Γράφει ὁ κ. Δημήτριος Β. Ἐμμανουήλ, Ἀναγνώστης
Διατὶ ὁ Μητρ. Περιστερίου ἐπεμβαίνει εἰς τὴν κόγχην τοῦ Ἱεροῦ Βήματος;
ΘΕΜΑ: «ΤΟΤΕ Ο ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΕΡΧΕΤΑΙ ΚΑΙ ΚΑΘΕΤΑΙ ΕΠΑΝΩ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΣΥΝΘΡΟΝΟΥ»
Ἀγαπητοί, βλέπουμε νοερῶς τὸν πατέρα Αὐγουστῖνο νὰ κηρύττει τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ καὶ σὰν ἄλλος ξεναγὸς νὰ πλησιάζει μὲ τοὺς (εὐλαβεῖς) ἐπισκέπτες του τὰ κράσπεδα τοῦ Ἱεροῦ Θυσιαστηρίου, τὸ Ἱερὸ Βῆμα. «Εἴδαμε τὸν ἄμβωνα. Εἴδαμε τὸ δεσποτικό. Ἐξηγήσαμε (λέγει) τὴ σημασία τους. Καὶ τώρα προχωροῦμε πρὸς τὸ μέρος ἐκεῖνο, ποὺ εἶνε τὸ πιὸ ἱερὸ καὶ ἅγιο μέρος τοῦ ναοῦ. Εἶνε τὸ ἱερὸ βῆμα…Τὸ ἱερὸ βῆμα εἶνε γιὰ τὸ ἱερατεῖο.». Καὶ χωρὶς καθυστέρηση προσθέτει· «Στὴν ἀρχαία ἐποχὴ στὴν κόγχη τοῦ ἱεροῦ βήματος, ἐκεῖ ὅπου ἐμεῖς σήμερα τοποθετοῦμε τὸν Ἐσταυρωμένο, ὑπῆρχε τὸ λεγόμενο σ ύ ν θ ρ ο ν ο. Τι θὰ πεῖ σύνθρονο;»[1].
Α’. ΟΔΕΥΟΝΤΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ «ΔΕΣΠΟΤΙΚΟΝ ΘΡΟΝΟΝ»… ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΝΘΡΟΝΟΝ
1. Τί θὰ πεῖ «Δεσποτικὸς θρόνος»; Δεσποτικὸς θρόνος θὰ πεῖ κάθισμα, στασίδι, στήριγμα
«Στὰ Εὐαγγέλια, ἀγαπητοί μου, στὰ Εὐαγγέλια διαβάζουμε, ὅτι ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ὅταν δίδασκε τὸ λαό, ἄλλοτε μὲν στεκόταν ὄρθιος, ἄλλοτε καθόταν, καὶ ὁ λαὸς ἄκουγε εἴτε ὄρθιος εἴτε καθιστός… Τὸ ἐκκλησίασμα πρέπει νὰ διδαχθῆ ἀπ’ τὸν ἱερέα πότε πρέπει νὰ κάθεται καὶ πότε νὰ σηκώνεται.
Ὁ ναός, ὅπως εἴπαμε, εἶναι οἶκος Θεοῦ καὶ τὰ κ α θ ί σ μ α τ α ὑπάρχουν γιὰ νὰ κάθωνται ὅσοι δὲν μποροῦν ὅλη τὴν ὥρα νὰ παρακολουθήσουν ὄρθιοι τὶς ἱερὲς ἀκολουθίες. Ὑπάρχουν γέροντες καὶ γριές. Καὶ ἄλλοι ἄνθρωποι, κατάκοποι ἀπὸ τὶς καθημερινὲς ἐργασίες ἢ ἐξασθενημένοι ἀπὸ ἀρρώστιες, αἰσθάνονται τὴν ἀνάγκη κάπου ν’ ἀκουμπήσουν τὸ ἀδύνατο καὶ κουρασμένο κορμί τους. Φιλάνθρωπος ἡ Ἐκκλησία ἔχει γι’ αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους τὰ καθίσματα.
