τίς προτάσεις πού μετέφραζα καί ἔγραφα. Συνέδεα τήν σημασία τῶν λέξεων στά ἑλληνικά καί δέν καταλάβαινα τί ἔγραφα. Ἀλλά μετά ἄρχισα νά καταλαβαίνω τί γράφω. Μέ λυπήθηκε μᾶλλον ὁ Θεός. Τότε ἤμουν στήν μετάφρασι τοῦ Ὁσίου ἡγουμένου τῆς Μονῆς Τσερνίκας π. Γεωργίου.
Ἡ χαρά μου ἦταν ἀνεκλάλητη, διότι καταλάβαινα πλέον τήν ζωή τῶν Ἁγίων. Ἔτσι σέ λίγο διάστημα τό ἐτελείωσα. Κατόπιν ἄρχισα καί πάλιν ἀπό τήν ἀρχή νά τό διορθώνω, ἀφοῦ μέχρι τήν μέση τοῦ βιβλίου δέν ἔβγαζα τά νοήματα. Μετά ἀπό πολλούς κόπους τό ἑτοίμασα καί μέ τήν εὐλογία τοῦ Γέροντος τῆς Μονῆς μας δόθηκε στόν Ἐκδοτικό Οἶκο «Ὀρθόδοξος Κυψέλη», γιά νά ἐκτυπωθῆ.
Μετά ἀπό τήν ἔκδοσι καί κυκλοφορία αὐτοῦ τοῦ βιβλίου, δέν εὕρισκα ἡσυχία πουθενά ἀπό τήν μεγάλη μου χαρά. Ἐζήτησα καί ἄλλα βιβλία ἀπό τόν π. Πετρώνιο καί συνέχισα νά μεταφράζω κάτω στά ὑπόγεια τοῦ φούρνου μέ μία παλαιά δακτυλομηχανή, καθισμένος θυμᾶμαι σέ μια τρύπια χορταρένια καρέκλα. Πονοῦσαν τά ἰσχῦα μου, ἀλλά τό ἔργο προχωροῦσε….
Τό 1984 ἐζήτησα ἀπό τόν Γέροντά μου νά μεταβῶ στήν Ρουμανία καί νά γνωρίσω τούς τόπους ὅπου ἔζησαν αὐτοί οἱ Ὅσιοι Γέροντες καί Γερόντισσες.
Πράγματι, ἀρχές Σεπτεμβρίου ἔφυγα μόνος μου μέ τό λεωφορεῖο τῆς γραμμῆς γιά τό Βουκουρέστιο. Μετά ἀπό 24 ὧρες ἔφθασα. Εἶχα τό τηλέφωνο κάποιου ρουμάνου διακόνου, πού τόν ἐγνώρισα στήν Ρουμανική σκήτη, ὀνόματι Σεβαστιανός Μπάρμπου. Τόν εἰδοποίησα. Μέ παρέλαβε καί μέ ἄφησε στό ἱερατικό οἰκοτροφεῖο τοῦ Πατριαρχείου τους. Ἄλλοι ἄνθρωποι πού ἐγνώρισα ἐκεῖ εἰδοποίησαν καί ἦλθε ὁ π. Ἰωαννίκιος Μπάλαν ἀπό τήν Συχαστρία μέ τό τραῖνο. Μετά ἀπό 8 ὧρες ταξίδι ἔφθασε στό Βουκουρέστιο. Τήν ἑπομένη μέ τό τραῖνο ἐφύγαμε γιά τήν βόρειο Ρουμανία, ὅπου ἡ περιοχή αὐτή λέγεται Μολδαβία. Ἔμεινα στήν μονή Συχαστρία ἕνα μῆνα, ὅπου ἐγνώρισα καί ἄκουσα τίς ἐμπνευσμένες ὁμιλίες τοῦ π. Κλεόπα τίς ὁποῖες ἀπηύθυνε στίς χιλιάδες τοῦ ρουμανικοῦ λαοῦ πού κατέκλυζαν τήν Μονή του καθημερινά.
Κατόπιν μέ τόν π. Ἰωαννίκιο ἐπισκεφθήκαμε περί τά 50 μοναστήρια. Τότε κυβερνοῦσε τό κομμουνιστικό κόμμα. Ὅμως λειτουργοῦσαν ἐλεύθερα περί τά 200 μοναστήρια. Μετέβην καί στά δύο μεγάλα προσκυνήματα τῆς Χώρας, τῆς Ὁσίας Παρασκευῆς τῆς Νέας, πού ἑορτάζει στίς 14 Ὀκτωβρίου στήν πόλι Ἰάσιο Μολδαβίας καί τοῦ Ὁσίου Δημητρίου Μπασαράμπ, πού ἑορτάζει στίς 27 Ὀκτωβρίου στόν καθεδρικό ναό τοῦ Βουκουρεστίου.
