Ἆραγε γιατί ὁ Θεὸς θέλει νὰ περιμένουμε, δηλαδὴ γιατί ζητᾶ τὴν ὑπομονή μας; Οἱ καθυστερημένες ἀπαντήσεις Του στὶς προσευχές μας, δὲν εἶναι βέβαια καὶ ἀρνήσεις Του! Κατὰ τὸν ἐθνικό μας ποιητὴ Διονύσιο Σολωμό, «ἡ ὑπομονὴ κλείει θησαυρούς»! Λοιπόν, γιατί τὸ κάνει αὐτό; Γιὰ τοὺς ἑξῆς λόγους:
Πρῶτα – πρῶτα, γιὰ νὰ ἔχουμε πνευματικὸ κέρδος. Ἡ ὑπομονὴ εἶναι ὄντως ἡ βάση τῶν ἀρετῶν. Καὶ νὰ πῶς…
Κατὰ τὸν Ἅγιο Ἰσαὰκ τὸν Σύρο: «Ἡ πολυχρόνια ὑπομονή, ὁδηγεῖ στὴν ταπείνωση. Ἡ ταπείνωση ὁδηγεῖ στὴν ὑγεία τῆς ψυχῆς. Ἡ ὑγεία τῆς ψυχῆς, στὴ γνώση τοῦ Θεοῦ. Ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ, στὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Καὶ τέλος, ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, στὴ χαρὰ τοῦ Θεοῦ, τὴ γλυκύτερη ὅλων».
Κατὰ τὸν Ἅγιο Κύριλλο Ἀλεξανδρείας: «Ἡ ὑπομονὴ εἶναι ἄριστο πρᾶγμα, γιατί γεννᾶ τὴ δοκιμασία, καὶ ἡ δοκιμασία τὴν ἐλπίδα, καὶ ἡ ἐλπίδα δὲν ντροπιάζει. Ψάλλει λοιπὸν καὶ λέγει ὁ θεσπέσιος Μελωδός: «Ἔδειξα μεγάλη ὑπομονὴ στὸν Κύριο καὶ μὲ πρόσεξε» (Ψαλμ. 39, 1). Καὶ ἄλλος ἀπ’ τοὺς ἁγίους λέγει: «Ἔχετε ἀνάγκη ἀπὸ ὑπομονή, ὥστε, ἀφοῦ κάνετε τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, νὰ λάβετε αὐτὸ ποὺ ὑποσχέθηκε» (Ἑβρ. 10, 36). Θὰ βροῦμε ὅμως καὶ σὲ ὅλη τὴ θεόπνευστη Γραφὴ τὴν ὑπομονὴ νὰ ὑμνεῖται ὡς μεσίτρια κάθε ἀγαθοῦ».
Κατὰ τὸν Μέγα Βασίλειο μέσα ἀπὸ τὴν ὑπομονὴ μᾶς ἔρχεται ἡ πολυπόθητη βοήθεια τοῦ Θεοῦ: «Μὲ ὅλη μας τὴν ψυχὴ νὰ ὑπομένουμε τὶς δυσκολίες καὶ νὰ περιμένουμε τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ».
Κατὰ τὸν ἱ. Χρυσόστομο: «Ὅπως ἀκριβῶς ὁ πυγμάχος εἶναι βέβαια θαυμαστὸς καὶ ἁπλὰ βλεπόμενος, ὅταν ὅμως βρίσκεται σ’ ἐνέργεια κι ἐπιφέρει τὰ κτυπήματα καὶ κτυπᾶ τὸν ἀντίπαλο, τότε πρὸ πάντων λάμπει, ἐπειδὴ ἀκριβῶς τότε κατ’ ἐξοχὴν ἐκδηλώνεται ἡ δύναμή του καὶ φανερώνεται ἡ ἀξία τῆς τέχνης του, ἔτσι λοιπὸν καὶ ἡ σωτηρία μας. Τότε ἐνεργεῖται περισσότερο, δηλαδὴ δείχνεται, αὐξάνεται, μεγαλώνει, ὅταν συνοδεύεται ἀπὸ ὑπομονή, ὅταν πάσχει καὶ τὰ ὑποφέρει ὅλα γενναῖα».
Ἔπειτα γιὰ νὰ δείχνουμε τὴν (ἀπόλυτη) ἐμπιστοσύνη μας στὸν Θεό, μέσα ἀπ’ τὴν ὁποία ἔρχεται τὸ ἀποτέλεσμα. Ἀναφέρει καὶ ὁ Ἅγιος Παΐσιος: «Ὅταν στοὺς πειρασμούς, στὶς δύσκολες καταστάσεις καὶ στὰ προβλήματα κάνει κανεὶς ὑπομονή, τότε ὁ Θεὸς βρίσκει γι’ αὐτὸν τὶς καλύτερες λύσεις. Γι’ αὐτὸ πρέπει νὰ κάνουμε σὲ ὅλα ὑπομονὴ καὶ νὰ ταπεινωνόμαστε, δηλ. νὰ ὑπομένουμε καθετί, ἐπιθυμώντας μόνο νὰ ἐνεργήσει ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτὸ τὸν λόγο, ὑπομένουμε καὶ δὲν ἐνεργοῦμε ἐμεῖς, γιὰ νὰ ἀφήσουμε νὰ ἐνεργήσει ὁ Θεός».
Ναί, μὲ τὸ νὰ μὴ κάνουμε κάτι ἄλλο παρὰ νὰ ὑπομένουμε μόνο, τί κάνουμε τελικά; Τὰ ἀφήνουμε ὅλα μὲ ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στὸν Θεό. Κι αὐτὸ ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα νὰ μᾶς ἔρχονται ὅλες οἱ εὐλογίες Του. Δόξα σοι Κύριε!
Στὴ συνέχεια γιὰ νὰ εἶναι Ἐκεῖνος ἀκόμη πιὸ γενναιόδωρος καὶ μάλιστα σὲ βαθμὸ ποὺ δὲν περιμένουμε!
Τονίζει ὁ ἱ. Χρυσόστομος: «Αὐτὸ συνηθίζει νὰ κάνει ὁ Κύριος τῶν πάντων σὲ κάθε ἕνα ἀπ’ τοὺς δίκαιους. Νὰ ὑπόσχεται δηλαδή, ὅμως νὰ μὴ πραγματοποιεῖ ἀμέσως τὶς ὑποσχέσεις, ἀλλὰ νὰ ἐξασκεῖ τὴν ὑπακοὴ καὶ τὴ μεγάλη ὑπομονὴ τῶν δικαίων καὶ κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπο νὰ ἐκπληρώνει τὶς ὑποσχέσεις μὲ μεγάλη γενναιοδωρία»
Καὶ τέλος γιατί ἡ ἴδια ἡ ὑπομονὴ θεραπεύει! Πῶς; Ἂς δοῦμε τὴν ἐπ’ αὐτοῦ ὑπέροχη παρατήρηση τοῦ μακαριστοῦ γέροντα π. Ἀνανία Κουστένη: «Εἶναι μεγάλο πρᾶγμα ἡ ὑπομονή, ἀδελφοί. Καὶ ξέρετε, πολλὲς φορὲς ἡ ὑπομονὴ θεραπεύει κι ἀπὸ μόνη της. Τὸ ξέρετε αὐτό; Γιατί; Γιατί ἡ ὑπομονὴ εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός. Ἀφοῦ ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ Θεὸς τῆς ὑπομονῆς καὶ πάσης παρακλήσεως»!
Νὰ γιατί ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος ἀναφέρει στὴν ἐπιστολή του: «Μακάριος ἀνὴρ ὃς ὑπομένει πειρασμὸν» (Ἰακ.1, 12).
* * *
Ἀλλὰ ἀξίζει νὰ σταθοῦμε σὲ αὐτὸ λίγο, δηλαδὴ στὸ ὅτι ἡ ὑπομονὴ εἶναι ὁ Χριστός. Ἀναφέρει ὁ Ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας:
«Ὅπως ὁ Σωτήρας εἶναι σοφία (Α΄ Κορ. 1, 24), λόγος (Ἰω. 1, 1), εἰρήνη (Ἐφ. 2, 14) καὶ δικαιοσύνη (Α΄ Κορ. 1, 30), ἔτσι εἶναι καὶ ὑπομονή. Γιατί ἔχει γραφτεῖ: «Καὶ τώρα ποιὰ εἶναι ἡ ὑπομονή μου; Δὲν εἶναι ὁ Κύριος;» (Ψαλμ. 38, 8). Ἀπὸ Αὐτὸν μποροῦμε νὰ ἀντλοῦμε καὶ νὰ παίρνουμε ὅλα ὅσα λέγεται ὅτι εἶναι ὁ Χριστὸς σύμφωνα μὲ τὶς Γραφές. Γιατί, ὅπως μὲ τὴ συμμετοχή μας σ’ Αὐτὸν γινόμαστε σοφοὶ καὶ εἰρηνικοί, ἔτσι μὲ τὴ συμμετοχὴ Αὐτοῦ δείχνουμε ὑπομονή. Μένε λοιπὸν ἥσυχος, δείχνοντας ὑπομονὴ καὶ περιμένοντας τὸν Θεό, χωρὶς νὰ ταράζεσαι μὲ τὰ παρόντα».
Ἂς ἔρθουμε καὶ πάλι στὸν π. Ἀνανία, ὁ ὁποῖος ἀναφέρει τὰ ἑξῆς ὑπέροχα: «Στὴν Ἐκκλησία μας ἡ ὑπομονὴ δὲν εἶναι μία προτροπὴ οὔτε μία ἠθικὴ ἀρετὴ οὔτε ἕνα δίδαγμα. Στὴν Ἐκκλησία μας ἡ ὑπομονή, ὅπως καὶ τόσα ἄλλα, εἶναι ἔνσαρκη. Εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός μας. Εἶναι ὁ φιλάνθρωπος Κύριος».
Καὶ νὰ γιατί ὁ Χριστὸς εἶναι ἡ ὑπομονή, ὅπως τὸ ἐξηγεῖ ὁ ἴδιος…
«Ὑπομονή, λοιπόν, ἴσον ὁ Χριστός. Κάνει ὑπομονή. Μὲ ὅλους μας. Καὶ μέσα μας ποὺ εἶναι ὁ Χριστός, ποὺ Τὸν ἔχομε μὲ τὸ Βάπτισμα καὶ τὰ μυστήρια, καὶ ὅταν μὲ τὶς ἁμαρτίες μας φεύγει, κάθεται ἀπ’ ἔξω ἀπὸ τὴν ὕπαρξή μας. Ἀπ’ ἔξω ἀπὸ τὴν θύρα τῆς ὀντότητάς μας. Καὶ στέκεται καὶ κρούει, κτυπάει μὲ τὰ χέρια Του, πότε μὲ τὸ δεξὶ καὶ μὲ εὐλογίες, μήπως καταλάβομε καὶ συγκινηθοῦμε, καὶ πότε μὲ τὸ ἀριστερὸ καὶ μὲ παιδαγωγίες, μήπως, πάλι, ἀφυπνισθοῦμε καὶ ἔλθομε κοντά Του. Μᾶς περιμένει, παραμένοντας ἔξω ἀπὸ τὴν ψυχὴ καὶ τὴν ὕπαρξή μας, μᾶς περιμένει ὡς ὁ μεγάλος παραπονεμένος ἀδελφός, ὅπως λέει ἕνας λογοτέχνης, μακαριστός, πλέον, τοῦ περασμένου αἰῶνος. Μᾶς περιμένει. Κάνει ὑπομονὴ ὁ Χριστός μας. Ἡ Παναγία μας κάνει ὑπομονή. Καὶ πόσα δὲν τοὺς κάνομε κάθε μέρα; Καὶ πόσες φορὲς δὲν ξεφεύγομε; Καὶ πόσες φορὲς δὲν τοὺς πικραίνομε καὶ δὲν τοὺς στενοχωροῦμε; Καὶ παραταῦτα ἐκεῖνοι κάνουν ὑπομονή. Ὅλη τὴν ὑπομονή. Μέχρι τὸ τέλος κάνουν ὑπομονή».
Καὶ συνεχίζει μὲ τὰ ἑξῆς:
«Κάνει ὑπομονὴ μὲ μᾶς ὁ Χριστός… Κάνει ὑπομονή. Καὶ τί σημαίνει ὑπομένω; Μένω κάτω ἀπὸ κάτι. Κάνω τὸ ὑπὸ σὲ κάποιον ἢ σὲ κάτι. Καταλάβατε τί σημαίνει ὑπομένω; Ὑπὸ-μένω. Ἔτσι. Ὁ Χριστὸς τί κάνει σέ μᾶς; Τὸ «ὑπὸ» κάνει, βρὲ παιδιά! Ἐσαρκώθη «δι’ ἡμᾶς τοὺς ἀνθρώπους καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν» καὶ τί κάνει; Μᾶς ὑπηρετεῖ. Μέχρι Σταυροῦ καὶ Ταφῆς καὶ Ἀναστάσεως».
Γι’ αὐτὸ καί, ὅπως τονίζει, «ὅταν ἔχομε δυσκολία κι ὅταν ἔχομε πρόβλημα κι ὅταν ἔχομε ἀρρώστια κι ὅταν ἔχομε μοναξιὰ ἀνθρώπινη κι ὅταν ἔχομε ὁ,τιδήποτε, ἂς τρέχομε. Χρησιμοποιεῖ τὸ ρῆμα «τρέχομεν», ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Ἂς τρέχομε κοντὰ στὴν ὑπομονή μας. Στὴν ἔνσαρκη ὑπομονή μας, στὸν Χριστό. Κι ἂς μείνομε μαζί Του. Ἐκεῖνες τὶς δύσκολες ὧρες, μόνο Αὐτὸς μπορεῖ νὰ μᾶς βοηθήσει».
Τέλος ὁ π. Ἀνανίας καταλήγει ὡς ἑξῆς: «Κι ὅταν λέμε, «δι’ ὑπομονῆς τρέχωμεν», ἂς τρέχομε μὲ ὑπομονή, δηλαδὴ μὲ παρέα τὸν Χριστό, γιατί ἂν δὲν ἔχει τὸν Χριστό, κανείς, ἂν δὲν ἔχει τὴ χάρη Του, ἂν δὲν ἔχει τὴ δύναμή Του, ἂν δὲν ἔχει τὸν ἴσκιό Του, ἂν δὲν ἔχει τὴν προστασία Του, δὲν μπορεῖ νὰ κάνει οὔτε ὑπομονὴ οὔτε τίποτα».
Ἐξάλλου, ὅπως τονίζει ὁ Μ. Βασίλειος, «ὁ Θεὸς σώζει τοὺς ἁγίους Του ἀπὸ τὴν θλίψη, ὄχι μὲ τὸ νὰ τοὺς ἀφήνει χωρὶς δοκιμασίες, ἀλλὰ μὲ τὸ νὰ τοὺς χαρίζει τὴν ὑπομονή».
* * *
Ποῦ καταλήγουμε; Σὲ τοῦτο τὸ ὑπέροχο: «Τὰ καλὰ ἔρχονται σὲ ὅσους τὰ περιμένουν. Καὶ τὰ τέλεια σὲ ὅσους δὲν τὰ παρατᾶνε». Μὲ τὴν βοήθεια τοῦ Χριστοῦ, ποὺ εἶναι ἡ Ὑπομονή μας.
Κ. Γ. Παπαδημητρακόπουλος