Ἀνέκαθεν ἡ Ἐκκλησία εἶχε στασίδια. Τὰ ὠνόμαζε σ τ α σ ί δ ι α, ποὺ στὴν παλιὰ ἐποχὴ ἔμοιαζαν μὲ ξύλινα δεκανίκια μπηγμένα στὸ δάπεδο, καὶ πάνω σ’ αὐτὰ στηρίζονταν ὅσοι κουράζονταν. Τέτοιου εἴδους σ τ η ρ ί γ μ α τ α ὑπῆρχαν σὲ παλιὰ μοναστήρια. Γιατί ἤθελε ἡ Ἐκκλησία νὰ ξεκουράζονται οἱ ἄνθρωποι, κι αὐτοὶ ἀκόμα οἱ ἀσκηταί. Ἡ ἀρχαία Ἐκκλησία ἀγαποῦσε τὴν ἁπλότητα καὶ δὲν εἶχε πολυτέλεια. Δυστυχῶς ἀργότερα ἔγιναν καὶ τὰ στασίδια ἀφορμὴ ἐπιδείξεως. Μέσ’ στὴν Ἐκκλησία δὲν πρέπει νὰ γίνωνται διακρίσεις… Μέσ’ στὴν ἐκκλησία ὅλοι εἶναι ἀδελφοί, ὅλοι εἶνε ἴσοι.»
[1ο ΣΧΟΛΙΟ. «Πᾶτε στὸ Ἅγιο Ὄρος…», εἶπε ὁ δῆθεν ἀγαπῶν καὶ θαυμάζων τὴν ἀρχαία τάξη τῆς Ἐκκλησίας, ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Περιστερίου Γρηγόριος πρὸς τὸν λαὸ τοῦ Θεοῦ, στὸ γνωστὸ βίντεό του: «Ἡ (λανθασμένη) θέση τοῦ Ἐσταυρωμένου στὴν Ἐκκλησία»… Καὶ αὐτὸ ποὺ πολὺ καλὰ γνωρίζουμε καὶ δὲν πρέπει νὰ ἀγνοοῦμε ἀλλὰ συχνὰ νὰ θυμόμαστε, ὅλοι ὅσοι πᾶμε στὸ Ἅγιο Ὄρος εἶναι· Οἱ 12ωρες ἱερὲς Ἀκολουθίες καὶ μαζὶ τὰ σ τ α σ ί δ ι α, δηλ. τὰ ξύλινα δεκανίκια ποὺ εἶναι μπηγμένα στὸ δάπεδο, ὅπου «πάνω σ’ αὐτὰ στηρίζονταν ὅσοι κουράζονταν»! Ἀλλὰ καὶ αὐτό, τὸ φοβερὸ καὶ πλέον θαυμαστό, ὅτι ὑπῆρχαν ἀδελφοί μας, ποὺ δὲν στηρίζονταν πουθενά, ποὺ ἔμεναν ὄρθιοι ἀπὸ τὴν ἀρχὴ ἕως τὸ τέλος προκειμένου νὰ βλέπουν «ὅ λ ο υ ς καὶ ὃ λ α»…!
2ο ΣΧΟΛΙΟ. «Ἀκοῦστε, λέει, τὴν πονηριὰ ποὺ μᾶς κάνουν.» (Μέγας Ἀθανάσιος)… Καὶ ποιὰ ἐν προκειμένῳ ἡ τῶν ἡμερῶν μας πονηριά, ἡ ἀπὸ τῶν κρυφο-οικουμενιστῶν, τόσο τοῦ Περιστερίου.., ὅσο καὶ τῶν συνοδοιπόρων τοῦ Οἰκουμενικοῦ μας Πατριάρχη;
Ὅπως τότε οἱ αἱρετικοὶ Αὐδιανοί, γιὰ νὰ δικαιολογήσουν τὴν μετὰ τῶν Ἰουδαίων «συνεορτὴ τοῦ Πάσχα», ἔλεγαν· «ὅτι δῆθεν οὕτως ἦν ἡ Ἐκκλησία φερομένη, παλαιόθεν δηλαδή.», ἔτσι καὶ σήμερα! Δικαιολογοῦν τὸ «κοινὸ Πάσχα» μετὰ τῶν νῦν «ἑτεροδόξων Ἰουδαίων», παπικῶν, προτεσταντῶν, κλπ., λέγοντας πὼς αὐτὸ ἀπαιτεῖ ἡ Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας· ἐφόσον ἀπὸ τὴν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς μέχρι τὸ 325 καὶ ἕως τὸ 1054 μ.Χ. ὅλοι οἱ πιστοὶ ἀπὸ Ἀνατολὴ καὶ Δύση ἑόρταζαν μαζὶ τὴν ἡμέρα Αὐτή… μέχρι ποὺ κάποιοι χριστιανοί, ὑπερήφανοι, «φανατικοί, μικρόψυχοι, προληπτικοὶ ἀνέτρεψαν τὴν τῶν ‘Ἐκκλησιῶν’ μας κοινωνία» (Πατριάρχης Βαρθολομαῖος) [2]. Ἄπαγε τῆς βλασφημίας!
Αὐτό, λοιπόν, τὸ τόσο ἐπίκαιρο καὶ ἄκρως διδακτικὸ ποὺ μᾶς διασώζει ὁ ἅγιος Νικόδημος (στὴν ἑρμηνεία τοῦ Α΄ Κανόνα «τῆς ἐν Ἀντιοχείᾳ Τοπικῆς Συνόδου» [3]) εἶναι: «Ὁ Ἐπιφάνιος… Λέγει ὅτι οἱ αἱρετικοὶ Αὐδιανοὶ μετὰ Ἰουδαίων ἐπετέλουν τὸ Πάσχα, ὅτι δῆθεν οὕτως ἦν ἡ Ἐκκλησία φερομένη, παλαιόθεν δηλαδή». Ἰδοὺ οἱ δύο πρῶτες -ἄκρως διδακτικὲς-γραμμὲς ἀπὸ τὴν ἐν λόγῳ ἑρμηνεία: «Ὁ παρὼν Κανών, ἀφορίζει μὲν τοὺς λαϊκοὺς ἐκείνους ὁπού παραβαίνουν τὸν διορισμὸν καὶ τὸ Κανόνιον ὁπού ἡ πρώτη Συνοδος ἐξέδωκε, παρόντος καὶ τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου, διὰ τὴν ἑορτὴν τοῦ Πάσχα (ὅτι δηλ. νὰ ἑορτάζεται αὐτὴ ὕστερα ἀπὸ τὴν ἰσημερίαν, καὶ ὄχι μαζί μὲ τοὺς Ἰουδαίους)…»]
2. Ὁ Δεσποτικὸς θρόνος εἶναι μία συμβολικὴ παράστασις. Τί διδάσκει;
«Ἡ ἀρχαία Ἐκκλησία ἀγαποῦσε τὴν ἁπλότητα καὶ δὲν εἶχε πολυτέλεια…» (π. Αὐγουστῖνος Καντιώτης)
«Ἀλλ’ ἴσως κάποιος πῆ: Πολὺ καλὰ αὐτά. Ἀλλ’ ἐγὼ βλέπω μέσ’ στὴν ἐκκλησία νὰ γίνεται μία διάκρισις. Ἐγὼ βλέπω στὴ μέση τῆς ἐκκλησίας νὰ ὑπάρχει ἕνα στασίδι, πού ’ναι ψηλότερο καὶ πολυτελέστερο ἀπὸ τὰ ἄλλα. Εἶνε τὸ στασίδι τοῦ ἐπισκόπου, ὁ δ ε σ π ο τ ι κ ό ς θ ρ ό ν ο ς. Πῶς συμβιβάζεται αὐτὸ μὲ τὴν ἁπλότητα τῆς Ἐκκλησίας, γιὰ τὴν ὁποία μιλᾶτε;
Θὰ ἀπαντήσουμε μὲ συντομία. (Θὰ μᾶς δοθῆ καὶ ἄλλοτε εὐκαιρία νὰ μιλήσουμε γι’ αὐτὸ τὸ θέμα καὶ νὰ ποῦμε πῶς βρέθηκε στὴ μέση τοῦ ναοῦ ὁ δεσποτικὸς θρόνος.) Τώρα αὐτὸ μόνο λέμε. Ὅτι ἀπ’ τὴν ἀρχαία ἐποχὴ τῆς Ἐκκλησίας στὸν ἐπίσκοπο δινόταν μία θέσις ἐξαιρετικὴ μέσα στὸν ναό. Τὸ κάθισμά του δὲν εἶχε τὴν πολυτέλεια πού ‘χουν σήμερα οἱ δεσποτικοὶ θρόνοι. Ἦταν ὅμως ψηλότερο ἀπὸ τὰ ἄλλα, γιατί ἤθελαν νὰ δειχθῆ, πὼς ἀπ’ τὴν ψηλὴ αὐτὴ θέσι ὁ ἐπίσκοπος πρέπει νὰ ἐπιβλέπη ὅ,τι γίνεται μέσ’ στὴν Ἐκκλησία.
Ὁ ἐπίσκοπος εἶνε, ὅπως ὁ σκοπὸς ποὺ φυλάει τὰ σύνορα. Καὶ ὅπως ἐκεῖνος δὲν στέκεται χαμηλά, ἀλλὰ πάνω σὲ ὕψωμα, γιὰ νὰ μπορῆ νὰ βλέπη γύρω του, ἔτσι καὶ ὁ ἐπίσκοπος πρέπει νὰ στέκεται π ν ε υ μ α τ ι κ ῶ ς ψηλά, καὶ ἀπὸ κεῖ, σὰν ἀπὸ κορυφὴ βουνοῦ, νὰ βλέπη ὅλ ο υ ς καὶ ὅ λ α. …Νὰ παρακολουθῆ ὅλους τούς χριστιανοὺς ποὺ εἶνε μέσα στὸ πνευματικὸ αὐτὸ πλοῖο ποὺ ὀνομάζεται Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία.
Ὁ δεσποτικὸς λοιπὸν θρόνος, τὸ δεσποτικὸ ὅπως τὸ λέει ὁ λαός, ποὺ ὑπάρχει σὲ κάθε ναό, εἶνε μία συμβολικὴ παράστασις ποὺ δείχνει ὄχι τόσο τὴν τιμὴ ποὺ ἀνήκει στὸν ἐπίσκοπο, ὅσο τὴν εὐθύνη ποὺ ἔχει γιὰ τὴ διοίκησι τῆς Ἐκκλησίας, ἀκόμα δὲ καὶ τὴν ὑποχρέωσι ποὺ ἔχουν ὅλοι ὅσοι βρίσκονται μέσα στὸ πνευματικὸ αὐτὸ πλοῖο ποὺ λέγεται Ἐκκλησία νὰ ὑπακούουν στὸν ἐπίσκοπο, ἐφ’ ὅσον ὁ ἐπίσκοπος διδάσκει ὀρθοδόξως καὶ ἀσκεῖ τὰ καθήκοντά του σύμφωνα μὲ τὴν Ἁγία Γραφὴ καὶ τὴν ἱερὰ παράδοσιν τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ ναῦτες ὑπακούουν στὸν πλοίαρχο, καὶ οἱ χριστιανοὶ πρέπει νὰ ὑπακούουν στὸν ἐπίσκοπο. Α ὐ τ ό μ ᾶ ς δ ι δ ά σ κ ε ι τ ό δ ε σ π ο τ ι κ ό.»
3. «Ἐκεῖ ὅπου ἐμεῖς σήμερα τοποθετοῦμε τὸν Ἐσταυρωμένο, ὑπῆρχε τὸ λεγόμενο σύνθρονο. Τί θὰ πεῖ σύνθρονο;»
Ἔχοντας κατὰ νοῦ ὅτι «ὁ ἐπίσκοπος πρέπει νὰ στέκεται πνευματικῶς ψηλά, καὶ ἀπὸ κεῖ, σὰν ἀπὸ κορυφὴ βουνοῦ, νὰ βλέπη ὅλους καὶ ὅλα», ἐννοεῖται ἀπὸ Βαρθολομαίου ἕως τοῦ πιὸ μικροῦ ἐχθροῦ, κληρικοῦ ἢ θεολόγου λαϊκοῦ ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ· Προχωροῦμε πρὸς τὸ Σύνθρονο, πρὸς τὸ κάθισμα αὐτὸ τοῦ Δεσπότου, ποὺ στὰ ἀρχαῖα χρόνια ἦταν ὁ μόνος Δεσποτικὸς Θρόνος· καὶ ἐντός τοῦ Ἱεροῦ Βήματος. (Ὁδεύοντας ὄχι ἱστορικῶς ἀλλὰ πνευματικῶς ἢ ἀλλιῶς καντιωτικῶς…)
α) «Στὴν ἀρχαία ἐποχή, ἐπίσκοποι καὶ πρεσβύτεροι, ταπεινοὶ καὶ ἑνωμένοι, συναντῶντο στὸ σ ύ ν θ ρ ο ν ο σὰν ὑπηρέτες τοῦ Χριστοῦ»!
Πρὶν ἀκούσουμε τὴν (πνευματικὴ) ἀπάντηση τοῦ π. Αὐγουστίνου, ἂς ἀναλογισθοῦμε τὴν κούραση τοῦ Ἀρχιερέα ἢ ἱερέα· ὅταν συμμετέχουν σὲ 12ωρη ἱερὴ Ἀκολουθία – Ἀγρυπνία…
«Τὸ ἱερὸ βῆμα εἶνε γιὰ τὸ ἱερατεῖο. Στὴν ἀρχαία ἐποχὴ στὴν κόγχη τοῦ ἱεροῦ βήματος, ἐκεῖ ὅπου ἐμεῖς σήμερα τοποθετοῦμε τὸν Ἐσταυρωμένο, ὑπῆρχε τὸ λεγόμενο σ ύ ν θ ρ ο ν ο. Τί θὰ πεῖ σύνθρονο; Ἦταν σ’ ὅλο τὸ ἡμικύκλιο τῆς κόγχης χτισμένα καθίσματα, θρόνοι, ποὺ ἦταν προωρισμένοι γιὰ τὸ ἱερατεῖο. Στὸν μεσαῖο θρόνο, ποὺ κάπως διακρινόταν ἀπὸ τοὺς ἄλλους, καθόταν ὁ ἐπίσκοπος, καὶ δεξιὰ καὶ ἀριστερά του κάθονταν στοὺς θρόνους τους οἱ πρεσβύτεροι. Ἦταν ἡ ἁγία ἐποχή, ποὺ ἡ ὑπερηφάνεια δὲν ξεχώριζε ἐπισκόπους καὶ ἱερεῖς, ἀλλὰ ἐπίσκοποι καὶ πρεσβύτεροι, ταπεινοὶ καὶ ἑνωμένοι, συναντῶντο στὸ σύνθρονο σὰν ὑπηρέτες τοῦ Χριστοῦ. Αὐτὸ δὲν σήμαινε ἀναρχία. Γιατί οἱ πρεσβύτεροι γνώριζαν τὸν ἐπίσκοπό τους σὰν προκαθήμενο, σὰν προϊστάμενο τῆς ἀδελφότητος, καὶ δὲν ἔκαναν τίποτα χωρὶς τὴ δική του ἔγκρισι».
β) «Τί θὰ πεῖ σύνθρονο»; Νοσταλγία. «Μακάρι νὰ ξαναγυρίζαμε στὴν ἀρχαία ἐποχή…».
Ὁ ἀληθινὸς Ἐπίσκοπος π. Αὐγουστῖνος, ὁ καὶ νοσταλγὸς τῆς «ἁγίας ἐποχῆς», ὅπου ἡ εὐταξία κυρίευε τὴν τοῦ Ἐσταυρωμένου Ἐκκλησία· τότε ποὺ ὅλοι οἱ κληρικοὶ «ταπεινοὶ καὶ ἑνωμένοι, συναντῶντο στὸ σύνθρονο σὰν ὑπηρέτες τοῦ Χριστοῦ», τότε «ποὺ ἡ ὑπερηφάνεια δὲν ξεχώριζε ἐπισκόπους καὶ ἱερεῖς», δείχνει στοὺς εὐλαβεῖς ἐπισκέπτες του ἄλλη μία φορὰ τὴν κόγχη τοῦ Ἱεροῦ Βήματος…καὶ χωρὶς καθυστέρηση προσθέτει· «Στὴν ἀρχαία ἐποχὴ στὴν κόγχη τοῦ ἱεροῦ βήματος, ἐκεῖ ὅπου ἐμεῖς σήμερα τοποθετοῦμε τὸν Ἐσταυρωμένο, ὑπῆρχε τὸ λεγόμενο σ ύ ν θ ρ ο ν ο.
Μακάρι νὰ ξαναγυρίζαμε στὴν ἀρχαία ἐποχὴ ποὺ ὑπῆρχε τὸ σύνθρονο. Ἀλλὰ γιὰ νὰ γίνει αὐτὴ ἡ μεταβολὴ στὴν Ἐκκλησία, πρέπει νὰ γίνη κανονικά, μὲ ἀπόφασι μίας πανορθοδόξου Συνόδου, γιατί ἂν γίνη μὲ ἀπόφασι μίας μόνο Συνόδου, π.χ. τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, θὰ δημιουργηθοῦν σκάνδαλα καὶ φιλονεικίες. Προτιμότερο , ἐφ’ ὅσον δὲν πρόκειται γιὰ ζητήματα πίστεως (σ.σ. ὁ νῦν ἐπίσκοπος Περιστερίου θέτει θέμα Πίστεως ἢ ὄχι; Φαίνεται πὼς καὶ ὁ π. Αὐγουστῖνος ἔκανε «λάθος»…) ἀλλὰ πρόκειται γιὰ ζητήματα τάξεως, νὰ μείνουν ὅπως εἶναι τὰ πράγματα καὶ νάμαστε ἑνωμένοι, παρὰ νὰ κάνουμε μεταβολὲς καὶ μεταρρυθμίσεις, ποὺ μπορεῖ μὲν νἆνε σύμφωνες μὲ τὴν ἱερὰ παράδοσι, ἀλλ’ ὅταν δὲν γίνωνται μὲ τὴ συμφωνία ὅλων τῶν ὀρθοδόξων λαῶν, μποροῦν νὰ μᾶς χωρίσουν, ὅπως συνέβη μὲ τὸ παλαιοημερολογίτικο ζήτημα» (σελ. 148).
Β΄. «ΤΟΤΕ Ο ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΕΡΧΕΤΑΙ ΚΑΙ ΚΑΘΕΤΑΙ ΕΠΑΝΩ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΣΥΝΘΡΟΝΟΥ»
«Ὅταν ψάλλεται τὸ Τρισάγιον ὑπὸ τοῦ λαοῦ, ὁ Ἀρχιερεὺς κρατεῖ ἐπάνω τοῦ Εὐαγγελίου τὸ Δικήριον, δηλῶν, ὅτι ὁ Ὕμνος οὗτος πέμπεται εἰς τὰς δύο φύσεις τοῦ θεανθρώπου Χριστοῦ καὶ ἐπειδὴ παρὰ τοῦ Εὐαγγελίου ἐδιδάχθημεν νὰ δοξάζομεν τὸν Χριστὸν μετὰ τοῦ Πατρός, καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἐν τῷ ἐφωνῆσαι, Δύναμις, κρατεῖ τὸ Τρικήριον ἐπάνω τοῦ Εὐαγγελίου· ὕστερον εὐγαίνει τῶν θυρῶν πρὸς τὸν λαὸν καὶ εὐλογεῖ, εὐχόμενος καὶ μεταδιδοὺς τὰς θείας δωρεάς κοινῶς παρὰ τῶν Τριῶν ὑποστάσεων τῆς Θεότητος Πατρός, Υἱοῦ καὶ Ἁγίου Πνεύματος, ἐκφωνῶν τὸ «Κύριε, Κύριε, ἐπίβλεψον ἐξ Οὐρανοῦ», διότι λέγει· «Ἀναβὰς ὁ Ἰησοῦς εἰς τὸ ὕψος (σ.σ. ΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟ ΕΝΝΟΕΙ), ἠχμαλώτησεν αἰχμαλωσίαν, (ἥτις ἐσμὲν ἡμεῖς οἱ ἄνθρωποι, σκλαβωθέντες ὑπὸ τοῦ διαβόλου) καὶ ἔδωκε δόματα τοῖς ἀνθρώποις, δηλαδὴ τὰ Χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.».
Καὶ συνεχίζει ὁ συγγραφεὺς τοῦ βιβλίου «ΤΑΜΕΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ» [4] ὡς ἑξῆς: «Διδῶν τὴν εὐλογίαν ἔρχεται καὶ κάθεται ἐπάνω τοῦ ἱεροῦ συνθρόνου, καὶ εὐγάζει τὸ Ὠμοφόριον, φανερώνων (σ.σ. ΦΑΝΕΡΩΝΩΝ ΤΗΝ ΚΟΥΡΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ) ὅτι ἐπρόσφερε τὸ πρόβατον, τὸν ἄνθρωπον, καὶ τὸ παρέδωκε τῷ Θεῷ καὶ Πατρί· διότι λέγει· «δι’ αὐτοῦ τοῦ Χριστοῦ τὴν προσαγωγὴν ἐσχήκαμεν πρὸς τὸν Πατέρα καὶ διὰ τοῦτο (σ.σ. ΔΙΑ ΤΗΝ ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ ΤΟΥ) ὁ Πατὴρ αὐτὸν ὑπερήψωσε»…
Ἀδελφοί, ἕως ἐδῶ ἡ ἀναφορὰ μας ἔχει νὰ κάνει μὲ τὸν Ἐπίσκοπο ποὺ εἶναι «εἰς τύπον καὶ ΤΟΠΟΝ ΧΡΙΣΤΟΥ». Ὁ συμβολισμὸς λοιπὸν τοῦ συνθρόνου ὡς κάθισμα δηλώνει αὐτόν, τὸν Ἐπίσκοπο ὡς «ἐξασθενημένο, ποὺ αἰσθάνεται τὴν ἀνάγκη κάπου ν’ ἀκουμπήσει τὸ ἀδύνατο καὶ κουρασμένο κορμί του».
[Ἂς ἀναλογισθοῦμε ἐδῶ (ὅ,τι θυμόμαστε καὶ ζοῦμε τὴν Μεγάλη Πέμπτη): Τὸν Κύριο, τὴν ὥρα τῆς ὑπερφυοῦς Προσευχῆς, τὸν Νιπτήρα, τὸ Μυστικὸ Δεῖπνο καὶ τὴν Προδοσία τοῦ Ἰούδα. Ἐπίσης (ὅ,τι θυμόμαστε καὶ ζοῦμε τὴν Μεγάλη Παρασκευή): Τὸν Κύριο, ἐξασθενημένο καὶ κουρασμένο, ὁδεύοντας ὑπὸ τοῦ βάρους τοῦ ξύλου τοῦ Σταυροῦ.]
Ἰδοὺ καὶ ἡ συνέχεια (ποὺ ἀφορᾶ ἀποκλειστικὰ τὸν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό. Αὐτὸν ποὺ εἶναι ὁ «Βασιλεὺς τῶν βασιλευόντων, καὶ Κύριος τῶν κυριευόντων», «ποὺ προσέρχεται νὰ σφαγιασθεῖ καὶ νὰ δοθεῖ σὰν τροφὴ στοὺς πιστούς»):
«Ὁ Πατὴρ αὐτὸν (λοιπὸν) ὑπερήψωσε, καὶ ἐκάθισεν ἐν δεξιᾷ αὐτοῦ ἐν τοῖς ἐπουρανίοις, ὑπεράνω πάσης ἀρχῆς καὶ ἐξουσίας, καὶ δυνάμεως, καὶ κυριότητας·» καθὼς καὶ ὁ Δαβὶδ λέγει· «Εἶπεν ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ μου κάθου ἐκ δεξιῶν μου·» καὶ τὰ ἑξῆς.
Τότε ἁρμόζοντος λέγεται ἐν πανηγύρεσι καὶ ἡ φήμη τῶν Βασιλέων, ἱσταμένου τοῦ Πατριάρχου ἢ ἄλλου Ἀρχιερέως, ὡς ἐν σχήματι προσευχομένου· καὶ ἡ φήμη τοῦ Πατριάρχου ἢ ἄλλου ὄντος Ἀρχιερέως, ἐκείνου μὲν καθεζομένου [σ.σ. Ο ΑΡΧΙΕΡΕΥΣ ΚΑΘΙΣΤΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΕΥΧΟΜΕΝΟΣ ΕΠΑΝΩ ΤΟΥ ΣΥΝΘΡΟΝΟΥ] τῶν δὲ ἄλλων ἱσταμένων ὡς εἰς προσευχήν·[σ.σ. ΕΙΤΕ ΣΥΝΕΠΙΣΚΟΠΟΙ ΕΙΤΕ ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΙ ΣΤΕΚΟΝΤΑΙ ΟΡΘΙΟΙ ΠΑΡΑ ΤΩΝ ΘΡΟΝΩΝ ΤΟΥΣ… ΟΠΩΣ ΕΙΚΟΝΙΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΙΕΡΑΡΧΕΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΚΟΓΧΗ ὡς ἐν σχήματι προσευχομένου] τὴν δὲ φήμην λέγουσι τρεῖς φοράς ἔνδον τοῦ βήματος (σ.σ. οἱ συνεπίσκοποι ἢ οἱ πρεσβύτεροι), καὶ τρεῖς οἱ Ψάλται ἔξω.