Μετά ἀπό μία ἑβδομάδα ἐπέστρεψα καί πάλι μέ λεωφορεῖο στήν Θεσσαλονίκη. Ὁ π. Ἰωαννίκιος μέ ἐφωδίασε καί μέ ἄλλα βιβλία καθώς καί σύντομες μονογραφίες γιά τήν ἵδρυσι τῆς κάθε Μονῆς. Ὅλα αὐτά τά μετέφρασα καί ἑτοίμασα τήν ἔκδοσι βιβλίου μέ τό πρῶτο προσκύνημά μου στήν Ρουμανία. Τό βιβλίο κυκλοφόρησε μέ τόν τίτλο: «Ὁδοιπορικόν τῆς Ὀρθοδόξου Ρουμανικῆς Ἐκκλησίας».
Συνεχίζεται ἡ μετάφρασις καί ἄλλων ρουμανικῶν βιβλίων στήν ἑλληνική, ἀλλά μέ περιορισμένο τόν ζῆλο μου. Ὅταν τό 2003 εἶχα πάει γιά μία ἑβδομάδα προσκύνημα στήν Ρουμανία μέ τόν ἱερέα, πρώην ταξίαρχο, π. Γεώργιο Κογιουμτζόγλου ἐπήγαμε καί στήν μονή Συχαστρία. Τότε ὁ π. Ἰωαννίκιος μοῦ ἔδωσε περί τά 20 τομίδια μέ ἀπομαγνητοφωνημένες ὁμιλίες τοῦ Γέροντός του, π. Κλεόπα. Μοῦ πρότεινε νά τίς μεταφράσω. Ἤδη μετέφρασα τά δύο πρῶτα καί τώρα εἶμαι στόν τρίτο τομίδιο. Κάθε βιβλίο περιέχει περί τίς 140 σελίδες. Μέσα ἀπό τήν διδασκαλία αὐτή θαυμάζει κανείς τόν πλοῦτο τῶν γνώσεων τοῦ π. Κλεόπα, τήν δύναμι τῆς μνήμης του καί τήν ὑψηλή του πνευματικότητα. Οἱ μεταφράσεις βιβλίων μέχρι σήμερα (2020) ἔχουν φθάσει τά 42 βιβλία. Καί ὅλα αὐτά γιά τήν δόξα τοῦ Θεοῦ καί τήν σωτηρία τῶν ἐν Χριστῶ Ἀδελφῶν μας.
Σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει ἐκτός τῶν ἄλλων Ἁγίων καί τήν μνήμην τοῦ ἁγίου νεομάρτυρος Ἀθανασίου. Τό χριστιανόπουλο αὐτό, ἐνῶ γεννήθηκε στήν Ἀττάλεια τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, γιά ἐξεύρεσι ἐργασίας εἶχε μεταβῆ καί ἐδούλευε στήν Σμύρνη. Οἱ ὀθωμανοί, πού τόν ἔβλεπαν ἁπλοϊκόν καί εὐλαβῆ, προσπαθοῦσαν μέ θεμιτά καί ἀθέμιτα μέσα νά τόν ἀναγκάσουν νά ἀλλαξοπιστήσει.
Κάποια ἡμέρα ἴσως ἀπό νεανικό αὐθορμητισμό εἶπε στά τουρκικά: «Λάϊ Λαλά, πού σημαίνει δοξολογία στόν Θεό. Ἀκούοντάς τον οἱ μουσουλμᾶνοι, τό ἐθεώρησαν αὐτό ὁμολογία στήν πίστι τους. Τόν συνέλαβαν, τόν ξυλοκόπησαν καί τόν ἀνάγκασαν νά ἀλλαξοπιστήσει. Ἄν ἀρνηθῆ θά τοῦ κόψουν τό κεφάλι. Ἔτσι, μετά ἀπό πολλά βασανιστήρια, τά ὁποῖα ὑπέμεινε ὁ Μάρτυς μέ γενναιοψυχία, δέχθηκε τόν διά σπάθης θάνατο, τό 1700. Εἴθε μέ τίς εὐχές τοῦ νέου μάρτυρος Ἀθανασίου νά τύχωμεν καί ἡμεῖς τοῦ θείου ἐλέους.
Μον. Δαμασκηνός Γρηγοριάτης 8-1-2019
Μέ τήν εὐλογία τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου