Η ΜΑΝΤΙΣΣΑ ΜΠΑΜΠΑ ΒΑΝΓΚΑ
Η Βάνγκα, η διάσημη Βουλγάρα μάντισσα και προφήτισσα, συνεχίζει να ασκεί ισχυρή επιρροή όχι μόνο στα Βαλκάνια αλλά και στην Ελλάδα, όπου το ενδιαφέρον για τις προφητείες και τις μυστικιστικές διδασκαλίες της παραμένει ζωντανό. Μέσα από πλήθος δημοσιεύσεων σε εφημερίδες, περιοδικά και διαδικτυακά μέσα, η μορφή της Βάνγκα παρουσιάζεται ως πηγή σοφίας και αποκάλυψης.
Για πολλά χρόνια σε όλο τον κόσμο προωθούνταν ενεργά το χάρισμα της βουλγάρας μάντισσας, που ο λαός την αποκαλούσε απλά Βάνγκα. Κατά τη διάρκεια της καριέρας της ως μάντισσα (δηλαδή για 55 χρόνια), τη Βάνγκα επισκέφθηκαν πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι από όλο τον κόσμο. Ποια ήταν πραγματικά; Από ποιον έλαβε το χάρισμά της; Στο άρθρο αυτό θα προσπαθήσουμε να διερευνήσουμε αυτά τα ερωτήματα. Βασιστήκαμε στο βιβλίο της ανιψιάς της Βάνγκα, της Κρασίμιρα Στογιάνοβα, που έζησε δίπλα της όλη της τη ζωή. Ας ξεκινήσουμε γνωρίζοντας τη βιογραφία της ηρωίδας του άρθρου μας.
Η Βανγκέλια Πάντεβα Γκουσέροβα (1911-1996), γνωστή περισσότερο ως Βάνγκα, γεννήθηκε στη Στρούμνιτσα (σημερινή Β.Μακεδονία) σε μια φτωχή αγροτική οικογένεια. Ο πατέρας της, Πάντε Σούρτσεφ, πήγε νεαρός να πολεμήσει εναντίον των Τούρκων, γι’ αυτό καταδικάστηκε σε ισόβια φυλάκιση. Ωστόσο, το 1908 έλαβε χάρη και αποφυλακίστηκε. Όταν επέστρεψε στο σπίτι, εντάχθηκε στον αντιτουρκικό αντάρτικο αγώνα. Η μητέρα της Βάνγκα πέθανε κατά τη διάρκεια της δεύτερης εγκυμοσύνης της, όταν η μεγαλύτερη κόρη της ήταν τριών ετών. Ένα χρόνο μετά, ο πατέρας της επιστρατεύτηκε στον στρατό και το κορίτσι έμεινε υπό τη φροντίδα της γειτόνισσας Ασανίτσα. Τρία χρόνια αργότερα, ο πατέρας επέστρεψε και παντρεύτηκε την Τάνκα Γκεόργκιεβα, που έγινε η μητριά της Βάνγκα. Ο Πάντε κατάφερε να αποκτήσει ένα αξιοπρεπές αγροτεμάχιο, έτσι η οικογένεια ζούσε με άνεση. Όμως σύντομα η τοπική εξουσία, θυμώνοντας για το αντάρτικο παρελθόν του πατέρα, του αφαίρεσε τη γη, με αποτέλεσμα η οικογένεια να βρεθεί σε ένδεια. Το 1923 η οικογένεια Σούρτσεφ μετακόμισε στο Νόβο-Σέλο, στο σπίτι του αδελφού του Πάντε, Κοστάντιν.
Εκεί, σε ηλικία 12 ετών, η Βάνγκα υπέστη ένα ατύχημα. Βρέθηκε στο επίκεντρο μιας καταιγίδας, που την παρέσυρε για δύο χιλιόμετρα. Η άμμος που μπήκε στα μάτια της της προκάλεσε κίνδυνο τύφλωσης και χρειαζόταν εγχείρηση. Στην πόλη Σκόπια έγιναν δύο χειρουργικές επεμβάσεις, αλλά και οι δύο απέτυχαν. Στα μάτια της εμφανίστηκε μεμβράνη. Τρίτη επέμβαση έγινε στο Βελιγράδι, όμως ο πατέρας δεν μπόρεσε να πληρώσει το απαιτούμενο ποσό, κι έτσι η θεραπεία δεν έγινε σωστά. Η Βάνγκα γύρισε στο σπίτι της με μειωμένη όραση. Ο γιατρός προειδοποίησε την οικογένεια ότι η Βάνγκα χρειάζεται ηρεμία και καλή διατροφή, αλλά η οικογένεια ήταν πολύ φτωχή για να της τα προσφέρει. Οι ψυχικές και σωματικές καταπονήσεις, η κακή διατροφή επηρέασαν την υγεία της, με αποτέλεσμα να χάσει τελείως την όρασή της. Το 1925 η Βάνγκα μεταφέρθηκε στην πόλη Ζέμουν σε Οίκο Τυφλών, όπου έζησε τρία χρόνια. Στον Οίκο Τυφλών έμαθε το αλφάβητο Μπράιγ, μουσική και έπαιξε αρκετά καλά πιάνο. Την έμαθαν να πλέκει, να μαγειρεύει, να ράβει. Στα 18 της την πρότεινε σε γάμο ένας τυφλός, ονόματι Δημήτρης, που επίσης ζούσε στον Οίκο Τυφλών. Οι γονείς του ήταν πλούσιοι και το κορίτσι θα είχε ένα άνετο μέλλον. Η Βάνγκα δέχτηκε, αλλά τότε έλαβε είδηση από τον πατέρα για το θάνατο της μητριάς της, και η κόρη καλείται στο σπίτι, καθώς χρειάζεται η βοήθειά της για τη φροντίδα των μικρότερων αδελφών της. Ο γάμος με τον Δημήτρη ματαιώνεται και η Βάνγκα επιστρέφει στον πατέρα της, συμμετέχοντας ενεργά στις καθημερινές δουλειές. Ήταν καλή στη λεπτή πλέξη και δεχόταν παραγγελίες από το σπίτι, ασχολούνταν επίσης με την υφαντική. Όμως τα χρήματα που κέρδιζε δεν έφταναν για μια αξιοπρεπή ζωή και η οικογένεια ζούσε στη φτώχεια. Το 1940, σε ηλικία 54 ετών, πεθαίνει ο πατέρας της Βάνγκα. Τον Μάιο του 1942, η Βάνγκα παντρεύεται τον Δημήτρη Γκουστέροφ. Η μητέρα του Δημήτρη δεν εγκρίνει αυτόν τον γάμο. Ο σύζυγος της Βάνγκα πεθαίνει τον Απρίλιο του 1962 σε ηλικία 42 ετών, έχοντας υποφέρει τα τελευταία δώδεκα χρόνια από χρόνιο αλκοολισμό. Η ίδια η Βάνγκα πεθαίνει το 1996 από καρκίνο. Αυτή είναι εν συντομία η ζωή της παγκοσμίως γνωστής μάντισσας. Ας περάσουμε στο βασικό θέμα της εργασίας μας.
Οι οράσεις της Βάνγκα ξεκίνησαν με την επαφή της με έναν «καβαλάρη». Η Κρασίμιρα περιγράφει, με λόγια της Βάνγκα, μια από αυτές τις οράσεις στις αρχές του 1941: «…Ήταν ψηλός, ξανθός και θεϊκά όμορφος. Ντυμένος σαν αρχαίος πολεμιστής, με πανοπλία που έλαμπε στο φως του φεγγαριού. Το άλογό του κουνούσε την άσπρη ουρά του και έσκαβε το χώμα με τα πόδια του. Στάθηκε μπροστά στην πύλη του σπιτιού της Βάνγκα, κατέβηκε από το άλογο και μπήκε στο σκοτεινό δωμάτιο. Έλαμπε τόσο πολύ, που μέσα φαινόταν σαν μέρα. Γύρισε προς τη Βάνγκα και μίλησε με βαθιά φωνή: «Σύντομα ο κόσμος θα ανατραπεί και πολλοί θα πεθάνουν. Σε αυτό το μέρος θα στέκεσαι και θα προβλέπεις σε ζωντανούς και νεκρούς. Μη φοβάσαι! Θα είμαι δίπλα σου και θα σου λέω όσα πρέπει να τους μεταφέρεις!»». Η αδελφή της Βάνγκα, Λιούμπκα, είδε ότι έτρεμε και οι δυο γυναίκες δεν μπόρεσαν να κοιμηθούν μέχρι το πρωί.
Ποιος ήταν αυτός ο καβαλάρης που εμφανίστηκε στη Βάνγκα; Οι ντόπιοι πίστευαν ότι στην περιοχή όπου ζούσε η Βάνγκα ήταν θαμμένο ένα χρυσό άγαλμα καβαλάρη σε φυσικό μέγεθος. Κάποιοι θεωρούσαν ότι ήταν το άγαλμα του Αγίου Κωνσταντίνου, άλλοι ότι ήταν άγαλμα του Θρακικού θεού Χέρωνα. Η Λιούμπκα περιέγραψε έτσι τον τόπο όπου ζούσαν: «Οι τόποι μας, που κι εγώ δεν άφησα για πολλά χρόνια, ελκύουν πολύ τη Βάνγκα, αν και δεν καταλαβαίνω γιατί. Σίγουρα υπάρχει κάποιος λόγος! Εμένα προσωπικά ο Ρουπίτε με καταπιέζει, όπως και πολλούς άλλους. Η Βάνγκα λέει ότι εκεί ακούει “φωνές” που της λένε πολλά. Και ακριβώς εκεί που βρίσκεται το σπιτάκι της, πιστεύει ότι είναι το κέντρο που συνδέει τα αρχαία ιερά». Η Βάνγκα ισχυριζόταν ότι ακριβώς σε αυτή την περιοχή, που σχετίζεται με ένα αρχαίο ειδωλολατρικό ιερό και που καταπιέζει την αδελφή της, άκουγε αυτές τις φωνές που την έκαναν γνωστή παγκοσμίως ως μάντισσα. Οι συγγενείς του συζύγου της θεωρούσαν ότι η Βάνγκα πήρε τις ικανότητές της από έναν γείτονα μουλά, που τη λυπήθηκε και της έμαθε κάποιες μουσουλμανικές προσευχές, με τις οποίες μπορούσε να βγάζει τα προς το ζην.
Είχαν αυτές οι επαφές συνέπειες για την ίδια τη Βάνγκα; Ναι, όσοι την γνώριζαν μιλούν για σημαντικές αλλαγές που συνέβησαν στη Βάνγκα μετά που έγινε μάντισσα. Μετά το όραμα του καβαλάρη και την έναρξη του πολέμου, δεν κοιμήθηκε σχεδόν για έναν χρόνο και άλλαξε ακόμη και εξωτερικά. Η ίδια η Βάνγκα περιέγραφε τον μηχανισμό των οραμάτων της ως εξής: «Όταν έρχεται σε μένα κάποιο άτομο, νιώθω σαν να ανοίγει ένα παραθυράκι στο κεφάλι μου, μέσα από το οποίο παρακολουθώ εικόνες, και η ζωή αυτού του ανθρώπου περνάει μπροστά στα μάτια μου σαν ταινία, ενώ πάνω μου ακούω μια ‘φωνή’ που μου λέει τι ακριβώς πρέπει να μεταφέρω στον επισκέπτη».
Από τα λόγια της Κρασίμιρα γίνεται σαφές ότι η Βάνγκα δεν ελέγχει τη διαδικασία επικοινωνίας με τις δυνάμεις που προφητεύουν μέσω αυτής· η επαφή γινόταν μόνο με τη δική τους βούληση και ήταν κατά βάση μονόδρομη. Η ίδια η Βάνγκα μιλούσε για τις επαφές αυτές λέγοντας: «Όταν αποφασίζουν να μιλήσουν με το στόμα μου, αισθάνομαι άσχημα και περνάω όλη την ημέρα χωρίς δυνάμεις». Παράλληλα, οι απαντήσεις αυτών των δυνάμεων ήταν πάντα ασαφείς και όχι συγκεκριμένες. Κατά τη στιγμή της επαφής, η Βάνγκα χλώμιαζε, η δύναμη και ο τόνος της φωνής της άλλαζαν και άρχιζαν να ακούγονται λόγια και εκφράσεις που συνήθως δεν χρησιμοποιούσε. Στη δράση της η Βάνγκα χρησιμοποιούσε συχνά ζάχαρη. Όσοι πήγαιναν να ζητήσουν συμβουλή, έφερναν μαζί τους δύο-τρία κομμάτια ζάχαρης που προηγουμένως είχαν μείνει για μερικές μέρες κάτω από το μαξιλάρι τους. Κρατώντας αυτά τα κομμάτια στα χέρια της, η Βάνγκα διηγούνταν στον άνθρωπο το παρελθόν και το μέλλον του. Πρέπει να σημειωθεί πως τη ζάχαρη άρχισε να τη χρησιμοποιεί μόνο από το 1942· πριν από αυτό, έκανε τις προβλέψεις της με τη βοήθεια κεριών, όμως λόγω της τύφλωσής της αυτή η μέθοδος ήταν επικίνδυνη (υπήρχε κίνδυνος πυρκαγιάς), γι’ αυτό και αντικαταστάθηκε από τη ζάχαρη.
Πόσο συχνά επαληθεύονταν οι προβλέψεις της Βάνγκα; Σύμφωνα με στοιχεία μίας έρευνας, μία στις πέντε προβλέψεις της ήταν ψευδής· σύμφωνα με άλλη έρευνα, στην οποία εξετάστηκαν 823 αναφορές, 445 κρίθηκαν αληθινές, 288 ως εναλλακτικές και 90 ως λανθασμένες. Να τονίσουμε ότι αυτά τα δεδομένα προέρχονται από ανθρώπους που ήταν θαυμαστές της Βάνγκα. Η ίδια δεν αγαπούσε να καταγράφονται οι προβλέψεις της και, δυστυχώς, δύσκολα θα υπάρξουν πιο ακριβή στατιστικά στοιχεία.
Μπορούσε να αλλάξει όσα προέβλεπε στους επισκέπτες της; Σύμφωνα με την απάντησή της, όχι. Οι δυνάμεις που τη διέπνεαν δίδασκαν ότι η ζωή του ανθρώπου είναι πλήρως προκαθορισμένη και έτσι ο άνθρωπος δεν μπορεί να αλλάξει τίποτα σε αυτήν: «Μην νομίζετε ότι είστε ελεύθεροι να κάνετε ό,τι θέλετε, κανείς δεν είναι ελεύθερος».
Τι έλεγε η Βάνγκα για τον Θεό; Ας σημειωθεί από την αρχή πως η Βάνγκα δεν είχε σοβαρή εμπειρία χριστιανικής ζωής ούτε γνώση της εκκλησιαστικής διδασκαλίας. Ωστόσο, δεν αρνιόταν την ύπαρξη του Θεού· για παράδειγμα, για τον Χριστό έγραφε: «…δεν έχει σώμα. Είναι μια τεράστια φωτεινή σφαίρα, στην οποία δεν μπορείς να κοιτάξεις λόγω της έντασής της. Δεν βλέπεις τίποτα πέρα από το φως. Και αν κάποιος σου πει πως είδε τον Θεό, να ξέρεις πως δεν είναι αλήθεια». Για τις δυνάμεις που επικοινωνούσαν μαζί της, η Βάνγκα έλεγε: «Τις παρακολουθώ περίπου έναν χρόνο. Τα ρούχα τους μοιάζουν με πανοπλίες που λαμπυρίζουν σαν τα λέπια ψαριού. Ίσως ανάμεσά τους υπάρχουν και γυναίκες. Τα μαλλιά τους μοιάζουν με φύκια και είναι απαλά, σαν πάπια φτέρωμα· πλαισιώνουν τα κεφάλια τους σαν φωτοστέφανο. Μερικές φορές έχουν κάτι σαν φτερά στην πλάτη τους. Πολύ συχνά, όταν επιστρέφω στο σπίτι μου στο Πέτριτς, τους βλέπω να κάθονται στις αίθουσες. ‘Μιλάω’ μαζί τους. Μερικές φορές, πριν ακόμα φτάσω στην πύλη, ακούω παρατεταμένους ήχους, κάτι σαν μελωδία, σαν χορωδία να ψάλλει ψαλμούς… Δεν λένε με ποιο σκοπό έρχονται εδώ… Αυτά τα όντα… δεν ξέρω πώς να τα ονομάσω… μας ελέγχουν».
Ποιοι ήταν για τη Βάνγκα; Αγγελικές δυνάμεις; Τα οράματα, όπως φαίνεται από τα λόγια της, μοιάζουν αρκετά με το πώς απεικονίζονται οι άγγελοι στις εκκλησιαστικές τοιχογραφίες: υπάρχουν αμυδρές αναφορές σε φτερά και φωτοστέφανο. Όμως είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς αγγέλους «καθισμένους στις αίθουσες», πόσο μάλλον να θεωρήσει ότι αποτελούν μια οργάνωση που όχι μόνο ελέγχει τη ζωή στη Γη, αλλά και τονίζει με τρομακτικό τρόπο το ρόλο της ως αυστηρών επιτηρητών. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση που συνέβη στην Κρασίμιρα, σε ηλικία 16 ετών, όταν η Βάνγκα ξαφνικά μίλησε με ξένη φωνή και της είπε: «Σε βλέπουμε…», ακολουθώντας λεπτομερής περιγραφή όλων όσων η Κρασίμιρα είχε κάνει εκείνη την ημέρα. Η Κρασίμιρα, φυσικά, ένιωσε τρόμο από τα όσα συνέβαιναν. Η Βάνγκα εξήγησε ότι σε αυτές τις περιπτώσεις μιλούσαν μέσα από αυτήν μικρές δυνάμεις που βρίσκονται συνεχώς κοντά της και περιοδικά τη χρησιμοποιούν για να έρθουν σε επαφή με ανθρώπους, αλλά υπάρχουν και μεγάλες δυνάμεις, μετά την επαφή με τις οποίες η ίδια αισθάνεται πολύ άσχημα.
Για την ορθή αξιολόγηση του χαρακτήρα της πνευματικότητας της Βάνγκα, σημαντική βοήθεια μπορούν να προσφέρουν οι μαρτυρίες σχετικά με τη στάση της απέναντι στη δραστηριότητα μιας τόσο σημαντικής προσωπικότητας στον κόσμο του αποκρυφισμού, όπως ο Νικόλαος Ρέριχ. Κάποτε, η Βάνγκα είπε στον Σβιατοσλάβ Ρέριχ ότι ο πατέρας του ήταν «ανθρώπινο ον από άλλο κόσμο» και «προφήτης», καλώντας ακόμη και τον γιο να συνεχίσει το έργο του πατέρα του. Επιπλέον, η Βάνγκα εξέφραζε πολύ θετική άποψη για τη Τζούνα Νταβιτάσβιλι, ενέκρινε το έργο των μέντιουμ και είχε προσωπική επαφή με πολλούς από αυτούς, ενώ η ίδια ασχολούνταν ενεργά με τη θεραπευτική πρακτική.
Όσον αφορά τις μεθόδους θεραπείας που χρησιμοποιούσε, η περιγραφή τους δεν θα αρνιόταν κανένα εγχειρίδιο μαγείας. Για παράδειγμα, σε μία από τις πολλές περιπτώσεις στην πρακτική της, ένας άνθρωπος που είχε χάσει τη λογική του άρπαξε τσεκούρι και επιτέθηκε σε συγγενείς του. Όταν οι αδερφοί του τον έδεσαν και τον έφεραν στη Βάνγκα, εκείνη συμβούλεψε: «Αγοράστε καινούργιο πήλινο δοχείο, γεμίστε το με νερό από το ποτάμι, βγάζοντας το κατά την αντίθετη ροή, και ραντίστε τον ασθενή τρεις φορές με αυτό το νερό. Έπειτα πετάξτε το δοχείο να σπάσει και μην γυρίσετε πίσω!» Δεν υπάρχει ούτε μία λέξη για μετάνοια ή εκκλησιαστική ζωή, που θα μπορούσαν να γιατρέψουν την ψυχή του ασθενούς! Οι θεραπευτικές πράξεις των ορθόδοξων αγίων είχαν πάντα ως κύριο σκοπό την πνευματική ίαση. Αντίθετα, η ίαση του σώματος εις βάρος της ψυχής είναι το χαρακτηριστικό των αποκρυφιστών θεραπευτών κάθε είδους.
Άρα, ποια ήταν τα όντα που η Βάνγκα θεωρούσε αγγελιοφόρους από ψηλά και ποια η πνευματική φύση των αποκαλύψεών τους; Γνωρίζουμε ότι η Βάνγκα ήταν αναλφάβητη (δεν ήξερε ούτε να γράφει και αντί για υπογραφή χρησιμοποιούσε το αποτύπωμα του δακτύλου της), τυφλή και φτωχή γυναίκα από μια απομονωμένη βουλγαρική επαρχία. Δεν είχε καμία εμπειρία χριστιανικής πνευματικής ζωής ούτε γνώση που θα μπορούσε να τη βοηθήσει να κρίνει κριτικά τα ανεξήγητα φαινόμενα που ξαφνικά εισέβαλαν βίαια στη ζωή της. Το σπίτι όπου ζούσε, κατά την άποψή της, ήταν κτισμένο σε τόπο παλαιού ειδωλολατρικού ιερού. Υπάρχουν μαρτυρίες ότι πολλοί άνθρωποι που επισκέπτονταν αυτό το μέρος ένιωθαν καταπιεσμένοι. Όπως ήδη αναφέρθηκε, στη διαδικασία της μαντικής της πρακτικής η Βάνγκα χρησιμοποιούσε ενεργά τη ζάχαρη, που της επέτρεπε να βλέπει το παρελθόν και το μέλλον των ανθρώπων. Είναι γνωστό πως η ζάχαρη έχει κρυσταλλική δομή, και, όπως λένε οι μέντιουμ για τη Βάνγκα, «κάθε σεβαστός μάγος ή μάγισσα είχε τον μαγικό κρύσταλλό του».
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι ίδιοι οι μέντιουμ θεωρούσαν τη Βάνγκα μάγισσα. Όσον αφορά την πηγή της μαντικής της ικανότητας, οι μέντιουμ την εξηγούσαν ως εξής: «Πώς να εξηγήσουμε την όραση της Βάνγκα, όταν βλέπει τους νεκρούς συγγενείς και λαμβάνει από αυτούς πληροφορίες; … Η καλύτερη εξήγηση για αυτά τα φαινόμενα είναι η υπόθεση ύπαρξης ενός πληροφοριακού τραπεζικού συστήματος της Γης — ενός είδους πληροφοριακής τράπεζας». Αυτή η υπόθεση είναι απόλυτα σύμφωνη με τις γενικές αποκρυφιστικές αντιλήψεις.
Από τις αποκαλύψεις της Βάνγκα μπορούμε να ξεχωρίσουμε τουλάχιστον μερικές δηλώσεις που έρχονται σε ευθεία αντίθεση με τη Θεϊκή Αποκάλυψη. Για παράδειγμα, η θέση της περί προορισμού της ανθρώπινης μοίρας. Καταρχάς, αν η μοίρα του ανθρώπου είναι προορισμένη, τότε πολλές από τις συμβουλές που η ίδια έδινε φαίνονται αντιφατικές. Να ένα παράδειγμα από την πρακτική της: ένας γιατρός σκόπευε να πάει για διακοπές στη θάλασσα, αλλά η Βάνγκα του συνέστησε να μην πάει εκεί και να ανέβει στα βουνά. Ο γιατρός δεν άκουσε, πήγε στη θάλασσα, αρρώστησε αμέσως μετά και πέθανε. Αν η ζωή του ανθρώπου είναι προορισμένη, τότε τι αλλάζει η τήρηση των συμβουλών; Αν δεν αλλάζει τίποτα, γιατί να δίνει κανείς συμβουλές; Σύμφωνα δε με τη δική της άποψη, κανείς δεν είναι ελεύθερος να πράξει όπως θέλει.
Παράλληλα, από τη διδασκαλία περί προορισμού της μοίρας προκύπτουν σοβαρές ηθικές συνέπειες. Αν ο άνθρωπος δεν είναι ελεύθερος στις πράξεις του, τότε ποιος φταίει για τα κακά που κάνει; Προφανώς, όχι ο ίδιος. Όμως, αν υπάρχει Θεός που ελέγχει τον άνθρωπο και του στερεί πλήρως την ελευθερία της ηθικής επιλογής, τότε ποιος φταίει για το κακό που γίνεται, αν όχι Αυτός; Είναι δύσκολο να πιστέψουμε πως η ίδια η Βάνγκα συνειδητοποιούσε τις λογικές συνέπειες των δικών της αποκαλύψεων.
Επίσης, χαρακτηριστική είναι η αοριστία των προφητειών της: αν η μοίρα είναι προορισμένη και οι δυνάμεις που της έδωσαν την ικανότητα της όρασης γνώριζαν ακριβώς τι θα συμβεί, τι εμπόδιζε τις προφητείες να είναι σαφείς; Μελετώντας την πρακτική της Βάνγκα, γίνεται φανερό ότι στην ουσία ήταν μαριονέτα αυτών των μυστηριωδών δυνάμεων, που μιλούσαν μέσω αυτής κατά το δοκούν και που επηρέαζαν αρνητικά την υγεία της.
Δεν μπορούμε να θεωρήσουμε ως πηγή των προφητειών της τον Θεό. Πρώτον, μελετώντας την εικόνα των προφητών της Βίβλου, βλέπουμε ότι ο Θεός δεν χειρίζεται τον άνθρωπο ως μαριονέτα. Ακόμα κι αν ο άνθρωπος αρνείται να εκτελέσει το θέλημα του Θεού (Ιωνάς 1:1-3, Ιερεμίας 20:7-9), ο Θεός περιμένει τη συγκατάθεσή του και με διάφορους τρόπους προσπαθεί να ευθυγραμμίσει το θέλημα του ανθρώπου με το δικό Του. Οι προφητείες που δίνονται από τον Θεό μέσω του εκλεκτού Του δεν είναι αποτέλεσμα βίας πάνω στον άνθρωπο.
Δεύτερον, ακόμη και οι θαυμαστές της Βάνγκα αναγνωρίζουν την ύπαρξη σημαντικού ποσοστού ψευδών προφητειών εκ μέρους της. Όμως γνωρίζουμε από την Αγία Γραφή: «Εάν προφήτης μιλήσει στο όνομα Κυρίου και δεν γίνει ούτε εκπληρωθεί τούτο το ρήμα, δεν είπε ο Κύριος αυτό το ρήμα, αλλά ο προφήτης το είπε από τόλμη, μη φοβηθείς αυτόν» (Δευτερονόμιο 18:22).
Επιπλέον, η Βάνγκα δεν έκρυβε την επαφή της με τους νεκρούς. Στην Αγία Γραφή βρίσκουμε παραδείγματα τέτοιας επαφής, όπως η μάγισσα από τη Εντορ που κάλεσε το πνεύμα του προφήτη Σαμουήλ κατόπιν αιτήματος του βασιλιά Σαούλ (Α’ Βασιλειών 28:14). Παράλληλα, η Βάνγκα σεβάστηκε τη δραστηριότητα των μέντιουμ, παρόλο που αυτή είναι ξένη προς τον χριστιανισμό.
Και τέλος, τον ένθερμο αντίπαλο του χριστιανισμού και ιδρυτή της αποκρυφιστικής διδασκαλίας της «Ζωντανής Ηθικής», τον Νικόλαο Ρέριχ, η Βάνγκα τον θεωρούσε προφήτη. Ναι, η Βάνγκα ασχολήθηκε με μαντείες και κάποιες από τις προβλέψεις της επαληθεύτηκαν, όμως από τη σκοπιά της βιβλικής διδασκαλίας, αυτό το γεγονός από μόνο του δεν αποδεικνύει τη πνευματική καθαρότητα της πηγής των προφητειών. Για παράδειγμα, στην Αγία Γραφή διαβάζουμε για μια δούλη που ήταν «…κατεχόμενη από πνεύμα μαντείας, η οποία με τις μαντείες της απέφερε μεγάλο κέρδος στους κυρίους της» (Πράξεις 16:16). Σημειώνουμε ότι το πνεύμα της μαντείας εγκατέλειψε τη γυναίκα μετά την εντολή του αποστόλου Παύλου, που εκφράστηκε στο όνομα του Ιησού Χριστού: «Ο Παύλος, οργισμένος, γύρισε και είπε στο πνεύμα: Εν ονόματι Ιησού Χριστού σε προστάζω να βγεις από αυτήν. Και το πνεύμα βγήκε εκείνη την ώρα» (Πράξεις 16:18).
Λαμβάνοντας υπόψη τη συμπάθεια της Βάνγκα προς τον αποκρυφισμό και τις ψυχικές ικανότητες, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι στη βάση του πνευματικού της φαινομένου βρίσκονταν οι ίδιες δυνάμεις που τροφοδοτούν τον αποκρυφισμό και τη μαγεία. Συνεπώς, αν η Βάνγκα βρισκόταν στη θέση εκείνης της δούλης της Καινής Διαθήκης, θα είχε υποστεί την ίδια μοίρα.
Ωστόσο, δεν χρειάζεται καν να υποθέσουμε πάνω σε αυτό. Μια φορά, βρισκόμενη τυχαία κοντά σε έναν σταυρό που περιείχε θραύσμα του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού του Κυρίου, η Βάνγκα απαίτησε να απομακρυνθεί από εκεί, γιατί δεν μπορούσε να μαντεύει εκεί. Είναι γνωστό ότι αν γύρω της άρχιζαν να ψέλνουν ορθόδοξες προσευχές, η Βάνγκα έχανε το χάρισμά της. Η αποδοχή της Βάνγκα μέσα στον κύκλο των μέντιουμ, μάγων και μαγισσών, καθώς και ο μαγικός χαρακτήρας της θεραπευτικής της πρακτικής, δεν αφήνουν αμφιβολία ότι σε αυτήν εφαρμόζονται επακριβώς τα λόγια της Αγίας Γραφής: «Μην έχεις στον κύκλο σου αυτόν που οδηγεί το παιδί του ή την κόρη του μέσα από τη φωτιά, μάντη, γοητευτή, μάγο, μάγισσα, αυτόν που καλεί πνεύματα, μάγο, και αυτόν που ρωτά τους νεκρούς· διότι βδελύγμα είναι στον Κύριο κάθε ένας που κάνει αυτά (έμφαση δική μας)· και γι’ αυτά τα βδελύγματα ο Κύριος ο Θεός σου θα τους αποβάλει από μπροστά σου» (Δευτερονόμιο 18:10-13).
Μετά τον θάνατο της Βάνγκα, σύμφωνα με μαρτυρία της αδελφής της Λιούμπκα, για τη Βάνγκα τελέστηκαν εξόδιοι 40μερες λειτουργίες, αλλά η εκλιπούσα εμφανίστηκε στο όνειρο της Λιούμπκα και της είπε: «Λιούμπκα, φτάνει πια, φτάνουν οι λειτουργίες. Είμαι στον πάτο της κολάσεως και αυτά δεν με βοηθούν, μόνο καίγομαι περισσότερο».
Οι οπαδοί της Βάνγκα προσπαθούν να την παρουσιάσουν σχεδόν ως ασκητική και χωρίς κέρδος, αλλά αυτό δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια. Κάθε επισκέπτης πλήρωνε στο κράτος δέκα λέβα (ο μέσος μισθός στη Βουλγαρία εκείνη την εποχή ήταν 150 λέβα). Μέχρι το 1990 το κράτος είχε εισπράξει από τους επισκέπτες της Βάνγκα περισσότερα από εννέα εκατομμύρια λέβα. Το κράτος διέθεσε στη Βάνγκα προσωπικό σωματοφύλακα. Οι επισκέπτες πλήρωναν όχι μόνο το κράτος αλλά και την ίδια και το περιβάλλον της. Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, οι βουλγαρικές μυστικές υπηρεσίες, για να ελέγξουν τα εισοδήματα της Βάνγκα, διενήργησαν έρευνα στο σπίτι της, όπου βρήκαν περίπου 90 χιλιάδες λέβα.
Ως επιχείρημα υπέρ της Βάνγκα συχνά αναφέρεται το γεγονός ότι αυτή έχτισε μια εκκλησία. Ωστόσο, και εδώ τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Η εκκλησία αφιερώθηκε στην Αγία Παρασκευή της Βουλγαρίας και η ανέγερσή της ξεκίνησε το 1991. Η ίδια η Βάνγκα χαρακτήρισε την κατασκευή της εκκλησίας ως «θυσία». Η θεμελίωση έγινε στις 20 Αυγούστου 1992 από τον τότε Μητροπολίτη Νευροκοπίου Πείμο, όμως πρέπει να σημειωθεί ότι εκείνη τη χρονιά η Βουλγαρική Εκκλησία είχε χωριστεί, και ο Μητροπολίτης Πείμος ήταν ένας από τους οργανωτές αυτής της διάσπασης.
Το έργο της εκκλησίας το ανέλαβε το «Ίδρυμα Βάνγκα», όμως καθ’ όλη τη διάρκεια της κατασκευής συνέχισαν να εκδηλώνονται σκάνδαλα που αφορούσαν κλοπές χρημάτων που είχαν δωρηθεί για το έργο. Η ίδια η εκκλησία, που δεν συμμορφωνόταν με τους εκκλησιαστικούς κανόνες και είχε κτισθεί σε στιλ κονστρουκτιβισμού, προκάλεσε σύγχυση και αμηχανία στους πιστούς. Επιπλέον, οι εκπρόσωποι του «Ιδρύματος Βάνγκα» δήλωναν ότι οικοδομούν μια «ευρωπαϊκή πανανθρώπινη εκκλησία». Το 1994, ο ιερός χώρος του ναού αγιάστηκε από τον κανονικό Μητροπολίτη Νευροκοπίου Ναθαναήλ, ωστόσο αμέσως μετά άρχισαν να τον διαχειρίζονται σχισματικοί και μέλη του «Ιδρύματος Βάνγκα». Σήμερα ο ναός έχει μετατραπεί σε τουριστικό κέντρο, όπου δεσπόζει μια τιμητική θέση στην εκκλησία η εικόνα της Βάνγκα.
Φυσικά, ο αναγνώστης μπορεί να αντιτείνει ότι η Βάνγκα είχε πρόθεση να κάνει το καλό και μάλλον έχει δίκιο. Όμως και ο Σατανάς παίρνει μορφή αγγέλου φωτός (Β’ Κορ. 11:14). Γι’ αυτό ακριβώς η Ορθοδοξία προτρέπει κάθε Χριστιανό να διατηρεί νηφαλιότητα και προσοχή: «Όσο η καρδιά δεν καθαρίζεται από τα πάθη, δεν πρέπει να εμπιστεύεσαι κανένα… όνειρο ή όραμα. Αυτή η προειδοποίηση είναι πολύτιμη. Μην την ξεχνάς, γιατί στηρίζεται στις μαρτυρίες των αγίων Πατέρων και μπορεί να σου φανεί πολύτιμο μέσο για την εξόντωση μέσα σου της υπερηφάνειας, της ματαιοδοξίας και της αλαζονείας».
Τα χρόνια που περνούν σε μετάνοια και προσευχή είναι ο δρόμος του ορθόδοξου ασκητή για τον καθαρισμό από τα πάθη. Η κατανόηση με καθαρό νου και καρδιά του νοήματος της Αγίας Γραφής προσφέρει οδηγίες για τη διάκριση των αγγέλων του Θεού από τα δαιμόνια. Όμως όλα αυτά έλειπαν από τη Βάνγκα και, συνεπώς, για εκείνη και για όσους βασίστηκαν στην καθοδήγησή της, το χάρισμα της Βάνγκα δεν ήταν ευλογία Θεού, αλλά μάλλον κατάρα, που μέσω αυτής έφερνε τους ανθρώπους όχι σε επαφή με τον Θεό, αλλά με τα δαιμόνια.
Τόσο η ίδια η Βάνγκα όσο και οι ακόλουθοί της, μέσα στην επιφανειακή λάμψη των φτηνών προβλέψεων, δεν κατάφεραν να δουν το πιο ουσιώδες: τη δύναμη από την οποία προέρχονταν αυτές οι προφητείες, μια δύναμη που σε αντάλλαγμα για την προσωρινή ανακούφιση της αρρώστιας ή την αποκάλυψη μερικών στιγμών του μέλλοντος — που μάλιστα δεν επαληθεύονταν πάντα — κέρδιζε το πιο σημαντικό, την εμπιστοσύνη του ανθρώπου και έτσι αποκτούσε πρόσβαση στην ψυχή του. Αλλά για εκείνον που έχει δώσει έστω μία φορά το χέρι του στον διάβολο, η ελπίδα ότι τα σημάδια των νυχιών του δεν θα μείνουν πάνω της, είναι ψευδαίσθηση.
Στο τέλος αυτού του άρθρου αξίζει να πούμε λίγα λόγια για την κατάσταση των ανθρώπων που θεωρούν τους εαυτούς τους συνεχιστές της Βάνγκα. Το «Ίδρυμα Βάνγκα» βρίσκεται σε ενεργό διαμάχη με τους συγγενείς της για το δικαίωμα να εκμεταλλεύονται το όνομά της. Από την πλευρά τους, οι συγγενείς συνεργάζονται στενά με τον βουλγάρο αποκρυφιστή Πέτρο Ντένοφ, που ίδρυσε την οργάνωση «Λευκή Αδελφότητα». Επιπλέον, οι στενότερες σχέσεις τους περιλαμβάνουν επαφές με την αίρεση του ψευδομεσσία Βισσαρίωνα και με την αίρεση της Μεγκρέ (Πουζάκοβα) «Αναστασία». Έτσι, οι πνευματικοί κληρονόμοι της Βάνγκα φαίνεται πως ακολουθούν τα βήματα του ειδώλου τους, χωρίς προφανώς να ενοχλούνται καθόλου από την πνευματική μοίρα του.
ΠΗΓΗ: Ванга: кто дергал за веревочку? (Βάνγκα: Ποιος τράβηξε το σχοινί;)