Ὕστερον ἀκολουθεῖ ἡ ἐκτενὴς προσευχὴ ὑπὲρ πάντων τῶν Χριστιανῶν… ἁπλώνεται τὸ Ἀντιμήνσιον, τὸ ὁποῖον σημαίνει τὸν τάφον τοῦ Χριστοῦ ὅν ὁ Ἰωσὴφ ἐλατόμησε καινούργιον διὰ τὸν ἑαυτόν του, καὶ ὕστερον τὸν ἀφιέρωσεν εἰς τὸν Χριστόν.
Μετὰ τὰς προσευχάς ἐρχόμεθα εἰς τὸ Μυστήριον τοῦ Σταυροῦ, καὶ εὑρίσκοντες τὸν Χριστὸν ἐν τῇ Προθέσει ἐσταυρωμένον, καθὼς εἰς τὸν Γολγοθᾶ, θυμιῶμεν τὸ Ἱερατεῖον. Δηλαδὴ ὁ Ἀρχιερεύς, πρὸς εὐχαριστίαν τῆς τοσαύτης δωρεᾶς καὶ ἀγάπης τοῦ Θεοῦ*, λέγων τό, «Ἐλέησόν με ὁ Θεὸς κατὰ τὸ μέγα ἔλεός σου» (σ.σ. τὸ ἔλεος ποὺ πηγάζει ἀπὸ τὴ Θυσία τοῦ Σταυροῦ) καὶ τὰ ἑξῆς, ἕως τοῦ «Ἀγάθυνον Κύριε» τὸ δὲ λοιπὸν λέγει ἀφ’ οὗ θέση τὰ Δῶρα ἐν τῇ ἁγίᾳ Τραπέζῃ· καὶ ἀσκεπὴς τὴν κεφαλὴν λαμβάνει ἐν τῇ Προθέσει μερίδας τῶν Βασιλεῶν, Ἀρχιερέων, τοῦ λαοῦ, καὶ ὅν κατ’ ὄνομα θέλει, καὶ ἀσκεπὴς μένει ἕως ὅτου δεχθῆ τὰ Ἅγια.» [99/ σελ. 45-46].
[* «ὅτι ἐπρόσφερε τὸ πρόβατον, τὸν ἄνθρωπον, καὶ τὸ παρέδωκε τῷ Θεῷ καὶ Πατρί· διότι λέγει· «δι’ αὐτοῦ τοῦ Χριστοῦ τὴν προσαγωγὴν ἐσχήκαμεν πρὸς τὸν Πατέρα καὶ διὰ τοῦτο ὁ Πατὴρ αὐτὸν ὑπερήψωσε καὶ ἐκάθισεν ἐν δεξιᾷ αὐτοῦ ἐν τοῖς ἐπουρανίοις, ὑπεράνω πάσης ἀρχῆς καὶ ἐξουσίας, καὶ δυνάμεως, καὶ κυριότητας·» καθὼς καὶ ὁ Δαβὶδ λέγει· «Εἶπεν ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ μου κάθου ἐκ δεξιῶν μου·»]
Πτολεμαΐδα, 25 Φεβρουαρίου 2025
Σημειώσεις:
[1] «ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΝΑΟΣ», ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ Ν. ΚΑΝΤΙΩΤΗ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ, ΕΚΔΟΣΙΣ Β΄, ΑΘΗΝΑΙ 1989, Σελ. 141-145 [2] cnn.gr [3] «ΠΗΔΑΛΙΟΝ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ἀπό τό 1896, Σελ. 407 [4] «ΤΑΜΕΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ», ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΑΜΠΑΝΙΑΣ ΚΥΡΙΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΘΕΟΦΙΛΟΥ ΤΟΥ ΕΞ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ, ΕΚΔΟΣΙΣ ΕΒΔΟΜΗ «ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ» ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΣΕΛ. 41-51